Als ik het podium opgetild moet worden begin ik er niet aan" Beste directie van de Rabo DE KRANT BRENGT LEVENINUWBROUWERU De heilloze weg van klonen >PEN BRIEF VAN ROEL VAN DUIJN sta! kunst SaidM<Sowiant DONDERDAG 17 AUGUSTUS 1989 PAGINA 7 I KOOS ALBERTS WIL MET ORKEST HET LAND WEER IN HIERDEN „Als ik mezelf zo hoog hoor zingen, krijg ik wel de kriebels hoor en dan komt er een traantje. Waarom kan ik daar niet meer bij, denk ik dan", geeft Koos Al- '41001 berts toe. Maar zijn 112.60 nieuwste elpee loopt 112.50 «>ls een trein en eind dit jaar wil hij weer het land in. Met een orkest. Koos Alberts houdt niet van interviews. Hij heeft er ook niet zoveel trek in te poseren voor „weer een foto", maar stemt er even later toch mee in dat een foto wordt gemaakt in tuin. Het kost wat moei te de negen maanden jonge en speelse hond Floortje ook op de foto te krijgen, maar net als besloten het dier maar te laten dollen in de tuin, komt ze rustig de zanger staan. Bijna dagelijks wordt Koos Alberts gebeld door journalisten en mensen van verenigin gen en clubjes die een gesprekje met hem wil len houden voor hun blad. En steeds maar weer moeten er foto's „Het hoort bij het vak", erkent de zanger die twee jaar geleden door een ongeluk met zijn auto verlamd raak- e aan beide benen. ,Maar als ik aan alles meewerk ben ik elke Datzelfde geldt voor al die vragen of hij iets wil openen, of hij 't startschot voor iets wil geven en of hij in een jury wil zitten. Van overal komen de ver zoekjes binnen en er komen ook regelmatig vragen of hij niet voor 't een of ander wat wil zingen. Wat Koos be treft hoeft het allemaal niet zo. „Maar zij vin den het leuk dat ik er bij ben. Ik vind dat ook wel leuk, maar ik kan natuurlijk niet overal naar toe". „Sommige mensen wor den kwaad omdat hij niet in een jury wil of zo, maar ze zien niet dat het niet altijd kan. Het is niet zo dat als je in rolstoel zit dat je dan overal maar tijd voor hebt", meent zijn vrouw Daar komt bij dat hij in de studio achter zijn huis aan de Zuiderzee straatweg in Hierden druk in de weer is met de voorbereidingen voor zijn comeback, zo als dat heet. „Het zin gen lukt wel, maar er komt nog heel wat voor kijken. En als ik weer op ga treden wil ik het goed doen". Hoge noten Een te overwinnen pro bleem daarbij is zijn stem. Eén van zijn stembanden werkt niet meer mee en een deel van de ademhalings spieren is beschadigd. „Dat betekent dat ik de hoge noten niet meer kan halen. Het lied 'Zijn het je ogen' bij voorbeeld, dat is te hoog. De muziek daar van moet een halve toon omlaag". „En de lange zinnen kan hij niet meer zin gen", voegt Joke er aan toe. „Dat komt doordat hij minder goed kan ademen. Z'n stem is ook veranderd, wat heser geworden. Maar veel mensen vinden dat juist wel mooi. Ik vind de laatste elpee de mooiste die hij tot nu toe heeft gemaakt". Er zijn in middels al meer dan 50.000 exemplaren van verkocht. „Het is gebeurd", zegt hij enkele keren als het ongeluk ter sprake komt. „Daar moet je niet over na blijven denken". Maar echt overtuigd klinkt het niet. Hij zit wat ver moeid in de rolstoel achter de tafel en laat het praten voor een deel over aan zijn vrouw. „Ik ben veel mensen kwijtgeraakt in de afge lopen periode", zegt hij. „Maar ik heb ook er ook veel nieuwe vrien den bij gekregen. Wat hetzelfde is gebleven is Joke. Voor het ongeluk zat ik wel eens wat in de put en toen was ze er. Nu is ze er ook al tijd, maar ik zit wel wat vaker in de put dan vroeger". Veranderd Het leven voor Koos en zijn vrouw