'finale
Cryptogram
Puzzel 29
n
fieidóc Sou/ui/nt'
ZATERDAG 29 JULI 1989 PAGINA 23
Oplossingvorige puzzel
De winnaars van puzzel 28 zijn:
H. Lelieveld, v. Santhorststraat 10,
Stompwijk
C. v. Klink, De Blankenstraat 10,
2377 VC Oude Wetering
Zij krijgen hun prijs binnen drie we
ken per cheque toegestuurd
Oplossingen onder vermelding van
puzzel nr. 29 moeten uiterlijk woens
dagmiddag in bezit zijn van:
Puzzelredaktie
LEIDSE COURANT,
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Naam, adres en postcode s.v.p. in
blokletters vermelden.
HORIZONTAAL:
1. Vroegere platvis? (5);
3. Dierenverblijf waaruit men een Kaapse ezel
ontvreemdde? (9);
8. Wie hiernaar verlangt zit niet graag op een
droogje! (5);
10. Vroeger slim; nu laaghartig! (7);
11. Woning waartegen feministen ageren? (9);
12. Gesnapt? (4);
14. Populaire visie van gluren? (5);
16. Gebak voor kinderen? (9);
18. Eervolste en kostbare delfstof (9);
19. Goede omschrijving van drukte (5);
20. Produkt waarmee bluffers schieten? (4);
22. Moet dit vuurwapen volgens de Poolse wet
zo worden uitgevoerd? (9);
25. Noordhollandse kaaskop? (7);
26. Slot in Ede (5);
27. Ambtenaar met radio? (9);
28. ^00S bouwwerk tegenover een kippenloop
VERTICAAL:
1. Niet opdringerig zijnde om bewijsstukken te
krijgen? (10);
2. Zanger in een gevangenis? (5);
3. Meer dan meer (3);
4. 't Neusbeen kan een onderdaan in stand
houden (9);
5. Zo donker is deze grond! (5);
6. Legt een bakker dat in zijn etalage te kijk om
als offer te worden gezien? (9);
7. Strikt men met plezier! (4);
9. Ruimte waarin gebitten verbouwd worden?
(7);
13. De eerste africhten om aan iemand te rich
ten? (10);
15. Afbeelding die men moet draaien om te kun
nen bekijken? (9);
16. Dat is prettig, kleintjes! (9);
17. Vindt u vastspijkeren al 'n enge bezigheid?
21. Uitnodiging aan moeder even rust te ne
men? (5);
23. Negatief antwoord in een ondernemingsraad
dat tot smaad leidt? (5);
24. Blaadje uit een gedenkschrift (4);
26. Lof van vroeger? (3).
Vallende sterren en
verduisterde maan
Venus is 's avonds nog steeds waar
neembaar, al wordt het steeds moeilij
ker. Saturnus is veel langer zichtbaar
en wel aan de zuidelijke hemel in het
sterrenbeeld Schutter. Tegen de och
tend verschijnt de heldere planeet Ju
piter in het oosten.
Rond 12 augustus is traditioneel de
meteorenzwerm der Perseiden te zien.
Als het die nacht helder weer is, ziet u
vrijwel zeker enkele „vallende ster
ren". Deze maand zijn er nog twee ex
tra sterrenkundige attracties: een totale
maansverduistering in de nacht van
16 op 17 augustus en de terugkomst
van een komeet.
Als hij boven de horizon is, is Venus
altijd de helderste planeet van alle
maal. Hij is nu 's avonds in het westen
in de schemering te zien. De planeet
gaat echter een uur na de Zon al weer
onder. Aan de avondhemel is Satur
nus veel langer zichtbaar. Hij bevindt
zich in het sterrenbeeld Schutter. De
Schutter staat tussen 22 en 23 uur in
de richting van het zuiden. Hij trekt
langzaam naar het westen en gaat dan
spoedig onder en de planeet met hem.
Begin augustus gaat Saturnus om
streeks 3.30 uur onder, eind augustus
al om 1.30 uur. Bekeken met een teles-
koop is Saturnus een van de mooiste
hemelverschijningen. De ring rond de
planeet blijft fascineren.
„OCHTENDSTER"
De reuzenplaneet Jupiter is een zeer
helder object aan de vroege ochtend
hemel. Begin augustus komt hij om
streeks 3 uur op en aan het eind van
de maand al even na 1 uur 's nachts.
