Republieken in Sovjetunie krijgen meer bevoegdheden Verwarring in Polen over machtsgreep Solidariteit Verhitte verkiezingsdebatten in stoombaden van Jordanië STAKERS IN ESTLAND HERVATTEN WERK Frans vliegdekschip koerst naar Libanon INA ■ee BUITENLAND £eidae Soman! VRIJDAG 18 AUGUSTUS 1989 PAGINA 5 Colombiaanse rechter vermoord BOGOTA In de Colombi aanse hoofdstad Bogota is woensdagnacht de 43-jarige rechter Carlos Valencia Gar cia doodgeschoten. De moor denaars zijn vermoedelijk in gehuurd door het drugskar- tel-Medellin. In de afgelopen tien jaar zijn in Colombia al 23 rechters vermoord. De Vereniging van Juridische Medewerkers heeft gedreigd met het ontslag van alle rechters in Colombia uit pro test tegen de ontoereikende veiligheidsmaatregelen. Tamil-tijgers doden 24 Indiase soldaten COLOMBO Tamil-guerrillastrijders hebben gisteren Indiase soldaten over vallen in een ziekenhuis en een aan grenzende militaire post in de Srilan- kaanse plaats Mannar. Minstens 24 sol daten kwamen om het leven. De aanval kwam enkele uren nadat de grootste Ta- mil-rebellengroepering, de Tamil-tijgers, de zogeheten Indiase vredesmacht in het noorden van Sri Lanka ervan had be schuldigd in de afgelopen 22 maanden zesduizend Tamil-burgers te hebben ge dood. De Tamils eisen de onmiddellijke terugtrekking van de Indiase troepen, die in het noorden van het land aanwe zig zijn om toe te zien op de handhaving van het vredesakkoord dat in juli 1987 tussen India en Sri Lanka werd gesloten. Noodtoestand door Griekse bosbranden ATHENE De Griekse regering heeft gisteren bijna tien miljoen gulden vrijgemaakt ter bestrij ding van de branden die momen teel hele pijnbossen in de as leg gen. Aangewakkerd door een harde wind woeden op diverse eilanden grote branden, die door duizenden brandweerlieden met zwaar materieel worden bestre den Op het eiland Thassos is in middels de noodtoestand uitge roepen en een deel van de bewo ners is geëvacueerd. Volgens het Controlecentrum voor Bosbran den is dit jaar al 16.200 hectaren bos door brand verwoest; vorig jaar gingen 81.000 hectaren in vlammen op. Bootbestuurder vrij op borgtocht DRAGUIGNAN De Nederlan der die twee weken geleden door de Franse politie werd opgepakt nadat hij bij Saint-Tropez een do delijk ongeluk had veroorzaakt met zijn motorboot, is gisteren na betaling van een borgsom van ruim honderdduizend gulden vrij gelaten. De man wordt beschul digd van doodslag. Hij voer op 6 augustus met zijn motorboot over een Franse vrouw die later in een ziekenhuis aan haar verwondin gen overleed. Tegenover de politie verklaarde hij te laat te hebben opgemerkt dat hij in volle vaart afkoerste op het bootje waarin de vrouw zich bevond. Constructiefout Amerikaanse raket WASHINGTON De Ameri- kaanse marine heeft een ont werpfout ontdekt in de nieuwe Trident-II, waardoor sommige van de nieuwe raketten ontplof ten, luttele seconden nadat zij vanuit een onderzeeër waren ge lanceerd. De raket zou in haar huidige constructie niet berekend zijn op de waterdruk die ontstaat als zij van onder het zeeopper vlak wordt afgevuurd. De Ame rikaanse marine hoopt overigens nog steeds volgend jaar maart te kunnen beginnen met het uitrus ten van haar nucleaire onder zeeërs met de Tridents-II. Dc ra ketten kunnen acht kernkoppen bevatten en zijn zeer trefzeker. Meisje (13) krijgt 27 jaar celstraf LOS ANGELES In Los An- geles, in de Amerikaanse staat California is een meisje van 13 jaar oud tot 27 jaar celstraf veroordeeld wegens moord op een vriendinnetje. Het slacht offer had besloten zich bij een andere straatbende aan te slui ten, dan waartoe de jeugdige dader behoorde. De meisjes zouden ook ruzie hebben ge had over een gemeenschappe lijk vriendje. In Los Angeles vallen regelmatig doden bij ge vechten tussen straatbenden. Het gemeentebestuur besloot onlangs drie miljoen dollar uit te trekken voor extra politie patrouilles. Moeder en zus dood na „herrijzenis" AR-RIYAD In Saudiarabië zijn de moeder en zuster van een begraven man door een shock om het leven gekomen, toen deze gekleed in