Iraniërs kiezen
massaal Rafsan jani
Referendum verandert Chili
nog niet in een democratie
Sovjets dreigen nieuwe
SS-23-raketten te maken
„Havik" Arens
verdedigt gesprek
met Palestijnen
nrnüHM»
Amerikaanse tv
neemt steeds vaker
een loopje met
de werkelijkheid
Lezeri
service
SAUERLAND
m-
BUITENLAND
CeidaeSowumt
ZATERDAG 29 JULI 1989 PAGINA 5
LONDEN De Sovjet-minister van
defensie Dmitri Jazov heeft gisteren
gewaarschuwd dat zijn land wellicht
de produktie van haar SS-23-raket-
ten voor de middellange afstand zal
hervatten, wanneer de NAVO door
gaat met de plannen voor de moder
nisering van de Lance-raket. Jazov
zei dit in een toespraak op het Ko
ninklijk Instituut voor Internationale
Betrekkingen in Londen. Volgens Ja
zov betekenen de plannen van de
NAVO om de Lance-raket te vervan
gen door een moderne raket met een
groter bereik, een schending van het
INF-verdrag uit 1987. In Washington
wees een Amerikaanse regerings
functionaris het dreigement van Ja
zov van de hand. In het INF-verdrag
wordt over de Lance-raket niets ge
zegd, maar de SS-23 wordt expliciet
genoemd, zo zei hij. Het is derhalve
absurd wanneer de Sovjetunie zou
suggeren redenen te hebben om het
verdrag te schenden, terwijl wij ons
eraan houden, aldus de zegsman. In
mei van dit jaar besloot de NAVO
een definitive beslissing over de mo
dernisering van de Lance-raket voor
lopig uit te stellen.
Stakers Estland
hervatten werk
MOSKOU In de Sovjet-
republiek Estland zijn giste
ren de stakingen beëindigd.
Maandag legden enkele dui
zenden Russen het werk
neer uit protest tegen nieuwe
taal- en kieswetten die de
niet-Esten in de Baltische re
publiek zouden benadelen.
De stakers maakten een ein
de aan hun actie nadat het
centrale comité van de Esti-
sche communistische partij
had besloten een commissie
in te stellen die de grieven
van de Russen zal onderzoe
ken.
Berging gifvaten
weer uitgesteld
BRUNSBUETTEL De berging van de
giftige vaten epichloorhydrine aan boord
van het Nederlandse vrachtschip 'Oostzee',
dat in de monding van de Elbe voor anker
ligt, wordt opnieuw enkele dagen uitgesteld.
De circa 120 lek geslagen vaten moeten
eerst luchtdicht worden verpakt. Verwacht
wordt dat de vaten morgen van boord kun
nen worden gehaald. De 3.600 ton metende
Nederlandse vrachtvaarder was met 4.000
vaten epichloorhydrine op weg van Rotter
dam naar Leningrad, toen op 18 juli, in een
zware storm, de lading begon te schuiven.
Sinds maandag ligt de 'Oostzee' uit de kust
bij Brunsbuettel, en is een zone van 100 me
ter rond het schip tot verboden gebied voor
onbevoegden verklaard.
Bloch had in Wenen
contact met KGB
WENEN Felix Bloch, de Ameri
kaanse diplomaat die van spionage
voor de Sovjetunie wordt verdacht,
heeft in Wenen contacten gehad met
een man die vermoedelijk voor de
KGB werkte. Dit zei gisteren de
hoofdcommissaris van de Weense poli
tie. Volgens hem zijn er foto's die de
ontmoetingen tussen Bloch en de ver
meende KGB-agent aantonen. De Sov
jetminister van buitenlandse zaken,
Sjevardnadze, heeft het bestaan van
banden tussen Bloch en Moskou ont
kend. De New York Times meldde gis
teren dat Bloch tegenover de FBI zou
hebben toegegeven voor veel geld ja
renlang voor de Sovjetunie te hebben
gewerkt.
Economisch
expert
Polen legt
functie neer
WARSCHAU Secreta
ris Wladyslaw Baka van
het Centraal Comité heeft
gisteren zijn functie in de
communistische partij van
Polen neergelegd. Baka
stapt op uit protest tegen
het volgens hem rampzali
ge economische beleid
van de scheidende rege
ring van premier Mieczys-
law Rakowski.
