Russen wijken niet voor
nieuwe Estlandse kieswet
Koortsachtig politiek
overleg in Warschau
ri
j STAKING SLAAT MOGELIJK OVER NAAR LITOUWEN
I Alle dagen angst in kelders Bayrut
Pact is geen bewijs voor
annexatie Baltische staten
Zwarte
oppositie
bundelt
krachten
BUITENLAND
£eidóe@owa/nt
DONDERDAG 17 AUGUSTUS 1989 PAGINA 5
ei
avik voorzitter
[raans parlement
ICOSIA Het Iraanse parlement
heeft gisteren hojatoleslam Mehdi
Karrubi gekozen tot nieuwe voorzit
ter. Karrubi staat te boek als een ra-
dikaal anti-Westerse geestelijke. Zijn
benoeming is waarschijnlijk een te
genvaller voor president Rafsanjani,
wet de leider van de zogenaamde prag-
ersclmatici die de betrekkingen me; het
zend Westen willen verbeteren. Karrubi is
bedi een revolutionaire havik, die wegens
ond. zijn activiteiten tijdens het bewind
ningvan wijlen de shah meermalen ge
vangen heeft gezeten. Hij behoort tot
:t vo iet kamp van Rafsanjani's politieke
■ivalen; de nieuwe voorzitter stond
[angjdicht bij de onlangs overleden ayatol- Mehdi Karrubi
ig ge [ah Khomeiny.
er kei
Studentenleider
klaagt China aan
GENEVE Sinds begin juni, toen het Chi
nese leger op bloedige wijze een einde
maakte aan de opstand zijn meer dan 200
mensen geëxecuteerd en 120.000 mensen ge
arresteerd. Dit verklaarde gisteren Li Lu,
één van de gevluchte Chinese studentenlei
ders, tegenover de VN-subcommissie voor
de rechten van de mens in Genève. Volgens
Li zal nooit bekend worden hoeveel mensen
er werkelijk zijn gedood toen het leger in
greep op het Plein van de Hemelse Vrede,
maar de schattingen lopen in de duizenden.
Amnesty International heeft de VN gisteren
opgeroepen stappen te ondernemen tegen
China wegens „het hardvochtig veronacht
zamen van de mensenrechten".
Ech tpaar ruikt
niet lekker
WATERTOWN Een Ameri
kaans echtpaar heeft van de
vliegmaatschappij US-Air excu
ses en twee eersteklas tickets
New York - Los Angeles geëist,
omdat het eerder door een be
manningslid van deze maat
schappij uit een vliegtuig is gezet.
Het tweetal zou onfris hebben ge
roken. Volgens de vrouw heeft
de vliegtuigmaatschappij dit ver
zonnen om plaatsen vrij te ma
ken op een overvolle vlucht. Het
echtpaar moest het toestel verla
ten, kreeg handdoeken en zeep
mee om zich te wassen en werd
vervolgens op een latere vlucht
Proces tegen Exxon
na olieramp Alaska
ANCHORAGE De Amerikaanse
staat Alaska gaat een proces aanspan
nen tegen de oliemaatschappij Exxon
en het consortium Alyeska wegens
het veroorzaken van vervuiling na
de ramp met de olietanker Exxon
Valdez. Alaska verwijt de bedrijven
„bewuste, opzettelijke nalatigheid bij
het bestrijden van de gevolgen" van
het lekslaan van de tanker. Exxon
heeft eerder laten weten in septem
ber te stoppen met de schoonmaak,
hoewel het getroffen kustgebied nog
voor grote delen onder de olie zit. De
hoogte van de schadevergoeding die
Alaska eist, is nog niet vastgesteld,
maar kan in de miljarden dollars
gaan lopen.
Drugsagent VS
voor de bijl
BOSTON Een Amerikaanse agent
van de drugsbestrijding (DEA) is op
het vliegveld van Boston gepakt met
28 kilo cocaïne in zijn bagage. Hij had
de drugs tegen betaling van Miami
naar Boston vervoerd. De man was
een van de topagenten van de DEA
en om hem te betrappen moest de
dienst gebruik maken van burgers.
