Eervormingen Polen begin
Ean verzoening in Europa
raakacties in Israel duren voort
legering Menem begint
.trijd tegen inflatie
Alternatief revolutiefeest
trekt 100.000 sans-culottes
Dikkere woordenboeken
door Franse Revolutie
yiTENLAND
CetdacSomcwit
loelpunt in slotfase
'itaal voor Russen
China wijst opnieuw
journalist VS uit
frjSH TIJDENS BEZOEK AAN POLEN EN HONGARIJE:
EAVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Japanner rijkste
man ter wereld
1
l ir«T I
MAANDAG 10 JULI 1989 PAGINA 5
itj (Vervolg van de voorpagina)
ïjfeKOU Het voetbalduel tussen Spartak en Haarlem in
|jjj werd in Moskou Onder ijzige omstandigheden gespeeld,
jfleuw en ijzel hadden niet alleen invloed op de bespeelbaar-
,id van het terrein, maar ook op de entree van de tribunes.'
isjwedstrijd trok slechts een kleine 10.000 toeschouwers in
ejimmense stadion, een tiende van de capaciteit. Het pu
lk werd in één vak gestopt met één in- en uitgang, de oor-
;jjt van de ramp. Luttele minuten voor het einde verlieten
ojderden kleumende toeschouwers bij de stand 1-0 het sta
sia. Spartak maakte in de slotminuut 2-0 en het gejuich lok-
eien groot aantal terug. Op de door de ijzel en sneeuw spek-
\jlde trap kwamen terugkerende en vertrekkende suppor-
ei met elkaar in botsing. In het gedrang was ontsnapping
i(| mogelijk omdat alle andere uitgangen op gezag van de
Idtie gesloten waren en bleven. Hierbij vielen volgens de
ijis gepubliceerde cijfers van Sovjetski Sport 340 doden.
Rellen bij vergadering
van Republikaner
Een regionale partijvergadering
van de rechtsradicale Republi
kaner in West-Berlijn heeft za
terdag tot rellen geleid Demon
stranten. die tegen de bijeen
komst protesteerden, bekogel
den de politie met flessen en
stenen. De politie ging de beto
gers met wapenstokken en wa
terkanonnen te lijf om hen te
verwijderen uit de straat voor de
ingang van de zaal waar de Re*-
publikaner vergaderden. De po
litie hield een groep van 400 tot
500 demonstranten verantwoor
delijk voor de ongeregeldheden.
De rest van de ongeveer 3000
protesterenden trof volgens
haar geen blaam. foto: ap
Algenplaag in Italië
hindert badgasten
RIMINI Een algenplaag aan de
noordelijke stranden van de Adria-
tische Zee heeft gisteren vele bad
gasten tussen Trieste en Venetië
verhinderd een koele duik te ne
men. Zwemmen werd afgeraden
nadat een wittig algentapijt was
aangespoeld. Een eventuele bedrei
ging voor de volksgezondheid werd
aanvankelijk door de autoriteiten
van de hand gewezen, maar later
werd toch een waarschuwing uitge
vaardigd en een onderzoek gelast.
De Adriatische kusten worden al
jaren met warm weer geteisterd
door algen, maar dit jaar arriveerde
de plaag eerder en is de witte kleur
ervan ongewoon. De algen floreren
door de enorme vervuiling.
PEKING China heeft afgelopen
weekeinde opnieuw een journalist van
het Amerikaanse radiostation Voice of
America uitgewezen. Verslaggever Mark
Hopkins is de zevende westerse journa
list die door de Chinese regering het
land werd uitgezet sinds het leger op 3
juni op bloedige wijze een einde maakte
aan de bezetting van het plein van de
Hemelse Vrede. De uitgewezen journa
listen zouden zich schuldig hebben ge
maakt aan de verspreiding van propa
ganda en valse berichtgeving. De Ame
rikaanse krant Washington Post meldde
zaterdag dat na de onderdrukking vah
de protesten circa 10.000 mensen in Chi
na zijn gearresteerd. De regering heeft
tot dusverre 2500 arrestaties gemeld.