„De economische situatie in
Polen is het afgelopen jaar
I drastisch verslechterd. De
markt is nagenoeg ingestort en
de inflatie rijst de pan uit", al
dus de economisch deskundi
ge. Baka geldt als mogelijke
kandidaat voor het premier
schap. Hij behoudt zijn zetel in
j het Politburo.
Baka kondigde zijn aftreden
aan in een bijeenkomst van
het Centraal Comité van de
I Poolse communistische partij.
NICOSIA/DEN HAAG
De vijfentwintig miljoen
Iraanse kiezers hebben
gisteren met een overwel
digende meerderheid par
lementsvoorzitter Ali Ak-
bar Hashemi Rafsanjani
aangewezen tot nieuwe
president. De opkomst
was zo groot dat de Iraan
se regering de openstel
ling van de stembureau's
twee uur heeft moeten
verlengen om alle kiezers
de kans te geven hun
stem uit te brengen, zo
meldde de Iraanse televi-
De verkiezing ging gepaard
met een volksraadpleging over
wijzigingen in de grondwet,
die het presidentschap moeten
omvormen tot een nieuw en
machtiger ambt. De nieuwe
president wordt tevens rege-,
ringsleider, waarmee de post
van premier komt te verval-
Van een echte strijd was geen
sprake. Lang van tevoren
stond al vast dat de 55-jarige
Rafsanjani de presidentsver
kiezingen op zijn sloffen zou
gaan winnen.
De Iraanse televisie zond gis
teren beelden uit van een lan
ge rij wachtenden voor het
stembureau gelegen bij het
graf van de voormalige Iraan
se leider ayatollah Ruhollah
Khomeini. De verkiezing volgt
op de dood van de ayatollah op
3 juni.
Rafsanjani heeft zich onder
Khomeini weten op te werken
tot de op een na machtigste
man in het land. Zijn politieke
bondgenoot, president Ali
Khamenei, is na de dood van
Khomeini gekozen tot nieuwe
geestelijk leider. Rafsanjani is
acht jaar voorzitter van de 270
parlementariërs tellende Maj
lis geweest; bij de parlements
verkiezingen vorig jaar kreeg
hij het record van 1,3 miljoen
voorkeurstemmen. Zijn rivaal
voor het presidentschap, Shei-
bani, is veel mipder bekend.
De Mudjaheddin Khalq liet in
een verklaring weten dat
Sheibani's kandidatuur puur
om „kosmetische" redenen
door de revolutionaire wach
ters was aanvaard.
De Mudjaheddin meldde dat
de opkomst uiterst gering is.
Volgens de in het buurland
Iraq gebaseerde Iraanse ver
zetsbeweging waren de stem
lokalen rond het middaguur
nog nagenoeg verlaten. „De
Iraanse bevolking besteedt in
het geheel geen aandacht aan
de verkiezingsfarce", aldus de
Mujaheddin.
Iraanse vrouwen staan in de rij voor een kiesbureau in Teheran.
Op de muur zijn de portretten te zien van wijlen ayatollah Kho
meini en de gisteren tot president gekozen Rafsanjani.
J Nacht van
gruwelen
verschrikking
in Bayrut
In Bayrut zijn mo
menteel de ergste
gevechten aan de
gang sinds de
strijd tussen chris
tenen en islamie
ten vier maanden
geleden oplaaide.
In Bayruts „nacht
van gruwel en ver
schrikking", van
donderdag op vrij
dag, zijn minstens
dertien doden en
65 gewonden ge
vallen. Naar schat
ting 50.000 grana
ten regenden op
de woonwijken van
de verdeelde Liba
nese hoofdstad en
vernielden onder
meer deze flat.
FOTO: ANP
i DEN HAAG Op de
j muren in de Chileense
I hoofdstad Santiago heeft
de bevolking met graffiti
teksten reeds afscheid ge
nomen van president Au-
gusto Pinochet: „Adios ge-
j neral", luidt hun optimis-
I tische leus.
De tekst lijkt echter voorbarig.
Morgen spreekt het Chileense
volk zich in een referendum
uit over het ontwerp van een
gewijzigde grondwet. De posi-
tie van „el general" blijft ech-
I ter onaangetast en de macht
J van de militairen wordt maar
in beperkte mate aan banden
gelegd.
Want de 73-jarige Pinochet
I mag dan afgelopen oktober in
het referendum over de ver
lenging van zijn president
schap het onderspit hebben ge
dolven, als opperbevelhebber
van het machtige Chileense le
ger blijft hij het land nog min
stens vijf jaar „begeleiden naar
een democratie zonder com
munisme", zoals hij het zelf
graag uitdrukt.
