Kapitaalvlucht: een
stille volkerenmoord
Club Méditerranée wil
de allergrootste worden
Winst
Unilever
'Bellen met Apeldoorn'
levert Centraal Beheer
en PTT steeds meer geld
op«
BUITENLAND ÊcidócOommit
ROTTERDAM Het
voedings-, wasmiddelen
en cosmeticaconcern Uni
lever heeft in de eerste
helft van dit jaar 16 pro
cent meer winst geboekt
dan in dezelfde periode
van 1988. Naar verwach
ting zal die lijn in het
tweede halfjaar kunnen
worden doorgetrokken.
De nettowinst kwam uit op
1,63 miljard tegen 1,40 mil
jard in de eerste zes maanden
van 19889. Per aandeel steeg
de winst van 5 tot ƒ5,81. De
omzet nam met 11 procent toe
van 29,9 miljard tot 33,2
miljard.
In het tweede kwartaal verbe
terde de winst met 23 procent
van f 759 miljoen of ƒ2,71 per
aandeel tot ƒ935 miljoen of
ƒ3,34 per aandeel bij een om
zet die met 13 procent omhoog
ging van 15,5 miljard naar
17,5 miljard.
Unilever zet haar programma
van uitbreiding door middel
van overnemingen actief
voort. In de loop van dit jaar
heeft zij 33 ondernemingen
onder haar vleugels genomen
voor een bedrag van om
streeks 5,6 miljard. Daarbij
waren kort geleden Calvin
Klein en Fabergé/Elizabeth
Arden, cosmeticafabrikanten
van wereldfaam.
De bedrijfswinst over het eer
ste halljaar steeg net als de
nettowinst met 16 procent en
wel van 2,58 miljard tot
2,98 miljard. In Europa ver
toonde de bedrijfswinst afge
zien van slechts éénmaal voor
komende posten een beschei
den toeneming, van 1,68 mil
jard naar 1,83 miljard. De
groei van de verkoopomvang
en.de winstgevendheid verbe
terden en de groep diepvries-
produkten, in het bijzonder
consumptie-ijs, behaalde goede
resultaten. De omzet werd
vergroot van 18,46 miljard
tot 19,99 miljard. Een bevre
digende kant van de halfjaar
resultaten wordt de voortgang
genoemd die in Noord-Ameri-
ka en de rest van de wereld
werd geboekt. In India werd
goede vooruitgang geboekt
door het terugwinnen van
marktaandeel in de wasmidde-
lenmarkt. De resultaten in
Chili, Indonesië en Australië
namen aanzienlijk toe.
DEN HAAG Het is niet
nieuw. Integendeel. Het is
al een oud verhaal en in
een ver verleden begon
nen. De bevolking betaalt
de luxe en spilzucht van
de rijken. Een eeuwig te
rugkerend thema, dat tot
op de dag van vandaag
herhaald kan worden.
Alleen is het tegenwoordig
niet meer zo duidelijk als
vroeger. Begrippen als schul
dencrisis, kapitaalverkeer en
„debt-for-equity swaps" spre
ken niet tot de verbeelding.
En een bedrag van 1,3 biljoen
dollar kan niemand zich voor
stellen. Desondanks speelt
zich, bedekt onder deze termi
nologie en met dit geld als in
zet, momenteel een stille vol
kerenmoord af. „De schulden
crisis telt vijfhonderd miljoen
kinderen als slachtoffer",
schrijft algemeen-secretaris
van de Novib, Max van den
Berg, in het voorwoord van
het onlangs verschenen boek
van deze Nederlandse ontwik
kelingsorganisatie „Wiens
schuld is het? De Derde We
reld en haar schuldenlast".
Wapens
De schuldencrisis vernietigt de
economieën van Latijns-Ame-
rika en van andere Derde-We
reldlanden. „Het is een oorlog
die schulden en rente gebruikt
als belangrijkste wapens, wa
pens die dodelijker zijn dan
een atoombom", zegt de Brazi
liaanse vakbondsleider Lula.