zijn lijkwade terug keerde naar huis. Volgens een Saudisch dagblad was Muat- tak Zafer al-Shahrani bewusteloos geraakt na een klap van de molen, maar zijn fami lie dacht dat hij dood was en begroef hem. Schaapherders bevrijdden de man uit zijn graf nadat hij na 27 uur werd gewekt door hoefgetrappel van schapen. „Vervolgens liep ik naar huis waar mijn moeder en zuster gek werden toen zij me zagen bin nenkomen en dood neervielen. Ik wou dat ik niet was ontwaakt omdat ik daar door de dood van mijn moeder en zus heb veroorzaakt". MOSKOU Het politbu- ro in Moskou heeft giste ren bekend gemaakt dat de juridische basis van de Sovjetunie, het unie-ak koord van 1922, wordt herzien. Dat betekent dat de vijftien Sovjet-repu blieken meer bevoegdhe den krijgen. Hiermee hoopt het politburo dat de steeds verder oplopende nationalistische conflicten makkelijker teruggedron gen kunnen worden. Radicale nationalisten specu leren op een grondige her vorming van de Sovjet staatsstructuur. Maar uit het in de partijkrant de Pravda verschenen document blijkt dat de partij nog altijd voor stander is van een sterke centrale regering. In het beleidsplan staat dat de republieken nationale wetten die naar hun mening niet binnen de bevoegdheid van de centrale regering val len, kunnen aanvechten. Te gelijk blijven de centrale au toriteiten het recht behouden om ongrondwettelijke beslui ten die in de republieken zijn aangenomen, nietig te ver klaren. Het beleidsplan van het Po litburo voorziet ook in een verbod op „nationalistische en chauvinistische organisa ties". Een dergelijk verbod zou kunnen worden gebruikt tegen afscheidingsbewegin gen zoals de Partij van de Nationale Onafhankelijkheid in Georgië, tegen Russische arbeiders die staken uit pro test tegen een nieuwe taal wet in Estland, of, juist om gekeerd, tegen het Estlandse parlement dat de taalwet steunt. Neergelegd Dit parlement heeft gisteren een uitspraak van Moskou naast zich neergelegd. De Opperste Sovjet had ver klaard dat de nieuwe Est landse kieswet in strijd^ is met de grondwet. Het Est landse parlement vindt ech ter dat het vrij is om kies rechtbeperkingen op te leg gen. Tegen de wet werd in Estland al ruim een week gé- staakt. De nieuwe Estlandse wet stelt het actief en passief kiesrecht van etnische min derheden afhankelijk van de tijd waarin zij in Estland wo nen. Volgens de stakers, overwegend etnische Russen, worden hierdoor zëker 80.000 Russen en andere minderheden beroofd van het stemrecht en het recht zich verkiesbaar te stellen. Sovjet-minister Jazov, die momenteel in Finland op be zoek is, heeft gisteren gezegd dat zijn land de militaire aanwezigheid in de Baltische republieken niet zal verho gen. „De situatie in de Baltische republieken is het gevolg van onze binnenlands beleid van glasnost en perestroika, en zoals u wel weet, zijn de resultaten niet altijd positief geweest," zei Jazov tegen journalisten tijdens een drie daags bezoek aan Finland. „Glasnost en perestroika zijn niet voor iedereen bedoeld, en de nieuwe wetgeving in Estland is een stap achter uit," verklaarde de minister van defensie De Russische stakers hebben vandaag het werk hervat, nadat zij tijdens een nachte lijke vergadering hadden be sloten hun tien dagen oude actie op te schorten. Dit heeft een woordvoerder van het stakingscomité meegedeeld. De actie begint opnieuw, in dien de Estse autoriteiten geen gevolg geven aan het besluit van Moskou de kies wet vóór 1 oktober aanstaan de te herzien. De beslissing om weer aan het werk te gaan is donderdagavond laat genomen na een ontmoeting van vertegenwoordigers van de stakers en een parlemen taire delegatie uit Moskou. Eerder voerden stakers over leg met de leiding van de re publiek Estland, aldus het stakingscomité. Meer dan 50 bedrijven waren getroffen door de staking, die onmid dellijk na het aannemen van de wet door het Estse parle ment, was uitgeroepen. Leden van het Estse Volks front hebben gezegd dat de stakingen door Moskou zijn aangemoedigd om het stre ven van Estland naar meer autonomie af te