Negentien burgers in
nieuwe regering Sudan
KHARTOUM Luitenant-
generaal Al-Bashir heeft giste
ren negentien burgers be
noemd in de nieuwe Sudanese
regering. De benoeming komt
ruim een week nadat hij door
middel van een staatsgreep de
burgerregering van Sadiq al-
Mahdi ten val had gebracht.
Drie ministers zijn afkomstig
uit het zuiden van Sudan. Pre
mier van de nieuwe regering
is Al-Bashir zelf. Hij heeft ook
de portefeuille van defensie.
Ook op binnenlandse zaken zit
een militair. Op de overige mi
nisteries gaan burgers de scep
ter zwaaien. Vandaag wordt
de nieuwe regering beëdigd.
lervolg van de voorpagina)
^SHINGTON De
l-vormingen in Polen en
Ingarije kunnen wel
is het „begin van een
Jtorisch proces van ver
ping in Europa" wor-
n. Deze optimistische
jachten vormen de ach-
fgrond van het gisteren
ponnen bezoek van de
nerikaanse president
jorge Bush aan Polen en
Ingarije.
Jt zijn bezoek aan de twee
•itblok-landen wil Bush la-
zien dat de Verenigde Sta-
i| achter de snelle politieke
janderingen in die landen
Beide landen hebben
ernstige economische pro-
en te kampen, maar Bush
ïft al voor zijn vertrek laten
:en dat nieuwe miljardenle-
niet inzitten.
;h verklaarde dat hij in
it-Europa de Amerikaanse
iocratische waarden zal be
drukken. Hij riep de DDR,
lechoslowakije en Roemenië
het voorbeeld van hun her
vormingsgezinde buren te vol
gen en zich bij de voorhoede
van de democratische bewe
gingen te voegen. Maar het is
niet de bedoeling, aldus Bush,
„de zaken voor de heer Gor-
batsjov te compliceren... ik ga
niet proberen hem in het
nauw te drijven door spannin
gen te kweken in het War
schaupact. Onze taak is helder:
Te streven naar het helen van
oude verdeeldheid, en dat wij
onze decennia oude droom
vervullen - en dat het nieuwe
Europa opstaat, veilig, welva
rend, vreedzaam en vrij".
Vandaag spreekt Bush het pas
gekozen Poolse parlement toe
en heeft hij een ontmoeting
met de regeringsleiders van
Samen met de Poolse partijlei
der Wojciech Jaruzelski in
specteert de Amerikaanse pre
sident George Bush de ere
wacht op het vliegveld van
Warschau. foto: afp'
Polen. Onderwerp van ge
sprek zal zijn een mogelijke
versoepeling van de afbeta
lingsregeling voor de ongeveer
tachtig miljard gulden grote
schuld van Polen aan het Wes-
teh. i
Morgen vliegt Bush naar Bu
dapest, waar hij met de Hon
gaarse leiders zal spreken over
de mogelijkheden van Ameri
kaanse bedrijven om zaken te
doen in Hongarije. Met het oog
op meer commerciële betrek
kingen met Budapest zal hij
aanbieden leraren Engels naar
Hongarije te sturen. Het is
voor het eerst dat een Ameri
kaanse president Hongarije
aandoet. Donderdag wordt de
Amerikaanse president ver
wacht in Parijs voor de econo
mische topconferentie van de
zeven grootste westerse indus
trielanden en de viering van
de 200e verjaardag van de
Franse revolutie. Daarna reist
hij door naar Nederland.
Vervolg van de voorpagina)
pUZALEM De Is-
Slische regering van
emier Shamir heeft gis-
'en de Israëlische bevol-
ng opgeroepen een eind
I maken aan de aanval-
a tegen Arabieren uit
[aak voor de aanslag op
[autobus afgelopen don-
rdag, waarbij veertien
ensen om hét leven
vamen.
iar de vergeldingsacties,
iarbij een Palestijn is omge-
men en ongeveer tien men-
i verwondingen opliepen,
duurden gisteren na de begra
fenis van een .slachtoffer voort
met meer anti-Arabisch ge
weld.