is dan ook drastisch veranderd. Voorheen reisde hij van hot naar her en overal had hij succes. Optre dens door het hele land, studio's in en uit en Koos Alberts was een bekende Nederlander. Dat laatste is hij nog, maar reizen doen ze niet veel meer en optre den is er niet bij. „We waren toen ontzet tend weinig thuis. Nu zijn we veel meer in huis en dat bevalt me prima. Nu zie ik dat ik veel heb gemist in die jaren. Achteraf vraag je je af hoe je dat vol hebt kunnen houden. Nu pas besef je hoe druk het toen geweest is". „Maar zingen blijft wel m'n werk", meent hij. „Dat moet ik blijven doen. Een metselaar bij voorbeeld moet iets an ders zoeken als 'ie in een rolstoel terecht komt, maar ik kan wel blijven zingen". „Ik kan straks natuur lijk niet zo vaak meer optreden. En ik kan al leen optreden in zalen waar ik met m'n rol stoel naar het podium' kan. Als ik er op opge tild moet worden, begin ik er niet aan", verze kert de zanger. Spanje Want ellende met zo'n rolstoel, daar moet hij niets van hebben. „Dat heb ik net meegemaakt op vakantie in Spanje. We zaten in een hotel waar ik nauwelijks met de rolstoel in de lift kon. Als we 's morgens om negen uur beneden moesten zijn voor 't ont bijt was ik er om half tien nog niet, want de lift was steeds bezet". „En de badkamer was te klein. Ze moesten me steeds helpen als ik in bad wilde. Ik heb nóg nooit zoveel ellende ge had. Het was daar heel slecht geregeld. Maar dan merk je dat er voor mensen in een rolstoel van alles tegen zit". Koos Alberts is door AVO-Nederland, de na tionale belangenorgani satie voor gehandicap ten, benoemd tot am bassadeur. „Ik praat daar veel over. Het is een hele goede organi satie, die veel doet voor gehandicapte mensen. Kijk, in m'n huis kan ik overal heen. Ik kan zelf in de douche, ik kan zelf naar boven en naar bed. Maar je kunt niet overal meer naar bin- „Ik kan in veel disco theken ook niet meer optreden. Dan moet ik getild worden en als er brand uitbreekt sta ik ergens op waar ik uit mezelf niet meer af kan komen. Mijn manager Leo Lucassen zoekt dat allemaal uit". Het is de bedoeling dat Koos Alberts gaat op treden met een orkest, dus niet met een mu ziekband. „Mensen den ken dan vaak dat je aan het playbacken bent. Je kunt ze bijna niet dui delijk maken dat er al leen maar muziek op zo'n band staat en dat je echt zingt". De repetities kunnen misschien worden ge houden in het Dorps huis in Hierden, maar dat moet allemaal nog Koos Alberts in de tuin van zijn woning in Hierden. Eind dit jaar wil hij weer optreden. worden bekeken. Hij is bezig met nieuwe num mers. „Maar het pu bliek vraagt ook altijd oude nummers. De tek sten ken ik dan soms niet meer". „Zoals het liedje 'Ame land'. Dat is van m'n eerste elpee en daar wordt toch vaak naar gevraagd. Als ik de tekst niet meer weet, zingt het publiek het FOTO: PR wel", herinnert hij zich met zichtbaar plezier. Het lijkt alweer zo lang geleden dat hij voor een volle zaal stond. TEAKE DIJKSTRA bioscopen ALPHEN AAN DEN RIJN EUROCINEMA I (Van Boet- zelaerstraat 6. tel. 01720- 20800): Lethal weapon II (16); 13.45. 18.45, 21.30. zo. ook 16.15. EUROCINEMA II: Road House (16); 13.45, 18.45, 21.30. za. zo. ook 16.15. EUROCINEMA III: Three Fugitives (al); 18.45, 21.15. zo. 16.15, 18.15, 21.30 Platvoet en zijn vriendjes (al); 14.00. EU ROCINEMA IV: Licence to kill (al); 13.30. 