Schoenpoetser van Lubbers en kapster van de koningin SPELEN Rëdding van Venetië heeft geen politieke prioriteit 'final# as 59 - Brood en Spelen. Onder dat 1 motto laten we deze zomer be roepsbeoefenaren aan het woord die verbonden zijn aan een van de vele toeristische at tracties die ons land rijk is - en die dus in zekere zin hun brood verdienen met spelen. De rij wordt vandaag geopend door onderhoudstechnicus Joke Been van Madame Tussaud's wassenbeeldenmuseum in Am sterdam. Madame Tussaud's, gevestigd aan de Kalverstraat 156, is zeven dagen per week geopend vanaf tien uur 's mor gens. De toegangsprijs bedraagt 9,75 per persoon. Vijfenzes tigplussers en kinderen tot en met 14 jaar betalen 6,25. ZATERDAG 8 JULI 1989 PAGINA 27 MADAME TUSSAUD'S ONDERHOUDS TECHNICUS JOKE BEEN: -\MSTERDAM - Met de huidige -paus heeft Joke Been geen proble- "nen. Johannes Paulus II dwingt bij ■fe bezoekers van haar museum al leen maar respect af. Of zelfs devo- i (ie; katholieken uit zuidelijke lan- sjen slaan veelal een kruisje wan neer ze oog in oog staan met de kerkleider. Terwijl de zeer vromen J niet zelden voor hem neerknielen _;n minuten lang, tot wel een half iiiur toe, in gebed verzinken. Maar :[oen Johannes XXIII nog in Mada me Tussaud's Spiegelzaal stond •Nou, nou, nou. lokc Been: „Eén keer is het gebeurd dat t fen bezoeker die buitengewooon kwaad ivas op Johannes een pot rode verf heeft binnengesmokkeld en die - tjoep - «Over zijn hoofd heeft gekieperd. Rode verf! Dat is ongeveer het gemeenste dat >;r is. Dus ik heb onmiddellijk zijn hoofd kan zijn romp gesjord - eerst de mijter i eraf natuurlijk - en ik ben als een gek ,met dat hoofd naar mijn atelier gerend ;bm het in de trichloor te mikken. Mijn hemel, als ik daar nog aan denk. Maar doordat ik zo snel was, heb ik hem wèl pinnen redden. Met plukken watten heb Jk centimeter voor centimeter die verf er keer af gepoetst. Ik heb hem aan alle kanten opgefrist en een week later was-ie weer zo goed als nieuw - Johannes. Maar Johannes-Paulus II, nee, die wordt algemeen gerespecteerd". Zeedijk Joke Been is de echtgenote van G. Been, die aan de Zeedijk in Amsterdam, ge woon midden tussen de heroine-boeven in, een ordentelijke groentehandel drijft, 's Middags weegt ze samen met haar man de gekookte kroten en de geschrap te peen af. Maar in de ochtenduren werkt de 36-jarige Joke in Madama Tus saud's wassenbeeldenmuseum. Sinds jaar en dag verricht zij daar het onder houd aan zulke illustere persoonlijkhe den als Ruud Lubbers, Gerard Joling, Francois Mitterrand, Henk van der Meyden, Helmuth Kohl en Joseph Luns - om maar een greep te doen uit de was sen weergave van nog levende beroemd heden. Maar ook van overledenen als Rembrandt van Rijn, koningin Wilhel- mina, president Soekarno, Simon Car- miggelt en Marilyn Monroe sponst zij gedurig de gezichten en borstelt zij het haar. „Enig werk", vertelt Joke terwijl zij juist het reserve-hoofd van Vincent van Gogh een opknapbeurt geeft. „Heel afwisse lend. En ook heel creatief, want als Car- miggelt een oor kwijt is of Mahatma Ghandi heeft zijn stok gebroken, dan moet dat natuurlijk wel perfect hersteld worden. Onze beelden moeten maximaal natuurgetrouw zijn". Dat veel van de beelden inderdaad nau welijks van echt zijn te onderscheiden, ervaart de verslaggever gelijk al bij aan komst. Een lange rij bezoekers voor de kassa verspert de toegang tot het pand aan de Kalverstraat 156 en dus wendt hij zich tot de portier met de mededeling dat hij een afspraak heeft met Joke Been. De portier echter houdt zich oost- indisch doof.. „Pardon", verheft de ver slaggever zijn stem, „ik heb Krijg nou het Honoloeloe! Ook de por tier is van was! Het blijkt een vergissing die dagelijks wordt gemaakt, maar daarom voor het slachtoffer niet minder gênant is. Joke Been: „De meeste schade ontstaat niet aan