Hoe Mahinda (27) dank zij
Boeddha stopte met roken
Vakantiereis
Marokkaanse
gastarbeiders
vaak een drama
finale
1
Ingrijpende
Veranderingen
zwakzinnigenzorg
CcidócGouoatvt
ZATERDAG 22 JULI 1989 PAGINA 23
In het Boeddhayana
Centrum in Den Haag is
afgelopen zondag de
ceremonie gehouden
waarmee aan Maurits
Breed veld de status werd
verleend van eerwaarde
bhikkoe Mahinda.
FOTO:
MILAN KON VA LINK A
DEN HAAG - Twee en een half
baaltje Brandaris in de week en
voor het lekker nog wat sigaretjes
er tussen door. Maurits Breedveld
heeft het euvel aangepakt via het
Pad van de Boeddha. Een paarde-
middel, hij wil dat niet bestrijden,
maar wel effectief.
De 27-jarige boeddhist: „Het hele punt
is dat de roker denkt dat zijn verlangen
naar nicotine een constante is. De
Boeddha leert dat niets constant is. Alles
is in beweging. Ook de zin in een sigaret.
Een roker die trek krijgt maar niet op
steekt, is onmogelijk in staat het verlan
gen gedurende langere tijd achtereen te
voelen. Een minuut kan voorbij gaan,
twee minuten, misschien drie minuten -
maar dan denkt-ie gegarandeerd weer
aan iets anders. Aan zijn vrouw, aan zijn
werk of wat dan ook. Vervolgens komt
het verlangen naar een sigaret opnieuw
op. Maar daarna glijden zijn gedachten
af naar wéér iets anders. De Boeddha
leert om dat komen en gaan van het ver
langen waar te nemen - en er verder
niets mee te doen. Het is zinloos om het
te bevredigen, want het komt toch weer
terug. En ook als je het niet bevredigt
gaat het vanzelf weer weg. Beperk je dus,
zegt de Boeddha, tot observeren. En als
je je daartoe inderdaad beperkt, zal blij
ken dat het verlangen geleidelijk aan af
neemt. Dan blijkt het elke keer dat het
zich weer manifesteert, een beetje min
der te zijn geworden. Óp den duur is er
geen spoor meer van te bekennen".
pllsen
Het verlangen naar die o zo geurige
Brandaris-shagjes is bij Maurits Breed-
j veld inmiddels in die mate verdampt
I dat hij er in elk geval overdag in het ge-
I heel niet meer naar taalt. Wel treedt er
I soms nog in zijn dromen een genoeglijke
I peuk op. In zo'n geval draait hij zich om
en is ook dat weer voorbij. Evenzo heb
ben de schuimende pilsen en de boter
zachte biefstukken de hielen gelicht.
Maar een mens wordt nog door zoveel
méér verleidingen bezocht. Glanzende
auto's, verre vrouwen, roem en applaus
en vakanties op Aruba - ook daar wil
Maurits allemaal van af. En daarom
heeft hij besloten het Pad van de Boedd
ha full time te gaan bewandelen en radi
caal. Afgelopen zondag in het Boeddhay
ana Centrum in de Haagse Stephenson-
straat, tijdens een plechtige ceremonie,
vroeg en kreeg hij toestemming om toe
te treden tot de rijen der bhikkoes of
boeddhistische monniken. Na eerder al
zijn oude naam te hebben verwisseld
voor die van Mahinda, wat 'krachtig
persoon' betekent, gaat hij sindsdien
door het leven als de 'eerwaarde' Mahin
da.
Het Boeddhayana Centrum werd in
1978 opgericht door de wel zeer eerwaar
de abt Dhammawiranatha Thera, voor
heen Pierre Krul uit de Haagse Kemp
straat, en het vormde lange tijd een mar
ginaal eenmanskloostertje. De laatste ja
ren echter maakt het een opmerkelijke
bloei door. Bedroeg het aantal leerlingen
in 1981 niet meer dan vijftien, momen
teel zijn er honderden mensen uit heel
Nederland die zich min of meer regel
matig door Dhammawiranatha laten uit
leggen dat hun frustratie welbeschouwd
wordt veroorzaakt door drie factoren.
Verlangen, ^afkeer en onwetendheid.
Klooster
Behalve Mahinda zijn er nog drie andere
zoekers naar de uiteindelijke Verlichting
tot het klooster toegetreden. De gewijde
non Dhammaguttha. de novice-non Ra-
tana en de novice-monnik Akasa. Met
hun vijven vormen zij een eendrachtig
gemeenschapje dat de dagen voor een
groot deel slijt met mediteren (elke mor
gen van vijf tot negen), studeren, lesge
ven en stofzuigen.