20.30. za. zo. ook 16.30. LEIDEN LUXOR (Stations weg 19. tel. 071-121239): Road House (al); 19.00, 21.15. za. zo. wo. ook 14.30. LIDO en STUDIO (Steen- straal 39, tel. 124130): Lethal weapon II (16); 14.30, 19.00, 21.15. Beaches (al); Licence to kill (al); 14.15, 18.45, 21.15 Three Fugitives (al); The Karate Kid III (al): 19.00, 21.15. Taran en de toverke- tel (al); dag 14.30. Platvoet en z'n vriendjes (al); 14.45. •TRIANON (Breestraat 31, tel. 123875): The Bear (al); 19.00 za. zo. wo. ook 14.30. 9'A Weeks (16); 21.15. REX (Haarlemmerstraat 52, tel. 071-125414): Genot van de onschuld (16); 14.30, 19.00, 21.15. KATWIJK CITY THEATER I (Badstraat 30, tel. 01718- 74075): Police Academy VI (al); 19.00. za. zo. wo. ook 14.45. Rain Man (al); 21.15. CITY THEATER II: Scandal (al); 19.00, 21.15. zo. ook 14 45 Nieuwe avonturen van Pippi Langkous (al); za. wo. 14.45. VOORSCHOTEN GREEN- WAY tel. 01717-4354): Dead bang (12); do. t/m zo. 15.45, 19.00. ma. t/m wo. 15.45. My stepmother is an alien (al); do. t/m zo. 21.15. ma. t/m wo. Rainman; do. t/ m zo. 21.15. ma. t/m wo. 20.15. KINDERVOORSTELLINGEN Police Academy VI; 14.00, 15.45. Lady en de vagebond; 14 00. WASSENAAR ASTRA tel. 01751-13269):Rainman (al); vr. t/m wo. 20.00. DEN HAAGASTA: 1 (Spui 27, tel. 463500): Roadhouse (16); 14.00. 18.45. 21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. ASTA 2: Licence to kill (al); 14.00. 18.45. 21.30. zo. 13.15, 16.00. 18.45. 21.30. ASTA 3 My stepmother is an alien (al); 14.00. 18.45. 21.30. zo. 13.15. 16.00, 18.45, 21.30. BABYLON 1 (naast Den Haag Centraal tel. 471656): Beaches (al); 14.00. 19.15, 21.45. za. zo. 14.00. 16.45, 19.15, 21.45. BABY LON 2: Dangerous liaisons (al); 14.00. 19.00, 21.30. za. zo. 14.00, 16.30, 19.00, 21.30. BABYLON 3: Scan dal (16); 19 00, 21.30 CI NEAC 1 (Buitenhof 20. tel. 630637): Lethal weapon 2 (16); 14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00. 18.45. 21.30. CINEAC 2: The karate kid 3 (al); 14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15. 16.00. 18.45, 21.30. CINEAC 3 Cannonball le ver (al); 18.45, 21.30. ME TROPOLE 1 (Carnegielaan, tel. 456756): Licence to kill (al); 14.00. 18.45, 21.30. zo. 13 15. 16.00. 18.45, 21.30. METROPOLE 2: Rain man (al); 18.45, 21.30 METRO- POLE 3: Dirty rotten scoun drels (16); 14.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45, 21.30. METROPOLE 4 The naked gun (al); 14 00, 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00. 18.45, 21.30. ME TROPOLE 5: A fish called Wanda (al); 14.00, 18.45, 21.30. ODEON 1 (Heren gracht 13. tel. 462400): Let hal weapon 2 (16); 13.15, 19.00, 21.45. zo. 13.30, 16.00, 19.00, 21.45. ODE ON 2: Three fugitives (al); 13.45, 18.45, 21.30. zo. 13.30. 16.00. 18.45. 21.30. ODEON 3: Three fugitives (al); 13.45, 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45. 21.30. ODEON 4: De slam van de holebeer (al); 13.45, 18.45, 21.30 zo 13.30, 16.00. 18.45, 21.30 STUDIO 1 (Ket tingstraat 12b, tel. 656402): Do the right thing (16); 19.15, 21.45. zo ook 14.15. STUDIO 2: A cry in the dark (al); 19.00, 21.15. zo. ook 14 00. STUDIO 3 Paperhou- se (16); 19.00. zo. ook 14.00 For queen and country (16); 21.00. HAAGS FILMHUIS: Zaal 1 El Verano de la seno- ra Forbes; 19.30, 21.45 Zaai 2: Bagdad cafe; 19.30. Sha me; 21.45. Zaal 3: 19.30, 21.45. Beyond therapy; do. Good morning Vietnam; vr. Roger Rabbit; za. Prince singn O'the times; zo. The Milagro Beanfield war; ma. Poussiere d'ange; di. Hair- spray; wo. Man Ria Valk gearresteerd HILVERSUM De man van zangeres Ria Valk is gisteren gearresteerd. Hij wordt gezien als finan cier van de Nederlandse zeezender Radio 819. In verband hiermee zijn gisteren nog twee verdach ten