In 1984 kreeg de agent nog een eer
volle vermelding vanwege zijn bij
drage in het oprollen van een inter
nationale drugsbende. Een collega
noemde'diens aanhouding deze week
dan ook „een heel erg triest moment
in de drugsbestrijding".
Israëlische
minister naar
Sovjetunie
JERUZALEM De Israëlische
minister van handel en indus
trie, Ariel Sharon, brengt begin
herfst een bezoek aan Georgië,
op uitnodiging van zijn collega
uit die Sovjetrepubliek die mo
menteel in Israel verblijft. De
reis van Sharon is de eerste van
een Israëlische minister naar de
Sovjetunie sinds de breuk in de
onderlinge betrekkingen van de
twee landen in 1967 als gevolg
van de Zesdaagse Oorlog in juni
van dat jaar.
.jjMOSKOU De staking
n Estland van arbeiders
die tot de Russischtalige
mnderheid in deze Balti-
iche republiek behoren,
jaat door totdat de Est
landse regering een com
missie in het leven heeft
geroepen die bevoegd is
met de stakers te onder-
handelen.
ï-fra
Met de staking protesteren de
"arbeiders tegen de nieuwe
kieswet van Estland waardoor
hun kiesrecht is ingeperkt en
tegen andere nieuwe discrimi
nerende wetgeving die van
toepassing is op ongeveer
veertig procent van de bevol
king.
Gisteren heeft het presidium
van de Opperste Sovjet (parle
ment) de nieuwe Estlandse
kieswet in strijd verklaard met
de grondwet en met het inter
nationaal recht. Estland heeft
tot oktober de tijd gekregen
om een andere kieswet op te
stellen die wel in overeen
stemming is met de grondwet.
Als de kieswet niet wordt in
getrokken, zullen de Russisc-
htaligen hun eigen republiek
in het noorden van Estland-
uitroepen, verklaarde de voor
zitter van de organisatie van
Russischtaligen „Interdvizje-
nie", Jevgeni Kogan.
De toezeggingen van de leider
van de Estlandse communisti
sche partij Vaino Valjas dat de
discriminerende maatregelen
herzien zullen worden, hebben
geen enkele indruk gemaakt
op de stakers. Volgens Riina
Lohmas van de Estlandse ra
dio wordt er nog steeds in der
tig bedrijven door zo'n 40.000
arbeiders gestaakt.
Litouwen
In het tijdschrift voor de bouw
„Strojtelnaja Gazeta" waar
schuwt „Interdvizjenie" dat de
gemeenteraden in Estland het
niet moeten wagen op hun
beurt dergelijke discrimine
rende maatregelen te nemen.
In de gemeenteraad van Tal
linn, de hoofdstad van Estland,
wordt momenteel gediscus
sieerd over de vraag of een
wet die is aangenomen door de
nationale Opperste Sovjet
plaatselijk van toepassing mag
worden verklaard door een
Estlandse gemeenteraad.
De staking slaat wellicht over
naar Litouwen. Een woord
voerder van de Litouwse orga
nisatie Jedinstvo die opkomt
voor de belangen van de Rus
sischtalige minderheid daar,
verklaarde dat er vanaf 5 sep
tember stakingen in het ver
schiet liggen om te protesteren
tegen een wetsvoorstel waarin
de voorwaarden voor Litouws
burgerschap opnieuw worden
vastgesteld.
(Van onze correspondent
Willy Werkman)
LARNACA „Wij heb-
Dt ben alles in Bayrut ach-
Wol tergelaten. Ons bezit, ons
verleden en onze waar
digheid. Hoop op vrede
hebben we niet meer. Het
gaat nu alleen nog maar
emj om ons leven".
Hannah Shammah, een 35-ja-
rige huisvrouw uit oost-Bayrut
Hikan zich nog niet ontspannen.