Als we Jupiter met een gewone verre
kijker bekijken, zien we naast de hel
dere stip van de planeet enkele kleine
stipjes: dat zijn manen (ook genoemd
satellieten) van Jupiter. Maximaal zijn
voor de amateur vier satellieten te
zien. Die zijn in 1609 ontdekt door
Galilei en dragen de mooie namen Io,
Europa, Ganymedes en Callisto. Met
behulp van een teleskoop is de planeet
zelfs als afgeplat bolletje te zien met
daarop enkele evenwijdige donkere
banden. Het zijn wolkenstrukturen die
het hele oppervlak van de planeet be
dekken.
METEOREN
Als we in de gelegenheid zijn op de
avonden van 11, 12 en 13 augustus bij
helder weer de hemel een uurtje te be
kijken zullen we vrijwel zeker enkele
„vallende sterren" te zien krijgen. U
hebt er geen verrekijker of-telescoop
voor nodig. Laat u eens verrassen! In
verband met het maanlicht is de gun
stigste tijd na middernacht en in de
vroege ochtend, maar ook mét maan
licht zijn er wel meteoren te zien, zij
het alleen de heldere exemplaren.
Meteoren zijn de lichtflitsen die steen
tjes en stofdeeltjes uit de ruimte bege
leiden als ze de dampkring van de
Aarde binnendringen. Door de wrij
ving met de luchtdeeltjes worden ze zo
heet dat ze grotendeels verdampen. De
lucht erom heen wordt dan tot lichten
gebracht en dat zien we als de me
teoor.
Voor meer informatie: Werkgroep Me
teoren der NVWS, F. Bettonvil, Mo-
zartsingel 21, 5216 GA 's-Hertogen-
bosch.
MAANSVERDUISTERING
In de nanacht van 16 op 17 augustus
kunnen we, zoals deze week al gemeld,
getuige zijn van een totale maansver
duistering. De Maan bevindt zich dan
in de schaduw van de Aarde. De eer
ste aanraking met de schaduw is om
3.21 uur en langzaam groeit de „hap"
uit de fel verlichte bol. Om 4.20 uur is
de Maan totaal in de schaduw en hij is
dan anderhalf uur lang slechts als
zwak stralende rode schijf te zien: hij
ontvangt nog enig zonlicht via de
dampkring van de Aarde. Gedurende
die tijd zijn er óók sterren te zien in
de buurt van de Maan. Al met al een
zeer indrukwekkend schouwspel. La
ten we hopen op helder weer. Het ein
de van de totaliteit is om 5.56 uur.
Daarna komt de Maan weer geleidelijk
in het volle zonlicht. Om 6.55 uur is
hij weer vol verlicht.
Overigens is er 31 augustus ook een
(gedeeltelijke) zonsverduistering, maar
die is vanuit Europa niet zichtbaar.
Daarvoor moeten we naar het zuiden
van Afrika of Antarctica.
KOMEET
De komeet Brorsen-Metcalf* komt
maar eenmaal in de 71 jaar in de
buurt van de Aarde. Hij is voor het
laatst in 1919 gezien en nu onlangs te
ruggevonden. Hij is ook al in Neder
land weer gezien. De komeet is met
behulp van een verrekijker goed te
zien, vooral eind augustus en begin
september. Het is een wazige vlek tus
sen de sterren met (moeilijker zicht
baar) een smal, recht staartje.
Als u interesse hebt kunt u opzoek-
kaartjes en andere informatie aanvra
gen bij de Stichting „De Koepel" in
Utrecht, tel. 030-311360. Voor infor
matie over deze en andere sterrenkun
dige zaken kunt u terecht bij een
Volkssterrenwacht bij u in de buurt.
Bridgefestival Hok
Uit het Westertoren-viertallentoer-
nooi, de afsluiting van het Hok-brid-
gefestival, hebben we vorige week een
interessant spelletje gehaald. Voor het
gemak zullen we de opgave even her
halen:
west
oost
A V B 6
H 1 0 3
<?A5
V 9 6 4 2
OA B 1 0 2
oH 9
*H 7 3
A8 2
Aan beide tafels belandde oost in 6SA,
zuid komt uit met schoppen. Welke
kansen ga je nemen?
Het begin speelt vanzelf. Je neemt de
schoppenstart met de vrouw op tafel
(west) en speelt een kleine harten na.
Niet hartenaas en harten na, want in
de vierde slag down zijn is niet leuk...
Noord stapt op met hartenheer in slag
twee en speelt schoppen na. Voor
schoppen 10 en harten naar het aas;
iedereen bekent.
