Oosteuropese primeur voor Billy Graham groot succes KNUFFELS VOOR AFRIKA Ccidaeöowumt Heelheid kerk wereld Bijbel kost op de Russische zwarte markt maandsalaris „Bevindelijkheid" trefwoord voor christelijke gereformeerden Ccidóc SouACint vm mensen metgevoel GEESTELIJK LEVEN/OPINIE MAANDAG 31 JULI 1989 PAGINA 2 door Joke Forceville-Van Rossum Indien ik nog geruime tijd leef, word ik een oud man. De machteloosheid waaronder velen van ons zich gebukt voe len gaan is het gevoel te besef fen dat heel wat in ons dagelijks bestaan zich anders zou moeten voltrekken. Met daaraan onmid dellijk gekoppeld het weten er persoonlijk niets aan te kunnen veranderen. Het Conciliair Proces roept ons allen op tot grootscheepse ver anderingen. Allereerst dan toch in onze eigen levenshouding. Want gerechtigheid doen, vrede stichten en de heelheid van de schepping behartigen zal toch wel daar, op onze eigen leefplek moeten beginnen. Ik heb mezelf voorgenomen, al een hele poos geleden, mijn per soonlijke aandacht met name te richten op het derde aspect: de heelheid van de schepping. Waarom? Helemaal duidelijk is dat voor mezelf weliswaar niet, maar ik denk toch dat mijn veel vuldig omgaan met mensen die zich gebroken voelen, er veel mee te maken heeft. Eén categorie van mensen over wie ik dit durf te schrijven zijn degenen die oud beginnen te worden. Zolang ze geestelijk bij en lichamelijk, al is het maar re delijk, vitaal blijven, hebben ze gewoonlijk geen klagen. Vraag intussen niet wat er gebeurt als de dood de één aan de ander ontneemt. Die ander die zich het bestaan niet eens kan indenken zonder de èèn laat staan in feite beleven. Als een paar tien tallen jaren samen door het le ven is gegaan, betekent het af scheid door de dood ook voor de achterblijvende bijna het ein de. Als die laatste het overleeft, zich er man/vrouwmoedig door heen worstelt, kunnen de dagen komen dat hij/zij er niet meer .uitkomt" in zijn eentje en zijn bestaan moet voortzetten in een verzorgings- of bejaardenhuis. In je stoel zitten, dag in dag uit, week na week, langzaamaan jaar na jaar stoel die soms ook rolstoel geworden is wachten tot een ander je komt helpen, je komt halen voor een klein uitstapje.... Blijft een mens daaronder heel? Mijn tante Agaath is nu de ne gentig gepasseerd. Ze is glas helder, nog altijd, maar haar be nen willen niet meer. Opstaan uit haar rolstoel zonder helpen de handen is haar niet meer be schoren. Er komen heel wat vra gen bij mij op. Bejaardenhuizen zijn langzaamaan in belangrijke mate mede verpleeghuizen ge worden. Hoogbejaarde mensen en het merendeel van de be woners behoort daartoe wor den steeds minder mobiel. Wat wordt daaraan verholpen? Wie in een verpleeghuis verblijft of in een revalidatiecentrum, on dervindt gelukkig, maar ook noodzakelijkerwijs, regelmatig aandacht van de kant van de fy siotherapie. In onze moderne maatschappij eenvoudig een „must". Maar wat nu met dege ne die stram en stug van leden, geplaagd door de jaren, in een bejaardenhuis geen kant meer uit kan, hoogstens zich zelf nog verplaatst in zijn rolstoel? Hoe lang lukt hen dat misschien ook nog maar. We vergrijzen en ontgroenen. De verzorgende sector begint one venredig zwaar op het nationaal budget te drukken. Het verzor gend personeel beklaagt zich over te geringe verdiensten en te grote werkdruk. Ondertussen menen we dat we met zijn allen toch aandacht hebben voor de heelheid van de schepping. Staat daarin niet het schepsel centraal? Mijn vragen worden er steeds meer. In de pers is onlangs vermeld dat soldaten zich hooguit vier uur per dag zinvol weten bezig te houden in de pers wordt, als het maar even te pas komt, gewezen op de gelijkberechti ging van vrouw en man. Ik ben geen Navodeskundige, maar ik kan nog wel bedenken dat af spraken over de duur van