Verliefd worden zij niet* Boeddhistische
monniken en nonnen gaan als celibatai
ren door het leven en mogen elkaar met
nog geen vinger aanraken. Steekt het
verlangen hiernaar toch de kop op, dan
wordt het waargenomen en aan contem
platie onderworpen; totdat het weer ver
dwijnt. Naar Mahinda/Maurits Breed
veld in het jaar van zijn noviciaat heeft
ervaren manifesteert dit erotisch verlan
gen zich met aanzienlijk meer kracht
dan dat naar de Brandaris-shagjes en
kan het qua tijdsduur wel oplopen tot
een minuutje of tien. Maar dan wijkt
ook deze bewustzijnswolk onherroepe
lijk weer voor een andere.
Hoe het komt dat het boeddhistisch per
spectief op de Verlichting hem zoveel
meer lokt dan de Nederlands-Hervorm
de hemel die zijn ouders hem destijds in
Nieuw-Lekkerland voorhielden?
„Tot mijn veertiende ben ik echt gelovig
geweest in christelijke zin. Daarna ben
ik nog zo'n drie jaar in de kerk blijven
komen, maar verloor ik het contact met
wat daar werd gepreekt. Een almachtige
en algoede God die zo'n onvolmaakte
wereld heeft geschapen? Jezus Christus
die de last van de wereld op zijn schou
ders heeft genomen? Ik kon niet ervaren
dat dat waar was. Om mij heen zag ik
allemaal mensen die overduidelijk hun
eigen pakje aan het dragen waren".
„Ik kreeg een boek over het boeddhisme
in handen en merkte dat de ideeèn die
daarin werdpn ontvouwd veel beter bij
mijn eigen belevingswereld aansloten.
Geen almachtige God, maar de verant
woordelijkheid bij ieder individu afzon
derlijk. Ook de volstrekte geweldloos
heid sprak mij sterk aan. Maar daarna
heeft het me nog wel tien jaar zoeken ge
kost voor ik in de eerwaarde Dhamma
wiranatha Thera een leraar vond die me
inspireerde om echt ernst te maken met
mijn levensopdracht".
In die tussentijd heeft Hamindg de
meest uiteenlopende activiteiten ont
plooid. Hij maakte de havo af, voer op
de binnenvaart, werkte in de bouw. als
administratief medewerker op een stad
huis en recentelijk als leerling-verpleeg
kundige in het Academisch Ziekenhuis
in Leiden. Maar nu heeft hij. als bhik
koe, het Pad naar de Verlichting dan de
finitief tot het zijne gemaakt.
Eerwaarde
Hetgeen hem recht geeft op de waardig
heid van met „u" en eerwaarde" te
worden aangesproken. Voor het onder
houd met de verslaggever neemt hij,
overeenkomstig de traditie en zonder
merkbare verlegenheid, plaats op een
podium dat een halve meter hoger ligt
dan het niveau dat zijn bezoeker wordt
toegewezen. Deze laatste, nog niet goed
op de hoogte van de etiquette, begint
aanvankelijk de jongeman onbekom
merd te tutoyeren. Maar wordt gauw
wegwijs gemaakt; „Leken spreken een
monnik aan met bhante of net Neder
landse eerwaarde".
Dus bijvoorbeeld, als we aan tafel zitten
en de suiker bevindt zich buiten handbe
reik, moet de formulering luiden: Bhan
te, geef de suiker 's door?
„In zo'n geval vraagt u: Bhante, zoudt u
de suiker even willen aanreiken?".
WILLEM SCHEER
i BARCELONA - Een triest bericht
dezer dagen, één uit de lange rij
over verkeersongevallen op de
Spaanse autowegen. Een Marok-
kaans echtpaar, van Frankrijk voor
een vakantie op weg naar zijn ge
boorteland, reed in de buurt van
Barcelona de verkeerde snelweg op,
kwam tien kilometer later tot de
ontdekking dat er iets fout zat en
draaide abrupt om. Op de verder
verlaten tolweg kwam met 120 ki
lometer per uur een auto met vier
jongelui aangereden, om half vier
op weg naar huis na een avondje
stappen. Ze reden frontaal in op de
J buitenlandse spookrijder en von-
i den de dood. Net als de Marok
kaanse bestuurder. Diens vrouw
ligt in een diep coma in het zieken-
huis.
Behalve aan het leven van vier jonge
mensen, kwam zo een triest einde aan
de lange tocht van een van de honderd-
i duizenden Marokkanen, die elke zomer
Spanje doorkruisen op weg naar de boot
i naar Marokko. De gastarbeiders uit
j vooral Frankrijk, West-Duitsland, Ne
derland en België volgen twee routes die
naar het zuidelijke Algeciras, bij Gibral
tar, leiden. Het grootste deel gaat bij het
Baskische Irun de grens over om via
Madrid zuidwaarts te rijden, de rest
volgt via de toeristische grensovergang
bij het Catalaanse La Jonquera de snel
weg langs de Middellandse-Zeekust.