Bij ieder geluid kijkt zij ge
schrokken op. Haar kinderen
■houdt zij angstvallig om zich
■heen. In het schaars gemeubi
leerde flatje in Larnaca op het
eiland Cyprus, staan alleen
een paar bedden en drie enor
me koffers. Ze vluchtte met
erte haar gezin uit de hel van Bay-
ïsve rut, omdat de angst haar te
en gfveel werd.
e th
Han
We zaten bijna constant in de
schuilkelders. Het schieten
hield niet op. Ik was bang dat
ons huis geraakt werd. Soms
rende ik even de straat op om
zijjwat voedsel te kopen. Zelfs
mijn ouders durfde ik niet te
bezoeken. Ik heb ze nu moeten
achterlaten. Ik weet niet wat
1 va er met hen zal gebeuren. Er
vallen zoveel doden".
In het kleine havenplaatsje
Larnaca zitten de terrasjes, de
bars en de restaurants vol toe
risten. Aan de marktstalletjes
hangen trossen gekleurde ba
it eelonnen De ijsjesverkopers
heidoen goede zaken. Maar Han-
indetnah Shammah en haar kinde-
ieloz ren sluiten zich van de buiten-
dagei wereld af. Ze beseffen nog niet
dat ze vier uur varen van
de Libanese haven Jounieh
in een andere wereld 'zijn ge
komen»
„De mensen hier weten niet
wat wij hebben doorgemaakt.
Zij weten niet wat oorlog is
Ons land wordt verwoest.
Onze hoofdstad ligt in puin
De ziekenhuizen kunnen het
aantal gewonden niet meer
aan. Sommige slachtoffers
sterven omdat er geen ver
band en geen medicijnen zijn.
Wanneer houdt het op? Waar
om doet de wereld niets om
aan die vreselijke moord een
einde te maken?"
Kleren
Haar twee dochtertjes Patricia,
11 jaar, en Claire, 6 jaar, zijn al
maanden niet meer naar
school geweest. „Het werd te
gevaarlijk", zegt hun moeder
De meisjes staan stil naast
haar. Spelen kunnen ze niet
meer; ze zijn al lang niet meer
de straat op geweest.
Gevraagd aan Claire waarom
zij bang was in Bayrut, ant
woordt het meisje „Omdat ik
dacht dat de bommen ons huis
kapot zouden maken". Ze kijkt
schichtig naar haar moeder.
Dan, alsof er moed voor nodig
is, zegt ze: „Ik wil dat het
vrede is. Maar ik weet niet zo
goed wat vrede is. Ik ben ge
boren in de oorlog".
Het flatje vult zich met andere
Libanese vluchtelingen. Chris
tenen, die met niet meer aan
kwamen dan wat kleren, geld
en de hoop op een visum voor
het westen. „Denkt u dat we
Nederland kunnen
Een vrouw
erel schuifelt
'd d< voorzichtig
door de
lading glas en
Éuin in wat
ens haar
uiskamer
'as in west-
ayrut.
Ie bd F0T0: AP
gaan?", vraagt een van hen.
De spanning staat op hun ge
zicht te lezen. Als de radio
meldt dat de Verenigde Naties
hebben opgeroepen tot een on
middellijk staakt-het-vuren,
zeggen ze: „Niemand gelooft
dat het schieten zal stoppen.
Onze burgeroorlog duurt al
veel te lang. Het is een
gevecht om de macht. Er is al
leen maar geweld".
Overmacht
De leider van de Libanese
christenen, generaal Aoun, be
sloot begin dit jaar de 40.000
man tellende Syrische bezet
tingsmacht uit Libanon te ver
drijven. Hij bond, geholpen
door wapenleveranties uit
Iraq, de ongelijke strijd aan
met de islamitische milities en
de soldaten van de Syrische
leider Assad. Tot dusver lijken
met name de laatste burgers
van Bayrut het slachtoffer.