de dienstplicht (18 maanden?) niet eenzijdig binnen dit verband kunnen worden geannuleerd. Er zou een Homerisch gelach op klinken als deze huismoeder voorzichtig opperde of die niet tot de helft zou kunnen worden teruggebracht. Dat zou beteke nen negen maanden hele dagen zinvol bezig zijn. De rest zou kunnen worden gebruikt om een sociale dienstplicht te creëren. Maar, zou er toch niet een ac- coord kunnen worden bereikt over een inkorting met drie maanden? En verder, ondanks het feit dat ik Hedy D'Ancona's ongetwijfeld over me heen krijg: Waarom geen sociale dienst plicht van een jaar voor de in alle opzichten gelijkberechtigde vrouw? Wereldraad van Kerken test studie over seksualiteit GENEVE De Wereldraad van Kerken heeft een rapport over seksualiteit en relaties vervaardigd, maar test dit do cument eerst in enkele lidker ken uit alvorens het volgend jaar definitief te publiceren. Het document „Leven in een verbond met God en met el kaar" laat zich uit over zaken als echtscheiding, abortus, eenzaamheid, homoseksuali teit en aids. Het is het resul taat van een opdracht die de algemene vergadering in Vancouver zes jaar geleden gaf. Het doel van het rapport is volgens Wereldraad-functio naris Clifford Payne niet een gezamenlijk kerkelijk stand punt over seksualiteit en rela ties, maar een uitwisseling van ervaringen die kerken in verschillende landen en tradi ties hebben opgedaan. Enkele maanden geleden vroegen de Gereformeerde Kerken in Nederland de We reldraad zich eindelijk eens uit te laten over homoseksua liteit, een onderwerp dat bin nen het eigen kerkgenoot schap al vele jaren zeer ge voelig ligt. Wie van de mensen te slecht denkt, denkt stellig over zichzelf te HONGARIJE WIL VERBETERINGEN RELATIE KERK STAAT BUDAPEST Ongeveer 90.000 Hongaren waren zaterdag aanwezig bij het eerste openlucht-optre den van de Amerikaanse evangelist Billy Graham in een Oosteuropees land. Nooit eerder waren er zo veel mensen in het Nep- stadion te Budapest, waar gelovigen en nieuwsgieri gen werden opgeroepen van hun geloof te getui gen. De gebeurtenis toont de ver betering van de verhouding tussen kerk en staat sinds het eerste bezoek van de evange list in 1977. Toen mochten voorgangers niet eens vanaf de preekstoel gewag maken van de gebeurtenis; nu be richtten de media uitvoerig over het bezoek van Graham, die ook een ontmoeting had met de Hongaarse premier Miklós Nemeth. De 70-jarige evangelist sprak zijn waardering uit voor de politieke hervormingen die gaande zijn in het Oosteuro pese land. „Hier in Hongarije begint u een nieuw leven", al dus Graham, die ook op een groot videoscherm te zien was. „Er verandert iets". Tegelijk waarschuwde hij de duizenden aanwezigen voor de desastreuze invloed van al coholisme, echtscheiding en zelfmoord op deze vooruit gang. Hongarije scoort op alle drie gebieden hoge cijfers op de internationale ranglijsten. Onder Grahams gehoor wa ren 5000 deelnemers aan het tiende congres van de Euro pese Baptisten Federatie. Deze vergadering, dië voor het eerst in een communis tisch land werd gehouden, werd zondag afgesloten met een massale avondmaals- Hongaarse communistische partij wil betere betrekkingen met kerk Tijdens de tournee maakte de Hongaarse socialistische ar beiderspartij (USAP) bekend dat ze haar betrekkingen met de kerken wil verbeteren. Het centraal comité heeft besloten dat de USAP in de toekomst geen atheistische partij meer zal zijn. Leden van de partij krijgen volledige godsdienst vrijheid. De betrekkingen tussen staat en kerk stonden centraal in een beraad dat het centraal comité vrijdag achter gesloten deuren voerde. Volgens een woordvoerder van de partij is „de noodzaak van verande ringen op dit gebied" tijdens de bijeenkomst onderstreept. De afgekondigde maatregelen hangen samen met de