Castro prest Wereldraad
tot zwijgen over Roemenië
Treinen
kerk
wereld
Herman van Veen: „Jezus Christus is voor mij het ideaal
Nazi-ver leden zorgt voor strenge
embryo-bescherming in Duitsland
£cidóc SouAcwif
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidócQowuvnt
ZATERDAG 22 IULI 1989 PAGI#
door Marinus van der Berg
Treinen is niet alleen het meer
voud van trein, maar treinen is
ook een werkwoord en treinen
is een ervaring.
Treinen is een werkwoord voor
mensen die elke dag met de
trein naar het werk gaan. Op
de heenweg werken ze meest
al. Op de terugweg lezen ze de
avondkrant of ze dommelen.
Ze worden op het juiste mo
ment wakker. Die dagelijkse
treinreizigers met al of niet een
o.v.-kaart of een maandkaart,
zijn anders dan de daluurders
en mensen die een dagje uit
gaan. Mensen die gaan plezie
ren. Treinen is niet alleen wer
ken, maar treinen is ook ple
zieren. Treinen is een uitje. Je
hoeft niet op stoplichten te let
ten. Ook de snelheid wordt
voor je in de gaten gehouden
door de Automatische Trein
Beveiliging. „A.T.B. meester"
klinkt het dan door de coupé
als je op een ongebruikelijk
punt komt stil te staan. Het is
een soort geruststelling als je
als reiziger tenminste weet wat
ATB is. Er zijn ook wel eens
minder plezierige redenen
waarom het tot stilstand komt.
Treinen is genieten. Genieten
van het voorbijglijdende land
schap. Genieten van de koffie
in speciale door studenten van
de Rietveld-academie ontwor
pen papieren bekertjes. Geen
plastic dus.
Er zijn dit jaar ook speciale ju
bileumkoeken want De Trein is
jarig. De koffie, de thee en nog
veel meer wordt verzorgd door
Wagon Lits. Er is een mevrouw
uit Hengelo, die vaak werkt op
maandagmorgen in de trein
die om 8.17 uit Almelo ver
trekt, en die, als ze me ziet, al
zegt: „Koffie met suiker en
melk?" Dat is aardig, op
maandagmorgen zo een me
vrouw met een opgewekte
stem. Nu gebruik ik geen sui
ker, maar de suiker en de melk
zitten in twee afzonderlijke
zakjes samen in een zakje
waarin ook weer het lepeltje zit
en dat schijnt niet afzonderlijk
te kunnen.
Op mijn vraag waarom dat zo
is, heb ik nog nooit een duide
lijk antwoord gehad. Maar
goed, dat mag het plezier niet
bederven. De koffie mag er
zijn.
Treinen is een plezier. Ik heb al
een lange relatie met de trein,
meer dan dertig jaar. Een tijd
lang werd je als treinreiziger
vooral gezien als een wat be
klagenswaardig iemand. Je
hoort immers een auto te heb
ben. En zeker een rijbewijs.
Geen van beiden heb ik dus.
„Dat zou toch wel gemakkelijk
voor u zijn", is me honderden
keren gezegd.
Een tijdlang heb ik het gevoel
gehad dat ik me moest verde
digen en ik zei dan: „in de
J trein kan ik lezen, schrijven en
me voorbereiden". Later hoef-
de ik dat zelf niet meer te zeg
gen, want anderen zeiden het:
I „U zult in de trein wel lezen,
schrijven en u voorbereiden".
Maar sinds enkele jaren geef ik
ronduit toe dat ik in de trein
ook uitrust, mooi naar buiten
zit te kijken en zelfs slaap. Ha-
zeslaapjes weliswaar. Ik heb
me eenmaal verslapen en werd
een station te laat wakker.
Enigszins lastig als je een inlei
ding moet verzorgen. Dus ik
werk niet alleen in de trein:
waarom moet een mens toch
altijd werken, heb ik tegen me
zelf gezegd. En dat werkt! Een
volgend onderdeel van de ge
sprekken over reizen met de
trein, met opmerkingen en vra
gen die voorspelbaar zijn, be
treffen de tijd oftewel de ver
traging. Ik word vaak begroet
met: „De trein was mooi op
tijd". Dat er dagelijks files zijn
is normaal. De trein hoort op
tijd te zijn en mijn ervaring is
dat dat meestal ook zo is.