Een lange, uiterst vermoeiende weg. Na
de ruim duizend kilometer uit Neder
land, België of Duitsland volgen nog
eens 1200 tot 1500 kilometer door Span
je naar Algeciras. De meeste Marokka
nen leggen die weg, net als trouwens een
groot deel van de toeristen, in één ruk af
om zo weinig mogelijk tijd kwijt te zijn
aan reizen. Bovendien gaat de tocht
meestal in een vrij oude, grote en volge
stouwde auto. Kinderen, cadeaus voor
de familie thuis, en vooral veel proviand
en liters water om tussenstops zo goed
als overbodig te maken. Een uiltje knap
pen wordt ook nog eens in die auto ge
daan.
Pelgrimage
De maanden juli en augustus vormen
het hoogtepunt van die pelgnmage naar
het geliefde geboorteland. Velen krijgen
van hun werkgevers twee tot drie maan
den om hun heimwee een tijd te kunnen
vergeten. Maar in en door die haast zijn
veel Marokkanen bij de toch al over
vloedige verkeersongevallen op de
Spaanse wegen betrokken.
Het is ook niet de eenvoudigste vakan
tiereis die je je kunt voorstellen. De
spoed waarmee de Marokkaanse gezin
nen door Spanje trekken, heeft ook te
maken met de wetenschap dat ze vaak
heel lang op de boot moeten wachten.
Het gemeentebestuur van Algeciras richt
elke zomer grote kampementen in om
dagelijks duizenden Marokkaanse gezin
nen tijdelijk onderdak te bieden. Het
schrijnend gebrek aan plaatsen op de
veerboot maakt het moeilijk een ticket
te bemachtigen en de wachttijden lopen
uiteen van enkele uren tot een halve
week. Wachten, in en rond auto's, bij
een temperatuur tussen 35 en 40 graden.
Criminelen
Spaanse criminelen, of handelaars die
dicht tegen die kwalificatie aanzitten,
maken handig gebruik van de vermoeid
heid en wanhoop van al die vakantie
gangers. Onlangs protesteerden enkele
honderden Marokkanen in Algeciras te
gen de prijsopdrijving van eenvoudige
levensmiddelen. De burgerbescherming
richtte snel een kleine markt in om tegen
een redelijke prijs te voldoen aan de
enorme vraag naar bijvoorbeeld brood:
Met zwaarbeladen
auto's jakkeren
veel Marokkanen
naar de bóót die
hen naar de
overkant van de
Straat van
Gibraltar
brengen.
FOTO: SP
zes- tot zevenduizend kilo brood per dag
is heel normaal. Het Rode Kruis is druk
doende mensen te behandelen tegen di-
arrhee en heel veel kinderen voor uit
droging te behoeden. En de politie krijgt
talloze aangiftes van berovingen en op
lichting van de Marokkaanse gezinnen.
En al die aantallen groeien per jaar. In
de eerste weken van de massale Marok
kaanse terugkeer zijn 175.000 passagiers
de haven van Algeciras gepasseerd, liefst
37 procent meer dan in dezelfde periode
van vorig jaar. De meesten reisden in
een van de ongeveer 33.000 auto's. En
kele honderden andere wagens hebben
de Straat van Gibraltar nooit bereikt.
EDWIN WINKELS
De zwakzinnigenzorg staan de ko
mende jaren ingrijpende verande
ringen te wachten. Onder het mot
to 'zorg op maat' moeten de voor
zieningen voor geestelijk gehandi
capten beter op elkaar worden af
gestemd en worden uitgebreid. Een
intensieve samenwerking tussen in
stelling is daarvoor noodzakelijk.
Het is de bedoeling dat er een 'naad
loos circuit' ontstaat van voorzienin
gen voor zwakzinnigen. In de ideale
situatie krijgt de zwakzinnige de hulp
die hij nodig heeft; niet meer en niet
minder. De grote klacht, die aan de
basis ligt van de plannen voor 'zorg op
maat', is dat de huidige instellingen
volstrekt langs elkaar heen werken. Op
het gebied van wonen bestaan er voor
geestelijk gehandicapten momenteel
internaten, gezinsvervangende tehui
zen, kinder-gezinsvervangende tehui
zen, dependances van gezinsvervan
gende tehuizen, kort verblijf tehuizen,
sociowoningen, begeleid wonen en
trainingshuizen. Als het gaat om dag
besteding bestaat het aanbod uit diver
se soorten speciaal onderwijs, de soci
ale werkvoorziening, dagverblijven
voor kinderen en volwassenen, en ac
tiviteitencentra. Voor begeleiding kun
nen zwakzinnigen terecht bij sociaal
pedagogische diensten (SPD), de prak
tische pedagogische gezinsbegeleiding,
oppascentrales en 'vrijetijdsklups'.