poging het imago van de communisti sche partij te verbeteren, met het oog op de parlementsver kiezingen volgend voorjaar. Aan deze verkiezingen kun nen voor het eerst oppositie partijen deelnemen. Het bezoek van paus Johan nes Paulus II aan Hongarije (1991) maakt duidelijk dat de regering streeft naar een be tere verhouding met het Vati- caan. Volgens kerkelijke waarnemers zullen de diplo matieke betrekkingen, die in 1949 werden verbroken, bin nenkort worden hersteld. MOSKOU Een nieuwe bijbel kost 170 roebel op de zwarte markt voor boeken achter de Gorki- straat in Moskou. Een klein formaat bijbel, in Engeland gedrukt, werd daar zaterdag voor 70 roebel aangeboden. „170 roebel is bijna mijn hele maandsalaris," roept de 42-ja- rige Baptistenpredikant Ana toli Socholov stomverbaasd uit als hij de volgende dag in de bus naar zijn gemeente in Klin van deze prijs hoort. Volgens de officiële koers is de roebel ruim drie gulden waard. Jarenlang verbood de Sovjet- regering de invoer van bij bels, ook als ze als geschenk waren bedoeld. Een vorige staatssecretaris voor gods dienstzaken hanteerde als ar gument dat er in de Sovjetu nie een papiertekort was. Als christenen wel nieuwe boe ken en dan ook nog bijbels zouden hebben, zou dat ja loezie bij andere burgers op roepen. Vorig jaar werd er op dezelf de zwarte markt 350 roebel voor een fraai uitgevoerde bij bel gevraagd, zegt Galina, de tolk van 22 deelnemers aan de Wereldraadvergadering die deze zondagmorgen op weg zijn naar de Baptisten- kerk in Klin, een plaats met ruim vijfentachtigduizend De Unie van Evangelische Christenen en Baptisten, die in Moskou vergaderde, kreeg bezoek van leden van het Centraal Comité van de Wereldraad, dat afgelopen twee weken in Moskou verqaderde. Op de foto: Vasily Logvinenko, voorzitter van de Unie (rechts) met naast hem een to)k FOTO: TASS mensen, 80 kilometer ten noorden van Moskou. In Klin heeft de componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski jarenlang ge woond. Het Baptistenkerkje in Klin is een voormalig houten woon huis, dat zoals op het Russsi- che platteland gebruikelijk is, opgeschilderd is in blauw, groen en geel. De gemeente met zo'n 80 leden heeft enke le jaren geleden het huis voor dit doel gekocht. In de vroe gere huiskamer staan zo'n 50 eenvoudige stoelen. Begeleid door een harmonium zingt een koortje, dat met ge mak de kleine ruimte kan be zingen. Voor de koorleden, vier mannen met ernstige ge zichten en brillen uit de jaren vijftig en vier vrouwen met een hoofddoekje op en een zakdoekje paraat, is dat overi gens geen reden zacht te zin gen. Dat doen Russische Bap tisten niet. Op de balken zijn bijbeltek sten geschreven. Boven de so bere preekstoel staat de tekst „Uw troost is in Christus". Een lelijke plek op de muur gaat schuil achter een beschil derd laken waarop een prach tig berkenbos staat afgebeeld. Op het laken hangt nog een schilderij van een ondergaan de zon, met.de woorden „God is liefde" een tekst die in alle 5.000 Baptistenkerken in de Sovjetunie is te vinden. Het is de eerste keer dat de 24 jaar oude gemeente zo'n groot en zo'n veelkleurig interna tionaal gezelschap ontvangt. Groeten uit vele delen van de wereld worden overgebracht. Een Baptistenbroeder uit En geland houdt de preek. Cathe rine Kamara van de Kerk van de Heer, Aladura (Sierra Leone) maakt indruk met een prachtig gezongen „Victory, victory gives the Lord". Ze weet de Wereldraadmensen ertoe te bewegen in de han den te klappen, terwijl de Baptisten uit Klin er met ver bazing naar kijken. Socholov, die de opleiding tot electro-ingenieur voltooide voordat hij theologie ging stu deren, toont na de dienst het riviertje genaamd Zuster, dat achter de kerk langs loopt. Vorige week zondag werden er zeven nieuwe leden ge doopt, twee van ongeveer 30 