De trein is betrouwbaarder dan
automobilisten denken. Dan
zijn er mensen die zeggen:
„Het kost wel meer tijd". Toe
gegeven als je van Almelo naar
Winterswijk moet, dan kun je
beter pyjama en tandenborstel
meenertien. Maar de trein doet
zijn best om als snel over te
komen. „Welkom aan boord
van de Intercity naar Ensche
de", hoorde ik omroepen. Dat
geeft je toch het gevoel dat je
in een vliegtuig bent gestapt
en dat je vliegensvlug Ensche
de zult bereiken. Treinen is een
soort vliegen. En verder kun je
in de trein zo aardig filosoferen
over de dingen des levens, zo
als: wachten, ontsporen, af
scheid, wissels, op dood spoor
zitten enzovoorts. Treinen is
een ervaring en de kleine sta
tionnetjes zoals Heino, met
zo'n rust zijn een ervaring ex
tra. Die kleine stationnetjes
moeten blijven. En het kan ook
heel gezellig zijn in de trein: „je
komt er nog eens mensen te
gen".
De trein is milieuvriendelijk en
nu merk ik dat het aanzien van
de treinreizigers weer stijgt.
„Doet u voor het milieu..? Ik
heb 'geen rijbewijs... toch niet
helemaal van deze tijd... maar
k geniet gewoon van treinen
door de tijd.
Argentijnse bisschop wil bestrijding schuldenlast
MOSKOU De Wereldraad
van Kerken moet een pro
gramma ter bestrijding van de
schuldenlast beginnen, net zo
als het bekende programma
ter bestrijding van het racis
me (PCR). Deze raad gaf de
Argentijnse methodistenbis
schop Frederico Pagura vrij
dag aan het centraal comité
van de Wereldraad van Ker
ken te Moskou.
Miljoenen in Latijns-Amerika
leven uitsluitend van de vuil
nisbelt. „Ik had nooit gedacht
dat in Argentinië, ooit het
rijkste land van het continent,
nog eens miljoenen hongerige
en verstoten mensen mogelijk
zouden zijn, zoals nu het geval
is." Pagura vertelde dat on
langs tijdens een race in Ar
gentinië een paard stierf.
Voordat het stoffelijk over
schot kon worden weggedra
gen, hadden ondervoede men
sen het beest met hun handen
uit elkaar gereten om het
vlees mee naar huis te nemen.
En dat terwijl Argentijnen
nooit paardenvlees eten.
Alè het visioen
ontbreekt, verwildert
het volk.
Spreuken 29, 18
van de Wereldraad van Ker- langs tijdens een race in Ar-
MOSKOU Wij heb- PPI WMÊ sPreken hier niet over de situ" dwingend op te leggen. „Met hun kerk die in 1946
MOSKOU „Wij heb
ben alle vrijheden die we
wensen, en we worden
niet gediscrimineerd. Dat
zijn slechts geruchten en
halve waarheden." Dat
zei ds. Zoltan Allar van
de Hongaarse Kerk in
Roemenië tegen het Cen
traal Comité van de We
reldraad, tijdens een dis
cussie over een eventuele
veroordelende uitspraak
van de Wereldraad over
de vervolging van de
Hongaarse minderheid in
Roemenië.
Een poging om tot zo'n ver
oordeling te komen leed vrij
dag schipbreuk na zware
pressie van secretaris-gene
raal Emilio Castro (78 stem
men tegen, 33 voor bij 10 ont
houdingen). De drie Neder
landse leden (ds. M. van der
Veen-Schenkeveld, dr. K.
Blei en mgr. G. Kok) stemden
voor een openlijke veroorde
ling.
Emilio Castro foto: ap
Castro vergeleek de Wereld
raad met het Internationale
Rode Kruis, dat ook bewust
zwijgt over bepaalde misstan
den maar wel hulp geeft. Ver
der was hij bezorgd over de
relaties met de Roemeense
kerken (die overigens elke
vervolging ontkennen). „Wij
spreken hier niet over de situ
atie in Roemenië, maar over
de kwaliteit van onze onder
linge betrekkingen."
