Js de God van de christenen soms boos op de Chinezen?" £eidóe „Niet te naief denken over veranderingen in Chinese samenleving kerk en wereld Poolse katholieken op Frans anti-revolutiefeest brieven lezers GEESTELIJK LEVEN/OPINIE CeidócSoivtmit VRIJDAG 14 JULI 1989 PAGINA Bisschoppen vragen opheffing „zwarte" kerk WASHINGTON De dertien zwarte rooms-katholieke bis schoppen in de Verenigde Staten hebben er bij George Stal- lings op aangedrongen zijn twee weken oude Imani Tempel op te heffen en terug te keren in de RK Kerk. „Wij erkennen dat de zonde van het racisme de harmonieuze dialoog tussen onze kerk en ons cultureel erfgoed tot een uitdaging voor ons allen maakt", aldus de bisschoppen. Zij menen echter dat de pogin gen om tot zo'n dialoog te komen nog niet mogen worden opge geven. Stallings werd begin deze maand door de aartsbisschop van Washington, kardinaal James Hickey, als priester ge schorst, nadat hij zijn zwarte Afro-Amerikaanse parochie had gesticht om aan de noden van zwarte rooms-katholieken tege moet te komen. Zijn diensten met Afrikaanse en jazzmuziek trekken duizenden zwarten. Paus mogelijk in voorjaar naar Zuid-Afrika KAAPSTAD Paus Johannes Paulus II bezoekt waarschijn lijk volgend jaar mei Zuidafrika, Namibia en Angola. Dat heeft de vroegere aartsbisschop van Kaapstad, kardinaal Owen McCann, gezegd. Het Vaticaan heeft de reis van de paus nog niet bevestigd, maar waarnemers zijn er zeker van dat de paus volgend jaar een en misschien zelfs twee keer naar Afrika zal reizen. De paus heeft al vijf reizen naar Afrika achter de rug. In september 1987 moest het vliegtuig met de paus wegens slecht weer in Lesotho uitwijken naar het vliegveld van Jo hannesburg. De Zuidafrikaanse bisschoppen waren aanvanke lijk tegen een bezoek van de paus aan hun land uit vrees dat het apartheidsregime er misbruik van zou maken. Maar zij hebben deze bezwaren ingetrokken Revolutie is een onrecht dat dient om het onrecht van gisteren snel en afdoende in het onrecht van morgen te veranderen. LERARENECHTPAAR TERUG UIT CHINA Pauze voor Chinese schoolkindertjes in Peking GOES Eigenlijk had den ze nu ergens in Chi na moeten zijn, op een vakantiereis, maar ze zit ten in Goes: Dora en Dick de Vries, docenten aan een lerarenopleiding in Huaiying, China. Ze zijn na de tumulteuze gebeur tenissen in China begin juni, teruggekeerd naar Nederland. Nog steeds klinken verbijstering en onbegrip over de gebeur tenissen door in hun stem. Maar tegélijkertijd is er de wens om weer te rug te gaan, in september. De docenten engels werken sinds september 1988 in Huaiying, een stad ongeveer tweehonderd kilometer ten noorden van Nanjing, in het oosten van China. Ze zijn er terecht gekomen via de Ami ty Foundation, een door Chi nese christenen opgerichte or ganisatie die bijdragen wil le veren aan de Chinese gezond heidszorg, het onderwijs en het sociaal-maatschappelijk werk. Dienst over Grenzen, de kerkelijke organisatie die bemiddelt bij het uitzenden van mensen naar het buiten land, treedt op als interme diair. Beiden hebben onbe taald verlof genomen van hun baan in het onderwijs (hij in Arnhem, zij in Deventer). Christenen zijn in China maar een heel kleine minderheid, temidden van boeddhisten, aanhangers van het confucio- nisme, de islam en allerlei godsdienstige mengvormen. Dora en Dick bezoeken regel matig de diensten van de protestantse kerk in Huaiy ing. Een Chinese vriend geen christen gaat soms met hen mee en tolkt de voorganger min of meer. Ze begrijpen uit de vertaalde flarden dat de preek veelal eenvoudig is en dat de voor ganger veel goede raad geeft (houd je aan de wet, wees een goed vaderlander, drink niet, rook weinig en dergelijke). Een heel speciale ervaring hadden ze tijdens de afgelo