Eervormingen Polen begin Ean verzoening in Europa raakacties in Israel duren voort legering Menem begint .trijd tegen inflatie Alternatief revolutiefeest trekt 100.000 sans-culottes Dikkere woordenboeken door Franse Revolutie yiTENLAND CetdacSomcwit loelpunt in slotfase 'itaal voor Russen China wijst opnieuw journalist VS uit frjSH TIJDENS BEZOEK AAN POLEN EN HONGARIJE: EAVONTUREN VAN KAPITEIN ROB Japanner rijkste man ter wereld 1 l ir«T I MAANDAG 10 JULI 1989 PAGINA 5 itj (Vervolg van de voorpagina) ïjfeKOU Het voetbalduel tussen Spartak en Haarlem in |jjj werd in Moskou Onder ijzige omstandigheden gespeeld, jfleuw en ijzel hadden niet alleen invloed op de bespeelbaar- ,id van het terrein, maar ook op de entree van de tribunes.' isjwedstrijd trok slechts een kleine 10.000 toeschouwers in ejimmense stadion, een tiende van de capaciteit. Het pu lk werd in één vak gestopt met één in- en uitgang, de oor- ;jjt van de ramp. Luttele minuten voor het einde verlieten ojderden kleumende toeschouwers bij de stand 1-0 het sta sia. Spartak maakte in de slotminuut 2-0 en het gejuich lok- eien groot aantal terug. Op de door de ijzel en sneeuw spek- \jlde trap kwamen terugkerende en vertrekkende suppor- ei met elkaar in botsing. In het gedrang was ontsnapping i(| mogelijk omdat alle andere uitgangen op gezag van de Idtie gesloten waren en bleven. Hierbij vielen volgens de ijis gepubliceerde cijfers van Sovjetski Sport 340 doden. Rellen bij vergadering van Republikaner Een regionale partijvergadering van de rechtsradicale Republi kaner in West-Berlijn heeft za terdag tot rellen geleid Demon stranten. die tegen de bijeen komst protesteerden, bekogel den de politie met flessen en stenen. De politie ging de beto gers met wapenstokken en wa terkanonnen te lijf om hen te verwijderen uit de straat voor de ingang van de zaal waar de Re*- publikaner vergaderden. De po litie hield een groep van 400 tot 500 demonstranten verantwoor delijk voor de ongeregeldheden. De rest van de ongeveer 3000 protesterenden trof volgens haar geen blaam. foto: ap Algenplaag in Italië hindert badgasten RIMINI Een algenplaag aan de noordelijke stranden van de Adria- tische Zee heeft gisteren vele bad gasten tussen Trieste en Venetië verhinderd een koele duik te ne men. Zwemmen werd afgeraden nadat een wittig algentapijt was aangespoeld. Een eventuele bedrei ging voor de volksgezondheid werd aanvankelijk door de autoriteiten van de hand gewezen, maar later werd toch een waarschuwing uitge vaardigd en een onderzoek gelast. De Adriatische kusten worden al jaren met warm weer geteisterd door algen, maar dit jaar arriveerde de plaag eerder en is de witte kleur ervan ongewoon. De algen floreren door de enorme vervuiling. PEKING China heeft afgelopen weekeinde opnieuw een journalist van het Amerikaanse radiostation Voice of America uitgewezen. Verslaggever Mark Hopkins is de zevende westerse journa list die door de Chinese regering het land werd uitgezet sinds het leger op 3 juni op bloedige wijze een einde maakte aan de bezetting van het plein van de Hemelse Vrede. De uitgewezen journa listen zouden zich schuldig hebben ge maakt aan de verspreiding van propa ganda en valse berichtgeving. De Ame rikaanse krant Washington Post meldde zaterdag dat na de onderdrukking vah de protesten circa 10.000 mensen in Chi na zijn gearresteerd. De regering heeft tot dusverre 2500 arrestaties gemeld. Negentien burgers in nieuwe regering Sudan KHARTOUM Luitenant- generaal Al-Bashir heeft giste ren negentien burgers be noemd in de nieuwe Sudanese regering. De benoeming komt ruim een week nadat hij door middel van een staatsgreep de burgerregering van Sadiq al- Mahdi ten val had gebracht. Drie ministers zijn afkomstig uit het zuiden van Sudan. Pre mier van de nieuwe regering is Al-Bashir zelf. Hij heeft ook de portefeuille van defensie. Ook op binnenlandse zaken zit een militair. Op de overige mi nisteries gaan burgers de scep ter zwaaien. Vandaag wordt de nieuwe regering beëdigd. lervolg van de voorpagina) ^SHINGTON De l-vormingen