De lutherse bisschop Gyula
Nagy, die hartstochtelijk voor
een openlijke veroordeling
had gepleit, noemde het be
sluit „een zwarte dag" voor de
geloofwaardigheid van de
Wereldraad, maar ook voor
de 25.000 Roemeense vluchte
lingen in Hongarije en de
twee miljoen tellende Hon
gaarse minderheid in Roeme
nië die in grote angst leeft.
Vorig jaar heeft de Wereld
raad een verklaring over
mensenrechten aangenomen
waarin de kerken zich ver
plichten niet alleen met
woorden maar ook met daden
schendingen te bestrijden.
Niet slechts in Zuid-Afrika en
Midden-Amerika, maar ook
in het hart van Europa wor
den de mensenrechten op gro
te schaal geschonden, aldus
Nagy. De Hongaarse bisschop
verwees naar de vernietiging
van duizenden dorpen en het
plan de Roemeense cultuur
ook aan de minderheden
dwingend op te leggen. „Met
compromissen en nietszeggen
de verklaringen kan de We
reldraad niet volstaan", zo zei
Nagy.
Castro had in opdracht van
het centraal comité een rap
port over Roemenië opgesteld
dat volgens de hervormde bis
schop Karoly Toth uit Honga
rije bol stond van de formali
teiten en algemeenheden. Bo
vendien had een twee man
sterke delegatie, die namens
de Wereldraad Roemenië had
bezocht, slechts met officiële
kerkleiders en regeringsver
tegenwoordigers gesproken
en geen gelegenheid gekregen
'de verwoeste en bedreigde
dorpen te bezoeken.
Oekraïners
Dertig Oekrainse katholieken,
onder wie twee nonnen, heb
ben vrijdag in Moskou gede
monstreerd voor het gebouw
waar de Wereldraad van Ker
ken vergadert. 'Gewapend'
met ikonen, spandoeken en
Oekrainse vlaggetjes bepleit
ten zij wedertoelating van
hun kerk die in 1946 door
Stalin gedwongen werd in de
Russisch-Orthodoxe Kerk op
te gaan.
Stepan Hmara, een van de lei
ders van deze ondergrondse
'kerk, wees er op dat de Oek-
rains-Katholieke Kerk de eni
ge religieuze gemeenschap is
waarvan het bestaan door de
staat wordt ontkend. In de
media wordt ze doodgezwe
gen en metropoliet Pitirim,
verantwoordelijk voor de pu
bliciteit van de Russisch-Or
thodoxe Kerk, ontkende kort
geleden het bestaan van de
vijf miljoen leden tellende on
dergrondse kerk.
Niet alleen bij de Wereldraad,
maar ook bij het staatssecreta
riaat voor religieuze zaken en
in de Arbatstraat in het cen
trum van Moskou wordt dezer
dagen door de Oekrainse ka
tholieken gedemonstreerd.
De Wereldraad van Kerken
heeft zich nog nooit uitgelaten
over de Oekrains-Katholieke
Kerk, die trouw aan Rome is
gebleven.
DIRK VISSER
DEN HAAG „We denken
dat we God voor onszelf kun
nen inpalmen. Maar welk
aanbod kunnen we God ei
genlijk doen? Wanneer Hij
deze aarde ziet, moet Hij zich
toch wel met afschuw afwen
den! De mensen vergiftigen
het leefmilieu, ze bouwen ra
ketten en tanks en vechten
om iedere kleinigheid. Wat
moet God hier doen?".
Dit zegt Herman van Veen in
een interview met het katho
lieke familieblad „Manna".
Volgens de liedschrijver
moeten we eerst onszelf ver
anderen voordat God een re
den zou hebben om naar ons
toe te komen. „We zouden
deze wereld weer leefbaar
moeten maken, zodat ze ook
God bevalt".
De musicus-dichter vindt dat
ieder mens in deze wereld
moet weten dat hij iets bete
kent"; voor zichzelf en voor
anderen. Op de vraag of deze
levensvisie ook iets met Jezus
Christus te maken heeft, ant
woordt hij: "Als u mij vraagt:
Bent u een praktizerend
christen? dan zeg ik misschien
nee. Maar de persoon van
Christus is voor mij een gran
dioos voorbeeld van de ma
nier waarop de mensen
moeten handelen. Deze per
soon is echt het ideaal".
