„Recht doen aan rol vrouw in geschiedenis"
Docenten kunnen niets
meer volstaan met het
geven van één vak p
CcidócSomunt
Bajesklanten
zitten langer
Meer doden
in verkeer
HISTORICI SCHRIJVEN BOEK OVER EINDEXAMENONDERWERP
Oostenrijk-comité waarschuwt voor fascisme in Karinthi)[
BINNENLAND
VRIJDAG 25 AUGUSTUS 1989 PAGIN 3^
DEN HAAG De totale opgelegde
strafduur is in de periode van 1982
tot 1988 met bijna 70 procent geste
gen tot 7.623 jaar. In 1982 was dat nog
4.487 jaar. De gemiddelde duur van
een gevangenisstraf steeg in de ge
noemde periode met 75 procent van
3,2 maanden tot 5,6 maanden. Dit
blijkt uit cijfers van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek. Het aantal
opgelegde geheel of gedeeltelijk on
voorwaardelijke celstraffen bedroeg
in 1988 16.426. Dat is bijna 4 procent
minder dan in 1982. Het aantal schul
digverklaringen daalde in dezelfde
periode met ruim 10 procent tot
73.140.
Grote hasjvondst
Een politiebusje ligt vol met hasj in pakketten van 25 tot 40 kilo die gisteren
aangespoelden op het strand bij Westenschouwen. In totaal spoelde 2000 kilo
aan. Van de smokkelaars ontbreekt elk spoor. foto: anp
VS-senator Dole
bezoekt ons land
DEN HAAG De voor
zitter van de Republi
keinse fractie in de Ame
rikaanse Senaat, Robert
Dole, brengt een bezoek
aan ons land in het kader
van een Europese rond
reis. Morgen arriveert hij
in Nederland en maan
dag zal hij gesprekken
voeren met premier Lub
bers, minister Van den
Broek van buitenlandse
zaken en minister Bolke-
stein van defensie. De
gesprekken met de be
windslieden worden om
schreven als beleefd
heidsbezoeken.
TU Delft krijgt
milieu-instituut
DELFT Vier facultei
ten van de Technische
Universiteit Delft bunde
len hun krachten in een
Instituut voor Milieutech
nologie. Zij willen op die
manier beter aanspreek
baar zijn voor bedrijven en
instellingen die door de
universiteit milieu-onder
zoek willen laten uitvoe
ren. De vier faculteiten
civiele techniek, mijnbouw
en petroleumwinning,
scheikunde en materiaal
kunde, en werktuigbouw
en scheepsbouw herber
gen gezamenlijk tien on
derzoekgroepen.
DEN HAAG Het aantal verkeers
doden is in het eerste halfjaar van
1989 met 8,5 procent gestegen ten op
zichte van het eerste halfjaar van
1988. In de eerste zes maanden van
dit jaar vielen er 725 doden, een stij
ging van 57 ten opzichte van de eer
ste helft van het vorig jaar. Volgens
nieuwe cijfers van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek nam het aan
tal ongevallen waardoor doden en ge
wonden vielen, eveneens toe: van
rond 20.600 tot bijna 22.000. Maar het
aantal personen dat als gevolg van
een ongeluk in een ziekenhuis moest
worden opgenomen, daalde enigszins.
HOORAPPARATENREGELIlJZc
INZET VAN KORT GEDING
to
GRONINGEN Via een kort geding
gisteren diende voor de rechtbank in
ningen willen zes audiciens (leverani (TH
van hoortoestellen) uit de stad en provi Jrie
Groningen voorkomen dat het Regio e z
Ziekenfonds Groningen per 1 septeu oor
hoorapparaten in bruikleen gaat geven et
Nederlandse Vereniging voor Slechtho Ie i
den en de Federatie van Ouders van Sle en,
horende kinderen hebben zich bij de eis ilor
de audiciens aangesloten. Omdat land en
na langdurige onderhandelingen tussen ard
diciens en ziekenfondsen geen overeensl roti
ming is bereikt over een bruikleenconst ebl;
tie, en de ziekenfondsen de prijzen vai
audiciens te hoog vinden, willen ze voor
deel zelf die verstrekking gaan regelen,
heeft, aldus de audiciens, noodlottige ge uiz
gen voor de bedrijfstak.
