F.W. de Klerk, een man
van politiek compromis
Hels Bayrut lijkt op
Hiroshima na atoombom
AFTREDEN KISZCZAK
IS EEN IDIOTE ZET
Oorlog Libanon woedt
onverminderd voort
Gijzelingsdrama
op Filipijnen
:n
el
Chinezen krijgen cursus
politieke heropvoeding
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
BUITENLAND
SaidóaQowuvnt
DINSDAG 15 AUGUSTUS 1989 PAGINA 5
uni
:ld<
•Kroe
in eei
nd. D
is e<
el, zo
teerdi
gevol
exj
a;
„da
al ki
risico
deput
DAVAO CITY Op de Filipijnen
worden in de gevangenis van Davao
City vijftien mensen door gedetineer
den in gijzeling gehouden. De gijzel-
houders eisen een vrije aftocht per
autobus. Onder de gegijzelden bevin
den zich een jongen van negen en
een 36-jarige zendelinge uit Australië,
Jackie Hamill. De gevangenis in de
op drie na grootste stad van de Fili
pijnen is omsingeld door honderden
politiemensen. Enkele van de gedeti
neerden waren bij een eerdere gij-
zling betrokken om betere leefom
standigheden in de gevangenis af te
dwingen.
Van veilige afstand wordt op de Filipijnen onderhandeld over de gijzelaars
in een gevangenis.
FOTO': AP
Argentijnen praten
weer met Britten
NEW YORK Britse en Argentijnse
diplomaten hebben vandaag voor het
eerst na de oorlog rond de Falklan-
deilanden in 1982, overleg gevoerd
over het herstel van de diplomatieke
betrekkingen. Belangrijke onderwer
pen van bespreking zijn ook de vis
rechten rondom de eilanden en het
handelsverkeer met de EG. Het over
leg dat vandaag in New York plaats
vond werd mogelijk toen Argentinië
de eis liet vallen dat de kwestie rond
de soevereiniteit van de Falklandei-
landen als eerste uit de wereld moet
worden geholpen. Voor Argentinië
zijn op dit moment de visrechten van
groot economisch belang.
Excuses aan
Japanse premier
TOKYO De Japanse krant
„Nagoya Times" heeft gisteren
verontschuldigingen aangebo
den voor het plaatsen van een
bericht over een onwettig kind
van de kersverse premier Kai-
fu. De 58-jarige premier eiste
genoegdoening van de krant,
die vervolgens het verhaal in
trok met de verklaring dat het
gebaseerd was op „geruchten".
Premier Kaifu is de opvolger
van Uno, die eerder deze
maand moest aftreden na een
verpletterende verkiezingsne
derlaag en publikaties over
zijn verhouding met een maï-
Spa veroorzaakt
watervervuiling
BRUSSEL De bronwaterfa-
briek Spa Monopole heeft het
riviertje Wayai in de Arden
nen ernstig vervuild. Volgens
de politie in Verviers is de
vervuiling, die een massale fo-
rellensterfte tot gevolg had,
waarschijnlijk veroorzaakt
door een vergissing bij het on
derhoud van het buizensys
teem. Een grote hoeveelheid
bijtende soda zou daardoor
zondagavond rechtstreeks in
het riviertje zijn gelopen. De
vissterfte is een grote strop
voor de plaatselijke visvereni
ging, die de afgelopen jaren op
grote schaal vis had uitgezet in
het riviertje.
Familie Wallenberg
op bezoek in Moskou
STOCKHOLM De Sovjetunie heeft
een groep van vier familieleden en
vrienden van Raoul Wallenberg uitge
nodigd om in Moskou te komen praten
over de verdwijning van de Zweedse di
plomaat, 44 jaar geleden. Wallenberg,
die nu 77 jaar zou zijn, heeft tijdens de
Tweede Wereldoorlog tienduizenden
Hongaarse joden uit Duitse concentra
tiekampen weten te houden door ze aan
valse reispapieren te helpen. Hij werd
in 1945 door het Russische leger gevan
gen genomen, waarschijnlijk op verden
king van spionage voor de VS. Volgens
Moskou is Wallenberg 1947 in een ge
vangenis overleden; dissidenten uit de
Sovjetunie hebben gezegd dat zij hem
voor het laatst in 1986 hebben gezien.