pen paasdagen. Er werden toen 160 mensen gedoopt en er was avondmaalsviering. Dopen en avondmaal vieren gebeurt maar twee keer per jaar met kerst en pasen en daarom zijn het bijzondere diensten. De Chinese prote stantse kerk kent alleen vol wassen doop, de mensen moeten eerst twee jaar „doop- onderricht" hebben gehad voordat ze mogen worden ge doopt en meteen daarna wordt avondmaal gevierd. Dick en Dora de Vries von den het ontroerend om mee te maken: honderdzestig volwas senen, van wie sommigen al oud, die naar voren kwamen en gedoopt werden, daarna avondmaal vierden met mat zes (Chinezen kennen geen brood) en wijn in piepkleine aardewerken „eierdopjes" uitgeschonken uit een oude theepot. De predikant was een stok oude man van elders; de (jon ge) voorgangers van de ge meente zijn nog niet officieel predikant en mogen de sacra menten niet bedienen. Een echt kerkgebouw heeft de protestantse kerk van Huaiying niet. Tijdens de cul turele revolutie werd het toenmalige kerkgebouw ont eigend en afgebroken; eind ja ren zeventig kreeg de ge meente van de lokale over heid een huis aangeboden. De tussenmuren zijn uitgebroken; in het souterrain, onder de trap en op de verdieping zit ten ook gemeenteleden. Die kunnen dan wel niets zien, maar horen via luidspxDre- kers wel wat er gebeurt op de begane grond. Per zondag komen er zeker zo'n duizend mensen; sommi gen van hen hebben er uren lopen of fietsen voor over. De kerk in China groeit sterk. In de ene streek is de over heid wat toeschietelijker dan in de andere om toestemming te geven voor het bouwen van kerkgebouwen of voormalige kerken weer ter beschikking van de christenen te stellen. Vrijwel overal is er een tekort aan predikanten. Het totaal aantal christenen in moeilijk aan te geven. De meeste schattingen spreken van vier miljoen protestanten vier miljoen katholieken en nog een aantal christenen die bijeen komen in zogeheten huisgemeenten. Deze groep wordt wel onder scheiden van de christenen die zijn verenigd in de Chine se Raad van Kerken en door sommige fundamentalistische groepen in het buitenland (ook in Nederland) tegen die verenigde christenen in de Raad uitgespeeld. Christenen van de huisgemeenten zouden tijdens de Culturele Revolutie trouw aan het geloof zijn ge bleven en moesten daarom ondergronds; de christenen van groepen die zijn verenigd in de Raad van Kerken zou den minder „zuiver op de graad" zijn. Verschillen tussen christenen zijn niet te ontkennen: groe pen, bewegingen en kerken hebben hun eigen geschiede nis en er zijn net als in Neder land verschillen van inzicht. Maar het is niet terecht chris tenen in en buiten de Raad te gen elkaar af te zetten. Bo vendien komt het regelmatig voor dat christenen zowel naar bijeenkomsten van huis gemeenten gaan als naar de kerk. En er zijn huisgemeen ten die nqg bestaan omdat het dichtstbijzijnde kerkgebouw te ver weg is voor de kerkle den. Bovendien worden de meeste voorgangers in de huisgemeenten gevormd op een van de twaalf seminaries van de Raad. De katholieken zijn verdeeld in de Patriottische Kerk en in de Rome-getrouwe Katholie ke Kerk. De splitsing heeft onder meer te maken met de eisen van Mao aan Chinese organisaties. Die betroffen on der de eis van een eigen, Chi nees bestuur. Daardoor moest de Rooms-Katholieke Kerk breken met het Vaticaan, het „bestuur" in Rome. „We hebben de indruk dat veel Chinezen behoefte heb ben aan wat meer oriëntatie in het leven dan wat de partij geeft. De geconcentreerde aandacht waarmee de ge meenteleden luisteren naar de soms erg lange preken, is ui terst opmerkelijk, veel sterker dan op politieke vergaderin gen vinden Chinezen die zelf niet christen zijn", zegt het echtpaar De Vries. Oriëntatie Het christendom heeft wat aan