opgepakt, onder meer bij de Rotterdamse pira tenzender Europoort Radio. De man die daar het nieuws zat te lezen werd door de politie opgepakt. Ook werd een inval gedaan bij Music Media Inter national in Hilversum, een bedrijf dat nonstop-mu- ziekbanden maakt voor winkelbedrijven. Een aan tal van die banden was ook op Radio 819, dat uit zendt vanaf de in de Noordzee gelegen piraat Ross Revenge, en Europoort Radio te horen. I BINNENLAND Roel van Duijn, inmiddels 46 jaar, ex-provo, ex- kabouter, ooit een overtuigd aanhanger van de Oranje Vrijstaat, ex-PPR, ex-wethouder, ex-boer en nu gemeenteraadslid in Amsterdam, doet op 6 september mee aan de Tweede-Kamerverkiezin gen. Hij is lijsttrekker van 'De Groenen', lijst 19. Van Duijn presenteerde zich deze week aan het Amsterdamse publiek. Uitgedost in een 'laten-we- toch-op-het-milieu-passen' kostuum doet de man weer van zich spreken. Los van zijn pr-activitei- ten is Van Duijn, daar bestaat geen twijfel over, oprecht bezorgd over de manier waarop we met ons leefklimaat omspringen. Vandaag publiceren wij van hem een 'open brief aan de Rabo-bank', waarin hij zijn afschuw uitspreekt over de belan gen die de bank heeft in het eerste Nederlandse bedrijf dat zich bezighoudt met het klonen van koeien: 'Embrytec'. „Als ik in de Tweede Kamer wordt gekozen", schrijft hij onder andere, „zal ik voorstellen het klonen van levende wezens te ver bieden op grond van het aangeboren recht op een minimale kans op zelfverwezelijking". k. „Toen ik boer was, heb ik natuurlijk een rekening- ourant bij u geopend. In "lagtwedde hadden al 'mijn collega's dat. En ik moet zeggen dat ik aan de bezoeken aan uw filiaal daar - soms op de trek ker - goede herinnerin- ;en bewaar. „Wat is er ooier dan geld te stek'n in voedselproduktie", zei de directeur, „als 't uit kan?" Met nadruk op die laatste Groningse uitdruk king: als er voldoende van terugkomt, als er muziek in zit. Dus heb ik datzelf de rekeningnummer nog steeds. Maar nu lees ik in de krant dat de Rabo de belangrijkste aandeelhouder geworden is van een onderneming die voor mij het opbouwende beeld van de Groningse landbouw over hoop haalt. Het betreft niets minder dan 'Embrytec', Ne derlands eerste bedrijf dat zich bezighoudt met het klonen van koeien. Een bedrijf op het terrein van klonentechniek: een bedrijf waar identieke kal veren in serie ter wereld wor den gebracht, duizenden kopieën van één en hetzelfde embryo. Beesten, die het pro- dukt zijn van genenmanipula- tie. Die, in een onbeperkt aan tal, exact dezelfde worden doordat een cel van een jong runderembryo in een eicel van een andere koe is overge bracht. U meent dat zoiets een verantwoord bestaansrecht heeft? Ik vraag me af of uw beslis sing om aandeelhouder te wor den van dit bedrijf welover wogen genomen is. Heeft u in uw overwegingen meegeno men hoezeer dit bedrijf het kenmerkende van alle natuur lijke voortplanting, te weten de variatie, radicaal verstoort? Bent u het niet met mij eens dat het die verscheidenheid is, die de evolutie van planten en dieren zo'n kracht geeft? Die kracht komt ook tot uiting in weerstand tegen ziekten. Door het feit dat geen enkel levend wezen, tot voor kort, hetzelfde Was als een ander, kunnen ziekten niet onbeperkt om zich heen grijpen. Het kleine ver schil tussen de een en de an der kan juist voldoende zijn om een epidemie te weerstaan. Ontstaan er in de toekomst massa's letterlijk gelijke die ren, dan zijn die ook in precies dezelfde mate kwetsbaar. Een onvoorziene ziekte die voor het ene