jaar, de anderen boven de 50. Een jaar of dertig geleden was het niet mogelijk in het open baar een doopdienst te hou den, zo vertelt hij. „Dit is de perestrojka in de praktijk". Wat stoelen zijn opzij gescho ven, een lange tafel is naar binnen gebracht waarna de gasten een sobere lunch krij gen. Via de hartelijke tolk („in mijn leven is iets aan het veranderen. Ik ben op weg een christen te worden") wor den er gesprekken met ge meenteleden gevoerd. De Amerikaanse Presbyteri aan Charles Harper van de Wereldraadafdeling voor mensenrechten vat het be zoek aan de Baptistengemeen te van Klin samen met de woorden: „In Moskou ont moeten we de Russische ker ken, hier de Russische gelovi gen." DIRK VISSER DEN HAAG Vreemdelin gen in kerkelijk Jeruzalem vergeten het maar al te vaak, die „e" achter christelijk in de naam: Christelijke Gerefor meerde Kerken, 't Is niet erg, vindt D. Koole uit Den Haag, redakteur van „De Wekker" het landelijk weekblad van de Christelijke Gereformeerde Kerken. „Die „e" is inhoude lijk niet essentieel, maar hoort er taalkundig wel bij. „Chris telijk gereformeerd" sugge reert immers dat er ook nog zoiets kan bestaan als onchris telijk gereformeerd...." Voor Koole gepensioneerd procuratiehouder van een groot verzekeringsconcern is het betrekkelijk eenvoudig een schets te geven van zijn kerken. Hij is gepokt en ge mazeld in die kerken, tot op het niveau van de generale synode, de hoogste kerkelijke vergadering. Het kerkverband is een van de vele vruchten van de „eeuw van de scheuringen", de negentiende eeuw. De wortels liggen in de Afschei ding van 1834, een daad van verzet tegen de centralisatie van de Nederlandse Her vormde (staats)kerk en tegen het „verwateren" van de ge loofswaarden door de geest van de Verlichting en het verburgerlijkt geloof van deugd en eerzaamheid. „Schriftuurlijk confessioneel" zijn trefwoorden voor de christelijke gereformeerden, vertelt Koole. Beide zijn van ouds karakteristiek voor het Nederlandse gereformeerde denken dat zich heeft ontwik keld sinds de Reformatie, maar niet iedereen in die ker ken van gereformeerde snit houdt zich daar zo meer aan. Met „schriftuurlijk" wordt be doeld de onaantastbaarheid van het gezag van de bijbel. DE VELE WONINGEN over (kleine) kerken en kerkgemeenschappen Dit is het tweede artikel in een serie waarin de karak teristieken van kerken, kerkgenootschappen en groepen naar voren komen; het eerste verscheen in de krant van 27 juli 1989. Het kerkelijk leven en het pa troon van het leven van de mens worden door dat gezag bepaald. Met confessioneel wordt gedoeld op de confessie, de belijdenis: de kerk heeft in de loop der tijden willen ver duidelijken en „op formule" willen brengen wat ze gelooft. De Christelijke Gereformeer de Kerken nemen in diverse opzichten een midden-positie in temidden van de kleine en grotere kerken op het calvi nistische erf. Waar zit het verschil tussen zijn kerken en de andere loten aan de refor matorische stam? Op essentiële punten zijn die er met diverse kerken niet, zegt Koole. „De centrale no ties van het christelijk geloof vind je ook in de Hervormde Kerk, bij de gereformeerden vrijgemaakt en bij anderen. De verschillen zijn historisch; iedere kerk heeft haar eigen geschiedenis geschreven. En kerkelijk chauvinisme speelt ook een rol, niemand heeft zin om de eigenheid te laten oplossen". Karakteristieken Net als bijvoorbeeld de Rooms-Katholieke Kerk haar „stromingen" kent, lopen er door de Christelijke Gerefor meerde Kerken verschillende sporen. En net als in andere kerken kun je die karakteri seren als de behoudende, con ventionele groep, een brede middengroep en een vooruit strevende categorie kerkle den. Met name de behoudende groepen hebben karakteristie ken waardoor ze als „groep" herkenbaar zijn. De kleren