roede
UTRECHT Een van de
aardige bijkomstigheden
van het aanwijzen van
'vrouwengeschiedenis' als
een van de twee onder
werpen voor het eindexa
men geschiedenis in 1990
en 1991 is dat er een ge
stage stroom van publika-
ties over deze nieuwe spe
cialisatie op gang begint te
komen. Boeken, die niet
alleen zijn bedoeld voor
wetenschappers en stu
denten, maar juist ook
voor een breder publiek
toegankelijk zijn.
De vereniging van geschiede
nisdocenten (VNG) beet vorig
jaar november het spits af
door met een bundel te ko
men, waarmee vooral leraren
zich op de nog tamelijke onbe
kende examenstof kunnen
voorbereiden. En deze zomer
verscheen het boek „Vrouwen
in Nederland en de Verenigde
Staten" van de Utrechtse his
torici Mirjam Cornelis en Mar-
got Hinderink. Een gedegen
overzichtswerk dat de stofom-
schrijving voor het eindexa
men namelijk „De positie
van de vrouw in Nederland en
de VS tussen 1929 en 1969"
als uitgangspunt neemt, maar
daarnaast ook wat extra lees
voer te bieden heeft.
Cornelis en Hinderink eisen
met hun boek („geen school
boek") meer aandacht op voor
de rol van vrouwen in de ge
schiedenis. Een rol die, vol
gens de schrijfsters, tot nu toe
altijd ondergesneeuwd is ge
bleven. Ten onrechte, menen
ze. „Want als je kijkt naar het
dagelijks leven", zegt Margot
„Tussen aanpassing en verzet"
DEN HAAG Het Landelijk Overleg Vrouwengeschiede
nis heeft gisteren in het Museon in Den Haag de bundel
'Tussen aanpassing en verzet' gepresenteerd. Ook deze bun
del is afgestemd op 'vrouwengeschiedenis', deel van het
schriftelijk eindexamen geschiedenis in 1990 en 1991. Aan
de hand van levendige beschrijvingen van ervaringen van
individuele vrouwen en activiteiten van vrouwenorganisa
ties krijgt de lezer inzicht in de geschiedenis van de Neder
landse vrouw tussen 1929 en 1969. Aandacht wordt besteed
aan vrouwen als Etty Hillésum, Marga Klompé en Joke
Smit. De bundel, die thematische artikelen, biografieën en
twee historische overzichtsartikelen bevat, verschijnt in de
reeks 'Een tipje van de sluier', die sinds 1978 de vrouwenge
schiedenis toegankelijk probeert te maken voor een breed
publiek. Eén van de samenstellers is Carla Wijers, die de
stof voor het vrouwengeschiedenis-eindexamen heeft om
schreven.
Hinderink, „dan kun je niet
om vrouwen heen. Neem bij
voorbeeld de Tweede Wereld
oorlog. Vrouwen hebben daar
hele belangrijke dingen ge
daan. Ze gingen zo goed en zo
kwaad als dat ging met de fiets
op pad op zoek naar eten en
zorgden voor onderdak aan
onderduikers. Daar is nooit
veel ophef over gemaakt. Ze
deden het gewoon".
Hoewel de keuze van het on
derwerp 'vrouwengeschiede
nis' over het algemeen met en
thousiasme is begroet, zijn er
ook mensen die hun twijfels
hebben over het nut ervan.
Het waren tot voor kort toch
alleen mannen die belangrijke
politieke beslissingen namen,
zeggen ze. Dan is het toch niet
verwonderlijk dat alleen hun
namen in de geschiedenis
boekjes terecht zijn gekomen?
