Kees-Jan Schuilenburg
in drie sets ten onder
TENNIS
CIRCUIT
BMW pronkt
met 8-ER-AS
Nieuwe Porches: meer techniek, minder 911
ROBGORRIS
Subaru Justy
voor gehandicapten
Klein budget geen probleem
voor wielerronde Noordwijk
Rabobank Q
Garage Vlasveld B.V.
uw SUBARU
AUTO
Ecidoe Commit
DONDERDAG 27 JULI 1989 PAGINA
Grote gebeurtenissen werpen
hun schaduw vooruit, luidt het
gezegde, en voor autofabrikan
ten komt dat weieens mooi uit.
BMW zal proberen de show te
stelen in Frankfurt, op de au
totentoonstelling die daar van
af 16 september voor het pu
bliek open is. Dat zal nog niet
meevallen, want er wordt zeer
veel nieuws verwacht, ook in
de exclusieve klasse waar
BMW zijn 8-serie zal introdu
ceren. Die volgt de 6-serie cou
pé op, welke al ruim dertien
jaar geleden debuteerde.
Natuurlijk wil men het i
niet voortijdig vrijgeven, maar
een smaakmakend tipje van de
sluier oplichten is altijd goed
om de verwachtingen zo hoog
gespannen mogelijk te maken.
Vandaar dat wij nu kunnen
voorstellen: de 8-er as, ofwel
een van de belangrijke techni
sche nieuwtjes die de 8-serie
gaat bieden. Men ontwierp er
een nieuwe achterwielophan
ging voor, die in meer of min
der gemodificeerde vorm ook
onder volgende nieuwe
BMW's dienst moet gaan doen.
Het is een 'ruimtelijk geleide'
constructie, jn navolging van
de achteras waarmee eeuwige
concurrent Mercedes-Benz fu
rore maakt. Evenals bij die
Mercedes-achteras (nu te vin
den onder de 190, 200 t/m 300
en de SL) bevestigt BMW de
wielen aan vijf armen elk,
maar daar houdt de overeen
komst ook op. Zetten de Mer-
cedes-constructeurs die vijf ar
men bijna allemaal schuin, bij
BMW laten ze deze in de tradi
tionele langs- en dwarsrich-
ting lopen.
Het doel is - hetzelfde als bij
Mercedes - een zo neutraal
mogelijk stuurgedrag te krij
gen, waarbij de achterwielop
hanging geen storende invloed
uitoefent en de carrosserie zo
vlak mogelijk blijft liggen on
der elke omstandigheid. Het
BMW-systeem bestaat uit
(voor elk achterwiel) een lang-
sarm, twee onderste dwarsar-
Deze BMW 850 i sportcoupé is vanaf 16 september te zien op de autotentoonstelling van Frankfurt.
men en één bovenste dwar-
sarm. Een van de onderste
dwarsarmen draagt de
schroefveer en schokdemper.
Nu hebben we pas vier armen:
de vijfde is een verbinding
tussen langsarm en bovenste
dwarsarm bij het wiel, die
zorgt dat de drie dwarsarmen
geen krachten in langsrichting
hoeven opnemen. De achter
wielen blijven zo geheel vrij
van enig stuur-effect, dat kan
optreden wanneer een wiel-
draagarm niet puur over zijn
lengte-as wordt belast (en dus
scheef gaat staan). De hele
constructie is bevestigd aan
een subframe, enerzijds goed
voor de geluidsisolatie en an
derzijds handig om de achter
wielophanging als één geheel
onder de auto te kunnen mon
teren tijdens de fabricage. Al
leen de langsarmen zijn niet
aan het subframe bevestigd,
waardoor beweging van het
frame (in zijn ophangrubbers)
onder belasting geen gevolgen
heeft voor het
Opvallend aan het geheel is de
compactheid, die helpt om de
wielkasten kleiner te kunnen
maken en de interieurruimte
groter. De aandrijving voor de
achterwielen is nog eens apart
in rubber opgehangen aan het
foto: anp
subframe, dus dubbel geïso
leerd. Een ander voordeel van
dit veelarmig systeem is dat er
gespeeld kan worden met de
hardheid van de rubbers in de
vele draai- en bevestigings
punten; juist daarmee bepaalt
men de finesses van het weg
gedrag onder extreme belas
ting. We zijn benieuwd hoe
het in de praktijk werkt.