,,In plaats van soldaten ster
ven er kinderen. In plaats van
kapotgeschoten bruggen zijn
er kapotte fabrieken, scholen
en ziekenhuizen. Dit is een
oorlog tussen mensen die heb
ben geprofiteerd en nog altijd
profiteren van de leningen en
mensen die voor de gevolgen
moeten opdraaien", meent de
Braziliaan.
De schuldencrisis ontstond in
de jaren zeventig toen wester
se banken op grote schaal kre
dieten aan regeringen, presi
denten en andere autoriteiten
van ontwikkelingslanden ga
ven. Met het idee dat staten
toch nooit bankroet kunnen
De situatie is absurd. De armsten in de armste landen ge
ven momenteel geld aan de rijksten in de rijkste landen.
Het is één van de gevolgen van de mondiale schuldencrisis.
Een crisis die enorm veel leed in de Derde Wereld veroor
zaakt en daar als een stille massamoordenaar huishoudt.
Maar terwijl de bevolking crepeert onder de nationale
schuldenlast, brengen hun rijke landgenoten miljarden dol
lars, vaak verkregen via deze leningen, in veiligheid op
westerse bankrekeningen. „De kapitaalvlucht uit de Derde
Wereld is voor het ontstaan van de schuldenproblematiek
aanzienlijk geweest", schrijft de Leidse hoogleraar F. van
Dam in Economisch Statische Berichten.
gaan werd over kredietwaar
digheid niet gesproken. De
westerse banken hadden in de
jaren zeventig een overvloed
aan dollars tot hun beschik
king, dank zij de beleggingen
van de plotseling onmetelijk
rijk geworden Arabische olie
sjeiks.
Van al die miljarden olie-dol
lars heeft het gros van de be
volking in de arme landen
geen cent gezien. Veel van het
door Derde-Wereldleiders ge
leende geld werd over de balk
gegooid. Zoals bijvoorbeeld de
voormalige president van de
Filipijnen, Ferdinand Marcos,
deed. Zijn prestigieuze kern
centrale-project leidde tot een
schuld van 2,5 miljard gulden
en kost de bevolking nu jaar
lijks nog zevenhonderd mil
joen gulden. Marcos' kerncen
trale heeft geen seconde ge
werkt.
Op de fles
Het ging met de kredietverle
ning mis door de economische
recessie van het begin van de
jaren tachtig. De grondstoffen-
markt, de belangrijkste in
komstenbron voor de Derde
Wereld, stortte volledig in en
de rentetarieven stegen pijl
snel. In tegenstelling tot wat
de bankiers dachten, konden
landen wel degelijk op de fles
gaan.
Mexico ging als eerste. In de
herfst van 1982 kondigde de
regering aan niet langer aan
haar renteverplichtingen en
schuldaflossingen te kunnen
voldoen. Mexico staat nu voor
ruim honderd miljard bij kre
dietverleners in het krijt en
draagt voor bijna een kwart bij
aan de totale schuld van La-
tijns-Amerika, die 430 miljard
dollar bedraagt.
„Iedere Latijnsamerikaan
wordt geboren met een schuld
van tweeduizend dollar", con
stateert de Uruguayaanse au
teur Eduardo Galeano dan
ook.
Het Internationale Monetaire
Fonds en de Wereldbank, die
met nieuwe leningen landen
in betalingsproblemen helpen,
kwamen met noodprogram-
ma's. „Maar het recept van het
IMF beperken van de bin
nenlandse consumptie en ver
groten van de export faalt.
Want het eerste betekent min
der import en meer werkloos
heid. En het tweede blijkt on
mogelijk door het protectionis
me van de rijke landen, de Eu
ropese Gemeenschap, de Vere
nigde Staten en Japan", meent
de Amerikaanse politicologe
Cheryl Payer.
Alle maatregelen die het IMF
voorschrijft, devaluatie, lagere
lonen en bezuinigingen, hak
ken in op het reële inkomen
van de armsten in de Derde
Wereld. In een groot deel van
de wereld is als gevolg van de
schuldenlast en de maatrege
len van het IMF geen geld
meer voor zuigelingenzorg of
gezondheidszorg; daar is voed
sel zo goed als onbetaalbaar
geworden en zijn vormen van
sociale zorg opgeheven.