in Polen en Ingarije kunnen wel is het „begin van een Jtorisch proces van ver ping in Europa" wor- n. Deze optimistische jachten vormen de ach- fgrond van het gisteren ponnen bezoek van de nerikaanse president jorge Bush aan Polen en Ingarije. Jt zijn bezoek aan de twee •itblok-landen wil Bush la- zien dat de Verenigde Sta- i| achter de snelle politieke janderingen in die landen Beide landen hebben ernstige economische pro- en te kampen, maar Bush ïft al voor zijn vertrek laten :en dat nieuwe miljardenle- niet inzitten. ;h verklaarde dat hij in it-Europa de Amerikaanse iocratische waarden zal be drukken. Hij riep de DDR, lechoslowakije en Roemenië het voorbeeld van hun her vormingsgezinde buren te vol gen en zich bij de voorhoede van de democratische bewe gingen te voegen. Maar het is niet de bedoeling, aldus Bush, „de zaken voor de heer Gor- batsjov te compliceren... ik ga niet proberen hem in het nauw te drijven door spannin gen te kweken in het War schaupact. Onze taak is helder: Te streven naar het helen van oude verdeeldheid, en dat wij onze decennia oude droom vervullen - en dat het nieuwe Europa opstaat, veilig, welva rend, vreedzaam en vrij". Vandaag spreekt Bush het pas gekozen Poolse parlement toe en heeft hij een ontmoeting met de regeringsleiders van Samen met de Poolse partijlei der Wojciech Jaruzelski in specteert de Amerikaanse pre sident George Bush de ere wacht op het vliegveld van Warschau. foto: afp' Polen. Onderwerp van ge sprek zal zijn een mogelijke versoepeling van de afbeta lingsregeling voor de ongeveer tachtig miljard gulden grote schuld van Polen aan het Wes- teh. i Morgen vliegt Bush naar Bu dapest, waar hij met de Hon gaarse leiders zal spreken over de mogelijkheden van Ameri kaanse bedrijven om zaken te doen in Hongarije. Met het oog op meer commerciële betrek kingen met Budapest zal hij aanbieden leraren Engels naar Hongarije te sturen. Het is voor het eerst dat een Ameri kaanse president Hongarije aandoet. Donderdag wordt de Amerikaanse president ver wacht in Parijs voor de econo mische topconferentie van de zeven grootste westerse indus trielanden en de viering van de 200e verjaardag van de Franse revolutie. Daarna reist hij door naar Nederland. Vervolg van de voorpagina) pUZALEM De Is- Slische regering van emier Shamir heeft gis- 'en de Israëlische bevol- ng opgeroepen een eind I maken aan de aanval- a tegen Arabieren uit [aak voor de aanslag op [autobus afgelopen don- rdag, waarbij veertien ensen om hét leven vamen. iar de vergeldingsacties, iarbij een Palestijn is omge- men en ongeveer tien men- i verwondingen opliepen, duurden gisteren na de begra fenis van een .slachtoffer voort met meer anti-Arabisch ge weld. „De regering betreurt onver antwoordelijke daden van jo den door de'bitterheid in hun hart. Deze dingen mogen zich niet voordoen", aldus een re geringsverklaring. Terwijl de Palestijnse opstand de twintig ste maand inging, gingen woe dende joden na de begrafenis in Jeruzalem de straat op, waarbij stenen werden gegooid naar Arabische auto's en „dood aan de Arabieren" werd geschreeuwd. De politie ver richtte elf arrestaties. Een van de Israëlische minis ters, Avner Shaki van de Na tionale Religieuze partij, riep op tot invoering van de dood straf voor „terroristen". Maar het kabinet nam daarover geen besluit. De aanslag op de bus heeft woede gewekt tegenover zo wel Arabieren als de Israëli sche regering, die wordt ver weten de Palestijnse opstand onvoldoende te onderdrukken. Een deel van het geweld wordt georganiseerd door de anti-Arabische rabbijn Meir Kahane, leider van de extreem rechtse Kach-beweging, die als racistisch wordt beschouwd en niet aan de jongste verkiezin gen mocht deelnemen. In een aan de Verenigde Sta ten gericht verwijt zei premier Shamir gisteren dat zijn rege ring geen begrip heeft voor landen buiten Israel die „zich niet voldoende gevoelig be toonden" over de aanslag op de autobus. Washington heeft de aanval veroordeeld maar sprak niet van terrorisme. Is raëlische functionarissen zei den dat dit