levensoriëntatie veel te bieden, dus is die groei van de kerk wel begrijpelijk. „Maar", voegen ze er aan toe, „mis schien had die Chinese vriend ook wel een beetje gelijk toen hij zei: „kijk, veel Chinezen zijn arm. De kerk belooft een leven na de dood en dat leven is volgens de dominee veel beter dan wat ze nu leiden. Dat is een aantrekkelijk ge loof. Vooral als je al oud bent en behalve armoede ook nog de ellende van lichamelijke gebreken krijgt". FOTO: AFP Ze herinneren zich ook hoe een Chinese student wat be deesd vroeg of de God van Dick en Dora misschien boos is op China. De christenen van het westen zijn rijk en vrij en in het niet-christelijke China zijn de meeste mensen arm en onvrij... Van „georganiseerde zen ding" in China kan geen spra ke zijn; dat is tégen de regels. Maar het verhaal van de God van de bijbel kan zomaar ter sprake komen, is hun erva ring, gewoon tijdens ontmoe tingen met mensen. En de aanwezigheid van Dora en Dick in China zelf is in zeke re zin een getuigenis. Want ze zijn niet gegaan uit louter nieuwsgierigheid of zin voor avontuur. „We zijn hier ook omdat we als christenen me nen dat we moeten helpen wanneer daar om wordt ge vraagd", zo leggen ze studen ten uit die naar de achter grond van hun aanwezigheid in China vragen. LÜTSEN KOOISTRA Dora en Dick de Vries, docenten engels op een lerarenopleiding in Huaiying een provin ciehoofdstad in oostelijk China hebben op een betrekkelijke afstand de studentenonlusten in het land gevolgd. In Huaiying waren wel de monstraties en zelf hebben ze de lessert na de vierde juni ge staakt, maar van beschietin gen of van massale arrestaties op hun campus was geen sprake. Terugkijkend zeggen ze: „We zijn als westerlingen te naief geweest over de ver anderingen die in het land zouden hebben plaatsgevon den. De Chinese samenleving voor zover wij die kunnen doorgronden, is niet ingericht op vrijheid en zelf denken. Eerder geldt het tegendeel. De partij is de allesbeheersen de factor Op alle niveaus van de samenleving is steeds de partij aanwezig: in het direc toraat van ons instituut, maar ook in de kleinste afdeling van de fabriek. De partij be slist wat goed en kwaad is; wie een goed vaderlander is of wie als reactionair gestraft moet worden. De betere ba nen zijn alleen voor de partij leden, de kaders. Aan het par tijlidmaatschap zijn voorwaar den verbonden en zo houdt het systeem zichzelf in stand en de burgers onder controle. Je bent immers een goede Chinees als je doet wat de partij van je vraagt. De mees te Chinezen wonen en wer ken in units, via een poort toegankelijke terreinen waar iedereen alles van elkaar weet, ook de partij. Zo kun je een samenleving sturen en kun je studenten bij wijze van spreken ene dag de hoop van het vaderland noe men en de andere dag arres teren als criminelen en con tra-revolutionairen. En zo kun je ook altijd de gezochte studentenleiders vinden; ver stoppen in een andere unit kan niet, je wordt overal her- Dora en Dick de Vries hebben meermalen in uiterste ver wondering en soms met verbijstering kennis geno men van wat er allemaal ge beurt in China: meisjes die worden letterlijk worden weggegooid omdat het ene kind per echtpaar dat van de Overheid is toegestaan, „dus" een jongetje moet zijn. Of van het verklikken van familiele den die mee hebben gede monstreerd tijdens de studen tenopstand. „Je kunt dat ver klikken alleen begrijpen als je beseft dat de partij eigenlijk een religieus instituut is, waaraan vele „goed-gelovige" aanhangers gehoorzaam zijn". Onthutsend vonden ze ook een verhaal in de Engelstalige krant „China Daily". Daarin werd beschreven hoe het toch kwam dat het een bepaalde boerengemeenschap zou goed ging. Het antwoord: elk jaar werd afgesproken welke vrouw