Kleine ruiten naar de heer en harten-
vrouw: noord bekent en zuid doet
schoppen weg. En nu? Inmiddels is dit
over:
west
oost
A B
H
V
9 6
o A B 1 0
.09
H 7
A 8 2
Zuid moet natuurlijk ruiten vrouw
hebben. Dat is het probleem niet. Als
de vrouw derde zit, zijn er al 12 sla
gen. Maar wat als ze vierde zit? Dan
zijn er ook 12 slagen, want dan komt
er automatisch een dubbele dwang.
Kijk maar, want die vrouw zat vierde
en het zevenkaartseindspel zag er zo
uit:
Noord
0 7 5
V 1 0 6 4
west
oost
A B
H
096
0 A B
0
0 9
H 7
A 8 2
zuid
9
V
O
V 8 4
B 9 5
Ruiten 9 naar de 10 en ruitenaas na
(oost harten). Schoppenaas (noord een
klaver) en schoppenboer na en nu vol
trekt de dwang zich aan twee zijden:
Noord
O
*B
O -
V 1 0 6
west
oost
B
*9
0 B
O -
H 7
A 8 2
zuid
0 V
B95
Schoppenboer is de dwangkaart.
Noord moet een klaver wegdoen en op
dat moment is de rol van oosts harten
9 voorbij. Weg met die kaart en ver
volgens komt zuid in dwang. Die heeft
nu tevens tot taak gekregen om de kla
vers te stoppen en dat lukt niet. Met
als gevolg dat uitgerekend klaver 2 de
twaalfde slag wordt. Voor de volledig
heid het hele spel:
Noord
7 5
H B 8 7
0 7 5 3
V 1064
west oost
A V B 6 *H 1 03
SA 5 V 9 6 4 2
OA B 1 0 2 oH 9
*H7 3 *A 8 2
zuid
9 8 4 2
1 0 3
O V 8 6 4
B 9 5
Correspondentie: J. Kelder p/a Lehar-
straat 10, 2162 AC Lisse
Kampioenschap
West-Duitsland
Wat opvalt bij het laatste Westduitse
kampioenschap is, dat de bezetting in
vergelijking met ons land zeker niet
sterker is. De enige deelnemende top-
grootmeester, Vlastimil Hort, is bo
vendien een geémigreerde Tsjech. De
oorzaak is vermoedelijk het grotere
plichtsbesef van het Duitse volk. Een
schaker die ziet dat een carrière als be
roeps niet tot voldoende middelen van
bestaan zal leiden, zal in West-Duits
land eerder kiezen voor een burgerlijk
bestaan. In ons land zijn, naar verhou
ding, veel meer door de sociale dienst
gesubsidieerde schakers. Dat geeft in
de. breedte een hoger niveau, maar of
we daar blij mee moeten zijn is de
vraag.
Hort was natuurlijk de huizenhoge fa
voriet in dit kampioenschap. Zeer ver
rassend was het daarom, dat hij de
eerste plaats moest delen met de onbe
kende Eckhard Schmittdiel (ELO:
2425!). Een extra tweekamp zal de
kampioen moeten gaan bepalen.
De reden dat Hort niet met meer
overtuiging won, is het feit dat hij erg
bang is om te verliezen. Zou hij zijn
partijen scherp opgezet hebben, dan
waren er zeker meer overwinningen
geweest, maar ook het risico dat een
partij verloren zou gaan. Daarom koos
hij voor „technische" partijen, d.w.z.
de partij rustig opzetten en door het
surplus aan inzicht het initiatief en
eventueel de overwinning naar zich
toetrekken. Het nadeel van deze ma
nier van spelen is dat de remisemarge
erg groot is, waardoor een beduidend
zwakkere speler, die een goede dag
heeft, te taai kan zijn.
In de volgende partij zien we hoe deze
stijl tot succes leidt als de tegenstander
geen goede dag heeft.
R. Mainka-V. Hort
Spaans
l.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.0-0
Pxe4 5.d4 Pd6 6.Lxc6 dxc6 7.dxe5 Pf5
8.Dxd8t Kxd8
Wit's voordeel is de zwarte dubbel-
pion op de c-lijn, waardoor de meer
derheid op de damevleugel niet zelf
standig kan doorbreken tegen de drie
witte pionnen.Zijn plan is daarom
duidelijk: zoveel mogelijk afruilen,
want een eventueel pionneneindspel is
simpel gewonnen. Zwart heeft echter
het loperpaar en in handen van échte
schakers is dat gevaarlijk. Tegen top-
grootmeesters lijkt me daarom wit's
openingskeuze niet verstandig.
9.b3?!
Geeft zwart een aanknopingspunt op
de damevleugel, beter lijkt mij 9.Lg5f
Ke8 10.Pc3, waarna wit niet slechter
9...h6 10.Lb2 Le6 11x4?! a5!
