„De grote partijen schuiven
aan tafel te dicht aaneen"
Pleeggezin moet
kinderen afstaan
aan internaat
Fietsregistratie lijkt mislukking
Waardig afscheid van president
Zuidafrika zo goed als onmogelijk
BINNENLAND/BUITENLAND
Ceklae Commit
MAANDAG 14 AUGUSTUS 1989 PAGINA 4 ËH
Gemeenten bedenken nieuwe btw-truc
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Gemeenten heb
ben een nieuwe truc bedacht om
geen btw te hoeven betalen. Zij be
steden de bouw van bedrijfspan
den uit aan financieringsmaat
schappijen, huren de panden ver
volgens en kopen deze tenslotte
wanneer de btw-plicht is verval
len. Fiscaal adviseur H. Tobé van
de gemeente Rotterdam bevestigt
het bestaan van deze constructie,
de 'bouw-btw' genaamd, in een in
terview met Het Vrije Volk.
De nieuwe 'truc' is bedacht, omdat
een andere, de zogeheten IJsland-
constructie, binnenkort wordt verbo
den. Hierbij gaat het om het 'leasen'
van goederen via financieringsmaat-
schapijen in landen buiten de Euro
pese Gemeenschap, met name in IJs
land en Zwitserland.
Ook de nieuwe truc is in politiek
Den Haag bekend Het kamerlid
Vreugdenhil, fiscaal specialist van de
CDA-fractie, zegt er weieens met
staatssecretaris Koning over gespro
ken te hebben. Ook het PvdA-ka-
merlid Vermeend, eveneens fiscaal
expert, kent de constructie. Hij
meent echter dat het belang ervan
echter niet zo groot is. Bij heel dure
projecten, zoals het Haagse stadhuis,
spelen zoveel overwegingen een rol
dat het btw-voordeel meestal een bij
zaak is, aldus Vermeend.
Batman
De Batman-rage
in de Verenigde
Staten gaat al
zover dat twee
zeventienjarige
jongens hun
tafeltennistafel
hebben
aangepast aan de
modegril. Brent
Neefs en Mike
Daniels uit Illinois
zaagden veertig
procent van het
oppervlak weg en
vinden hun
partijtjes ping
pong nu veel
spannender.
FOTO: AP
Van Leeuwen wellicht
waarnemer in Nicaragua
ZOETERMEER De Zoetermeerse
wethouder J. van Leeuwen zal waar
schijnlijk als waarnemer optreden bij
de verkiezingen, die volgend jaar fe
bruari in Nicaragua worden gehou
den. Zij is gevraagd door het lande
lijk beraad stedenband Nederland-
Nicaragua. De Amerikaanse oud-pre
sident Carter treedt op als voorzitter
van de internationale waarnemings
commissie. De verkiezingen maken
deel uit van het akkoord dat vijf pre
sidenten van Middenamerikaanse re
publieken onlangs hebben bereikt en
dat een einde moet maken aan de
burgeroorlog in Nicaragua en tot de
ontmanteling van het rebellenleger,
de Contra's, moet leiden.
Wachttijd rij-examen
kan 13 weken duren
RIJSWJK Kandidaten voor het praktij
kexamen autorijden kunnen deze dagen een
brief van het Centraal Bureau Rijvaardig
heidsbewijzen (CBR) verwachten, die hen
waarschuwt voor een wachttijd tot 13 we
ken Aanvragen voor herexamens kunnen
zelfs tot twintig weken in beslag nemen.
Volgens een woordvoerder van het CBR
had het bureau de „extreem grote aanwas"
van examenaanvragen niet kunnen voor
zien. „Door de grotere welvaart besluiten
steeds meer mensen tot het behalen, van een
rijbewijs". In totaal gaat het om zo'n 650.000
aanvragen. Daarbij is de belangstelling voor
het motor-examen met vijftig procent geste
gen. Om de plotselinge vraag naar examens
het hoofd te kunnen bieden gaat het CBR
zijn capaciteit uitbreiden.
)v<
BURGERSCHAPSKUNDE ZIET ZOETE' CAMPAGNE NIET ZITTEN
DEN HAAG Hoewel er
nog geen maand rest tot
de Grote Dag van de ver
kiezingen is het in politiek
Den Haag nog muisstil.