De beide schrijfsters vinden
dat geen logische redenering.
Miijam Cornelis: „De ge
schiedschrijving is tot nu toe
altijd gedomineerd geweest
door politieke geschiedenis.
Daardoor was er alleen aan
dacht voor mannen. Maar ge
schiedenis is niet alleen iets
van oorlogen en veldslagen.
De geschiedenis moet ook oog
hebben voor de dagelijkse
gang van zaken, de arbeid en
het gezinsleven".
Crisisjaren
„Vrouwen in Nederland en de
VS" heeft op het eerste gezicht
een wat saaie, chronologische
en thematische opbouw. Ieder
hoofdstuk gaat over een be
paalde periode (bijvoorbeeld
de crisisjaren, de oorlog of de
naoorlogse periode), waarin
steeds voor de VS de thema's
gezinsleven, vrouwenarbeid
en politiek worden behandeld
en vervolgens voor Nederland.
Niettemin zijn de auteurs erin
geslaagd een boeiend boek te
schrijven. Dat is allereerst te
verklaren door de knappe ma
nier waarop zij de overdaad
aan feiten en cijfers weten te
verluchtigen met kleine voor
beelden en onderwerpjes, zoals
het beeld van vrouwen in de
film en de mode. Daarnaast
speelt ongetwijfeld mee dat er
zo veel „nieuws" in het boek
staat: zaken waarvan je in gro
te lijnen ooit wel eens iets had
gehoord, maar die tot nu toe in
de meeste geschiedenisboeken
werden weggelaten.
Een paar voorbeelden. Corne
lis en Hinderink behandelen
uitgebreid de strijd voor het
vrouwenkiesrecht in de VS en
Nederland, de gevolgen van de
economische crisis in de derti
ger jaren voor vrouwen en
hun gezin, de rol van vrouwen
in het verzet als ook in de
NSB, de opkomst en invloed
van vrouwenorganisaties en
de lezer komt het in alle
hoofdstukken tegen het
denken (van mannen) over
werkende, gehuwde vrouwen.
Vrouwengeschiedenis gaat
niet alleen over vrouwen, be
nadrukken Cornelis en Hinde
rink, maar ook over de gevol
gen van beslissingen van man
nen voor het leven van vrou
wen. „De politiek erom heen
proberen we ook duidelijk te
maken", aldus Mirjam Corne
lis.
Interessante keuze
De vergelijking tussen Neder
land en Amerika een keuze
van de commissie die de sto-
fomschrijving voor het eind
examen maakte noemen de
auteurs „interessant" en „in
trigerend". „Het zijn heel ver
schillende landen met een ei
gen cultuur en traditie. Maar
toch zijn er overeenkomsten.
Tijdens de eerste feministische
golf waren er bijvoorbeeld ook
Mirjam Cornelis (links) en Margot Hinderink
FOTO: 'T STICHT
veel contacten tussen Neder- „Aan de andere kant zijn er
landse en Amerikaanse femi- ook verschillen. Vooral na de
nisten", zegt Mirjam Cornelis. Tweede Wereldoorlog is het
verschil heel groot geworden
wat betreft de arbeid voor ge
trouwde vrouwen".
Margot Hinderink: „Ik denk
dat veel leerlingen zich ook
makkelijk kunnen identifice
ren met de VS. Het is immers
hVkngrijk dat je iets van de
adsE/rgrond weet".