Hiermee wordt wit's foutieve opstel
ling aan de kaak gesteld.
12.Pc3 Lb4 13.Pe4?!
Hierna staat wit pas echt slecht. Wit
had 13.Tadlt Ke7 14.Pd2 moeten
doen, om zijn bedreigde dame vleugel
te verdedigen.
13...a4 14.h3 a3!
Deze pion verlamt het witte spel. In
het vervolg moet wit op ieder moment
rekening houden met offers op b3., of
het vallen van a2, waarna de a-pion
doorloopt.
15.Tadlf Kc8 ló.Lcl Ta5 17.Td3 Td8
18.Tfdl Txd3 19.Txd3 Pe7 20.Ld2
Lxd2 21.Pexd2 c5 22.g4
Direct 22.Pe4 ging niet vanwege
22...Lf5. Ook 22.Pbl om het paard op
het goede veld c3 te krijgen was niet
mogelijk: 22...Lf5 23.Tdl 1x2 24.Tcl
Lxb3! en zwart wint.
22...Pc6 23.Pe4
és> M K
1
AA AA
At
W A A
1 A U
A a A
AA 2
A
A« O
Het lijkt allemaal nog mee te vallen,
daar zwart na 23...Pb4 24.Td2 moei
lijk verder komt. Hort heeft echter een
aardige taktische mogelijkheid in de
stelling gebouwd.
23...b5! 24.cxb5
24.Pxc5 bxc4! kost beslissend materi-
24...Pb4 25.Td2 Ld5 26.Txd5 Pxd5
27.Pfd2
Ook hier blijkt hoe gevaarlijk a3 is:
27.Pxc5? Txb5 28.Pd3 Txb3!
27...Txb5 28.Pc4
Verliest op slag, maar ook na 28.Kfl
c4! is wit verloren.
28...Txb3!
Wit geeft het op.
OHRA grootmeestertoernooi
Op 30 juli begint in Amsterdam het
OHRA-grootmeestertoernooi. Ter ge
legenheid daarvan heeft grootmeester
compositieschaak, C. Goldschmeding,
een tweezet gecomponeerd.
Wit: Ka7, Dc4, Ta6, Th5, Pd6, Ph7,
g3
Zwart: Ke5, Dg5, Ta3, Tel, Ph8, a5,
g4, h6
Opgave: Wit begint en geeft mat in
twee zetten.
Onder de inzenders van de goede sleu-
telzet worden tien boekenbonnen van
25.- en 25 toernooimagazines ver
loot.
De oplossingen kunnen uiterlijk tot 1
oktober ingezonden worden naar:
OHRA Verzekeringen, t.a.v. J. J. Rot-
mans, Antwoordnummer 3344, 6800
ZA Arnhem.
Corr.adres: Leo Hofland, C. Fock-
straat 113, 2613 DE Delft.
Gantwarg
Zag u vorige week van het in Hierden
gespeelde grootmeestertoernooi enkele
partijen van Van der Wal, nu aan
dacht voor de viervoudig oud-wereld
kampioen Gantwarg die evenals Van
der Wal 13 punten behaalde. Deze
score kwam tot stand door 9 remises
en 2 overwinningen, en hoewel Gant
warg dus in tegenstelling tot Van der
Wal ongeslagen bleef - met Golubjeva
was hij de enige die geen nederlaag be
hoefde te incasseren - kan men toch
ook niet stellen dat zijn spel altijd
even overtuigend was. Tweemaal heeft
hij in het eindspel verloren gestaan, te
gen Van Lith en Scholma, terwijl hij
zelf door een vreselijke vergissing de
winst liet lopen tegen Golubjeva. Ver
der kreeg hij de partij tegen Autar min
of meer in de schoot geworpen. Daar
entegen was zijn overwinning op Koe-
perman weer bijzonder mooi. Hier
deze twee laatstgenoemde partijen.
A. Gantwarg-E. Autar vijfde ronde
Hierden 1989.
1 33-29 19-24 Passief: zwart is duide
lijk op remise uit. 2. 39-33 14-19 3.
44-39 17-22 4. 50-44 11-17 5. 32-28
20-25 6. 29x20 25x14 7. 37-32 19-23
8. 28x19 14x23 9. 32-28 23x32 10.
38x27 Over het algemeen wordt een
halve hekstelling waarbij de opsluiter
twee schijven op de lange lijn heeft
niet als kansrijk beschouwd. Uit het
vervolg zal echter blijken dat het ook
niet werkelijk Gantwargs bedoeling is
een halve hekstellingpartij te spelen.