Waar lijsttrekkers in het
buitenland elkaar bij het
naderen van de stembus
strijd steeds fellere ver
wijten maken en vol over
gave met handenvol mod
der smijten, lijkt zich op
het Binnenhof een merk
waardige naastenliefde
meester te hebben ge
maakt van de grootste po
litieke dieren. In plaats
van elkaar te verslinden
richten ze zoete woorden
tot elkander en kloppen
de collega-politici begrip
vol op de schouders.
Het unieke feit dat deze keer
zo ongeveer iedereen met ie
dereen in zee wil (CDA met
PvdA, D66 en VVD; de VVD
met het CDA en D66 en wel
licht ooit PvdA; de PvdA met
CDA en D66 en wellicht ooit
de VVD, D66 met PvdA, CDA
en wellicht ooit de VVD) zorgt
ervoor dat de politici op
portunisten als ze zijn hun
kruit droog houden en voor
Haagse begrippen reuze aardig
voor elkaar zijn. Tijdens zijn
laatste grote speech wilde
Lubbers zelfs geen woord vuil
maken aan zijn politieke oppo
nenten. „Zal ik het nu over de
andere partijen gaan hebben?
Nee, dat doe ik niet", zo sprak
de premier op het jongste
CDA-congres.
Er zijn ook niet zo veel ver
schillen meer die met de man
tel der liefde bedekt kunnen
worden Inhoudelijk zijn CDA,
PvdA, D66 en VVD de afgelo
pen drie jaar behoorlijk dicht
naar elkaar toegekropen. De
socialisten hebben met hun pa
nelen geschoven en trekken
nu een vriendelijk gezicht
naar het bedrijfsleven. De
VVD tracht onder leiding van
Joris Voorhoeve liberaal en
sociaal tegelijk te zijn. En het
CDA kiest als altijd de gulden
middenweg.
,,De grote partijen zijn bij el
kaar aan tafel dicht aaneen ge
schoven", beaamt Nico Bloot,
voorlichter van de Stichting
Burgerschapskunde in Leiden.
„Er is op hoofdpunten een be
hoorlijke consensus. Daardoor
mis je in de campagne het ech
te spetterwerk. In 1982 ging
het nog tussen 'rooien' en 'ka
pitalisten'. Er werd gepolari
seerd, de verschillen tussen de
partijen benadrukt. Dat lijkt
een tijdperk geleden. Fantas
tisch kun je zeggen: men is het
nu eindelijk met elkaar eens!
Maar het gevaar is groot dat
de gemiddelde kiezer geen on
derscheid meer kan maken
tussen de grote partijen. Zeker
als de lijsttrekkers het nalaten
hem of haar daar een handje
bij te helpen".
Verschillen
Nu is het al ruim twintig jaar
de taak van de Stichting Bur
gerschapskunde om de ver
schillen tussen de politieke
stromingen zo duidelijk moge
lijk te maken. Begonnen als
een cursus 'burgerschapskun
de' bij de Leidse Onderwijs In
stellingen kwam de populaire
studierichting al snel op eigen
benen te staan. Mèt steun van
het toenmalige ministerie van
CRM en de Kamer, want de
politieke partijen zagen heel
goed in dat de democratie geen
lang leven beschoren kan zijn
als de gemiddelde burger van
toeten noch blazen weet. De
Stichting Burgerschapskunde
kreeg de opdracht in het land
politieke zendingsarbeid te
verrichten.
Bloot: „De stichting begon in
dertijd met cursussen en fol
dermateriaal en dat heeft zich
steeds verder uitgebreid. Dit
jaar zijn we bijvoorbeeld voor
het eerst met een verkiezings-
lijn gestart. Op dit nummer
(071-141644) is 24 uur per dag
een bandje te beluisteren met
de agenda van spreekbeuren
van de belangrijkste politieke
kopstukken, een vergelijking
van de verkiezingsprogram
ma's op bepaalde punten en
een samenvatting van het poli
tieke nieuws. Het blijkt een
enorm succes te zijn. In de af
gelopen elf weken hebben al
ruim drieduizend mensen ge
beld".
Met name'de laatste drie jaar
wordt bij de stichting behoor
lijk aan de weg getimmerd.
Vanuil het besef dat de poli
tiek zich niet alleen afspeelt
binnen de muren van het Bin
nenhof, het provinciehuis en
gemeentehuis, heeft de stich
ting zich ook opgeworpen als
'coach' van allerlei zogeheten
buiten-parlementaire pressie
groepen. Via mediatrainingen
worden onder anderen toe
komstige milieu-activisten,
vakbondsleiders, en voorzit
ters van buurtcomité's voorbe
reid op de 'spotlichten' van
krant, radio en tv. Speciale
aandacht besteedt de stichting
aan de politieke vorming van
vrouwen. Docenten maat
schappijleer worden door de
stichting wegwijs gemaakt in
de veelheid aan studiemateri
aal.