In hoeverre wordt Herman
van Veen bij het zoeken naar
antwoorden benvloed door de
persoon Jezus Christus, vraagt
„Manna" hem: „Christus is
voor mij niet alleen een posi
tieve figuur omdat ik in Hem
geloof. Er bestaan uitspraken
en ideeën van deze man, die
ik eenvoudig fantastisch vind.
Christus is een persoon die
mij als mens verder brengt.
Daar sta ik altijd weer ver
wonderd over. Als ik bijvoor
beeld eens een probleem heb,
hoef ik alleen maar aan Hem
terug te denken om vast te-
stelle n: in principe was dat zjn
vraag".
De onderscheiding God of
mens bij Christus speelt voor
Herman van Veen niet zo'n
beslissende rol. „Wanneer ik
in mijn persoonlijk leven bij
Christus veel antwoorden
vind, dan hoeft zijn leer voor
mij niet direct godsdienst en
zijn persoon niet direct God te
worden. Over geloof, God,
godsdienst en kerk kun je
heftig discussiëren. Maar er
zal in dit verband altijd iets
zijn dat ik niet begrijp. Toch
schat ik datgene wat ik niet
begrijp even hoog als de din
gen die ik wél begrijp".
Dogma's ziet de kunstenaar
niet zitten. „Er zijn dingen die
je wel op duizend manieren
kunt uitleggen. Maar dat bete
kent voor de afzonderlijke
mens ook duizend verschil
lende waarheden. Waarom
moet dan één hiervan tot de
werkelijke waarheid omge
turnd worden? Op die manier
wordt er toch een stukje ener
gie versteend? Als er een God
is heeft Hij niemand nodig om
voor Hem te spreken".
ONTWERP-WETGEVING STRENGER DAN IN MEESTE ANÖERE LANDEN
BONN De film „The
boys from Brazil" naar
het boek van Ira Levin
laat in overdreven vorm
zien wat de Westduitse
regering tegen elke prijs
wil voorkomen: het ma
nipuleren van de mense
lijke voortplanting.
De film gaat uit van de fictie
dat de vroegere concentratie
kamparts Josef Mengele na de
oorlog in Brazilië ongestoord
verder had kunnen experi
menteren met genetisch ma
teriaal afkomstig van Adolf
Hitler. Daarmee had hij vol
strekt identieke nakomelin
gen van de „Führer", zoge
naamde klonen, weten te
creëren.
Wat Levin en de makers van
de film destijd voor pure fictie
hielden is inmiddels voor een
deel realiteit geworden. De
wetenschap is inderdaad in
staat ook uit menselijk gene
tisch materiaal klonen te ma
ken. Bij de vermeerdering
van planten, onder andere or
chideeën, wordt de kloontech-
niek al jaren toegepast. Ook
dieren zijn bij proefnemingen
al gekloond.
Successievelijk hebben de re
geringen en parlementen van
de landen waarin de proefne
mingen met menselijk gene
tisch materiaal, de zogenaam
de gen-techniek, een hoge
vlucht hebben genomen wet
telijke maatregelen doorge
voerd of in voorbereiding. Zij
willen aan de experimenten
paal en perk stellen. Door
gaans is die wetgeving een
spiegel van de maatschappij.
In de Bondsrepubliek is dat
niet anders.
Met de bekende Duitse gron
digheid, het overwegende
conservatisme in de politiek,
maar ook met de druk van
het bruine verleden heeft de
regering deze week een wets
ontwerp aangenomen dat de
omgang met embryo's en ge
netisch materiaal sterk aan
Apparatuur in een DNA-laboratorium
banden legt; sterker dan de
bestaande wetgeving in de
meeste andere landen. I
In de nazitijd hebben artsen
in concentratiekampen inder
daad schandalige genetische
experimenten uitgevoerd, die
menige weerloze gevangene
het leven hebben gekost of
voor de rest van hun leven
hebben verminkt. De regerin
gen en parlementen van de
naoorlogse Bondsrepubliek
Duitsland hebben zichzelf
vervolgens de verplichting
opgelegd, inzake menselijk
heid voor de gehele wereld
een voorbeeldfunctie te ver
vullen.