bijvoorbeeld (zwarte pakken voor de ambtsdragers, vrou wen met hoofddeksel). En sommige gemeenten zingen de psalmen in oude berijming en op hele noten (niet ryth- misch); lezen uit de Staten vertaling en in de kerk dra gen alle vrouwen en meisjes een hoofddeksel (onder meer in Scheveningen). Deze groepen hebben ook een eigen geloofstaal. „Voorwer- pelijk spreken en preken over Gods genade", bijvoorbeeld. Daarmee wordt bedoeld: spre ken op een manier die ver standelijk wel heel knap kan zijn, maar over dingen, waar op de spreker geen persoonlij ke betrokkenheid heeft. An ders gezegd: men kan bijvoor beeld over Gods genade in „voorwerpelijke" zin spreken, zonder zelf van die genade het onderwerp te zijn. Een ander voorbeeld: „de zonde heeft mij uitgedreven naar God" als uitdrukking van de gemoedstoestand die ontstaat wanneer iemand tot in het diepst van de ziel verdriet heeft van de eigen zondigheid en in die toestand zijn heil bij God zoekt. Een zeer typerend begrip is „bevindelijkheid". Die term is niet alleen van toepassing voor de behoudende kerkle den, het is veeleer een karak teristiek voor alle christelijke gereformeerden (en niet voor hen alleen). Er wordt mee uit gedrukt dat wat je bespreekt over God ook in de ervaring moet worden ondervonden en in het persoonlijk leven tot uitdrukking moet komen. De middengroepen en de „progressieven" dragen ande re kleren, spreken anders, sommigen zingen naast de psalmen ook gezangen en staan cultureel en maatschap pelijk volledig „in de wereld" omdat ze daar hun roeping zien. Een enkeling gaat soms te ver in zijn of haar visie op bijvoorbeeld etrhische vragen of in dingen die de geloofsleer raken. Dat kan tot kerkelijke sanctie (tucht) leiden, maar dat is niet iets exclusiefs voor de christelijke gereformeer den. Eenheid Het meerstromenland is toch een eenheid, constateert Koole met voldoening. „We hebben elkaar weten vast te houden. Met zo nu en dan kerkelijk-diplomatieke oplos singen en compromissen, jaze ker. Maar geen goedkope. Er FOTO: PERS UNIE is de diepe wens om elkaar vast te houden". De opgave voor de toekomst van de Christelijke Gerefor meerde Kerken is groot, zegt Koole. Zijn generatie is opge voed met een bouwwerk van leerstelligheden en normatie ve regels. In de huidige tijd komt alles onder het spervuur van de vraag naar de geldig heid, ook van de christelijke gereformeerde beginselen en van de belijdenis. Het is de opgaaf om de fundamentele uitspraken die „de vaderen" deden in het licht van de Hei lige Schrift opnieuw te ver woorden, zodat de komende generaties de bronnen van de belijdenis blijven verstaan. In Zuid-Holland is een groot aantal plaatsen waar een ge meente is .gevestigd. In de Haagse regio bijvoorbeeld vier in Den Haag/Rijswijk, in Schevingen en in Delft; in de Leidse regio behalve in de stad zelf in Aarlanderveen Rijnsaterwoude, Lisse, Hille- gom, Sassenheim, Katwijk aan Zee, Zoetermeer en Rijns burg. Het totaal aantal ge meenten bedraagt 185, met in totaal ruim 75.000 zielen (kin deren en volwassenen). Economie en milieu Duizenden vakantiegangers hebben het dit jaar gemerkt: de natuur gaat de mens met gelijke munt terugbetalen. Het jarenlang onbezorgd en ongecontroleerd vuil en afval storten in zee wordt beloond met ongecontroleerde algengroei; stran den raken vervuild en toeristen blijven weg. Het is vooral het economisch belang van het toerisme dat ervoor zorgt dat koortsachtig wordt gezocht naar mogelijke oplossingen. Be grijpelijk, want er staan miljarden guldens op het spel. De koppeling van milieu en economie lijkt de laatste tijd steeds belangrijker te worden, maar dat is schijn. Tot nu toe immers werd de natuur gezien als goedkope leverancier van grondstoffen of als goedkope vuilnisbelt, een economische factor van belang. Een flink deel van