(Vervolg van de voorpagina)
KAAPSTAD Zijn naam
staat niet vermeld in „Wie
deed wat in Zuidafrika",
een biografisch naslag
boek dat vorig jaar werd
gepubliceerd. Maar Frede-
rik Willem de Klerk zal
in de aankomende editie
beslist niet ontbreken.
In welk opzicht gaat het nu
aangebroken „De Klerk-tijd
perk" verschillen van het
„Botha-tijdperk"? De Klerk is
een jongere en modernere par
tij-loyalist dan Botha. Zijn va
der was kabinetslid en zwager
van premier J.G. Strijdom. Hij
groeide letterlijk op in de par
tij. En hij is twintig jaar jonger
dan de 73-jarige Botha. De
laatste behoudt nog pijnlijke
herinneringen aan de jaren
van verdeeldheid tijdens de
Boerenoorlog, waarbij zijn ei
gen moeder gevangen werd
gehouden in een Brits concen
tratiekamp. Deze gebeurtenis
sen van rond de eeuwwisse
ling hebben echter geen direc
te invloed gehad op de genera
tie van De Klerk.
De Klerk gelooft instinctief in
eenburgerregering in te
genstelling tot Botha, die nauw
met het leger samenwerk
teBeide mannen zijn con
servatief en sterk overtuigd
van het „groepsconcept" ofte
wel van de rassenscheiding,
hetgeen in de praktijk neer
komt op blanke overheersing.
Maar door zijn zakelijke aan
pak zal De Klerk de rassendis
criminatie wat meer los dur
ven laten dan zijn voorganger.
Lijfwachten
Voor het eerst in dertig jaar
heeft de regeringsleider met
F.W. de Klerk weer zijn
machtsbasis in de partij Sinds
de dagen van premier Strij
dom stond de partij in de scha
duw van de diverse „Pretori-
aanse lijfwachten" die de
opeenvolgende leiders graag
om zich heen verzamelden. Zo
was er „het imperium van
Binnenlandse Zaken" van dr.
Hendrik F. Verwoerd; kreeg
de veiligheidspolitie onder
Balthazar J. Vorster een onge
zonde machtsbasis en voerde
Botha min of meer een mili
tair bewind. De Staatsveilig-
heidsraad bezat onder Botha
een macht die ver buiten het
parlement, het kabinet en de
partij reikte.
Hoe De Klerk uiteindelijk te
werk zal gaan, hangt in hoge
rnate af van de verkiezingsuit
slag van 6 september. Uit opi
niepeilingen blijkt dat de partij
haar meerderheid wel eens
zou kunnen kwijtraken, zowel
aan liberale zijde als aan ex
treem-rechts.
Over de vraag hoe ver de re
gering De Klerk bereid is tot
overdracht van macht aan de
zwarte meerderheid stelt pro
fessor Hermann Giliomee, po
liticoloog uit Kaapstad: ,,De
Afrikaners zouden een werke
lijke machtsdeling met de
zwarten wel accepteren, maar
een machtsoverdracht niet. Ze
trekken nog liever de woestijn
in. Waarschijnlijk zouden ze
wel wat voelen voor een fifty-
fifty deling van de macht; een
roulerend presidentschap of
zo".
Verdediging
En Giliomees opvatting over
hoe De Klerk en Botha reage
ren als ze in het nauw worden
gedreven: Botha recht zijn
rug, wordt woedend en gaat
onmiddellijk in de verdedi
ging. De Klerk blijft rustig en
weegt de verschillende moge
lijkheden tegen elkaar af. Hij
is intelligent genoeg om te we
ten wanneer en hoe hij een
compromis moet sluiten".
De Klerk, of hij het nu ont
kent of niet, laat zich wel de
gelijk beïnvloeden door de in
ternationale opinie. Vooral als
de beloning voor een bekering
van blank Zuidafrika een ein
de van de sancties en de geïso
leerdheid in de wereld in
houdt.