remmen. In de Sovjet-republiek Mol davië, die grenst aan Roeme nie, hebben Russische arbei ders gisteren het werk neer gelegd. Zij protesteren tegen het voornemen van de plaat selijke autoriteiten om het Moldavisch tot officiële taal te maken. De Russen en an dere minderheden vrezen dat de kennis van het Molda visch straks een vereiste wordt voor bepaalde func ties, waardoor hun werkgele genheid in gevaar komt. Eind augustus zal het Molda- vische parlement zich over het wetsvoorstel buigen. Het Franse vliegdekschip „Foch". FOTO. EPA PARIJS De Franse rege ring heeft gisteren het 33.000 ton metende vliegdekschip „Foch" naar het oostelijk deel van de Middellandse Zee ge stuurd. De „Foch" het parade paardje van de Franse mari ne heeft een bemanning van 1338 koppen en is uitge rust met Super Etendard ge vechtsvliegtuigen en Alouette- helikopters. Het vliegdekschip zal het fregat „Duquesne" ver sterken, dat eergisteren al richting Libanon is vertrok ken. De schepen zullen voor de kust van Libanon komen te liggen om te kunnen helpen bij de evacuatie van in gevaar verkerende Fransen en andere inwoners van Libanon. Frankrijk, dat van 1923 tot 1943 het bestuur voerde over Libanon, vervult een actieve rol bij het zoeken naar een op lossing voor de veertien jaar durende burgeroorlog. In Bay- rut wonen ongeveer zevendui zend Fransen, van wie 85 pro cent ook de Libanese nationa liteit heeft. Voorts dienen zes honderd Franse soldaten in het VN-vredesleger in Zuid- Libanon. In Libanon werd ook gisteren weer gevochten, hoewel zware artilleriebeschietingen uitble ven. Bayrut kende daarom een verrassend rustige dag. Door de aangebrachte versterkingen langs de frontlinies vrezen de inwoners van de Libanese hoofdstad dat deze relatieve rust van tijdelijke aard is. Alle partijen hebben zich wel be reid verklaard tot een staakt- het-vuren, maar stellen voor waarden die elkaar uitsluiten. Zo wil Aoun een vrije door gang voor zijn schepen die zo wel wapens als brandstoffen en dergelijke aanvoeren, ter wijl de nationalistische en isla mitische groeperingen vinden dat er een pan-Libanese com missie in het leven geroepen moet worden om wapenleve ranties aan Aoun deels af komstig van Iraq na een staakt-het-vuren te voorko men. De Europese Commissie heeft gisteren ruim een miljoen gul den verstrekt aan het Rode Kruis en Artsen Zonder Gren zen voor humanitaire hulp aan de slachtoffers van de gevech ten in Libanon. Lech Walesa poseert met de leiders van de Boerenpartij, Roman Malinovski (I) en de Democratische Partij, Jerzy Jowisk. FOTO: EPA (vervolg van de voorpagina) WARSCHAU Solidari teit wil een regering zon der communisten. Solida riteit accepteert commu nisten in de regering. Wa lesa wordt premier. Wale sa wil geen premier wor den. Ook voor de Polen was de afgelopen twee, drie dagen geen touw vast te knopen aan de politieke intriges in de hoofdstad Warschau. Maar het belangrijkse staat nu vast: er komt een regering on der leiding van Solidariteit, waarin alle politieke stromin gen samenwerken. President Jaruzelski, achter de schermen nog steeds de machtigste man van de communistische partij, vindt het goed en zelfs de Sov jet-leiders laten welwillende geluiden horen. Alleen de partijleider van de Poolse communisten, ex-pre mier Rakowski stoot een woe dend, orthodox trompetgeschal uit, gericht tegen de komende regering van Nationale Ver antwoordelijkheid. Maar tot nu toe heeft hij de ontwikke lingen daarmee nog niet weten te beïnvloeden. Ineenstorting Liever had Solidariteit zich de komende paar jaar nog buiten de regering gehouden. Laten de communisten en hun bond genoten de puinhopen zelf maar opruimen, was daarbij de redenering. Solidariteit voelde er niets voor verantwoorde lijkheid te dragen voor impo pulaire maatregelen in een noodsituatie, die door anderen teweeg was gebracht. Maar uiteindelijk is de Poolse oppositie bezweken voor druk van onderop. Alleen een rege ring, die op enig vertrouwen van de gewone Polen kan re kenen een regering aange voerd door Solidariteit kan een totale economische