dier dodelijk is, zal het ook voor het andere dier zijn en kan in één klap een heel klonenvolk wegvagen. Dr. Kuip, de aanstaande directeur van 'Embrytec', verzekert me dat boeren altijd wel effectief de gezondheid van hun vee beschermd hebben, maar dat stelt me niet gerust. Klonen is onvergelijkbaar met vroegere ontwikkelingen in de veehou derij. En zelfs zonder klonen doodt de ziekte 'abortus-bang' wel eens stallen tegelijk. Dit risico lijkt ook economisch ge zien belangrijk, ook al heeft dr. Marvin Pace van de Ame rican Breeders Service, de in ternationale klonenbroed- plaats, u meegedeeld dat de gekloonde embryo's „van ge garandeerd superieure kwali teit" zijn. Goed, ik geloof graag dat de embryo's worden uitgekozen op 'uitmuntende melkgift', 'doelmatige groei' enzovoort. Door zulke kreten moest ik me ook laten leiden in Vlagtwedde, als de man van de K.I. mij liet kiezen tussen stier Donar of stier Odin. Maar het verschil tussen K.I. en klo nen is dat in het eerste geval de chromosomen nog het vrije spel der variatie kunnen beoe fenen en dat in het laatste ge val het kalf als uit een fotoko pieerapparaat te voorschijn schuift. Hoe men zo'n kloon ook getest heeft op weerstand tegen 'tropische ziekten', er blijven verborgen zwakke plekken en onbekende ziek ten. Een epidemie onder klo nen, het zal u niet ontgaan dat dat grote financiële gevolgen zal hebben. Een van uw aan trekkelijke spaarregelingen heet 'De Zilvervloot', maar zo'n massale klonendood doet meer aan een neerstortend vliegtuig denken. Eigen hoedanigheid Er zijn verdergaande vragen. Heeft een dier niet het recht op zijn, om het precies te zeg gen, eigen hoedanigheid? Heeft hij of zij niet het recht op de kans geboren te worden volgens een patroon dat vanaf de bevruchting natuurlijk ver lopen is? Wellicht antwoordt u dat dit een ethische overwe ging is waarmee een bank zich niet kan inlaten. Misschien is ook aan te voeren dat u zich al met embryo-transplantatie bij koeien heeft ingelaten en dat dat ook dergelijke vragen zou kunnen oproepen. Maar dat zijn geen antwoorden. Ze gaan niet in op de vraag of het met het oog op de toekomst van onze samenleving verant woord is de voortplanting steeds meer als bio-industrie te beoefenen. Te meer, omdat het lang niet zeker is of deze praktijk tot de dieren beperkt blijft. De we tenschappelijke opmars van de genentechnologie lijkt voorlo pig onstuitbaar. De invoering van een genetisch paspoort, waarin alle erfelijke eigen schappen van een persoon op getekend zijn, is nog maar een kwestie van tijd. In Amerika bestaat het al. In dat land toont het bedrijfsleven bij sol licitaties steeds meer belang stelling voor de genetische ei genschappen van een sollici tant. Heeft iemand het voor uitzicht op latere leeftijd kan ker te krijgen, dat kan dat een afwijzingsgrond zijn. De druk van artsen om embryo's van kinderen met 'slechte genen' niet ter wereld te laten ko men, neemt toe. Nog even en er worden geen gehandicapte kinderen meer geboren in de westerse wereld. Ook onder mensen zal de variatie, langs de weg van de genentechnolo gie, afnemen. Professor J. Re- tèl, gespecialiseerd in genen- technologie, met wie ik on langs gesproken heb, bena drukt dat die afnemende va riatie niet 'slechts' een geeste lijk verlies is. Er is ook het ge netische verlies. „Die verloren gaande genen zijn ook van be lang voor onze toekomst. Af nemende variatie onder de mensen is een gróót gevaar, net zo goed als afnemende va riatie onder planten en dieren een gevaar is". Mensen