Kwijtschelding
„Ze doen alsof ze dokter zijn
maar hebben eerst de patiënt
ziek gemaakt", zegt Payer
over het IMF. Volgens haar
zou het veel beter zijn de
machtsverhoudingen in de
schuldenlanden aan te pak
ken.
Veel geld dat Derde-Wereldre
geringen leenden van de com
merciële banken ging recht
streeks naar privérekeningen
in Zwitserland en Miami. Ge
schat wordt dat op deze wijze
alleen al in de vier grootste
schuldenlanden in Latijns-
Amerika minstens 84 miljard
dollar achterover is gedrukt.
Volgens de Leidse hoogleraar
Van Dam zou het mogelijk
kunnen zijn om met het
vluchtkapitaal dat op eerlijke
wijze is verworven een deel
van de schulden af te lossen.
„Het kapitaal kan men in bezit
laten van de eigenaars maar
de rente die zij verwerven
moet verplicht worden omge
zet in lokale munt".
Zomervakantie
Eén van de a hoofdoorzaken
van de schuldencrisis is de
corruptie en spilzucht van de
elite in de ontwikkelingslan
den. Deze lijkt geen cent te
willen uittrekken voor de be
strijding van de armoede in ei
gen land. En een deugdelijk
progressief belastingsysteem is
in geen enkel Derde-Wereld
land te zien. Daarom is een op
lossing voor het schuldenpro
bleem nog ver weg, terwijl het
geld zo dichtbij lijkt.
Een woordvoerder van de
NMB in Montevideo, de hoof-
stad van Uruguay, wist de si
tuatie treffend te illustreren.
„De paar honderd Argentijnen
die in Punta del Este (het Can
nes van Zuid-Amerika) hun
zomervakantie doorbrengen,
zijn gezamenlijk in staat de
hele Argentijnse schuldenlast
van 58 miljard dollar terug te
betalen".
Voor Novib-secretaris Max
van den Berg is het dan ook
duidelijk: „Niet alleen de
schuldencrisis moet bestreden
worden maar ook de machts
verhoudingen die er aan ten
grondslag liggen".
FRANS BOTHOF
Naar aanleiding van: Wiens
schuld is hetDe derde wereld
en haar schuldencrisis. Novib/
Mets. 's Gravenhage 1989.
APELDOORN Bij de
eerste beelden bruist het
van herkenning. Een op
gewonden giechelend ge
roezemoes waaiert door de
zaal. En als op het einde
van het filmpje de vierde
skiër in een flits door het
beeld suist, het groepje
Martini-drinkende yups
voorbij komt en het klate
rend geluid van brekend
glas hifi-hoog door de bio
scoop tuimelt, ontlaadt de
zaal zich. Ski, de nieuwste
bioscoopreclame van Cen
traal Beheer, maakt het
weer helemaal waar.
„In sommige bioscopen ap
plaudisseert het publiek", zegt
de man achter de succesvolle
reclamecampagnes bij Cen
traal Beheer, pr-hoofd Aad
Muntz. „Even Apeldoorn bel
len" is een begrip geworden.
De reclameriedel heeft een
plaats verworven in het dage
lijks taalgebruik. Centraal Be
heer is in grootte vijfde op de
ranglijst van verzekerings
maatschappijen maar scoort
qua bekendheid hoger. Vol
gens een recent onderzoek
naar het imago van instellin
gen en bedrijven onder 'mana
gers van morgen' (studenten
hbo en vwo) bezet CB de der
de plaats. Na Aegon en Natio
nale Nederlanden maar voor
Amev en Delta Lloyd. De
waardering voor de campagne
in de reclamewereld is groot.
Dit jaar viel Centraal -beheer
met het reclamebureau DDB
verschillende keren in de prij
zen, waaronder een Lamp
voor de tv-commercial Het
Feestje en een onderscheiding
voor de bioscoopcommercial
De Rits. Dank zij de commer
cials werd 'Even Apeldoorn
bellen' dit jaar uitgeroepen tot
de beste reclamecampagne van
1988. En Muntz nam persoon
lijk een Gouden Effie in ont
vangst voor succesvol marke
ting waarbij reclame een grote
rol heeft gespeeld.