PETER FOKKER
Heel bijzonder is een nieuwe transmissie met tiptoetsen voor de Porsche Carrera 2. Deze handge-
schakelde automaat wordt Tiptronic genoemd, naar de mogelijkheid voor de bestuurder geheel
naar eigen inzicht te schakelen.
s foto's: pr
Het valt niet bepaald onder de
'aankoopadviezen' wanneer
we jaarlijks doorgeven hoe het
Porsche-programma er voor
het nieuwe modeljaar uitziet.
De produkten van de Stuttgar-
ter sportwagen-tovenaars wor
den elk jaar weer duurder, zo
dat steeds meer mensen er al
leen nog van kunnen dromen.
Aan de andere kant staat te
genover die hogere prijs steeds
weer hogere technische verfij
ning, zodat het Porsche-mo-
deljaar kan dienen als maat
staf voor de stand van de auto
techniek. Dat gaat voor het
modeljaar 1990 helemaal op,
want Porsche komt met een
wel heel bijzondere transmis
sie, naast veel andere wijzigin
gen in het modelgamma.
Wie denkt nog net de goed
koopste Porsche te kunnen be
kostigen moet zich haasten,
want de 112.000,- kostende
944 met 2,7 liter motor gaat uit
produktie. Basismodel wordt
de 944 S2, vorig jaar gepresen
teerd, met een drieliter zes-
tienkleps motor van 155
kW/211 pk. Die kostte tot nu
toe 131.000,-, maar dat zal
wel niet zo blijven, want de
uitrusting van dit model wordt
uitgebreid. Standaard zijn
voortaan ABS-remmen, cen
trale deurvergrendeling met
ingebouwd alarmsysteem en
driepuntgordels op de achter
bank. Die uitrustingselemen
ten hebben vanaf 1990 alle
Porsches. Oorzaak van dit ver
kleinde 944-gamma (verder
bestaande uit de 944 S2 cabrio
let en de 944 Turbo) is dat de
produktie wordt verplaatst
naar de eigen Porsche-fabriek;
eerst bouwde Audi de 924/944
voor Porsche, maar Audi heeft
nu zelf die produktieruimte
nodig.
Wie nog de hand wil leggen op
de eeuwig jonge klassieker 911
Carrera moet zich eveneens
haasten, want dat model gaat
er ook al uit. Evenals de 911
Turbo, sinds zijn debuut in
1974 altijd een van de meest
uitdagende scheurijzers die er
waren. Porsche belooft wel
een opvolger, maar wat we ons
daarbij moeten voorstellen is
nog niet duidelijk. Het 911-
gamma is voortaan opgebouwd
uit de Carrera 4 en Carrera 2,
beide te leveren als coupé, ca
briolet of Targa. Met het glad
getrokken uiterlijk van de vo
rig jaar gepresenteerde Carre
ra 4 dus, gekenmerkt door
grote schildbumpers en het op
klapbare spoilertje in de ach
terklep. De Carrera 2 is vrij
wel gelijk aan de '4', alleen
heeft hij geen vier wielaan-
drijving. Ten opzichte van de
huidige Carrera betekent het,
behalve de uiterlijke wijziging,
een van 3,2 naar 3,6 liter ver
grote motor met 184 kW/250
pk in plaats van 160 kW.