„We zullen als het moet vech
ten tot de laatste man. Van
overgeven is geen sprake
meer", vertelde een Libanees
die enkele dagen geleden zijn
ouders naar Cyprus had ge
bracht. „Ik ga morgen weer
terug. Ik moet meevechten.
Bayrut mag niet vallen".
Hannah Shammah en haar
kinderen zullen de vlucht uit
Bayrut niet snel vergeten.
„\Ve sloten het huis af en ren
den naar de haven. We moes
ten uren wachten. Toen het
schieten ophield was het al
middernacht. Er werd ons ge
zegd dat we één voor één naar
de boot moesten rennen. Toen
we eenmaal aan bodrd waren
vielen er weer bommen, vlak
bij ons in het water".
„Er was paniek. Iedereen
schreeuwde en huilde. De
mensen vielen over elkaar.
Kinderen gaven over. De boot
slaagde erin ongedeerd de ha
ven te verlaten. Twintig minu
ten zaten we in het donker. De
mannen mochten zelfs niet ro
ken. We waren zo bang, dat
we het niet zouden maken.
Uren later het leek een on
eindigheid kwamen we hier
in Larnaca aan. We hebben
van de Cypriotische autoritei
ten een verblijfsvergunning
van een maand gekregen. Nu
moeten we proberen een vi
sum te krijgen. Misschien mo
gen we naar Frankrijk. Mis
schien Engeland. Het maakt
ons niet veel meer uit. We wil
len rust. Ik wil dat mijn kin
deren weer op straat kunnen,
spelen. Alles is beter dan de
hel".
Afvaller van het Jaar
Echtgenoot lan en zoon Daniël geven ongeveer de proporties
aan van Gail Escott vóórdat zij minder ging eten. De Britse werd
gisteren uitverkoren tot „Afvaller van het Jaar"; Escott gaat te
genwoordig met 76 kilo minder door het leven.
FOTO: AP
Staking tegen
identiteitsbewijs
JERUZALEM In de Gaza-
strook is gisteren opgeroepen
tot een staking van twee we
ken om te protesteren tegen de
invoering van speciale identi
teitsbewijzen voor Palestijnse
dagloners die in Israel wer
ken. Op muren geschilderde
leuzen, ondertekend door de
leiding van de Palestijnse op
stand, riepen de bevolking van
de Gazastrook op met ingang
van morgen niet naar hun
werk te gaan. Dinsdag werden
op de Westelijke Jordaanoever
pamfletten verspreid, waarin
werd opgeroepen morgen een
staking van een week te be
ginnen uit solidariteit met de
bevolking van de Gazastrook.
)E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT
\7 Langs een ijzeren ladder klimt Rob tegen het gevaarte
wanneer hij op het „dak" is aangekomen, staart hij in een
Isoort zwembassin. Wat betekent dat nu? O, het dak kan worden
^dichtgeschoven! „En dan is er zeker een inrichting, waarmee ze
"L3t hele geval kunnen leegpompen", veronderstelt Rob, terwijl
j zijn bevindingen doorgeeft aan Frank. „Nou lui", vervolgt hij,
Lik ga eens een kijkje beneden nemen". Hij laat zich zakken.
JEven later klinkt zijn stem in de telefoon. „Ik ben nu beneden, 't
is een ruimte van ongeveer 25 bij 25 meter, aan de ene kant
hermetisch afgesloten door een zwaar schot en..." Dan zwijgt zijn
stem. „Hallo, hallo, Rob!" schreeuwt Frank in de microfoon.
Even later klinkt weer de stem van Rob: „Frank!" roept hij, „het
dak schuift dicht en ik kan niet zo gauw boven komen". In ang
stige spanning horen zijn vrienden naar de stem van Rob, die
blijkbaar in grote moeilijkheden verkeert.
Bronislaw Geremek (rechts), voorzitter van de fractie van Solidariteit in het Poolse parlement,
schudt de hand van Lech Walesa. De kans is groot dat Walesa hem zal voordragen als nieuwe
premier nu de vakbondsleider zelf deze functie voorlopig geweigerd heeft.