Veel zal afhangen van de posi
tie die de zwarte nationalisti
sche groeperingen innemen.
Bij zowel binnenlandse als bui
tenlandse organisaties heeft
inmiddels een duidelijke ver
schuiving van taktiek plaats
gevonden, van confrontatie
naar dialoog. Tussen Zuidafri
ka en Zambia is een soort
„luchtbrug" ontstaan: blanke
Zuidafrikanen reizen naar het
noorden om te ontdekken wat
het Afrikaanse Nationaal Con
gres eigenlijk inhoudt. De re
Frederik de Klerk is vandaag beëdigd tot waarnemend president.
gering staat dit toe.
De supermachten dringen er
onverminderd bij Zuidafrika
op aan om tot een regionale
schikking te komen die verder
gaat dan Namibia, Angola en
Mozambique en zich uitstrekt
tot in Zuidafrika. Aleen al het
feit dat na jaren van oorlog er
nu vrede heerst in de buurlan
den kan een stimulans zijn om
antwoorden te vinden op
zwarte verlangens en blanke
angsten. De leider van het
Afrikaans Nationaal Congres
Nelson Mandela, die nu na 27
jaar gevangenschap de vrijheid
in zicht krijgt, zou een cruciale
rol kunnen spelen in deze ma
noeuvres.
ANTHONY HEARD
Zwarte Zuidafrikanen
blij met vertrek Botha
(Vervolg van de voorpagina)
JOHANNESBURG Zuida-
frikaanse organisaties van de
zwarte bevolking hebben van
daag gezegd het aftreden van
president P.W. Botha van
Zuidafrika niet te betreuren.
Volgens de massaorganisatie
Democratische Beweging zal
er echter niet veel veranderen
omdat er slechts een man ver
trekt en niet het apartheidsbe-
leid.
Woordvoerder Mohammed
Valli Moosa van de overkoepe
lende Democratische Bewe
ging zei dat „geen enkele on
derdrukte Zuidafrikaan" huilt
om het vertrek van Botha om
dat deze aan het hoofd stond
van Zuidafrika „in een tijd dat
het lijden van het volk is ver
veelvoudigd. Hij heeft de
noodtoestand ingevoerd, die
werd vertaald in detentie van
duizenden onschuldigen, door
de beperking (van activiteit)
van meer dan dertig organisa
ties, en door de bezetting van
onze ghetto's door soldaten",
aldus Moosa. Aan de Democra
tische beweging neemt onder
andere het Verenigd Demo
cratisch Front (UDF) deel.
„De heer Botha zal eenvoudig
weg worden vervangen door
een ander lid van de Nasionale
Party als (de aanstaande presi
dent) De Klerk", vervolgde
Moosa. ,,De Klerk was net zo
goed verantwoordelijk voor
het desastreuze beleid van de
regering onder het bewind
van Botha".
LIBANESE VLUCHTELINGEN OVER GEWELDSEXPLOSIE:
noq
;n hi
ROTTERDAM Uitda
gend laat Abdo (22) de lit
tekens zien die hij als
christen in Bayrut heeft
opgelopen. Vanuit de an
dere kant van de kamer
klinkt hoongelach. Ah
mad heeft er veel meer.
Wat hij, als moslim, heeft
doorgemaakt is nog veel
erger. Hoewel zij elkaar
„thuis" in Libanon naar
het leven staan, hebben
Abdo en Ahmad één ding
gemeen: hun haat tegen
de Syriërs.
Terwijl hij nog wat Libanese
nasi opschept, zet Ahmad de
discussie voort met de andere
moslim en richt Abdo zich op
Georges en Mario, net als hij
afkomstig uit Oost-Bayrut.
Zelfs hier, in de huiskamer
van de Rotterdamse Stichting
Sociale Hulpverlening Liba
non, is de scheiding tussen bei
de partijen duidelijk voelbaar.
De twee kinderen van Wafa
Jalloud, die de stichting heeft
opgezet, trekken zich er niets
van aan èn kruipen om de
beurt bij i%dere%n op shoot.