De oppositie, die de afgelopen
maanden intensieve onder
handelingen met de regering
heeft gevoerd over de hervor
mingen van de militaire
grondwet, is er niet in ge
slaagd zich van Pinochet als
opperbevelhebber te ontdoen.
Na zijn nederlaag in de volks
raadpleging van vijf oktober
1988, konden Pinochet en de
zijnen er niet meer onderuit
de militaire grondwet uit 1980
aan wijzigingen bloot te stel
len. Een meerderheid van de
Chilenen had zich tegen de
„dictatuur" uitgesproken en
voor vrije verkiezingen. Over
een half jaar worden in Chili
voor het eerst sinds 1970 vrije
presidentsverkiezingen gehou
den. Daarvoor moet echter
eerst de „oude" grondwet, het
fundament van de dictatuur,
worden gewijzigd.
„Wij hebben er herhaaldelijk
met klem op gewezen dat de
constitutie van 1980 ondemo
cratisch is en moet worden ge
wijzigd", aldus Patricio Ayl-
win, de presidentskandidaat
van de uit 17 partijen bestaan
de oppositie.
Onvoldoende
Het uiteindelijk tussen rege
ring en oppositie overeengeko
men pakket (19 wijzigings
voorstellen) is echter met ge
mengde gevoelens ontvangen.
De gematigde oppositie
spreekt voorzichtig van een
„stap vooruit", maar erkent
dat het geheel onvoldoende is.
Aan de linkerzijde overheerst
de mening dat de voorgestelde
grondwetswijzigingen geen
wezenlijke veranderingen te
weeg brengen in de militaire
voogdij over de politiek. De
oppositie heeft echter eieren
voor haar geld gekozen en
vervolgt haar weg „van het
hervormen van de dictatuur
van binnenuit".
Ook de meeste van de circa 7,3
miljoen Chileense kiezers den
ken daar zo over. Naar wordt
verwacht zal een meerderheid
van hen morgen de voorstel
len goedkeuren, ook al hebben
veel Chilenen grote bezwaren
tegen de stemmingsprocedure.
Zo kan de kiezer alleen ja of
nee zeggen tegen het totale
pakket. Hij kan bijvoorbeeld
niet voor meer macht van het
Congres en tegen het handha
ven van Pinochet als opperbe
velhebber stemmen. De macht
van het parlement blijft na het
referendum nog altijd te klein
om van een „echte" stap naar
volledige democratie te kun
nen spreken.
I QN431 De volgende avond dineert Rob in het hotel waar zijn
vrienden logeren. John Brookfeller heeft al weer zee gekozen om
via het Panamakanaal naar huis terug te keren, maar Willy en
Marga en Frank Morris zijn nog in Amsterdam. Rob toont Frank
zijn kaart. ,,De code was nogal ingewikkeld", vertelt hij, „maar ik
heb alles kunnen ontcijferen. Ik heb zo'n idee, dat er iets aan de
hand is op dat eiland". „Ga je er heen?" vraagt Frank, die Rob
nu wel zo'n beetje kent. „Dat spreekt vanzelf", zegt Rob, „ga je
mee?" Frank kan niet onmiddellijk, want Rob wil de volgende
dag al weg. „Waar hebben jullie het zo druk over?" vragen Willy
en Marga, die juist bij hen komen. „Dit is niets voor nieuwsgieri
ge meisjes", zegt Rob plagerig en bergt heel snel de kaart op.
Dat is flauw, maar de meisjes doen hem de volgende dag toch
uitgeleide. „En...", zegt Marga tegen Willy, wanneer Rob uitvaart,
„ik weet wel, waar-ie heengaat... 't was een kaartje van Terschel
ling!"
JERUZALEM De Is
raëlische minister van
buitenlandse zaken, Mos-
he Arens, heeft gisteren
officiële contacten met
Palestijnse leiders in de
bezette gebieden verde
digd. Hij verklaarde dat
het niet praten met de Pa
lestijnen een van de groot
ste fouten is van Israel in
de afgelopen twintig jaar.
Arens, lid van het nationalisti
sche Likud-blok en be
schouwd als een havik',
maakte zijn politieke rivalen
ter rechterzijde belachelijk. Zij
oefenen kritiek uit op het
overleg van de regering met
Palestijnen over Israëlische
vredesplannen. „Het is moei
lijk voor mij de logica te be
grijpen van mensen die zeggen
dat wij in de (bezette) gebieden
moeten blijven, samen met de
Arabische bevolking moeten
leven, maar niet met hen mo
gen praten", zei hij.