zwanger zou worden; en elk jaar werd zo'n gepland kind verkocht aan rijke men sen in de stad. Door die kin- der-verkoop kon de boerenge meenschap zelfs een kleine tractor kopen. Onderwijs Maar er is meer. Bijvoorbeeld de corruptie. Met geld bereik je veel, net als met relaties. Beide zijn nodig om te ontko men aan de dwingende regels die de overheid mensen op legt. Studenten van het Insti tuut waaraan Dick en Dora werken zijn daar meestal niet op basis van eigen keuze. De overheid selecteertde beste studenten voor de top univer siteiten en verdeelt de rest onder de overige instituten. De studenten van die overige universiteiten mogen meestal zelf niet een studierichting kiezen, zo ook op het instituut van de Nederlanders. En als hun studenten het diploma op zak hebben, bepaalt de staat in welke plaats en op welke school ze les gaan geven. Na verloop van een aantal jaren zijn er misschien mogelijkhe den voor overplaatsing. In zo'n geval is het handig om geld te hebben en 'een krui wagen, afgezien van het par tijlidmaatschap natuurlijk. Overigens, onderwijs heeft in de Chinese samenleving een volstrekt andere plaats dan in de Nederlandse situatie. Dat blijkt al uit het percentage van het bruto nationaal pro- dukt dat voor onderwijs wordt uitgegeven: iets meer dan drie procent.(l) Dat percentage wordt nog sprekender als wordt bedacht dat zo'n dertien procent van de nationale inkomsten wordt uitgegeven aan „bankets", de recepties en de ontvangsten. Dergelijke sociale ontmoetin gen waar de kaders elkaar ontmoeten zijn kennelijk van grote betekenis voor de Chinese samenleving. Dick en Dora de Vries hebben ook veel positieve ervaringen. Bijvoorbeeld de warmte van de „gewone" ontmoeting met mensen en de ervaring van vriendschap en hartelijkheid. Het is niet trouwens niet een voudig om met de „gewone Chinees" in contact te komen. Het aantal mensen dat Engels spreekt, is beperkt en voorbe houden aan de elite. Ze heb ben een tolk ter beschikking („onze Chinese dochter") om tenminste een beetje te kun nen communiceren en zich op de hoogte te kunnen stellen van de noodzakelijke kennis, zowel op hun werk op straat. FOTO: DORA DE VRIES Hoe weet je bijvoorbeeld hoe je met de bus naar Nanjing kunt gaan als je niets begrijpt van de Chinese lettertekens? Beiden hebben zin om terug naar China te gaan. Om vrierjden te ontmoeten en ook om weer mee te helpen bij de opbouw van een land dat in veel opzichten hulp nodig heeft. En wat betreft de recente overwinning van de „hardli ners" hebben ze hun hoop mede gevestigd op de zaken mensen en de industriëlen aan de oostkust. Die hebben belang bij voortgaande libera lisering van het land en wel licht komt van die kant druk om terug te keren naar een klimaat waarin openheid en vernieuwing kunnen gedijen. Kardinaal Glemp PUY DU FOU Tachtig Polen, onder wie de pri maat van de Poolse RK Kerk, kardinaal Jozef Glemp, zijn de afgelopen dagen te gast geweest in Puy du Fou in de Vendée tussen La Rochelle en Nantes. Daar viert Philippe de Vil- liers, staatssecretaris van cul turele zaken in de regering- Chirac (1986-1988), elk jaar de opstand van de „Chouans": de bevolking en de adel van de Vendée. De „Chouans" ver zetten zich in 1793 tegen de militaire dienstplicht, die de Franse revolutionairen toen probeerden door te voeren. In tegenstelling tot de rest van Frankrijk bestond er in de Vendée een sterke band tus sen de bevolking en de lokale edelen, die bepaald geen 'ho- fedelen' waren, en dus niet verantwoordelijk werden ge houden voor de wantoestan den in Frankrijk voor de Re volutie. De beweging werd geken merkt door trouw aan koning Lodewijk XVI en de RK Kerk. Philippe de Villiers is een directe afstammeling van een van de adellijke leiders van de