Kiezen
Ondanks deze enorme variëteit krijgen
zwakzinnigen niet de hulp die ze no
dig hebben. Een kind dat eigenlijk een
té zware belasting voor een gezin
vormt, kan bijvoorbeeld niet voor een
paar dagen naar een gezinsvervangend
tehuis. Er moet gekozen worden: vol
ledig thuis blijven wonen of volledig
naar een gezinsvervangend tehuis.
Tussenvormen blijken maar moeilijk
verwezenlijkt te kunnen worden. Het
experiment met negen logeerhuizen
van de Federatie van Ouderverenigin
gen is een voorbeeld van het tegen
deel, maar is wel hel enige.
Het gevolg van het gebrek aan samen
werking is dat, zwakzinnigen hun leven
niet kunnen inrichten zoals zij en hun
ouders dat willen. In de nieuwe opzet
van de zwakzinnigenzorg moet dat
ideaal aanmerkelijk dichterbij komen.
De grove indeling die er nu gemaakt
wordt, moet tot het verleden gaan be
horen. Duizend zwakzinnigen hebben
duizend manieren om een leven in te
richten. En de zwakzinnigenzorg heeft
er maar voor te zorgen dat al die ma
nieren gerealiseerd worden.
Een voorbeeld uit een voorlichtings
folder van de Federatie van Ouderver
enigingen. „Petra is acht jaar en woont
bij haar ouders. Overdag bezoekt zij
het kinderdagverblijf. Zij is meervou
dig gehandicapt en heeft medische
verzorging nodig, 's Nachts is zij niet
zindelijk. Ze vraagt veel tijd en aan
dacht van haar ouders, zodat de ande
re broertjes en zusjes aandacht te kort
komen. Het wordt de ouders te veel.
Toch willen ze Petra het liefst thuis
houden. Petra's ouders willen enkele
keren per week hulp bij de medische
verzorging, ze willen mogelijkheden
om Petra af en toe ergens te laten loge
ren, adviezen bij de opvoeding van
Petra en af en toe oppas, zodat moe
der de gelegenheid krijgt boodschap
pen te doen, de school van de andere
kinderen te bezoeken enzovoort".
Nu is de zwakzinnigenzorg niet in
staat om aan deze wensen te voldoen.
In dergelijke situaties draait het er dan
vaak op uit, dat het kind in een inter
naat terechtkomt. Maar wanneer het
'naadloze circuit' eenmaal een feit is,
moeten de ouders van Petra de voor
zieningen krijgen waar ze behoefte aan
hebben. De vraag is dan niet meer:
naar welke voorziening kan het kind.
Nee, de vraag luidt dan: waar kan de
hulp gevonden worden die de ouders
van Petra vragen. Ofwel, de zwakzin
nigenzorg moet de diensten gaan leve
ren waar de consument om vraagt.
Proefdraaien
Om dat te bewerkstelligen is dus die
verregaande samenwerking nodig tus
sen de instellingen. Het is de bedoe
ling dat die samenwerking regionaal
opgezet wordt. In twee regio's wordt
sinds 1 oktober vorig jaar proefge
draaid met een 'zorg op maat'-stelsel:
Oost-Gelderland en Amersfoort. De
experimenten duren tot eind volgend
jaar. Hoewel de instellingen in beide
regio's overtuigd zijn van de wense
lijkheid, verloopt de invoering van de
nieuwe opzet moeizaam. Praktische
problemen, instellingen die bang zijn
hun posities te verliezen en de trage
mentaliteitsverandering van de hulp
verleners blijken de grootste obstakels
te zijn.
Maar of ze willen of niet, ze moeten
'zorg op maat' gaan leveren. En als ar
gumenten niet kunnen overtuigen, zal
de portemonnee dat wel doen. De Zie
kenfondsraad, die het beschikbare geld
voor de zwakzinnigenzorg moet verde
len, heeft namelijk besloten dat instel
lingen alleen nog maar geld krijgen
wanneer zij de gevraagde hulp leveren.
Het is echter niet uitgesloten dat de fi
nanciële druk op de instellingen om te
gaan samenwerken nog groter wordt.
De regering laat namelijk uitzoeken of
het niet mogelijk is, de cliènten (dat
wil zeggen de ouders van zwakzinni
gen) een budget ter hand te stellen om
daarmee in de 'supermarkt' van de
zwakzinnigenzorg de benodigde hulp
uit de schappen te halen. Op die ma
nier worden instellingen wel gedwon
gen zich aan te passen aan de vraag,
zo luidt de redenering.