Opkomst
„De belangstelling voor de po
litiek is de afgelopen jaar be
hoorlijk gegroeid", constateert
Nico Bloot, in weerwil van de
lage opkomst bij de jongste Eu
roverkiezingen. „Wij merken
dat aan het aantal aanvragen
voor informatiemateriaal en
de belangstelling bijvoorbeeld
voor excursies naar het Bin
nenhof. Het feit dat je daar
met een echt levend kamerlid
kunt praten blijkt enorm aan
te slaan Vele mensen hadden
nooit gedacht dat de drempel
naar de politiek zo laag was.
En het aardige is: als je de
spelregels eenmaal kent, dan
wordt het spel vanzelf nog
leuk ook".
„De grote partijen zijn bij elkaar aan tafel dicht aaneen geschoven", aldus Nico Bloot van de Stich
ting Burgerschapskunde in Leiden.
FOTO: HENK v.d. ENDE
Over het spelletje dat de laat
ste maanden aan het Binnen
hof wordt gespeeld mag Nico
Bloot als vertegenwoordiger
van een onafhankelijke en
'neutrale' stichting geen oor-
déel uitspreken. Wel vindt hij
het zoals gezegd jammer dat
het er allemaal zo tam aan toe
gaat. Er zullen, zo vreest hij,
steeds meer 'zwevende' kiezers
bijkomen; mensen die op het
laatste moment een keuze
doen tussen midden, links,
rechts of radicaal. Volgens een
recent onderzoek van Maurice
de Hond 'zweeft' nu al ruim
dertig procent van de kiezers.
Dat is behoorlijk veel voor het
nuchtere Hollandse volkje.
Taaie taal
Sappig geschreven verkie
zingsprogramma's die zich la
ten lezen als een spannende
roman, zouden wellicht de be
trokkenheid van de kiezers
kunnen vergroten. Maar he
laas is de taal van de politieke
spoorboekjes nog even taai en
ambtelijk als altijd, constateert
Bloot. ^,Het Haagse jargon is
kennelijk moeilijk voor verbe
tering vatbaar", verzucht hij.
„Vroeger had je nog Marcus
Bakker (CPN) in de Kamer
die regelmatig riep: jongens,
waar hebben we het nu over?
Kan dat niet in gewone-men
sentaal? Maar dat hoor je nu
ook niemand meer zeggen"
Om de waslijst van politieke
voorkeuren, wensen en belof
tes was inzichtelijker te maken
levert de stichting daarom
jaarlijks een overzichtelijke
'programmavergelijking' Wie
er dan nog niet uit kan ko
men, kan dit jaar voor het
eerst een beroep doen op de
door de Groningse politicoloog
A. Lucardie opgestelde 'Kies-
wijzer'. Via een enquêteformu
lier met cito-achtige vragen en
antwoorden komt de kiezer
vanzelf tot een 'score' die uit
eindelijk aangeeft welke poli
tieke kleur hij of zij heeft.
Het politiek kleurbekennen,
teruggebracht tot een weten
schappelijke test. Hoe kon het
ook uitblijven in dit techno
cratische tijdsgewricht met za
kelijke kabinetten en zakelijke
politici. „Een spelletje", zou
Ni£o Bloot zeggen. Een spelle
tje dat je misschien maar niet
te serieus moet nemen.
PAUL KOOPMAN
AALDEN Ondanks
verwoede pogingen in de
afgelopen week om de be
slissing van de kinder
rechter terug te draaien,
moeten Piet en Marga de
Vries uit het Drentse Aal
den morgen hun twee
pleegkinderen overdragen
aan het internaat voor
therapeutische gezinsver
pleging De Sluis in Gro
ningen.
Deskundigen op het gebied
van de kinderpsychiatrie zijn
van oordeel dat de familie De
Vries niet in staat wordt ge
acht de eventuele psychische
problemen van de kleintjes op
termijn het hoofd te kunnen
bieden. Kinderrechter O.W.E.
Berg -uit Assen heeft daarop
besloten om de kinderen in
een tehuis te laten plaatsen.