Premier Shamir heeft de afge
lopen tijd geheime ontmoetin
gen gehad met Palestijnse lei
ders in de bezette gebieden,
hetgeen felle kritiek heeft uit
gelokt in het rechtse kamp.
De Israëlische minister van fi
nanciën en leider van de cen
trum-linkse Arbeiderspartij,
Peres, verklaarde gisteren dat
de besprekingen „veel lijken"
op indirecte contacten met de
PLO.
„Het bestaande verschil tussen
onderhandelen met de PLO en
met Palestijnen die banden
hebben met de PLO wordt
steeds kleiner", zei hij.
Peres verwierp het vredes
voorstel dat PLO-leider Arafat
woensdag deed om in twee fa
sen de Israëlische troepen te
rug trekken uit de gebieden,
verkiezingen te houden onder
toezicht van de VN en een da
tum vast te stellen voor uitroe
ping van een onafhankelijke
Palestijnse staat. Hij sprak van
een „onaanvaardbaar en stom
plan" en herhaalde de oproep
tot verkiezingen en onderhan
delingen met Palestijnen.
(ADVERTENTIE)
VAKGEREEDSCHAP
Geen krant ontvangen? Bel tussen
18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur telefoonnummer
071-122248 en uw krant wordt nog
dezelfde avond thuisbezorgd.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON Het
Amerikaanse tv-net-
werk ABC had laatst
een primeur van de eer
ste orde. Het onthulde
dat een Amerikaanse di
plomaat in Wenen, een
zekere Felix S. Bloch,
onder verdenking van
spionage staat. ABC ver
toonde er bovendien
beelden van de eerste
orde bij: een opname,
gemaakt met een ver
dekt opgestelde camera,
liet zien hoe Bloch een
tas overhandigde aan
een Sovjet-spion. Het
was inderdaad adembe
nemende journalistiek.
Een dag later meldde de
presentator van het pro
gramma evenwel dat de op
name niet echt was geweest.
Het ging om een door ABC
gemaakte simulatie met in
gehuurde acteurs. ABC was
vergeten daar melding van
te maken en bood de miljoe
nen kijkers daarom haar ne
derigste excuses aan.
Maar pas op! De zogenaamde
simulatie van het nieuws
staat op het punt een triomf
tocht op de beeldbuis te be
ginnen. Het gloednieuwe
Amerikaanse netwerk FOX
(een creatie van Murdoch,
en het soort organisatie dat,
let op mijn woorden, straks
onze TV-10 en aanverwan
ten opkoopt) werkt er al
zeer succesvol mee.
Dat netwerk heeft een pro
gramma dat vergeleken kan
worden met „Opsporing
Verzocht". Daarin worden
gepleegde misdaden door ac
teurs en figuranten nage
speeld. Dat heeft er al toe
geleid dat mensen de politie
belden met de mededeling
dat die-en-die de misdaad
zou hebben begaan. De poli
tie, die dan spoorslags op on
derzoek uitging, kwam te
recht bijjawel, de acteurs
en figuranten die in de si
mulatie waren opgetreden.
Twee andere netwerken
CNB en NBC staan op
het punt hun „nieuwsshows"
eveneens met simulaties op
te sieren. Kortom, de reali
teit krijgt de komende jaren
een frontale aanval te ver
duren van diegenen die be
roepshalve gehouden zijn
ons de waarheid en niets an
ders dan de waarheid te ver
tellen. Weliswaar zijn de be
trokken netwerken van plan
hun kijkers te laten weten
wanneer het om simulaties
gaat, maar gevreesd moet
worden dat die kijkers even
goed een totaal verknipt en
verwrongen beeld gaan krij
gen van wat er werkelijk is
gebeurd.
De kijker gaat zich natuur
lijk indentificeren met dat
gene wat hij op de simulatie
heeft gezien. En die simula
tie is natuurlijk een voor het
grote publiek gemaakte
„stroomlijning" of „aanpas
sing" van de werkelijkheid.
De simulaties worden pas
en snijklaar afgeleverd. Ge
beurtenissen die uren heb
ben geduurd worden inge
kort tot enkele minuten. Ge
sprekken die alleen maar
vervelend en saai waren,
worden gladde en góed geor
ganiseerde dialogen. Datge
ne waarover de makers van
de simulaties niets weten,
wordt er bij verzonnen on
der het dubieuze excuus, dat
de waarheid dat nu eenmaal
vereist.