Steven (b)jna twee jaar) en
Alexander (9) zijn de twee
jongste vluchtelingen. Ahmad,
Samir en Mario denken nog
dagelijks aan hun familie in
Bayrut hoewel zij al een paar
jaar in Nederland zijn. Abdo
en Georges (29) zijn pas drie
weken geleden aangekomen.
Bij hen zijn de herinneringen
nog vers en is de strijdlust het
grootst.
„De Libanezen worden mas
saal door de Syriërs ver
moord", aldus Georges. „De
laatste twee maanden is het
erger dan ooit. Het is al lang
geen oorlog meer tussen de Li
banezen onderling. De strijd
gaat nu tussen de- Syriërs en
de Libanezen".
De anderen knikken instem
mend als zijn Franse relaas in
het Arabisch wordt vertaald.
„Onze enige hoop is dat de Sy
riërs Libanon verlaten", voegt
Samir eraan toe. „Zij hebben
onze economie kapot gemaakt
en innen onze belastingen. Pas
als de Syriërs weg zijn, is er
weer ruimte, voor vrede".
Hel
Abdo en. Georges hebben el
kaar ontmoet op de boot waar
mee zij uit Bayrut zijn ge
vlucht. Over hun vluchtweg
willen zij niet veel kwijt om
dat zij bang zijn daarmee voor
anderen de vlucht onmogelijk
te maken. Beiden hebben hun
familie in Bayrut achtergela
ten. Toch was de keus niet
moeilijk, zegt Georges. „Het
was of vertrekken, of dood
gaan".
Studeren is in Bayrut een on
mogelijke opgave. „Er zijn
geen gebouwen meer, laat
staan dat er nog college wordt
gegeven", aldus Abdo. Hij
hoopt'in Nederland zijn studie
architectuur weer te kunnen
oppakken.
Georges is elektriciën, maar
heeft de laatste maanden niet
kunnen werken. „Bijna alle
werkplaatsen zijn volkomen
verwoest en bovendien is er in
de hele stad geen elektriciteit.
De Libanezen zijn wel ge
dwongen om hun land te ver
laten. Het leven speelt zich af
in schuilkelders. Het is er een
hel. Bayrut is Hiroshima na de
atoombom".
Zowel Wafa als Georges zijn
van mening dat er moet wor
den ingegrepen in Libanon.
„De andere landen, met name
de Verenigde Staten, hebben
nooit daadwerkelijk iets on
dernomen. Als ze willen, kun
nen zij helpen. Daar ben ik
van overtuigd", betoogt Geor
ges.
Wafa maakt zich met name
zorgen over de Libanese kin
deren die dagelijks omgaan
met geweren en raketten. „Als
er niet wordt ingegrepen
groeien zij op tot misdadigers".
Asiel
Hoewel zij blij zijn dat zij de
nachtmerrie ontvlucht zijn,
zijn de vijf niet echt te spreken
over de opvang in ons land
waar inmiddels enkele hon
derden Libanezen hun toe
vlucht hebben gezocht. Op
Ahmad na hebben zij allemaal
politiek as)e, aangevraagd.
Maar daarmee zijn zij er nog
niet. Samir en Mario wachten
al vier jaar op een verblijfs
vergunning. Zolang zij die niet
hebben, kunnen zij niet' wer
ken.
En een leven zonder werk is
voor Samir net zo min accep
tabel als de onleefbare 3ituatie
)n Bayrut. Om als werkloze
door het leven te gaan is zijn
eer te na. „Ooit was Libanon
een rijk land", vertelt hij.
„Een soort Zwitserland. Een
van de beste landen ter we
reld".
Hij is nog steeds trots op zijn
Ahmad, Wafa, Abdo, Mario (met Steven in zijn armen) en Geor
ges met de Libanese vlag voor de Stichting Sociale Hulpverle
ning Libanon. Op de voorgrond Alexander.
FOTO: DE JONG VAN ES
land, maar voelt zich gekrenkt
door de houding van de Ne
derlandse justitie. „Ik hoop dat
de Nederlandse justitie als
mensen over ons zal oordelen
en niet als dieren. Eten, drin
ken, slapen. Dat is geen mens
waardig bestaan. Ik wil wat te
doen hebben, maar zo kan ik
niet bewegen. Ik ben nu een
nul en dat blijf ik op zo'n ma-
Mario valt hem fel in de rede.