die portier, maar aan het eerste beeld dat de bezoekers zien wanneer ze het museum binnen komen. Op het mo ment is dat Francois Mitterrand. De ver leiding om de handen of het gezicht van 'zo'n man aan te raken blijkt niet te weerstaan. Nou is er, zolang het bij aan raken blijft, niets aan de hand. Maar al lerlei mensen proberen die hand van Mitterrand nog te schudden ook. Ja, dan breekt-ie af. Anderen leggen hun hand in zijn nek en zetten dan hun nagels in zijn huid. Of dat nou een soort sadisme is? Joke Been in de weer met het reserve- hoofd van Vincent van Gogh. Links op tafel Rembrandt van Rijn die zojuist is binnengebracht voor periodiek onder houd. FOTO: GER DIJKSTR.4 Of de behoefte om het materiaal goed te voelen? In elk geval zitten er om de ha verklap nagelafarukken in die nek. En aan Mitterrand heb ik momenteel dus een hoop werk". Onder de honderdduizenden bezoekers die Madame Tussaud jaarlijks in huis krijgt (vorig jaar 445.000) zitten onver mijdelijk ook regelrechte dieven. En ook die bezorgen Joke Been een hoop werk. Waarbij ze elke keer weer staat te kijken van de beoordeling die wordt gemaakt van hetgeen wel en hetgeen niet pik- waardig is: „Wat ze bijvoorbeeld niet stelen zijn de juwelen van koningin Bea trix. Namaak-diamanten vanzelf, maar even goed heel kostbaar. Ook voor de onderscheidingen op de colberts van Willem Drees en Joseph Luns bestaat geen belangstelling. Maar de bril van Drees - daar is men vreqmd genoeg weer wèl tuk op. Net als op de bril van Carmiggelt. Nou weten wij natuurlijk waar Carmiggelt en Drees, toen ze nog leefden, hun brillen kochten. Dus we be stellen daar gewoon weer een nieuwe - met precies dezelfde glazen-sterkte. Maar het houdt je wel bezig". „Van de bekende Nederlanders weten we trouwens ook precies waar ze hun kleding kopen - of destijds kochten. Neem Lubbers hier. Die draagt een pak van Verbakei in Voorburg. Dus raakt dat beschadigd, dan kunnen we gewoon even bellen voor een nieuw pak. En hier: Joseph Luns. Die is helemaal makkelijk, want die koopt bij C A". Luns „Dat doet me er aan denken dat ik Luns een paar weken geleden nog in levende lijve tegenkwam in de Kalverstraat. Toen kreeg ik toch zo'n zin om hem even aan te schieten: 'Meneer Luns komt u nou eens even met me mee. Kom nou 's kijken hoe goed ik u verzorg en hoe keurig u er bij staat'. Maar ja, dat durf ik dan toch niet". De verzorging van Joseph Luns, Ruud Lubbers, Gerard Joling, Margaret That cher en al die andere luitjes in het was senbeeldenmuseum houdt op de eerste plaats in dat ze om de dag een 'gewone beurt' krijgen. Hun pak of jurkje wordt geborsteld, hun eventuele bril wordt ge poetst en hun gelaat wordt met spons en handdoek even lekker opgefrist. Eén keer per maand neemt Joke Been hun schoenen onder handen voor een ferme poetsbeurt, en dan krijgen ze ook schone sokken aan. Eén keer per jaar gaat de kleding naar de stomerij. En één keer per kwartaal gaan ze naar de kapper. Dat wil zeggen dat Joke het hoofd van de romp haalt, meeneemt naar haar ate lier en de haardos van Carmiggelt, Lies- beth List of wie er dan ook aan de beurt is royaal in de shampoo zet. „Hun haar is echt mensenhaar, dus je moet dat op dezelfde manier wassen als bij een normaal mens. Daarna föhnen, zoals je bij jezelf ook zou doen. Bij Ge rard Joling moet er vervolgens nog wat gel in en bij Michael Jackson een hoe veelheid puur vet zodat het lekker gaat glimmen. Bij Ruud Lubbers moet je op passen dat je z'n haar niet te netjes kamt, want hij wil dat altijd een beetje slordig hebben - kijk maar op de televi sie. Daarna de make-up nog een beetje bijkleuren en dan kan z'n hoofd weer te rug op z'n romp". Al achttien jaar inmiddels is Joke dag in dag uit met die in totaal honderd ten toongestelde beroemdheden in de weer. En nog elke ochtend geniet ze er van: „Het zijn