Alleen daarom al mag het
geen wonder heten dat de ko
mende wetgeving zich over
een groot terrein uitstrekt.
Elke manipulatie aan mense
lijk erfgoed wordt verboden.
Het geslacht mag bij kunstma
tige bevruchting niet tevoren
worden vastgelegd, tenzij
vaststaat dat bij een bepaald
geslacht ernstige erfelijke af
wijkingen kunnen optreden.
Voor een kunstmatige be
vruchting mogen slechts zo
veel eicellen worden bevrucht
als voor 'de voor uitdraging
bestemde vrouw' nodig zijn.
Met die bepaling worden ex
perimenten met embryo's in
verregaande mate onmogelijk
gemaakt. Niemand krijgt
trouwens toestemming om
menselijke embryo's voor on
derzoeksdoeleinden te kwe
ken, noch voor „het doelbe
wust voortbrengen van gene
tisch identieke mensen": het
klonen.
Het wetsontwerp voorziet ook
in een tamelijk ver gaande
bemoeienis met het privele-
ven van de burgers, ter be
scherming van zowel de onge
boren vrucht als de ter wereld
komende kinderen. Zo wordt
het draagmoederschap in de
toekomst verboden.
De liberale minister van justi
tie Hans Engelhard verklaart
dat verbod met het argument
dat over het ouderschap niet
nar believen mag worden be
slist. Het draagmoederschap
brengt volgens hem het kind
in gevaar omdat daarbij de tij
dens de zwangerschap groei
ende banden tussen moeder
en kind worden geminacht.
Bovendien kan het tot ernsti
ge psychische en sociale con
flicten tussen de betrokkenen
komen. De praktijk van enke
le jaren geleden in de Vere
nigde Staten geeft hem wat
dat betreft bij voorbaat gelijk.
Niet aleen de draagmoeder
pleegt een strafbaar feit. Het
ter beschikking stellen van ei
cellen of embryo's waarbij de
genetische en de uitdragende
moederniet dezelfde persoon
zijn wordt eveneens strafbaar
gesteld „in het belang van het
welzijn van het kind".
In de Bondsdag, het Westduit
se parlement, zal nog menige
noot worden gekraakt over
het wetsvoorstel dat of te ver
of nog niet ver genoeg gaat.
De conservatieve Beierse
christelijke partij CSU heeft
nu al bezwaar aangetekend.
Bondsdaglid Hermann Fell-
ner liet weten dat er met zijn
partij niet kan worden ge
praat over „een wet die de
kunstmatige bevruchting met
het zaad van een vreemde
man toestaat".
De regering wil voor een der
gelijke bevruchting overigens
alleen toestemming geven in
een huwelijkssituatie. En dat
gaat de sociaaldemocratische
oppositiepartij SPD en de
eveneens oppositionele Groe
nen weer niet ver genoeg. Zij
willen dat kunstmatige be
vruchtingen ook toegestaan
moeten worden voor mensen
die samenleven alsof ze ge
huwd zijn.
Van de kant van de genetica-
wetenschap in de Bondsrepu
bliek mogen ook bezwaren
worden verwacht. Met een
wetgeving zoals die nu op sta
pel staat kunnen de onderzoe
kers met menselijke embryo's
nog geen veertien dagen ex
perimenteren. Zij dreigen
achterop te raken bij hun col
lega's in landen met een meer
liberale wetgeving op de gen-
techniek. Per slot van reke
ning is zelfs de overal ter we
reld gangbare in-vitro-ferili-
satie, de zogenaamde reageer
buisbevruchting, pas mogelijk
geworden na uitgebreide ex
perimenten met menselijk ge
netisch materiaal.
Warschau:
klooster weg
uit Auschwitz
WARSCHAU De Poolse
regering zal alles in het werk
stellen om het omstreden
Karmelietessenklooster op het
terrein van het voormalige
concentratiekamp Auschwitz
zo snel mogelijk te laten ver
plaatsen. Zij heeft dit laten
weten aan Israel.
Hoewel Israel niet officieel is
betrokken bij de onderhande
lingen over het klooster, zit
de kwestie de regering wel
hoog. „Tienduizenden Israëli
sche burgers voelen zich di
rect aangevallen. Daarom
moeten we oog hebben voor
deze zaak", aldus een *woord-
voerder in Warschau.