Handautomaat
Heel bijzonder is een nieuwe
transmissie voor de Carrera 2,
afgeleid van de PDK-versnel-
lingsbak die in lange-afstan-
dracers al enige tijd toegepast
werd. Een handgeschakelde
automaat, eigenlijk. Het ding
wordt Tiptronic genoemd,
naar de mogelijkheid geheel
naar eigen inzicht te schake
len. De automaat-keuzehendel
moet dan in rijstand D gezet
worden en naar rechts bewo
gen. Hij staat dan middenin
een korte gleuf en werkt als
tipschakelaar naar voor of
achter te duwen, waarna hij
naar de middenpositie terug
veert. Zo werkt de transmissie
als half-automaat: op- of terug
schakelen met de hand, zonder
ontkoppelen en dus ook zon
der onderbreking van de aan
drijving. Op het dashboard is
te zien in welke versnelling de
bak staat; er is een beveiliging
tegen schakelen naar te lage
versnelling, maar verder rea
geert de bak onmiddellijk op
een schakelbevel. Tevens kan
de transmissie als volautomaat
gebruikt worden, waarmee
Porsche voor het eerst sinds de
Sportomatic (die er tot 1970
was) weer een 911-automaat
levert. Maar weer is er iets bij
zonders, want de automaat
houdt gaspedaalstand en
dwarsversnelling van de auto
bij. Zo wordt het uiterst onge
legen schakelen voor of hal
verwege een snelle bocht
voorkomen, de transmissie
past de schakelpunten continu
aan de rijstijl aan. Geen apart
Economy- en Sport-schakel-
programma dus, maar een glij
dende overgang daartussen.
Wat het kost durven we nau
welijks te vragen, maar een
staaltje van technisch vernuft
is het. Bosch en ZF werkten
met Porsche samen om die
bak te ontwikkelen, de opge
dane kennis (bijvoorbeeld glij
dende economy/sport over
gang) kunnen ze dus ook zelf
nogeens gebruiken.
PETER FOKKER
Als eigen veryoermiddel voor
gehandicapten was jarenlang
een DAF de aangewezen auto:
compact, niet te duur en met
zijn Variomatic-transmissie
makkelijk te bedienen dan wel
te voorzien van aangepaste be
diening. Het weerspiegelde
zich zelfs in het imago dat
DAF had, iets waarmee de fa
briek niet onverdeeld geluk
kig was.
Inmiddels heeft het uit DAF
voortgekomen Volvo Car niet
veel modellen met Variomatic
(in Volvo-termen nu CVT ge
noemd) meer te bieden, en zijn
het ook de goedkoopste auto's
niet meer. De rol van het alou
de Dafje wordt overgenomen
door andere, die de opvolger
van de Variomatic-transmissie
(de eveneens door Van Doorne
ontworpen Transmatic) toe
passen in niet te dure auto's.
We doelen dan op de merken
Ford, Fiat en Subaru.
Van die drie biedt Subaru de
goedkoopste auto met deze
transmissie: de Subaru Justy
ECVT. Subaru biedt zelfs een
vrij uitgebreide keus, want de
Justy ECVT is er met 1,0 of 1,2
motor, beide in combinatie
met drie of vijf deuren, en er
is ook nog eens een ECVT 1,2
met vierwielaandrijving. De
Justy werd begin dit jaar nog
vernieuwd, wat meer binnen
ruimte en een gemoderniseerd
uiterlijk meebracht.
De goedkoopste Justy
ECVT kost 20.995,-. Al d
ECVT-Subaru's voldoen a;
de strengste uitlaatgas-eise
weer een voordeel tegenov
de concurrentie die het ovi
de hele linie totaal zonder k
talysator doet en dus ni
schoon is.
Specialist in het ombouwt
van auto's voor gehandicapt*
Smulders Systems in Eindhi
ven zal om de genoemde red S
nen de Subaru Justy hebbt
gekozen om er een handbediiW
nings-ombouwset voor te m
ken. De normale pedalen wo L
den opklapbaar gemaakt, za
dat de auto ook zonder g
bruik van de speciale handb r
diening te rijden blijft. Rech
naast het stuur komt een fori 5
remhendel, die midden ondia
de stuurkolom scharniert
dus niet in de weg zit bij h r
instappen. Op de stuurkoloiji
komt een ruim bemeten ham j
gasbeugel, die erg licht en gi ;i
voelig te bedienen moet zi]
(geen kramp in de handen
Handig voor gehandicapten i
zeker ook dat de Suban
ECVT door zijn elektromagm i
tische koppeling totaal gee fi
kruipneiging heeft; bij sti 5,
stand hoeft de rem niet
houden te worden. De ervi
ring leerde ons al dat het 00
geen probleem is als het statii
nair toerental wat hoog is (af
het gashendel niet helema
terugkomt).