Johan en Moniek werden vo
rig jaar mei bij hun ouders
weggehaald nadat aan het
licht was gekomen dat ze ja
renlang schromelijk werden
verwaarloosd en er zelfs ver
moedens van incest bestonden.
Zij werden daarom direct on
dergebracht bij het pleeggezin
De Vries en hebben het daar
uitstekend naar hun zin. Op
school boekten de beiden kin
deren prima resultaten en ze
begonnen juist weer een nor
maal leven te leiden. Deskun
digen blijven echter bij hun
opvatting dat de kinderen in
een vorig gezinsleven dermate
veel psychische schade hebben
opgelopen dat ze de komende
tijd therapeutisch behandeld
moeten worden.
Het echtpaar De Vries heeft
enorm veel reacties uit het
hele land gekregen die verge
zeld gingen met tal van advie
zen om niet toe te geven aan
het besluit van de kinderrech
ter en de kinderen elders te la
ten onderduiken. De pleegou
ders hebben in het belang van
de kinderen besloten daaraan
niet te beginnen.
Insectenjacht
Met zijn kleinzoon achterop de fiets rijdt deze Chinees naar
de buitenwijken van Peking op zoek naar een geschikt plekje
om op insecten te jagen. Onder de jonge Chinezen in Peking
is insectenjacht een zeer geliefd tijdverdrijf. FOto: ap
DEN HAAG De landelijke
registratie van fietsen lijkt uit
te lopen op een mislukking.
Twee jaar na de start is vol
gens de Nationale Fietsregi
stratie (NFR) nog maar tien
procent van het Nederlandse
fietsenpark voorzien van een
postcode en huisnummer, ter
wijl bij de start werd verwacht
dat binnen vijf jaar zeventig
procent van de ruim twaalf
miljoen rijwielen geregistreerd
zou zijn. 'De NFR werd in 1987
opgezet door een aantal verze
keringsmaatschappijen, de rij
wielindustrie en de Stichting
Fiets, in samenwerking met de
ministeries van binnenlandse
zaken, justitie en politie. Voor
tien gulden weet iedere fiets-
bezitter zijn rijwiel voor vijf
jaar lang opgenomen in het
landelijke register.
SUSKE EN WISKE SAGARMATHA
val ben je veer geesligJkiie
ik x/e enr—-
fern gekibbel, he1
Die mennen van de R TT hebben
daar gedaan met hun werk en xun
nu aan de andere kant bex/g. go
iel is dat f Denk er niet meer aan
Charters
ondervinden
enige hinder
van acties
SCHIPHOL Het charter-
verkeer van en naar Schiphol
heeft het afgelopen weekeinde
enige hinder ondervonden van
de acties van technici bij de
Franse luchtverkeersbeveili
ging
Zaterdagavond en -nacht arri
veerden alle chartervluchten
met vertragingen van twee tot
vier uur op de Amsterdamse
luchthaven. Gistermorgen kon
het luchtverkeer op schema
starten, omdat de Nederlandse
luchtvaartmaatschappijen er
's nachts alles aan hadden ge
daan de vertraagd binnenge
komen toestellen op tijd ge
reed te hebben. Later op de
dag traden er bij de uitgaande
vliegtuigen enkele vertragin
gen op van een half uur met
een uitschieter tot twee uur
Volgens een woordvoerder
van de vakbond van Eurocon-
trol-verkeersleiders hebben de
Franse luchtverkeersleiders
gisteren geprobeerd de gevol
gen van de acties voor het
luchtverkeer zo klein mogelijk
te houden. Omleidingen bui
ten het Franse luchtruim om
zo mogelijke vertragingen te
ontlopen,,waren door de Duit
se en Engelse verkeerslei
dingsdiensten niet toegestaan.
BOTHA STAAT ALLEEN IN RUZIE MET DE KLERK
PRETORIA De Zuida-
frikaanse regering heeft
zich zaterdag volledig aan
de zijde van de minister
van onderwijs en de leider
van de Nasionale Party,
Frederik de Klerk, ge
schaard in diens ruzie met
president Pieter W. Botha.
Volgens politieke commentato
ren in Zuidafrika staat Botha
nu volstrekt geïsoleerd. De
president zal naar verwach
ting vandaag, tijdens een door
hem belegde buitengewone
kabinetszitting in zijn residen
tie in Kaapstad, uit twee mo
gelijkheden kunnen kiezen: of
ontslag nemen of pogen zijn
positie te heroveren door De
Klerk de laan uit te sturen.