De weg van het klonen van koeien naar het klonen van mensen is nog lang. Toch zijn we die weg, met het in bedrijf stellen van 'Embrytec', in Ne derland nu aan het inslaan. Wat nu gebeurt is het maken van de keuze: de mens eigent zich het recht toe geboorten van dieren op economische grond zo scherp mogelijk voor te selecteren. Nu doen we het met kalveren met 'uitmunten de kloonlijnen', morgen is de weg vrij voor hetzelfde bij de mens. Waarom zou immers de druk van artsen, van ziekten- verzekeringen om negatief te selecteren, dat wil zeggen ge boorten van gehandicapte kin deren te voorkomen, niet om kunnen slaan in een behoefte om positief te selecteren en dus geboorten van kinderen met economisch aantrekkelij ke eigenschappen te bevorde ren? Allemaal knappe, sterke, slimme kinderen, en niets dan dat. Zeg niet te snel dat dit on denkbaar is. Eens was genen- technologie ondenkbaar, even als het klonen van dieren. Maar met de voortgang van de wetenschap en de bijbehoren de techniek verglijden, lang zaam maar zeker, onze maat staven. Tegenwoordig gebeurt het dat ouders die een mon gooltje hebben gekregen, daar op door hun kennissen raar worden aangekeken. Omdat „je toch weet dat dat te voor komen is". Nog maar een paar jaar geleden werd zo'n hou ding als onmenselijk en hard vochtig bestempeld. Nu praten ziektenverzekeringen er open lijk over of ongeboren kinde ren 'waar iets mee is', nog wel verzekerd mogen worden in de toekomst. „Een brandend huis verzeker je toch ook niet?" Het lijkt mij dat de toepassing van genentechnologie, zoals die nu bij 'Embrytec' dreigt, een uitvloeisel is van de ge dachte dat planten, dieren en mensen sterker dan voorheen moeten worden beoordeeld op hun economisch rendement. Het ondergeschikt maken van levende wezens aan ons huidi ge concept van ecomonie, dat is volgens mij de geestesziekte waarmee we zitten. Een ziekte die uit dreigt te lopen op de dictatuur van een eenzijdige economie, waaraan veel wordt opgeofferd. Niet alleen het mi lieu, dat van die denkwijze al voor een groot deel het slacht offer is. Wat dreigt te volgen is het zelfbeschikkingsrecht van dieren en mensen. Ver gezocht allemaal? Ja, wanneer u niet verder wilt denken dan het hoogste eiwit gehalte in de melk van een eindeloze serie 'topkoeien'. Nee, indien u, met deze reke ninghouder, wilt meedenken, de toekomst in. Voorstellen Wat mij betreft,, ik zal aan het parlement voorstellen doen om de gevolgen van de genen technologie te binden aan ethi sche normen. Als ik in de Roel van Duijn, lijsttrekker langzaam onze maatstaven' Tweede Kamer wordt geko zen, zal ik voorstellen het klo nen van levende wezens te verbieden, op grond van het aangeboren recht op een min- male kans op zelfverwerkelij king. Ook om genenpaspoor- ten en andere genetische gege vens van mensen te omringen met een absolute geheimhou ding, zodat mensen niet het De Groenen: „Met de gevaar lopen op grond van hun genenkwaliteit te worden gediscrimineerd. Wat u betreft, denkt u nog eens goed na over het devies van de Rabo-directeur in Vlagtwedde. 'Voedselproduk tie', daarin moet u investeren, maar niet in het misvormen van de schepping. Dat 'kan niet uit'. Mocht ik van u geen van de wetenschap verglijden FOTO: ANP doordacht antwoord ontvan gen. dan twijfel ik eraan of sentimentele redenen alleen voldoende zullen ziin om m'n rekening-courant Dij u in stand te houden. Met vriendelijke groeten van Roel van Duijn, (lijsttrekker van De Groenen)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 7