mijn troetelkinderen. Ze pra ten en bewegen dan wel niet, maar qua verzorging scheelt het toch eigenlijk niks met mensen van vlees en bloed. Alle verzorging die een gewoon mens nodig heeft, hebben de mensen hier ook nodig. Alleen: hier kunnen ze het niet zelf. Dus doe ik het voor ze". WILLEM SCHEER VENETIË - Loco-burgemeester C. de Piccoli van Venetië maakt zich zorgen. De grote hersteloperatie van de monumenten komt slechts moeizaam op gang en de vervuiling van de lagune door de schadelijke stoffen die vooral de landbouw ge bruikt is nog lang niet onder con trole. Alleen voor wat betreft de hoge waterstand is enige vooruit gang geboekt. In oktober van het porig jaar is onder de naam Mose een proefproject gestart met een beweegbare stuwdam. Slaagt deze proef, dan worden ook in de ande- fe twee zeegaten die de opening naar de Adriatische Zee vormen beweegbare dammen gebouwd. Voor het oplossen van bovengenoemde iroblemen is vorig jaar voor de periode ':ot en met 1998 een bedrag van in totaal levenduizend miljard lire (ruim 11 mil- ard gulden) ter beschikking gesteld. Joofdredacteur Gigi Furini van de re gionale krant La Nuova Venezia geeft daar de volgende verklaring voor: „Het ;eld wordt beheerd door een landelijk :omité. De voorzitter is het hoofd van de regering. Allereerst is er, door de vele wisselingen in het kabinet, geen conti nuïteit. Daarbij komt nog dat er geen jolitieke wil is om de problemen aan te jakken. De aandacht is nu gericht op de jroblematiek van de maffia en op de ar- noede in het zuiden van het land. Pas de laatste jaren begint in Italië iets van :en milieubesef op te komen". Ook van iet toerisme heeft de stad wat inkom- ;ten betreft weinig te verwachten. In 1972 zijn de lokale belastingen afge schaft en behalve een gering bedrag aan inkomsten uit precariorechten heeft de gemeente geen inkomsten uit het toeris me. De enige die ervan profiteren, zijn degenen die op een of andere manier iets met de toeristische sector te maken heb ben. A lgen Tien jaar geleden kon er in de lagune nog gezwommen worden. Nu dragen gondeliers en hun passagiers een masker tegen de stank die uit het water opstijgt. Deze stank wordt veroorzaakt door al gen die welig tieren doordat water, rijk aan fosfaten en stikstof (afkomstig van de landbouw en chemische industrie, maar ook uit het stadsriool) op de lagu ne wordt geloosd. De hoeveelheid algen is zó groot dat ze niet meer worden gege ten door vissen en andere waterdiertjes. Met als gevolg dat de algen het gewone proces van afsterven ondergaan. Het rot tingsproces onttrekt echter zoveel zuur stof aan het water dat vissen en schelp dieren het loodje leggen. De combinatie van rottende algen en dode vis veroor zaakt een ondraaglijke stank. En dat niet alleen: vissers worden van hun brood winning beroofd. Bovendien trekt het zuurstofarme water muggen aan, die in enorme wolken uitzwermen. Zij bezor gen het luchtverkeer bij het vliegveld Marco Polo veel overlast. Geregeld kan' door het slechte zicht niet worden ge land. „De controle op de lozingen is moei lijk", zegt loco-burgemeester De Piccoli, „want het gaat om een gebied van 200.000 hectare rond de lagune. Het lo zen van fosfaten en pesticiden is nog niet verboden. Binnenkort wordt een na tionaal referendum gehouden om de me ning van de bevolking over een ver(bod op het lozen van fosfaten te peilen". Overigens hebben die algen niets te ma ken met de slechte toestand waarin de monumenten van de stad verkeren. Die worden het ergst bedreigd door de uit werpselen van duiven en het slechte on derhoud. Van het eerdergenoemde be drag worden alleen monumenten die in het bezit zijn van de overheid gerestau reerd. Huiseigenaren (85 procent van de woningen is privébezit) kunnen voor het opknappen van hun woning een lening krijgen tegen een lagere rente dan ge woonlijk. Dat