De rooms-katholieke Kerk in
Polen heeft bekendgemaakt
dat er nu „concrete stappen"
zijn gezet om hetklooster te
verplaatsen.
De Amerikaanse rabbi Avra-
ham Weiss wil dat het Vati-
caan een onderzoek instelt
naar de rol van de nonnen bij
de gewelddadige beëindiging
van een demonstratie tegen
het klooster. Weiss werd vori
ge week samen met zes ande
re Amerikaanse joden door
Poolse arbeiders van het ter
rein van de Karmelietessen
verjaagd, terwijl de politie
toekeek. De rabbi zal zondag
opnieuw demonstreren tegen
de kerkelijke aanwezigheid
op de „grootste joodse be-
De Franse kardinaal Albert
Decourtray, een van de vier
katholieke vertegenwoordi
gers die destijds de overeen
komst met het Joods Wereld
congres (JWC) onderteken
den waarin staat dat de non
nen voor 22 februari 1989 het
klooster moesten sluiten,
noemt in een brief aan de
joodse gemeenschap in Frank
rijk het uitstel „een admini
stratieve vertraging". Hij wijst
echter ook op „psychologische
oorzaken" en „onbegrip".
De Franse advocaat Theo
Klein, vvice-voorzitter van de
Europese afdeling van het
JWC, heeft gisteren op een
persconferentie te Parijs ge
pleit voor de bevriezing van
alle joods-katholieke betrek
kingen. Hij heeft in een brief
aan Decourtray geschreven
dat de dialoog op dit moment
„onmogelijk" is.
Dialoog en getuigenis
In het kerkelijk jargon neemt het begrip „dialoog" een^
langrijke plaats in. De afgelopen maanden hebben opnie
laten zien hoezeer het gesprek met de andersgeloviger
kerken bezighoudt: de Wereldzendingsconferentie in
Antonio sprak erover, de evangelicalen in Manila hebbei
uitvoerig over vergaderd en het bestuur van de Wereldr^'.
bijeen in Moskou, benoemde deze week een functionaris
de dialoog joden-christenen.
In zowel de katholieke als de reformatorische traditie h
het begrip voor verwarring, onenigheid en verwijdering
zorgd. Vaak gaat het bij die conflicten over de vraag naa
uniciteit van Jezus: is Hij de weg, de waarheid en het le
of zijn andere godsdiensten ook heilswegen naar het hem
Jeruzalem? Die vraag kan worden gesteld in de ontmoe
tussen christenen en hindoes in India, tussen christenei
aanhangers van Afrikaanse stam-religies, tussen christej
en joden of tussen christenen en moslims. Wie ook dej*
sprekspartner van de christen is, steeds komt het aan op
vraag naar de diepste overtuiging van beiden. En het b
merk bij uitstek voor het christelijk geloof is de figuur
Jezus. De vraag: wie is Jezus, kan dus niet worden ontlo]
De onenigheid in discussies over dialoog is voor een dei
herleiden tot begripsverwarring. Bedoelen we ermee dat
partners zoeken naar het gemeenschappelijke? Moet de i
„water bij de wijn" doen omwille van de ander? Of moe^
beide partners juist zichzelf zijn omdat de presentie vanr(
genheid de eerlijkste voorwaarde is voor een echte ontnj-
ting? j
HET „taalprobleem" dekt natuurlijk niet de verschillen, ft
hebben de discussies in San Antonio en Manila weer ej]
aangetoond. De dialoog, opgevat als wezenlijke ontmoefc]
tussen mensen uit verschillende tradities, vraagt om keujl
Hebben christenen „een woord voor de wereld" of gaan ^1
stemmen op in het religieuze koor van de wereldgodsdi
sten? Misschien moet de vraag anders worden geformulejn
Niet de „theoretische" vraag naar God en goden, maarje
persoonlijke vraag van Jezus: „Wie zegt gij dat ik ben", j
antwoord daarop is bepalend voor {le dialoog. Wie Jezus
als de zoon van God, houdt dat geloof in een eerlijk gesp^
niet voor zich; wie dat wel doet neemt z'n gesprekspartel
niet serieus. Net zo doet die ander er goed aan zijn die#5
overtuiging uit te spreken.