en so ciale ineenstorting afwenden, zo bleek. Qus zet Solidariteit zich nu aan die ondankbare taak, maar niet zonder ook an deren, de communisten en vertegenwoordigers van de Boerenpartij en de Democrati sche Partij bij de les (en in de regering) te houden. Het was Lech Walesa die de mensen in de fractie van Soli dariteit dwong hun verant woordelijkheid onder ogen te zien. En hij had er, volgens goedingelichte bronnen uit zijn naaste omgeving, maar wat veel zin in om zijn werk bekroond te zien met een be noeming tot premier. Woensdagavond leek hij die benoeming in zijn zak te heb ben, gëzien de steun voor zijn kandidatuur in het parlement. Maar het premierschap werd Walesa 's nachts alsnog uit het hoofd gepraat door toppolitici van Solidariteit, fractieleider Geremek voorop. Rechtspraak Walesa moet achter de hand worden gehouden, vindt de fractieleiding, voor de ultieme noodsituatie. Zijn handen moeten schoon blijven, het vertrouwen in hem onge schonden, totdat het echt niet meer anders kan, bijvoorbeeld in tijden van een complete so ciale explosie. Welke persoon uit de top van Solidariteit wel premier wordt, is nog niet be kend. Overigens is nog steeds niet helemaal uitgesloten, dat Walesa toch nog een poging waagt om het zelf te worden. De coalitie tussen communis ten en de tot voor kort slaafs volgende Boerenpartij en De mocratische Partij is vernie tigd, kraait de communistische partijleider Rakowski nu. „Dit is een revolutie." In zekere zin heeft hij gelijk. Wat Solidari teit wil is een revolutie, in korte tijd door te voeren. De economie moet zo snel moge lijk op marktleest geschoeid, hopenlijk met veel buitenland se steun. Het systeem van par tijpolitieke benoemingen moet afgebroken, de media moeten onafhankelijk worden, evenals de rechtspraak. Een revolutie dus. Rakowski lijkt van plan die revolutie tegen te houden, maar of dat in het huidige tijdsgewricht nog kan, moet nog blijken. WERA DE LANGE DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT QN448 „Hallo, Rob, hallo!" roept Frank in de microfoon, maar er komt geen antwoord meer. Nerveus draait hij aan de knoppen van het televisietoestel, want ook het beeld wordt onduidelijker. Vaag zijn er nog de omtrekken op te zien van een reusachtige stalen poort, maar er stijgen voortdurend luchtbellen op en het water is in heftige beroering. Dan breekt ook het beeld plotseling af. Zou de kabel gebroken zijn? Frank besluit het tweede duiker pak aan te trekken en zijn vriend te hulp te komen, maar dan hoort hij opeens majoor Ross roepen: „Kijk eens om, Frank!" Honderd meter achter het schip stijgt een grote waterkolom om hoog, gevolgd door een daverende slag. „Ze hebben ons in de gaten", zegt majoor Ross; „we moeten weg, Frank!" Ja, er is niets aan te doen. Wanneer ze blijven liggen wordt hun schip toch opgeblazen en dan kunnen ze Rob helemaal niet meer hel pen.... (Van onze correspondent Willy Werkman) AMMAN „Salame Ha mad", zei ik toen een ge wapende veiligheidsman me vroeg wat ik in het ministerie van binnen landse zaken te zoeken had. „Salame Hamad? Ah...". Er kwam een bre de glimlach op zijn gezicht en een gebaar van „gaat uw gang". Ik werd begeleid naar het rui me kantoor van de man, die aan het hoofd staat van het ambtenarenteam, dat in Jorda nië de eerste verkiezingen sinds 22 jaar moet voorberei den. Telefoons rinkelden, soms de rode en de witte tegelijk. Bezoekers kwamen binnen, schudden Salame de hand, vroegen naar zijn gezondheid en vertelden wat hun pro bleem was. Salame stond al zijn gasten geduldig te woord. Voor het eerst sinds 1967, toen koning Hoessein verklaarde dat er pas weer verkiezingen kunnen komen als Jordanië de door Israel bezette Westelijke Jordaanoever terug heeft, mo gen de Jordaniërs weer hun stem uitbrengen. Een histori sche gebeurtenis, die het naar huis gestuurde parlement weer tot leven zal roepen. Niet dat de koning zijn tijdens de zesdaagse oorlog verloren gebied weer heeft teruggewon nen en daar ziet het voorlo pig ook niet naar uit maar omdat hij de roep van zijn volk om