„De regering betreurt onver
antwoordelijke daden van jo
den door de'bitterheid in hun
hart. Deze dingen mogen zich
niet voordoen", aldus een re
geringsverklaring. Terwijl de
Palestijnse opstand de twintig
ste maand inging, gingen woe
dende joden na de begrafenis
in Jeruzalem de straat op,
waarbij stenen werden gegooid
naar Arabische auto's en
„dood aan de Arabieren" werd
geschreeuwd. De politie ver
richtte elf arrestaties.
Een van de Israëlische minis
ters, Avner Shaki van de Na
tionale Religieuze partij, riep
op tot invoering van de dood
straf voor „terroristen". Maar
het kabinet nam daarover
geen besluit.
De aanslag op de bus heeft
woede gewekt tegenover zo
wel Arabieren als de Israëli
sche regering, die wordt ver
weten de Palestijnse opstand
onvoldoende te onderdrukken.
Een deel van het geweld
wordt georganiseerd door de
anti-Arabische rabbijn Meir
Kahane, leider van de extreem
rechtse Kach-beweging, die als
racistisch wordt beschouwd en
niet aan de jongste verkiezin
gen mocht deelnemen.
In een aan de Verenigde Sta
ten gericht verwijt zei premier
Shamir gisteren dat zijn rege
ring geen begrip heeft voor
landen buiten Israel die „zich
niet voldoende gevoelig be
toonden" over de aanslag op
de autobus. Washington heeft
de aanval veroordeeld maar
sprak niet van terrorisme. Is
raëlische functionarissen zei
den dat dit werd nagelaten om
de besprekingen met de Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie
PLO te kunnen voortzetten.
Het Israëlische leger heeft gis
teren het huis van Abd al-
Hadi Suleiman Ghneim ver
nield, die de aanslag op de bus
pleegde. De woning stond in
het vluchtelingenkamp Nus-
seirat in de Strook van Gaza.
Een joodse nederzetting op de
bezette westelijke oever van
de Jordaan heeft bepaald dat
Arabieren er niet meer in mo
gen. Shaarei Tikva, de woon
plaats van één van de slachtof
fers van de busramp, is de eer
ste gemeente die een dergelij
ke maatregel neemt sinds de
Palestijnse opstand begon.
Ook zijn afgelopen weekeinde
twee Palestijnen door andere
Palestijnen doodgeschoten. Zij
werden verdacht van collabo
ratie met Israel.
Vervolg van de voorpagina)
JENOS AIRES De
gering van de nieuwe
•gentijnse president Car-
5 Menem heeft de Ar-
ntijnse austral met 53,7
ocent gedevalueerd en
rhogingen in de tarie-
n voor gas, elektriciteit,
enbaar vervoer en an
te openbare diensten
hgekondigd. Benzine
)rdt 500 procent duur-
r. Voor aardgas geldt'
n verhoging van 640
ocent voor bedrijven en
0 procent gezinnen.
3 compensatie voor de ver
gingen zullen de prijzen
voor brood en andere eqrste
levensbehoeften terug worden
gedraaid en krijgen de meeste
arbeiders volgende week een
speciale uitkering van achtdui-
zend austral, ongeveer 27 gul
den.
Met deze maatregelen hoopt
Menem de grote werkloosheid,
de gekelderde lonen en de hy
perinflatie (vorige maand al
leen al 114,5 procent) te lijf te
kunneh gaan.
„Allemaal samen zullen we
Argentinië genezen, of Argen
tinië zal sterven", zei Menem
eergisteren in zijn inaugurale
rede. „Dat is de wrede keus".
Vooruitlopend op de nieuwe
richtlijnen hadden bedrijven
voor het weekeinde de prijzen
van brood en melk met meer
dan 150 procent verhoogd. Die
verhogingen worden nu door
de regering teruggedraaid. De
bevolking had in verband met
de verwachte prijsverhogingen
op grote schaal ingeslagen zo
dra de salarissen van juni wa
ren uitbetaald.