Boekhouder
Op het eerste oog heeft Aad
Muntz (54) met zijn zilveren
haardos het meest weg van
een gemoedelijke maar saaie
ambtenaar voor wie verrassin
gen iets uit het verleden zijn.
Helemaal bezijden de waar
heid is die indruk niet. In een
vorig leven was Aad Muntz
boekhouder met SPD 1 en 2.
Bij Centraal Beheer bloeide hij
op de golven van automatise
ring en communicatieproble
men op tot pr-man die CB be
geleidde naar een nieuw ima
go. Muntz wordt 'mister pr'
wanneer hij enthousiast een
video-collage vertoont met
fragmenten uit tv-program-
ma's - van kinderseries tot
André van Duin-shows -
waarbij 'even Apeldoorn bel
len' als gevleugelde uitdruk
king de ether ingeslingerd
wordt. Gratis reclame. Zelfs de
liberale voorman Joris Voor
hoeve gebruikte de drie
woorden tijdens het beslissen
de debat met Lubbers over het
huurwaarde-forfait. Beloning
voor een spraakmakend con
cept. Muntz, breed gebarend:
„Reclame maken is voor je
zaak aandacht krijgen zonder
dat het irritatie oproept".
Winkeltje
In 1985 is het allemaal begon
nen. Centraal Beheer, de
grooste direct writer van Ne
derland - werkend zonder
tussenpersonen - was een duf
fe verzekeraar met een ambte
lijk imago. Het concern had en
heeft een lange reeks produk-
ten, van autoverzekeringen tot
aansprakelijkheidsverzekerin
gen voor zwembaden, voor
zeer uiteenlopende doelgroe
pen. De reclame was produkt-
gericht, zoals Ohra die een een
saaie maar degelijke man laat
vertellen hoe goedkoop de
verzekeringen van Ohra wel
niet zijn. In plaats daavan be
sloot CB te mikken op verho
ging van de algemene bekend
heid. In samenwerking met
toen nog reclamebureau Geil-
deker en Oerlemans werd na
vele sessies 'even Apeldoorn
bellen' geboren. MuntZ: „Als
direct writer staan wij ver van
de consument. Men moet ons
rechtstreeks benaderen. Dus
riepen we al vrij snel: ze
moeten ons bellen. Dat werd
de noemer. Wij hebben de
unieke claim op Apeldoorn ge
nomen. We zeggen gelijk dat
we geen winkeltje in Zaltbom-
mel hebben. 'Even' draagt de
snelle oplossing in zich. En
'bellen' straalt het direct-wri-
ter-schap helemaal uit".
Risico
De naam Centraal Beheer
kreeg heel weinig accent. Dat
is een van de kenmerken die
destijds nogal opzien baarden.
In de eerste vier tv-spotjes
kwam het helemaal achteraan,
zoals in De Caravan. Een man
ontkoppelt de caravan van zijn
auto waarbij hij afgeleid wordt
door zijn vrouw. De wagen
rijdt daarna langzaam weg en
duikelt een ravijn in. „Even
Apeldoorn bellen" zegt zij te
gen haar beteuterd kijkende
echtgenoot, waarna in de laat
ste seconden een stem toelicht
dat het hier om verzekeringen
gaat van een bedrijf uit Apel
doorn. Een aanpak die niet
zonder risico is. Muntz: „Als je
niet oppast maak je voor je het
weet een algemene campagne
voor verzekeringen. Zoals
'bloemen houden van men
sen".
Met de campagne mikt CB be
wust op het effect van een
tweetrapsraket: de tv-spot met
'even Apeldoorn bellen' moet
de basis leggen voor de vol
gende stap, de schriftelijke re
clame waarmee specifieke
doelgroepen rechtstreeks per
post benaderd worden. Aan
die rechtstreekse reclame be
steedt CB ook het meeste geld.