meer democratie niet meer kan negeren. Nieuw tijdperk In april dit jaar braken in Jor danië hevige onlusten uit. Woedende demonstranten klaagden over de stijgende prijzen, de om zich heen grij pende corruptie en de onder drukking. Leger en politie wa ren weliswaar in staat de on rust snel de kop in te drukken, maar de waarschuwing dat de positie van de koning in ge vaar was, werd ernstig opge nomen. In Jordanië wordt nu van een nieuw tijdperk gesproken. Er zijn hervormingen aangekon digd die meer openheid, vrij heid en politieke betrokken heid van het volk beloven. „Ik denk", gaf de koning kortgele den openhartig tpe, „dat ik de Stadsbeeld van Amman. binnenlandse problemen een beetje heb verwaarloosd". Het opzienbarende stembusge- beuren houdt overigens een heel nieuw element in. Voor het nieuwe tachtig zetels tel lende parlement mogen geen vertegenwoordigers van de Westelijke Jordaanoever geko zen worden. Koning Hoessein besloot een jaar geleden dit ge bied „wettig en administra tief" van zijn koninkrijk te ontkoppelen. En hoewel de Palestijnse bewoners daar nog steeds de Jordaanse nationali teit hebben, worden ze in Jor danië toch min of meer als buitenlanders gezien. Verkiezingen dus alleen voor de oostelijke Jordaanoever. „Op welke dag precies?", vroeg ik Salame, nadat hij weer een telefoongesprek had afgehandeld. „Dat weten we FOTO: WILLY WERKMAN nog niet precies. Ik denk een paar dagen voor de verjaardag van de koning". Over de nieuwe 'wind die nu door het koninkrijk waait praatte de minister van voor lichting, dr. Nasouh Majali veel langer dan de mij aan vankelijk toegestane twintig minuten. „We zijn vastbeslo ten meer vrijheid aan de pers toe te kennen", zei hij. „Het volk heeft er recht op te weten waarom wij nu in een moeilij ke situatie verkeren. We wil len zover .gaan, dat we na de verkiezingen misschien zelfs de vorming van nationale poli tieke partijen toestaan". De minister gaf toe dat er in het verleden „wat problemen" met de pers waren geweest. „Sommige journalisten waren niet goed geïnformeerd, ande ren vergaten hun nationale verantwoordelijkheid. We zijn nu een dialoog begonnen. Er zit op dit moment bijvoorbeeld een Jordaanse journalist op me te wachten, die ik heb uitgeno digd om hem te vertellen dat zijn artikel van gisteren niet juist is. Ik zal hem uitleggen dat hij zich heeft vergist". Op het matje De op het matje geroepen jour nalist zou van de minister te horen krijgen, dat kritiek wel mag, maar alleen als die „con structief" is. Een grote verbe tering toch, in vergelijking rtiet de afgelopen jaren toen de regering de pers steeds meer onder controle nam. De hervormingen en vooral de verkiezingen zijn in Jordanië intussen het gesprek van de dag. In de rondom Amman ge legen stadjes en dorpen moet Salame Hamed van het minis terie van binnenlandse zaken steeds meer verkiezingsbu reautjes openen. „Ze willen al lemaal hun eigen afgevaardig de in het parlement", lachte hij. Van eep verkiezingscampagne is in de hoofdstad zelf trou wens nog niets te merken. De politieke debatten spelen zich vooral binnenshuis af en in de stoombaden van de gezond heidsclubs, waar de rijken hun vrije tijd doorbrengen. „In het stoombad doe ik heel wat informatie op", vertrouw de een Westerse diplomaat me toe. „Dat is wat intiemer, ziet u?". „Verwacht u dat de hervor mingen zullen bijdragen tot het kalmeren van de economi sche en politieke spanningen in Jordanië?". „Doekjes voor het bloeden", was het antwoord. „Na de ver kiezingen zullen de mensen tot de conclusie komen, dat er in feite niets verandert. En de frustratie is zo groot, dat we niet verbaasd moeten zijn wanneer er binnenkort weer onlusten komen". In het verkiezingshoofdkwar tier keek Salame Hamad op zijn horloge. Twee uur. De stroom van bezoekers was af gewerkt. De telefoons kwa men tot rust. Tijd voor ont spanning in de gezondheids club. „Als je me dringend no dig hebt, kun je me daar berei ken", zei hij. Morgen zou hij zich opnieuw op de democratie storten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5