ti
CHRISTENEN hebben vanouds weieens last van de onto
belijkheid om voor anderen te beslissen wat ze moeten gf1
ven. Die neiging hangt wellicht samen met de verstrenge^
van macht en geloof in het verleden. Het christendom,,
westerse godsdienst heeft een rijke traditie in het overh^
sen van andere volkeren. Die expansie was mede mogeT
op grond van een gevoel van superioriteit, in cultuur en|
loof. De „vergissing" die vaak werd gemaakt is dat gef
overdraagbaar is in een positie van beter weten, superior^
en macht. Wie zo denkt over geloof, voelt zich bedreigd
een pdsitie van gelijkwaardigheid met andere godsdienst
De vraag van Jezus: „Wie zegt gij dat ik ben", plaatst!
voor een vrijwillige en persoonlijke keuze. Op grond I
Zijn doen en laten en Zijn spreken antwoordden de discj
len en geloofden in Hem.
De winst van zowel „San Antonio" als „Manila" is dal
noodzaak van die persoonlijke belijdenis: „Jezus is Heerk
alle scherpte naar voren is gekomen als beslissend voorh
christelijk geloof. En die andere godsdiensten dan? Dé nil
weet niet waar Gods Geest al of niet waait; dat is zijn 1
ook niet. Die is: getuige zijn van God die zich in Jezus k
kennen als in de gestalte van een dienaar en die menseiti
Weg wijst.
Zeer warm
DE BILT Ook vandaag vol
op zomer. De temperatuur
stijgt tot circa 30 graden, in het
zuidoosten zelfs tot 33 graden.
Een tropische dag dus. De
warme lucht wordt aange
voerd met een matige zuidoos
tenwind. Ook de nachttempe-
ratuur blijft hoog, zo'n 17 gra
den. Bij deze hoge temperatu
ren stijgen de onweerskansen
behoorlijk. In Frankrijk en
zuid-Engeland zijn al flinke
buien gevallen. De onweers
storing koerst richting Neder
land. Het zuiden van ons land
is.het eerst aan de beurt. Ook
voor morgen luidt het motto:
zomers, kans op
NoorwegenZweden en Denemar
ken: zonnig. Middagtemperatuur
langs de noorse westkust tijdelijk op
lopend tot 20 a 25 graden; elders in
zuid- en midden-Skandinavië 23 tot
28 graden Langs de oostzeekust van
Denemarken 21 graden.
West-Duitsland: zonnig, maar vanuit
het westen enkele regen of onweers
buien, plaatselijk met windstoten of
hagel. België en Luxemburg, geleide
lijk meer bewolking en plaatselijk
wat regen of onweer, mogelijk met
hagel of windstoten met afkoeling.
Ierland. Schotland en Engeland: in
het oosten bewolkt met een kans op
een bui; in het westen en in Ierland
zonnig
Frankrijk: zeer warm, in het westen
en zuidwesten echter opkomende be
wolking met regen of onweersbuien
Deze condities breiden zich, gepaard
met afkoeling, geleidelijk noordoost-
waarts uit en bereiken zondagavond
het noordoosten van het land Langs
de Middellandse zee echter aanhou
dend zonnig met middagtemperatu-
ren van rond 30 graden.
Spanje en Portugal: vanuit het wes
ten weer overgang naar een zonnig
weertype in geheel Spanje en Portu-
fal, uitgezonderd de Spaanse noord-
ust, waar laaghangende bewolking
voorkomt. Middagtemperaturen van
21 graden langs de noordkust tot 38
graden plaatselijk landinwaarts in
het zuiden. Langs de zuid- en oost
kusten 28-33 graden.
AÉÉlHta- en Oostci
Zwitserland opkomende
bewolkig met enkele onweersbuien.
Middagtemperatuur in het laagland
30-35 graden
Italiëzonnig, met een kans op een
onweersbui. Middagtemperaturen
meest tussen 30 en 35 graden, lokaal
in het laagland bij aflandige wind,
nog hoger.
Joegoslavië: vrijwel overal zonnig en
warm tot zeer warm. Middagtempe
ratuur boven 30 graden.
Griekenland, zonnig. Middagtempe
raturen boven 30 graden.
samenwerking mei dil bl