onze welvaart is op die goedkoopte gebaseerd. Maar ook hier blijkt goedkoop duur koop. Producenten, overheden maar ook consumenten en burgers worden met de neus op de feiten gedrukt. Het is on miskenbaar: het milieu laat zijn grenzen zien en die kunnen niet straffeloos worden overschreden. De natuurlijke strafmaat is kennelijk nog steeds niet zwaar genoeg. Nog steeds worden zware metalen geloosd in opper vlaktewateren, lozen fabrieken hun afval in de zee en spui ten industrieën hun giftige gassen naar de hemel. In de be richten daarover wordt vaak een misleidende sluier van ge ruststelling gelegd: „De fabriek heeft voor de lozing toestem ming van de autoriteiten". Pas wanneer de economie een flinke deuk krijgt - zoals in de toeristencentra aan de Adria- tische kusten bijvoorbeeld - dan is de vervuiling ernstig g noeg voor concrete maatregelen. Het lijkt er in onze wereld vaak op: de economie is de maat voor goed of kwaad, in plaats van de verantwoordelijkheid voor het leven in zijn to taliteit, nu en straks. Enerzijds is het gelukkig dat de natuur de menselijkt vuiligheid niet meer accepteert. De leugenachtige pretentie van de koppeling tussen economische cijfers en geluk („het gaat goed met Nederland, de economie groeit harder dan verwacht") wordt erdoor ontmaskerd. ANDERZIJDS is het triest te ervaren dat kennelijk alleen de harde hand van de natuurlijke wetten de mens tot rede lijkheid en inzicht moeten brengen. Want tot die tijd wordt zoveel ten dode opgeschreven wat bedoeld is om te leven. En dat is zonde. Vrij koel DE BILT (KNMI) Boven de Atlantische Oceaan blijft de luchtdruk de komende dagen hoog. En omdat boven Zuid- Scandinaviè een aktieve de pressie blijft liggen wordt in onze omgeving een vrij krach tige noordwestelijke stroming in stand gehouden, waarmee koele lucht wordt aangevoerd. In deze lucht ontwikkelen zich gemakkelijk stapelwolken, waarvan een aantal het buien stadium kunnen bereiken. Het is aan de koele kant. 's Nachts daalt het kwik tot omstreeks 12 graden en overdag wordt het maar een graad of 18. Er is tamelijk veel wind. Deze is morgen boven land vrij krach tig en aan de kust en op het IJsselmeer nu en dan hard en mogelijk zelfs weer stormach tig. Woensdag is er wat min der wind. Weersvooruitzichten voor diverse Europese landen, geldig tot en met dinsdag Noorwegen. Zweden: Veel bewolking en perioden met regen. Middagtem- peratuur van 13 graden in het westen van Noorwegen tot 20 graden in het zuidoosten van Zweden Morgen in het noorden meer zon, temperatuur rond 22 graden. Denemarken: Half tot zwaar bewolkt en af en toe een bui. Middagtempera- tuur tussen 15 en 19 graden. Duitsland: Wisselend bewolkt en en kele buien, vooral in het zuiden Middagtemperatuur rond 17 graden Belgie. LuxemburgWisselend be wolkt en enkele buien. Middagtem peratuur rond 17 graden. Ierland. Engeland, Wales, Schotland Af en toe zon en op de meeste plaat sen droog. Middagtemperatuur van 15 graden in het noorden tot 20 in het zuiden. Frankrijk. Vanuit het westen meer zon. Middagtemperatuur van 19 gra den in het noorden en westen tot 29 graden aan de Cöte d'Azur Spanje, Portugal: Zonnig en droog Middagtemperatuur aan de Galici- sche kust rond 22 graden, langs de overige kusten 25 tot 31 graden, op de Spaanse hoogvlakte tussen 34 en 39 graden Oostenrijk en Zwitserland: Regen- e onweersbuien Middagtemperatuur rond 21 graden In het midden en zuiden aanhoudend droog en zonnig Middagtemperatuur tussen 27 en 33 graden Joegoslavië: Vanuit het noordwesten enkele regen- en onweersbuien. In het zuidoosten nog droog en zonnig Middagtemperatuur tussen 25 Griekenland Droog en zonnig. Mid dagtemperatuur van 29 graden in het zuiden tot 35 graden in het noordoos- WEERRAPPORT GIRO 6522 GOUDA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2