Een
Eindhovense
specialist
ontwierp een
hand-
bedienings-
ombouwset
voor de Subar
Justy ECVT,
een wagen die
op zich al
geschikt is voo
gehandicapter
foto: p
SPORT LEIDEN
De twaalf profs in Noordwijk werden weggeschoten door Joris Voorhoeve, foto: henk snaterse
NOORDWIJK De orga
nisatoren van profcriteri
ums klagen steen en been
over de extreem hoge ver
goedingen die broodrij
ders bedingen voor een
rondje rond de kerktoren;
in Noordwijk echter on
dervindt de organisatie
nog weinig problemen om
een acceptabel veld aan
de start te brengen.
Renners als Henk Lubberding,
die gisteravond Peter Pieters
en Gerrit Solleveld in de eind
sprint versloeg, nemen genoe
gen met een lagere beloning
omdat zij in Noordwijk
„slechts" een klein uur achter
de derny hoeven te koersen.
In vergelijking met de Acht
van Chaam is dat niet meer
dan een trainingskoersje voor
profs die wel eens eerder ach
ter een opgevoerde brommer
hebben gereden.
Vandaar ook dat Jelle Nijdam
na zijn zege in het vermaarde
na-Tourcriterium in Chaam
zich er niet te goed voor achtte
om het gaspedaal diep in te
trappen om zich tijdig te mel
den bij de streep op de Konin
gin Wilhelminaboulevard.
Terwijl de dubbele etappewin
naar van de Tour de France
daar welgeteld 2500 gulden
voor ontving, naar verluidt
3500 gulden minder dan el
ders. Alleen «nationaal kam
pioen Frans Maassen wilde
geen water bij de wijn doen
toen de organisatie, na het
wegvallen van de geblesseerde
Rooks en Theunisse („geen
zin"), te elfder ure bij hem
aanklopte om toch nog een an
dere topper aan het vertrek te
krijgen. Met 3500 gulden start-
geld was hij veruit de duurste
man. „Dat is eens, maar nooit
weer", wist organisator Wim
van Duivenbode. „Als alle
renners zich zo opstellen, kun
nen wij wel inpakken". De
twaalf profs kostten in totaal
tussen de 20 en 25.000 gulden.
Voor het publiek maakte het
allemaal weinig uit. Zo kort na
de Tour zou zelfs een veld van
louter renners van tweede
garnituur wellicht nauwelijks
minder belangstelling trekken.
Herkenbaar zijn zij voor velen
alleen bij de start waar
VVD-lijsttrekker Joris Voor
hoeve maar al te graag het
startschot wilde geven en
de huldiging. Dat in het veld
ook Katwijker Martin Schal-
kers (vijfde) zijn rondjes mee
draaide, zullen weinigen heb
ben opgemerkt.
Olympisch kampioene Moni
que Knol voldeed bij in de da-
meskoers geheel aan de ver
wachtingen. De renster uit
Soest benutte achter de derny
de haar zo geliefde grote ver
snelling uitstekend. Zij won
voor Monica de Waal en natio
naal kampioene Leontien van
Moorsel. Het jonge talent Da
nielle Overgaag, nationaal de
sterkste juniore-dame, ver
wees Nieuwkoopse Petra de
Bruin naar de vijfde plaats.
Corina Ouwehand (Katwijk)
passeerde de streep als zesde.