Broekriem
Het valt nog te bezien hoe de
Argentijnen, die al maanden
de broekriem strakker hebben
moet aanhalen, op de nieuwe
maatregelen zullen reageren.
Menems voorganger Alfonsin
kreeg te makeh met een alge
mene staking toen hij vorig
jaar soortgelijke maatregelen
trachtte uit te voeren. Dat zich
vorige week opnieuw voedsel-
rellen afspeelden in de stad
Rosario is' een teken aan de
wand.
Na zijn beëdiging wuift de nieuwe Argentijnse president Carlos
Menem (rechts) met aan zijn zij scheidend president Raul Alfon
sin de menigte in Buenos Aires toe.
De speelruimte voor Menem is krijgen in het buitenland, om-
gering: de buitenlandse devie- dat de achterstallige rentebeta-
zenreserves zijn vrijwel uitge- lingen over de buitenlandse
put en de belastingsopbreng- schuld van 60 miljard dollar
sten hollen achteruit. Het zal zijn opgelopen tot 4,5 miljard
lastig worden om krediet te dollar.
24.000 MIJLEN OCEAANRACE
4) Larry schrikt hevig, wanneer opeens zijn vroegere stuur-
'n. Bill, zijn kajuit binnendringt, gewapend met een pistool. En
m blijft niets anders over dan netjes zijn handen omhoog te
'ken. Ook zijn tweede matroos wordt overmeesterd en Willy
'dt beiden stevig de handen. „Wat hebben jullie met Jojo ge-
8n?" gromt Larry. „Maak je niet ongerust", antwoordt Bill,
•e is van schrik overboord gevallen". - Tegen de morgen gaat
wind liggen, maar dan nadert juist de 'Vrijheid II' en Rob is
niet weinig verbaasd, wanneer hij Willy aan dek ziet staan. Ze
vertelt hem wat er is gebeurd, maar informeert bijna tegelijkertijd
naar het lot van Marga en Nils. Rob stelt haar gerust. Nils heeft
hem per radio al meegedeeld, dat beiden gered zijn. „Zo, en dit
roversschip hebben jullie netjes onschadelijk gemaakt", zegt
Rob tevreden. Maar hij weet niet, dat er nog iemand zijn
woorden hoort: Jojo, die onder het gestreken kluiverzeil verstopt
zit.
NEW YORK De Japanner
Yoshiaki Tsutsumi staat voor
het derde achtereenvolgende
jaar op de eerste plaats van de
lijst van rijkste mannen ter
wereld. Deze lijst wordt ieder
jaar door het Amerikaanse
tijdschrift Forbes gepubli
ceerd. Tsutsumi, voorzitter
van de Japanse Spoorweg
maatschappij Seibu, bleef aan
voerder 'ofschoon zijn fortuin
het laatste jaar met ruim 3
miljard dollar daalde naar
ruim 15 miljard. Forbes neemt
geen leden van koninklijke fa
milies en staatshoofden in de
lijst op omdat zij hun geld gro
tendeels door hun politieke
status verkrijgen en niet door
economische inspanningen. De
dertiende plaats wordt ingeno
men door de familie Bren-
ninkmeijer uit ons land met 5
miljard dollar.
Sy. ""V
s -
ivf i hC- -
-a»
«-vï l* 08»'
tg mm wiome v.
,4
Duizenden mensen protesteerden in Parijs tegen de viering van het bicentenaire, dat de Franse
regering handen vol geld kost, en de gelijktijdige topontmoeting van de zeven rijkste landen.
foto: afp
(door onze correspondent
Bob van Huët)
PARIJS -1— Een alternatief
revolutiefeest van de
Franse zanger Renaud en
de schrijver Gilles Per-
rault heeft afgelopen
weekeinde 100.000 .sans
culottes' getrokken.