De Klerk volgde Botha in fe- 1
bruari op als partijleider. Hun
geschil gaat over het vorige
week vrijdag door De Klerk
aangekondigde gesprek met de
Zambiaanse president Ken
neth Kaunda, een aartsvijand
van het Zuidafrikaanse apart
heidsysteem. President Botha,
die in elk geval na de naar ras
gescheiden verkiezingen van 6
september zal aftreden, liet
kort daarop weten De Klerk
geen toestemming voor een
buitenlandse reis te hebben
gegeven. Het conflict tussen
Botha en zijn opvolger is de
ernstigste crisis tijdens het 41-
jarige bewind van de NP. Bo
vendien maakt het een waar
dig politiek afscheid voor de
73-jarige Botha zo goed als on
mogelijk. Botha had al enigs
zins schoorvoetend zijn politie
ke vaarwel uitgesproken nadat
hij in januari door een beroer
te was getroffen. Hij heeft
sinds 28 september 1978 de lei
ding in het land, eerst als pre
mier en de laatste jaren als
president. Botha begon zijn
carrière bij de partij in 1936 als
politiek organisator.
Kenmerkend voor Botha's be
stuur waren zijn vastberaden,
waarschijnlijk goedbedoelde,
maar meestal vruchteloze po
gingen om het staatsbestel te
hervormen en de economie op
te vijzelen. De grote struikel
blokken waren zijn eigen on
vermogen om geloofwaardige
zwarte leiders in het centrale
staatslichaam te betrekken en
de enorm hoge kosten van zijn
oorlogen en bijna-oorlogen in
de omgeving.
Al met al betekent he.t dat
Botha zijn opvolger een land
overdraagt dat, in concrete
termen, armer is dan het was
toen hij zelf in 1978 aan de
macht kwam, met een zwarte
bevolking die slechts een frac-
President Pieter W. Botha
tie dichter bij sociale recht
vaardigheid is komen te staan
dan voorheen het geval was.
Bovendien is Zuidafrika inter
nationaal gezien geïsoleerder
dan ooit-.
De regering acht het nog
steeds noodzakelijk om de
noodtoestand (die nu al vier
jaar duurt) te handhaven, met
draconische beperkingen op
aanzien van Mandela en Na
mibia tien jaar geleden had ge
nomen, en dat had hij best ge
kund, zou hij misschien wer
kelijk vooruitgang hebben ge
boekt op het gebied van de
rassenhervormingen.
Met het door De Klerk aange
kondigde gesprek lijkt nu wel
een opening mogelijk. Volgens
ingewijden zal in dat gesprek
de Zambiaanse president
Kaunda aan De Klerk een
plan voorleggen dat de zwarte
verzetsorganisatie ANC heeft
ontworpen Dit plan voorziet
voor het eerst in onderhande
lingen tussen het ANC en de
regering in Pretoria. Het ANC
zou de gewapende strijd willen
beëindigen in ruil voor ophef
fing van de noodtoestand, vrij
lating van de politieke gevan
genen en opheffing van het
verbod op zwarte politieke or
ganisaties.
Toen Botha in 1978 aan het
ANC-leider Tambo
getroffen
door beroerte
LONDEN Olivier Tambo,
de voorzitter van de Zuida-
frikaansè verzetsorganisatie
ANC, is in Londen in een
ziekenhuis opgenomen, na
dat hij door een beroerte
was getroffen. De 71-jarige'
ANC-leider was in Lusaka,
de hoofdstad van Zambia,
toen hij vrijdag de beroerte
kreeg. Tambo is met een
vliegtuig van de Britse mul
tinational Lonrho naar Lon
den vervoerd. Tambo leidt
sinds 1967 het in Zuidafrika
verboden ANC.
"J
politieke activiteiten en geen bewind kwam, was de toenma-
vrijheid van meningsuiting, lige regering van John Vorster
Honderden mensen staan on
der strenge controle of zitten
in de gevangenis. De gerechts
hoven staan machteloos; ze
kunnen niets doen voor dege
nen die verstrikt zijn geraakt
in het net van de noodtoe
stand. Het land zit vol met
mensen van een vaste politie
ke overtuiging die een angstig
en teruggetrokken leven lei
den onder de voortdurende
dreiging van acties door de
veiligheidspolitie.