Paul Kooijman (Swift-Casba)
boekte zijn achtste seizoensze
ge bij de liefhebbers en vetera
nen. Kooijman sprong weg uit
een kopgroep van vijf man,
toen het peloton de vluchters
twee ronden voor het einde
inliep. Hij hield nog net vol
doende voorsprong over op
Albert van Ingen (Oostzaan),
die in de slotronde uit het pe
loton was weggesprongen.
Naaldwijker Nick Toussaint
werd vierde. Overige prijsrij-
ders uit de regio: Pieter Eve-
lein (6de), Hans Schoelink
(13de), Piet Kralt (15de) en
Mare Velzeboer (16de). Kat
wijker Dirk van Beelen won
de recreantenkoers voor Nico
Althof en Dick Meeuwenoord
(beiden Noordwijk).
PIETER EVELEIN
LEIDEN Na zijn vroeg
tijdig verlies in het heren-
enkelspel B van de Open
Leidse Tennis Kampioen
schappen op Roomburg
heeft Kees-Jan Schuilen
burg met de driesets ne
derlaag tegen de geplaat
ste Tjerk Bogstra toch een
visitekaartje voor het A-
niveau afgegeven. Michael
van den Berg had weinig
moeite met Erwin Lems,
Joost Winnink klopte de
met een wild-card in A
spelende Roomburger
Joost van Leeuwen. Rick
Blom verraste de als vier
de geplaatste Vincent van
Gelderen.
Kees-Jan Schuilenburg heeft
opnieuw de hem aangeboden
wild card voor een viersterren
A-toernooi waar gemaakt.
Werd het in het in december
verspeelde ORAP/Dekker-
toernooi een nipte 7-5, 7-6 ne
derlaag tegen Vincent van
Gelderen, bij de Open Leidse
op Roomburg was het de num
mer 23 van de nationale
AUDI-ranking, Tjerk Bogstra,
die tot het uiterste moest gaan
om in drie sets te zegevieren.
Schuilenburg werkte in de
eerste set een 5-3 achterstand
weg, maar zag de tiebreak met
7-5 toch naar Bogstra gaan. In
de tweede set heerste de Lei
derdorper met gespinde back
hands en verrassende versnel
lingen op de forehand, 6-1.
Toen Schuilenburg in de derde
set twee riante mogelijkheden
op 2-2 liet liggen, bleek het gat
tussen hem en de eredivisie
spelende Bogstra niet meer te
overbruggen. De Leiderdorper
blijft echter zijn invloed op het
toernooi behouden, via de be
spanservice wordt het racket
voor de match gecontroleerd.
Kees-Jan Schuilenburg maakte zijn wild card voor een vierster-
ren A-toernooi opnieuw waar. Tjerk Borgstra moest tot het uiter
ste gaan om Schuilenburg te verslaan. foto: henk snaterse
Asahi, de Japanse zonnegod
zag zijn volgelingen, Kees-Jan
Schuilenburg, Michael van
den Berg en Joost van Leeu
wen ploeteren en besloot met
zijn warme stralen de veelkop
pige supporters op het park
aan de Kanaalweg te stimule
ren. Bij de Koudekerker had
het in ieder geval succes. In
Den Helder vorige week had
Van den Berg nog in twee
vlotte sets van Erwin Lems
verloren. De revanche kwam
na één week al, in Roomburgs
Open Leidse schoot de Dek
ker-speler met 6-0, 6-3 wel
heel erg raak. Unicummer
Joost Winnink had weinig res
pect voor de zonnegod en de
met een wild card in A spelen
de Roomburger Joost van
Leeuwen, die niettemin met
'gevoel' de sterkere opponent
regelmatig op het verkeerde
been wist te zetten en daarmee
CckLc Qowiant
de handen weer op elkaar
kreeg. Van den Berg ontmoet
vandaag in de tweede ronde
de als eerste geplaatste Freddy
Sauer, die forse tegenstand
van Sander van Gelder onder-
Vooraf dichtte Erik Bakker
zich redelijke kansen toe voor
een zege op Mark van der
Donk. De realiteit was anders,
de net als Leiderdorpse Mar-
got van Overloop in Fort
Worth voor de Texas Christian
University spelende Hagenaar
had als geheim wapen vrien
din en Van Overloops teamge
note Tracy naast de baan ge
posteerd. Het Amerikaanse
'gaan' bleek voor Erik Bakker
niet te slopen, 2-6, 2-6. De eer
ste veertig punten voor de
'ranking' zijn echter binnen.