Volgens de schrijfsters zijn er
naar aanleiding van hun boek
verschillende conclusies te
trekken over de positie van
vrouwen in de VS en Neder
land. Een van de meest opval
lende wordt verwoord door
Margot Hinderink: „Het blijkt
dat vrouwen het toch vaak
van noodgrepen moeten heb
ben om hun positie te verbete
ren". Als voorbeeld noemt
Mirjam de beslissing in 1919
van de Tweede Kamer om
vrouwen in Nederland actief
kiesrecht te geven. Een besluit
dat niet was gebaseerd op ge
lijkheidsidealen, aldus de
schrijfsters, maar op de angst
voor het uitbreken van een so
cialistische revolutie. Men
hoopte dat de vrouwen conser
vatief zouden stemmen en
daarmee een tegenwicht zou
den vormen tegen de socialis
ten.
Kortom, „Vrouwen in Neder
land en de VS" is een aanra
der voor een iedereen die de
hiaten in zijn kennis van de
geschiedenis wil opvullen.
Jammer is alleen dat de kwali
teit van de lijm in de rug van
het boek wat te wensen over
laat.
CLARISSE BUMA
„Vrouwen in Nederland en
de Verenigde Staten. De ge
schiedenis vanaf 1929".
Door: Mirjam Cornelis en
Margot Hinderink. Uitgeve
rij Fibula, prijs: 29,90.
'El
iel
„Artsen wete
te weinig
over opvang
bij overdosis'
UTRECHT Artsen w(
vaak niet goed wat zij mo<
doen als zij te maken krij
met een drugsgebruiker die
overdosis heroïne of cocs
heeft genomen. Dat con
deert het Centraal Med
Tuchtcollege (CMT) in
zaak tegen een huisarts di£j(
lang had gewacht toen hij
melding van een overd
kreeg. Het college legde de )ar|
dicus een waarschuwing op
De huisarts had telefonisch
melding gekregen over
vrouw die ongeveer elf uu
het gebruik van heroïne
wakker wilde worden. Blij!
de melding had de vrouw
dat moment wel een regeli
ge hartslag en een nori
ademhaling. De arts zei toe
hij twee uur later langs zou
men. Bij aankomst trof hij
vrouw „ruggelings op
bleekgrauw, met opengespi
ogen en snakkend naar a
aan. Toen hartmassage
bleek te helpen, probeerdi
arts zonder resultaat i
GGD te bellen. Bij terugko»
was de vrouw overleden. PA
In een klacht verweet de ^er
neeskundig inspecteur vani,ar
volksgezondheid de arts datL
geen spoedvisite had afgeleRe
geen reanimatie en mond-P"3
mond-beademing had toegejfcal:
en geen tegengif had toerei
diend. mg
Volgens het CMT is de artsb
derdaad onzorgvuldig gewen
omdat hij niet adequaat hf*e
gereageerd op de melding, „frci
bericht dat de vrouw tienfeie.
twaalf uur na heroïnegebr
niet te wekken was, had vin
de arts aanleiding moeten voc
tot het afleggen van een spobei
visite", aldus het college. Soie
heid van handelen is volgjjYa
het college essentieel bij war
overdosis. de
Economische
betekenis
auteursrecht
neemt toe
AMSTELVEEN De econo
mische activiteiten die verband
houden met auteursrecht ne
men in omvang en waarde
steeds meer toe. In 1985 be
droeg de waarde ruim 10 mil
jard gulden. Dat is 2,8 procent
van het bruto nationaal pro-
dukt, hetgeen meer is dan het
aandeel van bedrijfstakken als
chemie, horeca of luchtvaart.
Over de groei na 1985 zijn geen
cijfers bekend. Toen deed de cd
zijn intrede.
Dat blijkt uit het rapport „De
economische betekenis van het
auteursrecht" van de Stichting
Economisch Onderzoek van de
Universiteit van Amsterdam.
Het werd vandaag aangeboden
aan een vertegenwoordiger van
het Ministerie van Economi
sche Zaken.
Volgens P. Solleveld van de
Stichting Auteursrechtbelan-
gen blijkt uit vergelijking met
onderzoeken uit 1982 dat de be
drijfstak auteursrecht een
groeisector is. „Die groei komt
voornamelijk door het toene
mend aantal computerpro
gramma's, waar auteursrecht
op berust". Daarnaast zorgt
volgens Solleveld ook de kabel
televisie voor een een economi
sche stijging binnen de auteurs
rechten-branche.