LI
in,
wi
va
m
co
er
W'
bi
ee
b<
Voor de eerste reclametrap sL
steedt men per jaar niet ml v(
dan vier miljoen gulden, t r€
kwart van het totaal besch
bare budget. Afgezet tegen
concernomzet van ruim tv
miljard gulden een schijntje U
Sympathie fe
De campagne was aanvan) V(
lijk zo algemeen op het beg w
Apeldoorn bellen gericht j
er zelfs geen telefoonnumij
in beeld kwam. Daadwerke
bellen was in eerste instai!
ook helemaal niet de reaj
waartoe de reclame wi
prikkelen, ook al gebeurde D
in het begin wel. „Wat wij n;
het onderbewuste van de mi bi
sen willen brengen is dat ze tu
een bepaalde situatie Ac D
doorn moeten bellen, mj ri
niet op het moment wanni zi
wij in beeld komen. Deze bi
clame mikt niet op een ree e«
streekse respons". bi
Wordt daarmee het meten al
het resultaat niet een moeili rr
zaak? Muntz: „Dat is ind
daad een probleem. We k^^
nen het succes hiervan r
meten in verkoopresulb^r
Wel in bekendheid en sympa
thie. Als campagne voor v
betering van onze corpo™
identity (bedrijfsimago) is W
het hoogst haalbare. We
van een C- een A-merk
worden. Het is bekend dat
A-merk extra omzet ges~
reert". m.i
Associatie
Op het moment waarop de H
veloppe met CB-reclame tlH
wordt opengemaakt, moetH
associatie worden gem^H
met 'even Apeldoorn bellB
Muntz: „Momenteel denktH
procent van de bevolking H
aan Centraal Beheer. Bov§l
dien weet 18 procent dat
een verzekeringsmaatschap
is". De telefooncentrale
CB kreeg in 1988 2,5 miljH
telefoontjes te verwerken H
gen 1,8 miljoen in 1987.
In de nieuwste bioscooprej
me Ski, een perfecte nabj
sing van de Martini-reclaft/'
wordt pas in de allerlaat -
beelden duidelijk waarom 'sje
gaat. Muntz: „We proberepn
mensen op het verkeerde blna
te zetten." De Rits, de vfbb
laatste bioscoopcommerm
was net als Ski een groot jriv
ces. In de spot wordt een st'he
tease abrupt afgebroken ón
een filmbreuk. Daarna vikk
er acht seconden niets en ten
volgens komt de overbekewg
boodschap. Muntz: „Weeteri
wat de leukste reactie is dierl
gehoord heb. Iemand die wta<
gevraagd wat hij van De sse
vond zei: Ik heb het niet h! k
maal gezien, de film brak-M
RUUD TEN KO% i
iVl
Dollar 3,5 cent hoger L
AMSTERDAM De koers van de Amerikaanse dollar is33
handel op de Westeuropese wisselmarkten vanmorgen flink
ger begonnen. Op de wisselmarkt van Amsterdam noteerde^3,
munteenheid om 10.00 uur 2,1645 gulden, 3,5 cent meer daiJUr
slotkoers van gisteren. De sterke stijging werd veroorzaakt dru
een grote vraag van de institutionele beleggers, die gisteren ye
rassend ruim hadden gekocht bij de verkoop van Amerika!^
schatkistpapier en daarvoor dollars nodig hadden. Bovemf5'
werd verwacht dat de later op de dag in de VS bekend te mafn-
economische gegevens niet zullen leiden tot een versoepel^
van het monetaire beleid. rn.
Het was gisteren in Parijs
een heel gesleep met de
len van deze olifant. In de
Tüilerieën is het twaalf
meter hoge beest verre
zen onder met motto
olifantegeheugen". Het
is een signaal aan de be
zoekers van de Tuileriën
niet te vergeten wat er al
lemaal is gebeurd, voor
dat in 1789 in Parijs de
rechten van de mens aan
het papier werden toe
vertrouwd.
FOTO: AP
Olifante
geheugen
VRIJDAG 11 AUGUSTUS 1989 PAGINAl^.