Hetzelfde aantal punten heeft
ook Mark Post in de knip. De
bij het Haagse Leimonias spe
lende Leiderdorper schreef
zich als enige als 'lucky looser'
voor het toernooi in. Na vier
uur wachttijd bleek Frank La-
pré alsnog niet te kunnen ver
schijnen, het geduld werd be
loond met een eerste ronde te
gen Joost Wijnhoud, die kans
loos werd verloren. Wijnhoud
is morgenavond de volgende
tegenstander van Joost Win
nink. Voorschotenaar Jos Koe
mans bevestigde met de 7-5, 6-
2 winst op Joep van der Broek
zijn definitieve 'come-back' op
de toernooibanen en zijn plek
rond plaats 40 van de ranglijst.
De eerste ronde van het da
mesenkelspel A wordt van
daag gespeeld. Bij de heren
verdween de als vierde ge-
eveneens uit het toernooi, Ma-
rie-José Rutten was diep be
droefd na de 2-sets nederlaag
tegen Katja Nelis. Saskia
Jacqueline Paauw speelden
het DEC1 tegen de eveneer
zussen Chantal en Natasja va
Remoortere. De Paauwe
kunnen na twee sets wi
pronken.
PETER KLEI
Open Leidse Roomburg
Uitslagen kwalifikatie DEA: Petr
Kamstra - Stephanie Gomperts 6-
2-6, 6-4, Linda Niemantsverdriet
Annemane Smalt 6-3, 6-1. Hootf;
toernooi HEA le ronde: Fredt
Sauer - Sander van Gelder 7-6, 6
Michael van den Berg - Erwin Lei
6-0, 6-3; Willem Bruin - Koen Clai
6-2, 6-2; Eddy Schol - Marco Meeldi
6-4, 6-3; Armand Custers - Ron Din
wachter 6-4, 6-0; Maarten Koopman
Jeffrey Verpaalen 6-2, 7-6; Jorn Da
kaart - Marcel Reuter 6-3, 6-2; Mal
van Eekeren - Huib Troost 6-4, 6-
Tjerk Bogtstra - Kees-Jan Schuilei
burg 7-6, 1-6, 6-1; Mark van dl
Donk - Erik Bakker 6-2, 6-2; Bern
Lenten - Frank Bitter 7-5, 6-7, 6-
Rick Blom - Vincent van Gelderen!
7, 6-3, 6-4, Joost Winnink - Joost va
Leeuwen 6-1, 6-1; Joost Wijnhoud
Mark Post 6-1, 6-1; Jos Koemans
Joep v.d. Broek 7-5, 6-2; Christii
Feenstra - Remco Heethuis 6-2, 6-
Open Leidse Roomburg
Programma donderdag 16.30 ub
DEA: Hellas ter Riet - Marcella M«
ker; Colette Sely - Petra Kamsti
HEA: Freddy Sauer - Michael
Berg; Tjerk Bogtstra - Mark
Donk, Joost Winnink - Joost Wijl
houd. Vrijdag vanaf 11.30 ufl
Kwartfinales HEA en DEA 1
rondes HDA en DDA.
(ADVERTENTIE)
Haarlemmerweg 49a - Tel. 071-224134
Vlasveld
meer dan 25 jaar een vertrouwd adrea in Leiden
(ADVERTENTIE)
AUTOBEDRIJF ROB GORRIS BV, HOGE RIJNDIJK 278,
2314 AL LEIDEN, TEL.: 071-89.60.00
BMW MAAKT RIJDEN GEWELDIG.