Handige Braks
Met kennershand tilt minister Braks van landbouw een schaap
op tijdens zijn bezoek vandaag aan de Zwolse veemarkt. De be-
SUSKE EN WISKE SAGARMATHA
Standaard Ultgeverl|/Wavery Productior
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen 14.00
en 15.00 uur, telefoon 071-12.22.48 en uw krant wordt nog dezelfde avond
nabezorgd.
fch
kee
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Volgens
de onderwijsdeskundigen
leidt bijna niemand meer
in onze samenleving een
simpel bestaan in een be
schutte omgeving. Ieder
een moet behoorlijk wor
den toegerust, maar daar
in is het onderwijs nog on
voldoende geslaagd. Ook
zal een zo groot mogelijk
deel van de leerlingen bo
ven het redelijk mini-
mumpeil moeten uitgroei
meent dat een
aanpassing van het vakken
pakket niet voldoende is om
de gestelde doelen te bereiken.
Niet alleen kent de omvang
van het pakket zijn grenzen,
ook zijn niet alle te ontwikke
len capaciteiten in vakken te
vertalen. Daarom is een nieu
we pedagogisch-didactische
aanpak noodzakelijk. „De leer
lingen moeten meer als indivi
duele personen worden aange
sproken in een leerproces,
waarin zij zelf veel actiever
betrokken zijn dan tot nu toe".
Isolement
De bedrijvige school zal daar
aan vorm moeten geven. Hier
bij staat de bevordering van
het zelfstandige leervermogen
van het kind voorop. Daarmee
verandert ook de rol van de
leerkracht. Hij is niet alleen
lesgever, maar ook begeleider
en bestuurder van het leerpro
ces.
Het onderwijs wordt een geza
menlijke onderneming van
schoolleiding, docenten en
overig personeel. „Het isole
ment van de individuele do
cent wordt doorbroken. Leer
lingen werken nu eens indivi
dueel, dan weer in kleine of
grotere groepen. Zij volgen
hun eigen tempo", aldus het
rapport. Een team van vijf tot
acht docenten zou verantwoor
delijk worden voor het onder
wijs aan een aantal groepen.
Hierbij kan volgens de com
missie worden gedacht aan
groepen van 4- tot 7-jarigen, 7-
tot 10-jarigen en 10- tot 12-jari-
gen.
Groepsvorming in het voj^
gezet onderwijs betekent I
docenten breed inzetl
moeten zijn. „Zij kunnen
volstaan met het geven
één vak". De school van
toekomst zal haar
slechts goed kunnen i
als zij ten minste enige hl
derden leerlingen telt, zo ii
opvatting.
Op langere termijn wordt fep
pleit voor een onderwijsstr
tuur waarvan het „funde
deel gemeenschappelijk
gevolgd door alle leerlinjar
van 4 tot 15 a 16jaar. Demi
ten zullen de basisvormingkcf
elf jaar afsluiten. Daarna si
pen zij over naar verschilleen
vormen van vervolgonderwial
Het speciaal, onderwijs (4ij:
kinderen met een geestelij
of lichamelijke handicap)
in de ogen van de commie
leden beperkt kunnen won
tot een klein stelsel van h<
waardige voorzieningen
kinderen die daar absoluut tei
zijn aangewezen. In het alfes
meen zullen leerlingen
leermoeilijkheden kunrfct
worden opgevangen in het £0
wone onderwijs. frc
DEN HAAG Oproepen
tot een boycot doet hét
Oostenrijk-comité niet.
Maar enthousiast over toe
ristische reisjes naar de
„mooie en schone" pro
vincie Karinthië is zij al
lerminst.