(Van onze correspondent Bob
van Huët)
PARIJS 'Gentil direc
teur' Serge Trigano kan
niet in details treden,
maar de kans dat de Club
Méditerranée binnenkort
met partner Nouvelles
Frontières een eigen char
termaatschappij opricht
schat hij toch op negentig
procent. „We overleggen
nog met de Franse rege
ring, want er kan geen
sprake van zijn dat we Air
France of UTA gaan be
concurreren.
We zoeken momenteel ver
huurders van vliegtuigen om
dat de aflevering van nieuwe
toestellen op dit moment te
lang duurt". Met de operatie
zou 55 miljoen dollar gemoeid
zijn. „Ook voor de Club Med
een heel bedrag", aldus de toe
komstige erfgenaam van Euro
pa's grootste vakantieconcern.
Bijna veertig jaar nadat vader
Gilbert met overbodige tenten
van het Franse leger het eer
ste vakantiekamp opzette in
een boomgaard op Majorca
hebben de Trigano's weer gro
te plannen. Aan de vooravond
van 1992 wil de Club zich defi
nitief een plaats in de zon ver
werven. Om straks sterker te
staan op de Europese markt
werd tot samenwerking beslo
ten met een andere Franse va
kantiepionier, Jacques Maillot,
de baas van Nouvelles Fron
tières en kampioen van de
goedkope vluchten. Tevens
werden akkoorden gesloten
met de Japanse groep Seibu en
Americain Airlines. Het provi
sorische tentenkamp in Alcu-
dia is inmiddels uitgegroeid tot
een imperium van 96 'vakan
tiedorpen' in 35 verschillende
landen. Ruim anderhalf mil
joen klanten of gentils mem
bres (GM's, 'aardige leden' vol
gens het Club-jargon) zorgden
vorig jaar voor een omzet van
1,1 miljard gulden en een netto
winst van 102 miljoen. „We
gaan volgend jaar onze veer
tigste veijaardag vieren, maar
we hebben de indruk dat we
nog nooit zo jong zijn geweest
met enorm veel werk voor de
boeg", zegt Serge Trigano.
Interactief
Belangrijkste reden voor het
samengaan met Nouvelles
rijker, voor deviezen. Met de
nationale banken houden we
precies bij hoeveel er wordt
binnengebracht. Het is bekend
dat onze GM's meer koop
kracht hebben dan gemiddelde
toerist en ze ook nieuwsgieri
ger en intelligenter zijn".
Inbegrepen
In de vakantiefilosofie van de
Club zijn de kassa's verstopt.
Bijna alle activiteiten (sport,
spel, disco) zijn bij de prijs in
begrepen. Volgens vader en
zoon Trigano moet de GM
kunnen doen en laten wat hij
of zij wil, al dan niet bijgestaan
of vertroeteld door een GO, de
'gentil organisateur'. Voor de
GO-baantjes ontvangt Trigano
jaarlijks 100.000 sollicitatie
brieven. 3000 aardige jongens
en meisjes worden geselec
teerd en opgeleid om gemid
deld drie jaar bij de Club blij
ven. „Het niveau van ons per
soneel is hoog. Het komt vaak
voor dat Amerikaanse hotels
hen wegkopen voor drie a vier
keer hun salaris.
De vraag of de Club-vakanties
over het algemeen niet aan de
prijzige kant zijn (een week
Griekenland kost in het hoog
seizoen al gauw 2000 gulden)
vind de algemeen-directeur
van ondergeschikt belang.
„Als mensen een week bij ons
komen moet het goed zijn. Pas
als je niet aan de verwachtin
gen voldoet vindt men je
duur". Onderzoek heeft uitge
wezen dat de meeste klanten
een bovenmodaal inkomen ge
nieten. De helft is alleen
staand, wat de Club Méditer
ranée een reputatie van 'sun,
sea en sex' heeft bezorgd. Tri
gano heeft daar geen frustra
ties van overgehouden. „Ik
denk dat de Club fantastische
vriendschappen en liefdes
heeft opgeleverd. We zijn mis
schien wel het grootste huwe
lijksbureau ter wereld. Daar
zijn we trots op. Ongetwijfeld
hebben we ook bijgedragen tot
vele echtscheidingen, maar dat
gaat samen'.'.