„Weet je wanneer ze hier wat
voor je gaan doen?, zegt hij cy
nisch. „Als je verslaafd bent
aan drugs of alcohol. Dan pas
zoeken ze naar een goede op
lossing".
JEANNETTE v. LEEUWEN
BAYRUT Na een korte
adempauze zijn gisteren
de bombardementen op
de woonwijken van Bay
rut onverminderd voort
gezet zodat de achterge
bleven bevolking weer ij
lings haar toevlucht moest
zoeken in de schuilkel
ders.
Bij de gevechten tussen de
troepen van de christelijke lei
der generaal Michel Aoun en
het Syrische leger kwamen
gisteren acht mensen om het
leven en zouden in totaal 66
mensen gewond zijn geraakt.
Enkele honderdduizenden Li
banezen slaagden erin de
adempauze te benutten om
naar het zuiden van het land
of naar Cyprus te vluchten.
Bayrut was reeds eerder door
ruim 85 procent van de oor
spronkelijk anderhalf miljoen
zielen tellende bevolking ver
laten.
Zondag wisten de christelijke
troepen een offensief tegen de
strategische bergtop Souk el-
Gharb af te slaan. Volgens ge
tuigen en veiligheidsfunctio
narissen bereiden het Syrische
leger en zijn bondgenoten mo
gelijk een tweede aanval voor.
De troepen zijn bijeen gekd-
men op een andere berg die
uitzicht biedt op de christelijke
enclave. Ook Aouns leger ver
sterkt de linies in het gebied
Opper Metn, 25 kilometer ten
noordoosten van Bayrut. Tot
nu toe zou het echter bij spro-
radische gevechten zijn geble
ven in die regio.
Escalatie
In Washington heeft het Ame
rikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken Syrië en zijn
bondgenoten gisteren scherp
veroordeeld vanwege de uit
barsting van geweld. Een
woordvoerder wees erop dat
het door de beroering steeds
moeilijker wordt de vrijlating
te bewerkstelligen van de gij
zelaars. De deelname van de
Syrische troepen aan de ge
vechten vormt „een onverant
woordelijke escalatie van ge
weld", aldus woordvoerder Ri
chard Boucher. Volgens de VS
dienen Damascus en zijn
bondgenoten onmiddellijk ge
hoor te geven aan oproepen tot
een staakt-het-vuren. Boucher
riep tegelijkertijd de christe
nen op zich akkoord te verkla
ren met een bestand.
Intussen heeft de Iraakse pre
sident Saddam Hussein Aoun
verzekerd dat Iraq zal door
gaan met steun te verlenen
aan de christenen in de strijd
tegen de Syriërs. Saddam zou
het afgelopen jaar tanks, pant
serwagens en raketten aan
Aoun hebben geleverd. Een
Franse afvaardiging is van
daag in Moskou aangekomen
om daar de Libanese situatie
te bespreken. Op initiatief van
president Mitterrand is Frank
rijk begonnen met een diplo
matieke bemiddelingspoging
in het slepende conflict.
Frecce Tricolori herhalen
dodelijke stunt Ramstein
ROME Het showteam van de
Italiaanse luchtmacht dat het
afgelopen jaar boven de Ameri
kaanse luchtmachtbasis in de
Westduitse plaats Ramstein een
stunt zag mislukken waardoor
zeventig mensen omkwamen,
treedt eind deze maand voor
het eerst sinds die ramp weer
op in het buitenland. Op 27 au
gustus zullen „Frecce Tricolori"
tijdens een show in België de
zelfde figuur vliegen die boven
Ramstein mislukte. Dit keer
vliegt het team echter niet over
het publiek eri kruisen de vlieg
tuigen elkaar op een grotere af
stand.