„Wij willen de honderdduizen
den Nederlandse toeristen niet
tegenhouden. Dat is niet haal
baar. Maar wij proberen hen
duidelijk te maken dat er in
Oostenrijk en in het bijzonder
in Karinthië iets afschuwwek
kends aan de hand is. Dat men
sen de kans lopen op straathoe
ken en dorpspleinen op haken
kruisen te stuiten, in huizen en
Gaststatten portretjes van Hit-
Ier te zien en dat zij overal met
neo-nazi's in aanraking kunnen
komen", aldus de voorzitter
van het Oostenrijk-comité,
Ditfk Houwaart.
„Oostenrijkse en Karinthische
organisaties leggen graag de na
druk op romantiek en folkoris-
me, maar onder die onschuldige
genoegens gaan veel nazi-symp-
hatieën schuil", aldus het comi
té. In een perspublikatie zou
Hitier kort geleden „een man
van eer" zijn genoemd.
Leden en sympathisanten van
het Oostenrijk-comité, onder
wie bekende Nederlanders als
Martin van Amerongen, Erik
Jurgens, de oud-VVD-senator
Tom van Bern melen en het
staflid van de Nederlandse Her
vormde Kerk ds. Noordergraaf,
maken zich grote zorgen over
de brede steun die de neo-nazi's
in en buiten Oostenrijk krijgen.
Nu zijn ook andere Europese
landen niet vrij van neo-nazis-
me, antisemitisme en racisme.
Het verschil is echter, volgens
het comité, gelegen in de heer
Jörg Haider, voorzitter van de
„liberale" FPÖ en minister-pre
sident (Landeshauptmann) van
Karinthië. „Een neo-nazi in op
tima forma", aldus voorzitter
Houwaart.
De partij van Haider, de FPÖ,
is net als de Nederlandse VVD
lid van de liberale internationa
le. Dat de VVD tot nu toe geen
aanstalten heeft willen maken
om deze fascistoïde partij uit de
internationale club te stoten,
was voor comité-lid Van Bem-
melen indertijd reden om zijn
functie van secretaris buiten
land bij de VVD neer te leggen.
„Maar niet alleen de VVD valt
het nodige te verwijten. Haider
kon met steun van christen-de
mocraten en socialisten in Ka
rinthië minister-president wor
den. Ook het CDA en de PvdA
moeten dus bij hun zusterpartij
en aandringen op stappen".
Apartheidspolitiek
De 40-jarige Haider, die in Oos
tenrijk een politieke bliksem
carrière heeft gemaakt, is opge
groeid in een nazi-familie en
rijk geworden door het „arise-
ren" van een vijftienhonderd
hectare groot landgoed dat vóór
de oorlog in bezit was van een
joodse familie.
Haider hamert op de grote ver
diensten van Hitler, die het
Duitse volk ongekende wel
stand zou hebben gebracht en
zegt dat de „Endlösung" (de
moord op zes miljoen joden)
nooit heeft plaats gehad.
Volgens Jiirgen Holzapfel,
woordvoerder van de Cedri,
een comité ter bescherming van
minderheden in Europa, wordt
onder verantwoordelijkheid
van Haider in Karinthië
menteel een verkapte aj
heidspolitiek ingevoerd,
vooral de Sloveense mini
heid treft.
„Vroeger werd het bestaan
minderheden domweg ontki
Nu probeert men een samei
ving naar Zuidafrikaans m(
op te zetten. Zo worden in s
len in Karinthië scheidsmi
aangebracht tussen Slovenei
Oostenrijkers".
De oproep van Houwaart ei
zijnen heeft in Oostenrijk all
grote verontwaardiging ge'
„Domheid en overdrijving
een Hollandse politieke si
tergroepering", schrijft de 0QI
tenrijkse krant Kërtner NalHi
richten. En Haider zelf? Hï Er
van plan binnenkort naar(a\
land te komen om „het'Ned k(
landse volk toe te spreken'Lvt
FRANS BO""