FOTO: AFP
GEREMEK MOGELIJK PREMIER
(vervolg van de voorpagina)
WARSCHAU Het over
leg over de vorming van
een nieuwe regering is nu
in een stroomversnelling
geraakt. President Jaru-
zelski spreekt vandaag
met vakbondsleider Lèch
Walesa. Daarnaast vinden
besprekingen plaats tus
sen Solidariteit, de leider
van de Boerenpartij, Ro
man Malinowski, en de
aanvoerder van de Demo
cratische partij, Jerzy Jo-
zwiak, over de vorming
van een regering. Vervol
gens moet president Jaru-
zelski een kandidaat-pre
mier/formateur moet aan
wijzen.
De fractieleider van Solidari
teit in de Poolse Sejm (parle
ment), Bronislaw Geremek,
verklaarde vandaag: „Op dit
moment is over de kwestie
van de benoeming voor de
post van premier nog niets be
slist". Er wordt rekening mee
gehouden dat Walesa, onder
wiens supervisie de vorming
van een regering zou moeten
plaatsvinden, tijdens de be
sprekingen met president Ja-
ruzelski, Geremek zal voor
stellen als kandidaat voor het
premierschap.
De eventuele nieuwe coalitie
regering moet een einde ma
ken aan de enorme economi
sche crisis in het land. Volgens
ingewijden zou de Poolse com
munistische partij hiertoe niet
meer in staat zijn. Deze partij
heeft te weinig vertrouwen
onder de bevolking.
Lech Walesa zei gisteren tij
dens gesprekken met zijn
nieuwe coalitiegenoten dat
„we samen de communistische
partij zullen leren wat plura
lisme en vrijheid is, wat het is
om naar anderen te luisteren".
De drie partijen hebben in de
Sejm, het parlement, 264 van
de 460 zetels, en kunnen dus
een niet-communistische
meerderheidsregering vormen.
De vraag is of de communisten
de macht zullen opgeven. De
begin augustus benoemde pre
mier, generaal Czeslaw Kiszc-
zak, is nog altijd officieel in
functie, hoewel hij maandag
zijn fromatie-opdracht terug
gaf en president Jaruzelski
voorstelde de leider van de
Verenigde Boerenpartij, Ro
man Malinovski, tot kabinets
formateur te benoemen.
De communistische partij ver
gaderde intussen achter geslo
ten deuren over de politieke
crisis. „De situatie van de com
munistische partij is gevaar
lijk, maar het is nog niet zover
dat wij de handen omhoog
moeten steken", aldus partij
leider Mieczyslaw Rakowski.
Volgens de partijleider heeft
Walesa met zijn coalitie-aan
bod aan de Boerenpartij en de
Democratische partij de af
spraken van het ronde-tafelo-
verleg geschonden. Rakowski
betitelde de regeringscrisis als
een „openlijke strijd om de
macht".
In Moskou zei Joeri Gremiz-
kich, een woordvoerder van
het ministerie van buitenland
se zaken, dat de Sovjetunie de
ontwikkelingen in Polen met
aandacht blijft volgen, maar
zich niet zal mengen in de bin
nenlandse aangelegenheden
van dat land. „Het Poolse volk
moet zelf over zijn problemen
beslissen, maar desalniettemin
zijn wij zeer bezorgd over de
situatie, die in een buurland
aan het ontstaan is, en wij ho
pen van harte dat de Poolse
regering een oplossing weet te
vinden", aldus de woordvoer
der. „Ik heb de indruk dat de
verklaring van de heer Walesa
erg verstandig was", zo voegde
hij hieraan toe. „Ik bedoel de
verklaring die hij aflegde over
het feit dat Polen lid is van
het Warschaupact én dat Soli
dariteit daar de noodzakelijke
conclusies aan verbindt."
Ook de Amerikaanse regering
beklemtoonde woensdag dat
de vorming van een nieuwe
Poolse regering een strikt bin
nenlandse aangelegenheid is.