werd nagelaten om de besprekingen met de Pale stijnse bevrijdingsorganisatie PLO te kunnen voortzetten. Het Israëlische leger heeft gis teren het huis van Abd al- Hadi Suleiman Ghneim ver nield, die de aanslag op de bus pleegde. De woning stond in het vluchtelingenkamp Nus- seirat in de Strook van Gaza. Een joodse nederzetting op de bezette westelijke oever van de Jordaan heeft bepaald dat Arabieren er niet meer in mo gen. Shaarei Tikva, de woon plaats van één van de slachtof fers van de busramp, is de eer ste gemeente die een dergelij ke maatregel neemt sinds de Palestijnse opstand begon. Ook zijn afgelopen weekeinde twee Palestijnen door andere Palestijnen doodgeschoten. Zij werden verdacht van collabo ratie met Israel. Vervolg van de voorpagina) JENOS AIRES De gering van de nieuwe •gentijnse president Car- 5 Menem heeft de Ar- ntijnse austral met 53,7 ocent gedevalueerd en rhogingen in de tarie- n voor gas, elektriciteit, enbaar vervoer en an te openbare diensten hgekondigd. Benzine )rdt 500 procent duur- r. Voor aardgas geldt' n verhoging van 640 ocent voor bedrijven en 0 procent gezinnen. 3 compensatie voor de ver gingen zullen de prijzen voor brood en andere eqrste levensbehoeften terug worden gedraaid en krijgen de meeste arbeiders volgende week een speciale uitkering van achtdui- zend austral, ongeveer 27 gul den. Met deze maatregelen hoopt Menem de grote werkloosheid, de gekelderde lonen en de hy perinflatie (vorige maand al leen al 114,5 procent) te lijf te kunneh gaan. „Allemaal samen zullen we Argentinië genezen, of Argen tinië zal sterven", zei Menem eergisteren in zijn inaugurale rede. „Dat is de wrede keus". Vooruitlopend op de nieuwe richtlijnen hadden bedrijven voor het weekeinde de prijzen van brood en melk met meer dan 150 procent verhoogd. Die verhogingen worden nu door de regering teruggedraaid. De bevolking had in verband met de verwachte prijsverhogingen op grote schaal ingeslagen zo dra de salarissen van juni wa ren uitbetaald. Broekriem Het valt nog te bezien hoe de Argentijnen, die al maanden de broekriem strakker hebben moet aanhalen, op de nieuwe maatregelen zullen reageren. Menems voorganger Alfonsin kreeg te makeh met een alge mene staking toen hij vorig jaar soortgelijke maatregelen trachtte uit te voeren. Dat zich vorige week opnieuw voedsel- rellen afspeelden in de stad Rosario is' een teken aan de wand. Na zijn beëdiging wuift de nieuwe Argentijnse president Carlos Menem (rechts) met aan zijn zij scheidend president Raul Alfon sin de menigte in Buenos Aires toe. De speelruimte voor Menem is krijgen in het buitenland, om- gering: de buitenlandse devie- dat de achterstallige rentebeta- zenreserves zijn vrijwel uitge- lingen over de buitenlandse put en de belastingsopbreng- schuld van 60 miljard dollar sten hollen achteruit. Het zal zijn opgelopen tot 4,5 miljard lastig worden om krediet te dollar. 24.000 MIJLEN OCEAANRACE 4) Larry schrikt hevig, wanneer opeens zijn vroegere stuur- 'n. Bill, zijn kajuit binnendringt, gewapend met een pistool. En m blijft niets anders over dan netjes zijn handen omhoog te 'ken. Ook zijn tweede matroos wordt overmeesterd en Willy 'dt beiden stevig de handen. „Wat hebben jullie met Jojo ge- 8n?" gromt Larry. „Maak je niet ongerust", antwoordt Bill, •e is van schrik overboord gevallen". - Tegen de morgen gaat wind liggen, maar dan nadert juist de 'Vrijheid II' en Rob is niet weinig verbaasd, wanneer hij Willy aan dek ziet staan. Ze vertelt hem wat er is gebeurd, maar informeert bijna tegelijkertijd naar het lot van Marga en Nils. Rob stelt haar gerust. Nils heeft hem per radio al meegedeeld, dat beiden gered zijn. „Zo, en dit roversschip hebben jullie netjes onschadelijk gemaakt", zegt Rob tevreden. Maar hij weet niet, dat er nog iemand zijn woorden hoort: Jojo, die onder het gestreken kluiverzeil verstopt zit. NEW YORK De Japanner Yoshiaki Tsutsumi staat voor het derde achtereenvolgende jaar op de eerste plaats van de lijst van rijkste mannen ter wereld. Deze lijst wordt ieder jaar door het Amerikaanse