opstand tegen de revo lutionaire beweging in Frank rijk. Met de viering dit jaar van de tweehonderdste verjaardag van de Franse Revolutie krijgt het feest op het kasteel van Puy du Fou nog meer dan anders een antirevolutio nair tintje. Men herdenkt de 'martelaren van de revolutie' en laat het eigen gezicht van de Vendée zien. Dit jaar is een aantal leiders van de Poolse vakbond Soli dariteit en de Poolse RK Kerk uitgenodigd, onder wie Glemp. De vakbond, zich be wust van de gevaren van een al te prominente aanwezig heid, heeft niet de tweede man, Bronislav Geremek, af gevaardigd. Die heeft de voorkeur gegeven aan de uit nodiging van president Mit terrand om deel te nemen aan de officiële feestelijkheden van vandaag in Parijs. De 'rode' bisschop van Evreux, Jacques Gaillot, die zich de woede op de hals haal de van zijn collega's door zijn afwijkende uitspraken over aids en echtscheiding noemt in een vraaggesprek met le Nouvel Observateur de Fran se Revolutie' de belangrijkste gebeurtenis sinds de verrijze nis van Jezus Christus. De Franse bisschoppenconferen tie heeft geen verklaring over 200 jaar Franse Revolutie uit gegeven, maar verscheidene kerkleiders hebben zich we gens de kerkvervolging in de jaren na 1789 tamelijk terug houdend over de viering er van uitgelaten. Kardinaal De- courtray vond dat de resulta ten van 1789 overschaduwd werden door de terrreur in de latere jaren. Speciaal onderwijs Vandaag en morgen bespreekt de partijraad van v CDA de op- en aanmerkingen die de leden hebben gemat kli. op het ontwerp-verkiezingsprogramma. Het partijbestue heeft enkele punten van kritiek al overgenomen, zo is de 111 gelopen dagen duidelijk geworden. Een daarvan is de aaU[ scherping van het onderdeel speciaal onderwijs. De led êu van het CDA vonden dat het ontwerpprogramma niet vjev genoeg ging in de bescherming van de zwakkere leerling svi tegen voortdurende bezuinigingen op het speciaal onderwvel en eisten onvoorwaardelijke opheffing van de zogeheten f(^° matiestop. Dit type onderwijs groeit de laatste jaren fors door het „bevriezen" van het aantal leerkrachten worden kosten van deze scholen in de hand gehouden. Dat de I maatregel niets af of toe dóet aan de oorzaken van die gr< kan een kind begrijpen; de maatregel is dan ook louter e^ bezuiniging en heeft met onderwijsbeleid niets te maken. C De aanscherping lijkt een verstandige aanvulling op Hl ontwerpprogramma. De maatregel van mevrouw Ginja, Maas gesteund door het volle politieke gewicht van nister Deetman heeft terecht tot bijzonder felle reacti 1 geleid bij onderwijsgevenden en bij ouders. Duizenden v; hen protesteerden enkele maanden geleden in Den Haag o er de kamerleden ervan te overtuigen dat ze kinderen, oude El en leerkrachten onrecht aandeden. Dat het CDA tot nu te de staatssecretaris op dit punt de botte bezuinigingsbijl uit handen heeft genomen, is voor velen nog steeds niet go^,0( te begrijpen. Wellicht geeft dat feit nog weer eens aan hjjg< verkrampt de CDA-fractie is geworden onder het onderwihg beleid van het kabinet-Lubbers en van Deetman in het b|e: zonder. Tegen beter weten in en onder dreiging van opsta}1 pen door Deetman immers heeft tenslotte de fractie inaJ stemd mët de maatregel. L, ou Men kan constateren dat de partijleden op dit punt 4 CDA-fractie een signaal hebben willen geven: zo niet weflgr Tegelijkertijd echter is de aanscherping in de huidige formL lering te „goedkoop". Immers, opheffen van de formatiesték leidt tot verdere groei van het speciaal onderwijs en hèn wordt die groei betaald? Door elders te bezuinigen in het of I derwijs, waardoor er minder terecht kan komen van de ff gewenste verbeteringen in kwaliteit? Afgezien van de finaie ciële perikelen: door het afschaffen van die