Washington is vooralsnog niet
bevreesd voor een al te grote
bemoeienis van de Sovjetunie
met de politieke ontwikkelin
gen in Polen, zo gaven zegslie
den van het ministerie van
buitenlandse zaken in Was
hington te kennen.
Terwijl kinderen
een visje aan de
haak hopen te
slaan, ploegt de
Russische tanker
Obukhova zich
een weg naar de
haven van
Liverpool.
Dokwerkers
hebben al
geweigerd een
deel van de
lading, die
bestaat uit
chemisch afval
zoals PCB's niet
te lossen. Het
afval moet terug
naar Canada.
FOTO: AP
MOSKOU De Sovjet-rege
ring heeft duidelijk gemaakt
dat de erkenning van de gehei
me protocollen bij het Sovjet-
Duitse pact van 1939 niet bete
kent dat de Baltische landen
met geweld of onder dwang zijn
ingelijfd. Dat bleek tijdens een
persconferentie in Moskou, ge
organiseerd door het ministerie
van buitenlandse zaken, waar
aan negen historici en een offi
ciële woordvoerder van de re
gering deelnam.
In de Sovjet-optiek was het
voor de Balten volkomen lo
gisch om het Rode Leger op
hun grondgebied uit te nodigen
nadat de nazi's Polen in 1939
waren binnengevallen, aldus de
algemene strekking van de
persconferentie.
De kwestie van de geheime
protocollen is zeer actueel nu de
Esten, Letten en Litouwers
streven naar meer autonomie of
zelfs volledige onafhankelijk
heid van Moskou. De Sovjetu
nie heeft onlangs het bestaan
van geheime protocollen bij het
niet-aanvalsverdrag met nazi-
Duitsland toegegeven. De histo
rici verdedigden nu het stand
punt dat de Baltische landen
zichzelf per referendum en met
overgrote meerderheid voor
aansluiting bij de Sovjetunie
hebben uitgesproken. Volgens
de historicus Tsjoebarin zagen
een heleboel Balten in de Sov
jetunie een goede partner. „Zij
beschouwden de Sovjetunie als
de belichaming van socialisti
sche principes. Zij kregen ech
ter te maken met stalinisme in
plaats van socialisme en leden
dus net als vele andere volke
ren van de Sovjetunie," aldus
Tsjoebarin
Volgens de historicus Alexan
der Orlov trad het Rode Leger
gematigd op in de Baltische sta
ten en bracht het de lokale au
toriteiten zelfs op de hoogte van
nakende militaire oefeningen.
„Bezettingsmachten hebben
zich nooit op die manier gedra
gen", besloot Orlov
JOHANNESBURG Anti-
apartheidsleiders hebben giste
ren in Zuidafrika aangekon
digd begin oktober een lande
lijke conferentie te beleggen
om de oppositie tegen de rege
ring te bundelen. De leiders
deden een beroep op het bui
tenland ervoor te zorgen dat
de conferentie niet wordt ver
boden door de Zuidafrikaanse
autoriteiten. Tot de organisato
ren van de bijeenkomst beho
ren de Anglicaanse aartsbis
schop Desmond Tutu, leider
Cyril Ramaphosa van de zwar
te mijnwerkersbond NUM, en
Albertina Sisulu, mede-voor
zitter van het verboden Vere
nigd Democratisch Front
(UDF). „Wij verwachten dat
de conferentie zal worden bij
gewoond door duizenden gede
legeerden uit alle lagen van de
bevolking, die miljoenen men
sen vertegenwoordigen".
President Kaunda van Zambia
heeft laten weten dat de zoge
heten Frontlijnstaten, onder
bepaalde voorwaarden, bereid
zijn te bemiddelen tussen de
Zuidafrikaanse regering en
het verboden Afrikaans Natio
naal Congres (ANC). De presi
dent is bang dat binnen twee
iaar een bloedige geweldsuit
barsting zal plaatsvinden wan
neer niet snel een oplossing
voor het apartheidsprobleem
wordt gevonden.