Diverse linkse organisaties
hadden hun achterban gemo
biliseerd uit protest tegen de
keuze van president Mitter
rand om de herdenking van
de bicentenaire in Parijs te la
ten samenvallen met de jaar
lijkse top van de zeven rijkste
landen ter wereld, de zoge
naamde G7. De manifestatie
had plaats op de Place de la
Bastille, waar 200 jaar na de
bestorming van de Bastille een
gratis popconcert werd gege
ven. „De gelijktijdige organisa
tie van de G7 getuigt van sma
keloosheid en is een histori
sche misvatting", aldus opper
stalmeester Perrault, die daar
mee een instemmend gejoel
oogstte. Volgens mede-organi
sator Renaud waren alle „com
munisten, trotskisten, anar
chisten en extreme liberalen
van Parijs" aanwezig. Ih hun
naam eiste hij onder meer
kwijtschelding van de schul
denlast van de Derde Wereld
en beëindiging van de apart
heid. De zanger die vorig jaar
nog enthousiast campagne
voerde voor de herverkiezing
van president Mitterrand
schijnthet op het Elysee be
hoorlijk te hebben verbruid.
„Kritiek moet je niet alleen op
je vijanden kunnen uitoefen,
ook op je vrienden", reageerde
Renaud lakoniek. Voor de ge
legenheid had hij een t-shirt
aangetrokken met de vlag van
het Kanaakse Bevrijdings
front. Zijn chansons droeg hij
telkens op aan „onderdrukte
volkeren op aarde".
Eerder op de dag waren al
zo'n tienduizend mensen mee
gelopen in een demonstratie
tegen „de top van de poen".
Onder de demonstranten be
halve artiesten en bonzen van
de Franse communistische
partij ook de omstreden bis
schop van Evreux, mgr. Gail-
lot. Los van de protesten op
het Bastilleplein blijken de Pa-
rijzenaars overigens niet erg
warm te lopen voor de aan
staande viering van de bicen
tenaire. Volgens een door het
rechtse weekblad Figaro Ma
gazine gehouden onderzoek
ziet slechts 38 procent van de
hoofdstedelingen de diverse
ceremonieën met belangstel
ling en plezier tegemoet, 29
procent blijft er onverschillig
onder, terwijl 30 procent zich
er ronduit aan ergert. Van de
genen die de 14e juli met in
Parijs zullen zijn zegt 83 pro
cent dat niet te betreuren. De
hoge kosten van de bicente
naire vindt 62 procent van de
ondervraagden „stuitend".
Reden voor de Figaro te con
cluderen dat niet langer van
een bicentenaire gesproken
moet worden maar van een
„bide-centenaire". Bide is het
Franse woord voor flop.
PARIJS De Franse Revolu
tie heeft niet alleen het gezicht
van Frankrijk veranderd, zij
bracht ook duizenden nieuwe
woorden met zich mee, die 200
jaar na dato nog altijd in
zwang zijn. Verder is onder
meer ook het metrische sy
steem een erfenis van de
grootste gebeurtenis uit de 18e
eeuw. Om de veranderingen
die hun revolutie met zich
meebracht goed te kunnen
verwerken moesten de Fran
sen zoveel nieuwe uitdrukkin
gen vormen, ongeveer 2.000,
dat zij van 1789 tot 1799 ruim
twaalf nieuwe woordenboeken
hebben gedrukt.
Een goed voorbeeld van zo'n
nieuwe zegswijze is bij voor
beeld het woord „terrorisme"
dat zijn oorsprong vindt in de
bloedige maanden van de
„Terreur", de periode tussen
1793-94 waarin duizenden
hoofden ten prooi vielen aan
de guillotine. En verder is uit
de grootschalige inbeslagne
ming van bezittingen van de
kerk en aristocratie de nog al
tijd gebruikte term „nationali-
seren"*ontsproten.