tijdschrift Forbes gepubli ceerd. Tsutsumi, voorzitter van de Japanse Spoorweg maatschappij Seibu, bleef aan voerder 'ofschoon zijn fortuin het laatste jaar met ruim 3 miljard dollar daalde naar ruim 15 miljard. Forbes neemt geen leden van koninklijke fa milies en staatshoofden in de lijst op omdat zij hun geld gro tendeels door hun politieke status verkrijgen en niet door economische inspanningen. De dertiende plaats wordt ingeno men door de familie Bren- ninkmeijer uit ons land met 5 miljard dollar. Sy. ""V s - ivf i hC- - -a» «-vï l* 08»' tg mm wiome v. ,4 Duizenden mensen protesteerden in Parijs tegen de viering van het bicentenaire, dat de Franse regering handen vol geld kost, en de gelijktijdige topontmoeting van de zeven rijkste landen. foto: afp (door onze correspondent Bob van Huët) PARIJS -1— Een alternatief revolutiefeest van de Franse zanger Renaud en de schrijver Gilles Per- rault heeft afgelopen weekeinde 100.000 .sans culottes' getrokken. Diverse linkse organisaties hadden hun achterban gemo biliseerd uit protest tegen de keuze van president Mitter rand om de herdenking van de bicentenaire in Parijs te la ten samenvallen met de jaar lijkse top van de zeven rijkste landen ter wereld, de zoge naamde G7. De manifestatie had plaats op de Place de la Bastille, waar 200 jaar na de bestorming van de Bastille een gratis popconcert werd gege ven. „De gelijktijdige organisa tie van de G7 getuigt van sma keloosheid en is een histori sche misvatting", aldus opper stalmeester Perrault, die daar mee een instemmend gejoel oogstte. Volgens mede-organi sator Renaud waren alle „com munisten, trotskisten, anar chisten en extreme liberalen van Parijs" aanwezig. Ih hun naam eiste hij onder meer kwijtschelding van de schul denlast van de Derde Wereld en beëindiging van de apart heid. De zanger die vorig jaar nog enthousiast campagne voerde voor de herverkiezing van president Mitterrand schijnthet op het Elysee be hoorlijk te hebben verbruid. „Kritiek moet je niet alleen op je vijanden kunnen uitoefen, ook op je vrienden", reageerde Renaud lakoniek. Voor de ge legenheid had hij een t-shirt aangetrokken met de vlag van het Kanaakse Bevrijdings front. Zijn chansons droeg hij telkens op aan „onderdrukte volkeren op aarde". Eerder op de dag waren al zo'n tienduizend mensen mee gelopen in een demonstratie tegen „de top van de poen". Onder de demonstranten be halve artiesten en bonzen van de Franse communistische partij ook de omstreden bis schop van Evreux, mgr. Gail- lot. Los van de protesten op het Bastilleplein blijken de Pa- rijzenaars overigens niet erg warm te lopen voor de aan staande viering van de bicen tenaire. Volgens een door het rechtse weekblad Figaro Ma gazine gehouden onderzoek ziet slechts 38 procent van de hoofdstedelingen de diverse ceremonieën met belangstel ling en plezier tegemoet, 29 procent blijft er onverschillig onder, terwijl 30 procent zich er ronduit aan ergert. Van de genen die de 14e juli met in Parijs zullen zijn zegt 83 pro cent dat niet te betreuren. De hoge kosten van de bicente naire vindt 62 procent van de ondervraagden „stuitend". Reden voor de Figaro te con cluderen dat niet langer van een bicentenaire gesproken moet worden maar van een „bide-centenaire". Bide is het Franse woord voor flop. PARIJS De Franse Revolu tie heeft niet alleen het gezicht van Frankrijk veranderd, zij bracht ook duizenden nieuwe woorden met zich mee, die 200 jaar na dato nog altijd in zwang zijn. Verder is onder meer ook het metrische sy steem een erfenis van de grootste gebeurtenis uit de 18e eeuw. Om de veranderingen die hun revolutie met zich meebracht goed te kunnen verwerken moesten de Fran sen zoveel nieuwe uitdrukkin gen vormen, ongeveer 2.000, dat zij van 1789 tot 1799 ruim twaalf nieuwe woordenboeken hebben gedrukt. Een goed voorbeeld van zo'n nieuwe zegswijze is bij voor beeld het woord „terrorisme" dat zijn oorsprong vindt in de bloedige maanden van de „Terreur", de periode tussen 1793-94 waarin duizenden hoofden ten prooi vielen aan de guillotine. En