13-19 11. 42-38 6-11 12. 47-42 1-6 13.
41-37 Wit gaat het spelbeeld wijzigen.
10-14 14. 37-32 17-21 15. 33-28 22x33
16. 39x28 5-10 17. 46-41 15-20 18. 44-
39 20-24 19. 41-37 8-13 20. 39-33 21-
26 21. 49-44 10-15 22. 43-39 14-20 23.
48-43 Zie het diagram 20-25? Door
deze foutzet kan wit ineens een schijf
winnen en is in feite de partij beslist.
Veel beter was 2318-23. De 2-om-
2 24. 33-29 24x22 25. 27x29 kan be
antwoord worden met 19-23 26. 29x 18
12x23; en doet wit na die zet 24. 29-22
dan moet zwart niet reageren met 12-
18? wegens 25. 34-29 23x34 26. 40x29
en de dreiging 27. 27-21 enz. is onaf
wendbaar, maar met het compliceren
de 24-29 25. 33x24 20x29 24. 27-21!
16x27 Na 24. 26x17 wint 25. 28-22
enz. ook een schijf.
W n i
li p. m
y M M
OJBÜ
Diagram 1
25. 31x22 18x27 26. 32x21 26x17 27.
28-23 19x28 28. 33x22 17x28 29. 34-
30 25x34 30. 39x17 11x22 31. 38-32
7-12 32. 32x23 Wit staat nu een schijf
voor Partijslot: 9-14 33. 40-34 4-9 34.
43-38 9-13 35. 34-29 6-11 36. 45-40
11-17 37. 40-34 13-18 38. 35-30 14-20
39. 44-39 17-21 40. 30-24 3-8 41. 23-
19 20-25 42. 19-14 8-13 43. 39-33 2-8
44. 37-31 22-27 45. 31x22 18x27 46.
42-37 12-17 47. 24-20 15x24 48.
29x20 13-19 49. 14x23 25x14 50. 37-
31 en zwart gaf op: de plakker 14-19 is
ontoereikend.
I. Koeperman-A. Gantwarg negende
ronde Hierden 1989.
1. 32-28 16-21 2. 33-29 20-25 3. 39-33
21-26 4. 44-39 17-22 5. 28x17 11x22
6. 31-27 22x31 7. 36x27 19-23 8. 37-
32 15-20 9. 50-44 14-19 10. 33-28 20-
24 11. 29x20 25x14 Na enig laveren is
het spel in klassieke banen terechtge
komen. 12. 39-33 14-20 13. 44-39 10-
15 14. 33-29 4-10 15. 39-33 20-24 16.
29x20 15x24 17. 41-37 10-15 18. 43-
39 5-10 19. 49-43 10-14 20. 34-30 6-11
21. 46-41 1-6 22. 30-25 11-16 23. 41-
36 7-11 24. 37-31 26x37 25. 42x31 11-
17 26. 27-22 18x27 27. 31x11 6x17 28.
36-31 12-18 29. 31-27 8-12 30. 39-34
17-21 31. 47-42 2-8 32. 34-30 23-29!
Zie het diagram. 33. 28-23? Vermoe
delijk heeft wit erop gerekend dat nu
de afwikkeling 33. 19x39 34. 30x10
15x4 35. 43x23 18x29 zou volgen. Hij
zal echter onaangenaam worden ver
rast. Het beste lijkt in de diagram
stand 33. 40-34 29x40 34. 45x34 en na
18-23 35. 34-29 23x34 36. 30x39 oogt
het spel gelijkwaardig.
#«V«Vk
SI' O O PJ3
,a. d
i s gf n ra
Diagram 2
33.19x37!! Inleiding lol een zeer
fraaie offervariant. 34. 30x10 15x4 35.
33x24 21x32 36. 42x31 12-17 37.
38x27 17-21 38. 48-42 21x32 39. 42-
38 8-12 40. 38x27 12-17 41. 31-26 Wit
staat nu wel een schijf voor, maar zijn
lange vleugel is beslissend verzwakt.
18-22! 42. 27x18 13x22 43. 43-38 22-
28 44. 40-34 16-21 45. 34-29 21-27 46.
29-23 Noodgedwongen geeft wit zijn
schijf weer terug; redding brengt het
echter niet meer: 28-30 47. 25-34 17-
22 48. 35-30 3-8 49. 45-40 8-12 50. 40-
35 22-28 51. 38-33 28x39 52. 34x43
27-32 53. 26-21 32-37 54. 21-16 12-17
55. 43-38 37-41 56. 38-32 41-47 57.
32-27 en wit staakte de strijd.