De ironie wil nu dat Botha tij
dens de laatste maanden van
zijn bewind enige vooruitgang
heeft geboekt. Daartoe aange
spoord door de supermachten
heeft hij een begin gemaakt
met de onafhankelijkheid, on-
verwikkeld in een geruchtma
kend schandaal. Regerings
functionarissen maakten met
behulp van het beruchte In
lichtingen Departement op
grote schaal misbruik van
staatsfondsen om steun voor
het apartheidsysteem te ver
werven. Nog jaren daarna zat
Botha met de nasleep van die
onverkwikkelijke affaire in
zijn maag.
Botha waagde zich aan een
presidentiele regeringsvorm
en hield in 1983 een referen
dum over zijn voorstellen voor
een nieuwe grondwet. In 1984
werd hij president. Daarmee
introduceerde hij tevens een
ingewikkeld trikameraal sy
steem, bestaande uit aparte
ijl»
der toezicht van de Verenigde parlementen voor blanken,
Naties, van Namibia (voorheen kleurlingen (mensen van
Zuidwest-Afrika, een man
daatgebied van Zuidafrika).
Eerder deze maand had hij
een ontmoeting met Nelson
Mandela, de gevangen leider
van het Afrikaans Nationaal
Congres ANC. Daarbij spraken
zij zich beiden uit voor het na
streven van een „vreedzame
ontwikkeling" in het land.
De Namibische stappen in de
richting van vrede zijn echter
uiterst wankel en de guerril
la's van het ANC zetten hun
strijd onverminderd voort.
Mandela is duidelijk onver
murwbaar in zijn overtuiging
dat vrede niet bereikt moet
worden met behulp van stro
mannen maar met de „volks-
democratische beweging", en
in het bijzonder met het ANC.
Na 27 jaar gevangenschap
wordt zijn vrijlating nog steeds
verwacht.
Als Botha die initiatieven ten
mengd bloed) en Aziaten.
Zwarten kwamen er dus niet
aan te pas en in de praktijk
bleek de blanke invloed te
overheersen. Dit systeem heeft
duidelijk niet gefunctioneerd.
Kort nadat Botha aan de
macht was gekomen, scheidde
een deel van zijn partij zich af
en schaarde zich onder het
rechtse vaandel van voormalig
minister dr. Andries Treur-
nicht. Deze splinterpartij
vormt nog steeds een bedrei
ging voor de Nasionale Party.
De afschaffing van de zo geha
te pasjeswet, krachtens welke
wekelijks duizenden Zuidafri
kanen werden gearresteerd
omdat ze niet over de papieren
beschikten om zich in de zoge
heten „blanke" gebieden te be
geven, is vermoedelijk Botha's
meest opmerkelijke succes.
Met het afschaffen van de pas
jeswet zijn sommige, maar
lang niet alle, maatregelen
voor raciale discriminatie ver
dwenen. De rassenscheiding in
de meeste woongebieden, op
alle openbare scholen en in
het parlement blijft van
kracht. En de Bevolkings Re
gistratie Wet, die alle Zuidafri
kanen indeelt naar ras, bestaat
ook nog steeds.
In 1984 braken er rassenonlus-
ten uit in Zuidafrika, die ruim
twee jaar aanhielden en dui
zenden levens kostten. De be
langrijkste aanleiding hiervoor er
was de uitsluiting van zwarten
van het trikamerale parle
ment. Het ongenoegen suddert
nu in de meeste gebieden op
een laag pitje, behalve in de
provincie Natal, waar de on
lusten weer hoog zijn opge-
laaid.
Botha's meest negatieve actie JL
was dat hij het leger overal bij
betrok, zoals bijvoorbeeld bij -
het bewaren van de orde in de
zwarte woonwijken. Meer dan
eens werden de pla
autoriteiten buiten spel gezet
door militaire comité's die Bot
ha stiekem in het leven had
geroepen. Verder stond hij toe
dat de militairen zich te buiten
gingen aan verwoestingen in
de Zuidafrikaanse buurlanden,
met name in Angola, Zimbab
we en Mozambique, totdat het
nieuwe klimaat van regionale
vrede aanbrak, te beginnen
met de onafhankelijkheid van
Namibia èn het einde van de
oorlog in Angola, en de moge
lijke koerswijziging van hel
ANC.
Alhoewel Botha verder is ge
vorderd met zijn voorgenomen
hervormingen dan iedereen
verwachtte, lijkt hij nu over- J
troefd te worden door de re
cente gebeurtenissen. Maar of r
De Klerk zal slagen waar Bot-
ha faalde, valt nog te bezien.
ANTHONY HEARD