dat lang niet altijd gebeurt wordt duidelijk bij een wandeling door de minder bekende gedeelten van de stad: veel vervallen en verzakte wonin gen, die nodig opgeknapt moeten wor den. Het opknappen van de monumenten laat ook op zich wachten, zegt De Picco li. Hij vertelt, dat het wel drie jaar kan duren voordat een project wordt uitge voerd. Ter illustratie geldt dat één pro ject door 54 verschillende personen (28 van de gemeente, 24 externe adviseurs) beoordeeld moet worden. Daarnaast moesten er in dit specifieke geval 89 ver schillende contracten opgemaakt wor den. Zo kan het gebeuren dat een restau ratie minder tijd kost dan de administra tieve rompslomp. „Het is de bedoeling dat de nieuwe commissie voor de red ding van Venetië voor een versnelling van de procedures zorgt", zegt De Picco li. „Er is nu één loket ingesteld voor de machtigingen die de bouwbedrijven no dig hebben. Daarmee kan een tijdsbe sparing van ruim een jaar worden be reikt", legt hij uit. Stuwdam Een aantrekkelijk gezicht: een onder wa ter staand San Marcoplein. Voor de be woners van de stad levert het echter een hoop overlast op. Ook de monumenten worden erdoor aangetast. Een van de oorzaken van de overstromingen is het verzakken van de stad, doordat de Ve- netianen eeuwenlang het grondwater on der de stad weggepompt hebben. Vooral de laatste twee a drie jaar is er sprake van zeer hoge waterstanden. Bij een stijging van het tij met tien centime ter staat vijftien procent van de stad on der water, bij zeventig centimeter staat het hele San Marcoplein onder water en bij één meter dertig de hele stad. In ok tober vorig jaar is met het Mose-project (Modulo Sperimentale Elettromeccani- co) een serieuze aanzet gegeven voor het bij hoog water dichten van de drie zee gaten. Deze liggen voor de kust van de stad tussen de eilanden. Het gaat nog om een experiment, waarbij het Water loopkundig Laboratorium in Delft een belangrijke adviserende rol speelt. In het zeegat tussen het Lido di Jesolo en het historisch centrum is eind oktober van het vorig jaar een experimentele opstel ling neergelaten. Deze bestaat uit een vierkante bak met vier pilaren, waarin zich een beweegbare klep bevindt. Bij laag tij ligt deze plat op de zeebodem'en kunnen de zeeschepen die naar het ach terliggende industriegebied van Mar- ghera moeten, de normale route volgen. Bereikt het water een te hoge stand, dan >gaat de beweegbare klep omhoog. Door middel van een sluis, die in de experi mentele vorm naast de bak is gecon strueerd, kunnen zeeschepen dan toch het zeegat passeren. Dr. Ir. G.S. Roden huis, directeur research en marketing van het Waterloopkundig Laboratorium, die al vanaf 1969. betrpkken is bij de problernen met de waterstand in de lagu nestad, vertelt over de stand van zaken op dit moment: „Het Waterloopkundig Laboratorium heeft net de studies naar de golfbewegingen voor de kust van Ve netië, naar het gedrag van de beweegbare kleppen en naar de navigatie afgerond. De consulent van het Consorzio Venezia Nuova, een consortium van Italiaanse aannemersbedrijven dat speciaal in het leven is geroepen om het hele project uit te voeren, buigt zich nu over de conclu sies van het onderzoek en over het uit eindelijke ontwerp". Over die conclusies wil Rodenhuis geen mededelingen doen. Verwacht wordt dat het uiteindelijke ontwerp eind dit jaar gereed is. Nog niet duidelijk is wanneer met de daadwerke lijke uitvoering van het project begon nen kan worden, en vooral, wat het gaat kosten. Behalve het Waterloopkundig Laboratorium zijn adviseurs van Rijks waterstaat en een Haagse ingenieur bij het project betrokken. Gezien de con structie van het Consorzio Venezia Nuo va is er voor Nederlandse aannemers voorlopig niets te halen. CHRISTA VAN DER HOFF CeicUe Sou/tont

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 27