verder is uit de grootschalige inbeslagne ming van bezittingen van de kerk en aristocratie de nog al tijd gebruikte term „nationali- seren"*ontsproten. De Franse taalhistoricus Jac ques Cellard schrijft in een boek over de Franse Revolutie dat de enorme stroom nieuwe woorden die in die periode is ontstaan „uniek is wegens de korte tijd waarin dat gebeur de". Een tijd van radicale ver anderingen, waarin afscheid werd genomen van het feoda lisme en het afrekenen met koning en kerk een vacuüm achterlieten dat de revolutio nairen trachtten op te vullen door het leven te reorganise ren volgens de Rede en de Na tuur De mensen veranderden onder invloed van de gebeur tenissen hun namen van het koninklijke Louis en Marie in Constitutie en Samenleving en verder verschenen voor meis jes namen als Dandelion, ter wijl jongens Rabarber gingen heten. De koninginne-bij werd een leg-bij, schaakstukken ver anderden om elke verwant schap met het 'koninklijke' uit te wissen en religieuze feestda- 200 JAAR Franse Revolutie gen kregen een nieuwe be stemming. Zo werd de feestdag ter ere van de Heilige Cathari- na oneens de „Dag van het Varken" genoemd en die ter ere van Sint Cecilia de „Dag van de Koolraap". Volgens de Amerikaanse histo ricus Robert Darnton onder gingen de revolutionaire Fran sen de realiteit als iets „dat kon worden vernietigd en ver anderd". Die wens om een nieuwe orde te creëren was bij voorbeeld zichtbaar bij de vor ming van het metrische sy steem. De basis daarvan, de in 1790 bij decreet geïntroduceer de meter, moest „gelijk zijn aan eentienmiljoenste deel van de omtrek van de aarde". Het metrische systeem werd later met grammen en kilo grammen uitgebreid voor ge wicht en met liters voor in houd en er is zelfs gepoogd ook de tijdsindeling naar metrische maten te wijzigen. Men deelde daartoe de dagen op in 20 uren van 50 minuten die op hun beurt weer bestonden uit 100 seconden. In september 1793 namen de Franse „parle- ments"-leden een nieuwe ka lender aan waarop „Jaar Een" begon op de dag van de val van de monarchie, 22 septem ber 1792. En hoewel deze ka lender in 1805 al weer werd af geschaft, was hij een toonbeeld van verering van de natuur. De maanden, die drie weken van tien dagen duurden, wa ren genoemd naar de seizoe- rïen en weerkundige omstan digheden daarin; „Brumaire" voor mist en „Pluviose" voor regen. Verder schrapten de 18e eeuw- se leiders de oude koninklijke provincies die zij opdeelden in administratieve departemen ten. Frankrijk werd daardoor een nieuwe soort eenheid, waarin begrippen als „natie" en „patriot" gestalte kregen. Er kwamen „identiteitskaarten" om het volk onder controle te brengen en „dienstplicht" uit angst voor een buitenlandse invasie. Zelfs de guillotine die aan zovelen het leven ontnam was een „revolutionair appa raat". Uitvinder/arts Guillotin had haar namelijk zo ontwik keld dat ter dood veroordeelde „contra-revolutionairen" (weer zo'n nieuw woord) pijnloos konden sterven. Toen edelen, geestelijken, kooplieden en boeren gedwon gen het land moesten verlaten om een zekere dood te voorko men, deed ook het woord „emigré" zijn intrede in het nieuwe woordenboek. En uit 'het Engels waaiden termen over als agitator en vogelvrij. Het Franse woord voor „ba den" heeft wel een zeer lugu bere herkomst. „Het woord is zo nieujv als de daad", staat er volgens Cellard in een woor denboek uit 1796. „Baignade" is ontsproten aan de vernieti gende geest van de Jacobijnen en'hield in dat midden op de rivier de Loire onschuldige mensen geboeid vanuit een boot het water in werden ge gooid waarna de boot weer wegvoer, aldus Cellard. Vol gens hem zouden in 1793 op deze wijze alleen al in de Ven- dée zo'n 5.000 mensen zijn om gebracht. En tot slot introduceerde de om Vrijheid, Gelijkheid, Broe derschap begonnen opstand ook de begrippen „burger" en „burgeres". Die staan in een officiële tekst uit 1790 beschre ven als „inwoners van een vrij land" en kwamen in de plaats van „meneer" en „mevrouw".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5