Anno 1989 lijkt het tij toch wat
te keren. In de brochures hol
len niet alleen knappe en al
leenstaande dames en heren,
maar ook gezinnen over de
zonnige stranden. Voor de op
vang van de kleintjes zijn er
thans 'mini-clubs'. Voor grote
offensieven is de Nederlandse
markt te klein. Veel energie
wordt daarentegen in Japan
gestoken.
"5R X'
RR
'Gentil directeur' Serge Trigano, de toekomstige erfgenaam van
Europa's grootste vakantieconcern, Club Méditerranée.
FOTO: PERS UNIE
Frontières was een betere dis
tributie van de reizen. De
nieuwe partners willen vol
gend jaar een interactief boe
kingssysteem introduceren,
waarbij de klant zijn reisbe-
stemming aan de hand van vi
deobeelden uitkiest en per cre
ditcard boekt en betaalt. Tri
gano: „De verkoop van vakan
tiereizen gaat onherroepelijk
die kant op. Het reisbureau
oude stijl heeft afgedaan. Wij
hebberr honderden miljoenen
francs geïnvesteerd in de boe
kingssystemen van morgen.
Hotelbed en vliegtuigstoel
kunnen voortaan in een keer
en door de klant zelf gereser
veerd worden. Mensen blijken
steeds vaker en kort met va
kantie te willen. Ons streven
is op de vliegvelden geen tijd
meer te verliezen door overbo
dige administratie. In dat ver
band is het niet uitgesloten dat
we ons in een nabije toekomst
zullen aansluiten bij een grote
fusie van Europese luchtvaart
maatschappijen. Net als in
Amerika is gebeurd verwacht
ik dat er in Europa nog maar
vier, hooguit vijf maatschap
pijen overblijven".
Trigano steekt zijn ambities
van de Club niet onder stoelen
of banken. „We hebben de
pretentie morgen 's werelds
grootste onderneming in va
kantie en recreatie te willen
zijn. We willen daarom diver-
sificeren". Na in de jaren zes
tig te vroeg van wal te zijn ge
stoken met cruises („wat ons
bijna de kop heeft gekost")
werd een slordige 100 miljoen
dollar geïnvesteerd in de 'Club
Med One', een vijfmaster met
een lengte van 187 meter. De
immense en superluxe zeilboot
voor 420 passagiers moet in fe
bruari in Le Havre van stapel
lopen. Geschatte kosten van
een weekje zeilen in het Carai-
bisch gebied: 3000 gulden, ex
clusief de reis naar Martini
que.
De fameuze 'villages de vacan-
ces' of Clubdorpen blijven
vooralsnog de kurk waarop
het concern drijft. Aan de Cóte
d'Azur is deze zomer de
nieuwste aanwinst geopend
met - voor het eerst - televi
sie en telefoon op de kamers.
De verlichte golfbaan is de
tweede ter wereld.
Het concept van het vakantie
dorp is in de loop der jaren on
veranderd gebleven: op de
fraaiste lokaties op aarde wor
den rust en luxe afgeschut
voor een onbezorgd verblijf.
De Club is gespecialiseerd in
ansichtvakanties. Trigano:
„We hebben een lijst met de
mooiste stranden ter wereld.
Op Santo Domingo hebben we
zo wel drie jaar zonder elektri
citeit gezeten. Met de toeristen
kwamen de andere hotels en
een infrastructuur. Wij hebben
daar het mooiste strand om de
simpele reden dat we de eerste
waren".
Voor nogal wat GM's beperkt
een vakantieland zich tot het
terrein van de club. Weinig
zou worden ondernomen om
het gastland te ontdekken. „Ik
ken die kritiek dat we niks te
rugdoen", reageert Serge Tri
gano. „Maar als koning Hassan
van Marokko ons vraagt een
achtste dorp te openen, als Se
negal een derde dorp wil,
Mexico, Tunesië en Turkije
elk een zesde, dan is dat omdat
men daar baat bij heeft. De
Club zorgt voor lokale werk
gelegenheid en, vaak belang-