belachelijtfjt maatregel wordt niets gedaan aan het voorkómen dat kindag ren een beroep moeten doen op extra zorg. p' HET was beter geweest als het partijbestuur het signaal v^ei de leden niet alleen had overgenomen, maar er ook de aai kondiging van werkelijke preventieve maatregelen bij hag gedaan, voorzien van een prijskaartje. Dan zou duidelijké" zijn geworden wat het onderwijs aan kinderen die extra zoiL nodig hebben, het CDA waard is. Op dat punt heeft de parta nog wat goed te maken. iel 1 Wolken velden DE BILT (KNMI) In de al gemene drukverdeling in onze omgeving komt maar weinig verandering. De luchtstroming blijft uit het noordwesten ko men. Morgen nadert met deze stroming een storing, die zich thans bij IJsland ontwikkelt. Dit brengt wolkenvelden met zich mee, die af en toe zo dik kunnen worden, dat er wat motregen uit gaat vallen. Van nacht daalt de temperatuur tot ongeveer 10 graden en over dag loopt het kwik op tot een graad of 18 aan de kust, tot 22 graden in het zuiden van het land. De wind waait uit een westelijke richting en is matig rond kracht 4. Na de passage van de storing blijft de luch- taanvoer uit het noordwesten komen. Wolkenvelden afge wisseld met zonnige perioden bepalen dan het weerbeeld en de temperaturen veranderen maar weinig. Weersvooruitzichten voor diverse Europese landen, geldig tot en met zaterdag: Denemarken: Wolkenvelden en hier en daar wat regen Middagtempera- tuur rond 17 graden Engeland: Perioden met zon maar vooral in het noorden ook enkele wolkenvelden. Droog. Middagtempe- ratuur van 20 graden in het noorden tot 24 graden in het zuidoosten. Ierland: Tamelijk zonnig maar op vrijdag ook nog enkele wolkenvel den. Middagtemperatuur ongeveer 19 droog Middagtemperatuur van 18 graden aan de kust tot 23 graden in de Kempen en de Ardennen West-Duitsland: In het noorden wol kenvelden en hier en daar wat regen. Elders perioden met zon en droog. Middagtemperatuur van 18 graden in het noorden tot 24 graden in het mid den en zuiden. Frankrijk: Overwegend zonnig, maar in het uiterste noorden ook enkele wolkenvelden. Middagtemperatuur aan de noordwestkust en in Norman- dië en Bretagne ongeveer 20 graden Aan de Atlantische kust en in het midden en oosten ongeveer 25 gra den Temperaturen aan de Rivièra oplopend tot 30 graden. Spanje en Portugal: Zonnig. Middag temperatuur in noordwest Spanje on geveer 25 graden. Aan de Portugese westkust, de Algarve, de zuid- en oostkust van Spanje ongeveer 30 gra den. In het binnenland aanzienlijk Oostenrijk: Zonnig. In de middag j kele stapelwolken en in h< kans op een regen of on' Middagtemperatuur ongeveer 26 g den in de dalen. In het noordoost! Italië: Zonnig maar in noord-Italië vrijdag nog kans op een regen of o weersbui. Middagtemperatuur o veer 29 graden aan de kust bij Joegoslavië: Overwegend zonn maar in het noorden op vrijdag ni kans op een regen of onweersbiL Middagtemperatuur ongeveer 26 gr t den, in het zuiden iets hoger. Griekenland: Zonnig. In de avoi een kleine kans op een lokale regei g of onweersbui. Middagtemperatur van 32 graden aan de westkust en de eilanden tot 36 graden in het biifl nenland en aan de Egeïsche Zee WEERRAPPORT 29 22 27 21 28 19 'fi i Brieven graag kort en duidelijk geschreven De redactie behoudt zich het recht voor ingezon den Stukken te bekorten Wethouder In de krant van vrijdag werd de Haagse wethoude Van Otterloo geciteerd die dr Drees aanhaalde om te moti veren waarom hij tegen dl bouw van een nieuw stadhui is. De houding van de wethou der bewonder ik. Hij is geö geldsmijter zoals zijn collega' van PvdA, CDA, D66 en SGP Ik bewonder ook de VVD di de moed opbracht tegen he stadhuisplan te stemmen. J. Montaan, POELDIJK.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2