De „acteurs" die zich voor
net spelen van een simulatie
lenen, halen natuurlijk alle
toneelschooltrucs tevoor
schijn om het geheel nog
wat dramatischer te maken.
Zo wordt de kijker, die toch
al de kampioen van de goed
gelovigheid is, bedrogen on
der het voorwendsel dat hij
„geïnformeerd" wordt.
Het gaat hier om een niet te
stuiten ontwikkeling. De
Amerikaanse netwerken zijn
in een zeer hevige strijd om
het bestaan gewikkeld. Het
meest tragische aspect van
dat gevecht is dat de gunst
van de kijker de enige norm
is die de tv-makers nog han
teren. Te oordelen naar wat
er hier in de avonduren op
de buis wordt vertoond, be
schouwen de programmama
kers hun kijkers als dom, af
gestompt, goedgelovig, sek
sueel verknipt en vooral ge-
weldsbehoeftig.
De programmamakers heb
ben zich tot de apostelen van
de slechte smaak gemaakt
en de resultaten zijn ver
bluffend. Het Amerikaanse
publiek vergaapt zich aan de
zogenaamde „tabloid-tv"
(praatprogramma's die ge
maakt zijn naar het lawaaie
rige model van een sensa
tiekrant, die geen boodschap
aan de waarheid heeft). De
goedgelovigheid van de kij
ker wordt in dit soort pro
gramma's gemanipuleerd
met moorden, verkrachtin
gen, duiveluitdrijvingen, be
zetenheid, razernij, psychi
sche abberaties, geweldadige
confrontaties ook tussen
de presentatoren en hun stu-
diopubliek emotionele
uitbarstingen en wat dies
gende ontwikkeling. Omdat
de Amerikaanse buis een
grote voorbeeldwerking
heeft op althans zekere om
roepen (al of niet in wor
ding) in Nederland, mag
zonder meer worden aange
nomen dat de simulatie en
aanverwante ontwikkelin
gen straks ook in Nederland
zullen worden geprakti
seerd. De eerste verliezer in
dit gevecht om de kijker is
De Waarheid. Maar de
grootste verliezer is De Kij
ker zelf.
Het probleem is alleen dat,
althans in Amerika, die kij
ker dat zelf blijkbaar niet in
de gaten heeft. Is het dan
toch waar dat een mens be
drogen wil worden?
JO WIJNEN
Duarte beschuldigd van verduistering
SAN SALVADOR Oud-president Jose Napoleon Duarte is
door de Salvadoraanse procureur-generaal beschuldigd van ver
duistering. Duarte zou in 1986 honderdduizend dollar van de
noodhulp voor aardbevingsslachtoffers hebben overgeheveld
naar zijn eigen bankrekening. Zijn vrouw en broer zijn beschul
digd van medeplichtigheid. Duarte is nog niet formeel aange
klaagd.
TELEFOON 070-190882
4-daagse luxe touringcarreis
Vertrek vrijdag 11 augustus
Heerlijk even op vakantie naar een schit
terend natuurgebied: Sauerland! Op de
vertrekdag rijdt u via de Mohnesee
(lunchpauze), Diemselstadt en Arolsen
naar uw standplaats Korbach in het hartje
van Sauerland. U verblijft in hotel Touric,
een prachtig hotel. Uw kamer beschikt
over bad/douche en toilet. (Toeslag
1-persoonskamer f 30,-).
Zaterdagochtend maakt u onder leiding
van een gids een wandeling door het stad
je Korbach. 's Middags bezoekt u het ba-
rokken stadje Arolsen, met het voormalig
residentieel paleis.
Zondag wordt een volledige dagtocht ge
maakt door het Sauerland met bezoek aan
Waldeck en het kuuroord Bad Wildun-
gen.
's Avonds wordt in het hotel een gezellige
avond met muziek georganiseerd, met
dans en amusement.
Op maandag wordt de terugreis aan
vaard. Via de Biggesee en de stad Keulen
rijden we terug naar uw opstapplaats
waar u rond 20.30 uur arriveert.
Inclusief: «reis per luxe touringcar
■Verblijf op basis van halfpension (3 x di
ner en 3 x ontbijt) «gids voor stadswande
ling te Korbach overige genoemde ex
cursies.
Exclusief: «lunches «eventueel af
scheidsdiner «verzekeringen.
'SIJTHOFF PERS