PEKING De studenten van twee universiteiten in de Chi
nese hoofdstad Peking zijn gisteren begonnen aan een ver
plichte cursus politieke heropvoeding. Na afloop van deze
cursus mogen de studenten pas hun eigenlijke studie voort
zetten. De studenten van beide universiteiten de Qinhua
Universiteit en de Volksuniversiteit hebben massaal deel
genomen aan de democratiseringsbeweging, die begin juni
bloedig werd neergeslagen door het Volksbevrijdingsleger.
Eerstejaarsstudenten van de Universiteit van Peking moeten
eerst een heel jaar „militaire training en cultureel onder
richt" ondergaan alvorens met de studie kan worden aange
vangen.
HET GEHEIM VAN DE BOSPLAAT
QN445 De TS 10 zet koers naar de noordzijde van het eiland
I en laat het anker vallen op enkele kabellengten van de wrakboei.
In de wijde omtrek is niets te zien. Majoor Ross neemt zijn kijker
j en tuurt naar het strand. Er is geen levend wezen te bekennen.
„Maar ziet u die dode boom, majoor?" vraagt Rob, „die staat
óók op de kaart aangegeven. Dat is een landbaken. We moesten
tussen die twee punten maar eens een onderzoek instellen Dat
wordt een onderzoek beneden de zeespiegel, maar daar hebben
ze op gerekend en even later wringt Rob zich in een duikerpak
om zich daarna naar beneen te laten zakken. Via een telefoonka
bel blijft hij in verbinding met het schip, maar bovendien heeft hij
nog een bijzonder instrument bij zich: een draagbare ikonoscoop
van grote gevoeligheid; richt hij dit instrument onder water op
een bepaald voorwerp, dan kunnen zijn vrienden aan boord -
met behulp van een televisieontvanger - dit tevens op het scherm
zien.
Solidariteit:
(Vervolg van de voorpagina)
WARSCHAU In een
eerste reactie heeft secre
taris van de Solidariteits-
fractie Henryk Wujec gis
teren Kyszczaks aankon
diging „een idiote zet" ge
noemd.
„Malinowski maakt absoluut
geen kans, en ik ben er zeker
van dat Walesa ook met hem
niet zal instemmen".
De econoom Malinowski (54) is
sinds 1981 leider van de Boe
renpartij en is een aantal jaren
parlementsvoorzitter geweest.
Malinowski verloor zoals
veel prominente politici zijn
parlementszetel bij de verkie
zingen in juni.
Parlementsvoorzitter Mikolaj
Kozakiewiecz wees erop dat
president Jaruzelski het ontslag
van Kyszczak nog moest accep
teren, en dat vervolgens het
parlement, de Sejm, de benoe
ming van Malinovski tot kabi
netsformateur nog moest goed
keuren.
Wujec zei dat de aankondiging
van Kyczszak als een verras
sing was gekomen. Walesa was
zondagavond naar Warschau
gereisd om met Malinowski en
de leider van de Democratische
partij Jerzy Jozwiak over een
coalitie te praten, maar hij
keerde gisteren onverrichterza-
ke terug naar Gdansk omdat
geen van beide leiders hem
wenste te ontmoeten. Via sena
tor Jaroslaw Kaczynski liet
Walesa weten dat het coalitie
aanbod nog steeds stond.
VS: Vooruitgang in
gijzelingskwestie
WASHINGTON De Ameri-
kaanse regering heeft vooruit
gang geboekt in de contacten
„met verschillende landen" die
uiteindelijk moeten leiden tot
de bevrijding van Amerikaanse
gijzelaars in Libanon. Resulta
ten worden overigens niet op
korte termijn verwacht. De VS
onderhouden geen diplomatie
ke betrekkingen met Iran,
maar beide landen hebben on
der meer contact via de Zwit
serse ambassade in Teheran.
Overigens hekelde de geestelijk
leider van Iran, Khamenei, de
VS gisteren tijdens een felle
aanval en bestreed dat er ooit
sprake van formeel overleg
over de gijzelingskwestie zou
kunnen plaatsvinden. Presi
dent Rafsaniani heeft daarente
gen de afgelopen week tot drie
maal toe zijn hulp aangeboden
in het zoeken naar een oplos
sing van het drama.