De Franse taalhistoricus Jac
ques Cellard schrijft in een
boek over de Franse Revolutie
dat de enorme stroom nieuwe
woorden die in die periode is
ontstaan „uniek is wegens de
korte tijd waarin dat gebeur
de". Een tijd van radicale ver
anderingen, waarin afscheid
werd genomen van het feoda
lisme en het afrekenen met
koning en kerk een vacuüm
achterlieten dat de revolutio
nairen trachtten op te vullen
door het leven te reorganise
ren volgens de Rede en de Na
tuur De mensen veranderden
onder invloed van de gebeur
tenissen hun namen van het
koninklijke Louis en Marie in
Constitutie en Samenleving en
verder verschenen voor meis
jes namen als Dandelion, ter
wijl jongens Rabarber gingen
heten. De koninginne-bij werd
een leg-bij, schaakstukken ver
anderden om elke verwant
schap met het 'koninklijke' uit
te wissen en religieuze feestda-
200 JAAR
Franse Revolutie
gen kregen een nieuwe be
stemming. Zo werd de feestdag
ter ere van de Heilige Cathari-
na oneens de „Dag van het
Varken" genoemd en die ter
ere van Sint Cecilia de „Dag
van de Koolraap".
Volgens de Amerikaanse histo
ricus Robert Darnton onder
gingen de revolutionaire Fran
sen de realiteit als iets „dat
kon worden vernietigd en ver
anderd". Die wens om een
nieuwe orde te creëren was bij
voorbeeld zichtbaar bij de vor
ming van het metrische sy
steem. De basis daarvan, de in
1790 bij decreet geïntroduceer
de meter, moest „gelijk zijn
aan eentienmiljoenste deel van
de omtrek van de aarde".
Het metrische systeem werd
later met grammen en kilo
grammen uitgebreid voor ge
wicht en met liters voor in
houd en er is zelfs gepoogd ook
de tijdsindeling naar metrische
maten te wijzigen. Men deelde
daartoe de dagen op in 20 uren
van 50 minuten die op hun
beurt weer bestonden uit 100
seconden. In september 1793
namen de Franse „parle-
ments"-leden een nieuwe ka
lender aan waarop „Jaar Een"
begon op de dag van de val
van de monarchie, 22 septem
ber 1792. En hoewel deze ka
lender in 1805 al weer werd af
geschaft, was hij een toonbeeld
van verering van de natuur.
De maanden, die drie weken
van tien dagen duurden, wa
ren genoemd naar de seizoe-
rïen en weerkundige omstan
digheden daarin; „Brumaire"
voor mist en „Pluviose" voor
regen.
Verder schrapten de 18e eeuw-
se leiders de oude koninklijke
provincies die zij opdeelden in
administratieve departemen
ten. Frankrijk werd daardoor
een nieuwe soort eenheid,
waarin begrippen als „natie"
en „patriot" gestalte kregen. Er
kwamen „identiteitskaarten"
om het volk onder controle te
brengen en „dienstplicht" uit
angst voor een buitenlandse
invasie. Zelfs de guillotine die
aan zovelen het leven ontnam
was een „revolutionair appa
raat". Uitvinder/arts Guillotin
had haar namelijk zo ontwik
keld dat ter dood veroordeelde
„contra-revolutionairen" (weer
zo'n nieuw woord) pijnloos
konden sterven.
Toen edelen, geestelijken,
kooplieden en boeren gedwon
gen het land moesten verlaten
om een zekere dood te voorko
men, deed ook het woord
„emigré" zijn intrede in het
nieuwe woordenboek. En uit
'het Engels waaiden termen
over als agitator en vogelvrij.
Het Franse woord voor „ba
den" heeft wel een zeer lugu
bere herkomst. „Het woord is
zo nieujv als de daad", staat er
volgens Cellard in een woor
denboek uit 1796. „Baignade"
is ontsproten aan de vernieti
gende geest van de Jacobijnen
en'hield in dat midden op de
rivier de Loire onschuldige
mensen geboeid vanuit een
boot het water in werden ge
gooid waarna de boot weer
wegvoer, aldus Cellard. Vol
gens hem zouden in 1793 op
deze wijze alleen al in de Ven-
dée zo'n 5.000 mensen zijn om
gebracht.
En tot slot introduceerde de
om Vrijheid, Gelijkheid, Broe
derschap begonnen opstand
ook de begrippen „burger" en
„burgeres". Die staan in een
officiële tekst uit 1790 beschre
ven als „inwoners van een vrij
land" en kwamen in de plaats
van „meneer" en „mevrouw".