Gorbatsjov wil meehelpen om
Europees Huis te meubileren
North krijgt drie jaar
voorwaardelijk en boete
Shamir maakt knieval voor Likud-haviken
BUITENLAND
£«icUe(3ou/ta/nt
DONDERDAG 6 IULI 1989 PAGINA 5
Burgemeester Moskou
komt op voor milieu
MOSKOU Moskou wordt bedreigd door
verontreiniging en dreigt te verstikken als er
geen maatregelen worden genomen tegen de
industrieën die al jaren de lucht, het water en
de bodem vervuilen.
Dit heeft de Moskovskaja Pravda gisteren ge
meld. Het blad citeerde uit een rapport dat is
opgesteld door de burgemeester van Moskou,
Valeri Sajkin.
Deze schrijft onder meer dat zijn stad hon
derden miljoenen guldens moet uitgeven om
het milieu te redden, dat is vervuild door me
taalgieterijen en chemische fabrieken. „Het is
tijd dat de Moskouse Sovjet eindelijk eens een
echt stadsbestuur wordt en verandering
brengt in deze situatie", aldus de burgemees
ter.
Weer botsing
op Heathrow
LONDEN Op het internatio
nale vliegveld Heathrow bij Lon
den heeft zich gisteren een bot
sing voorgedaan tussen twee pas
sagiersvliegtuigen. Een vleugel
van een Airbus A310 van de Jor
daanse luchtvaartmaatschappij
schampte het staartstuk van een
stilstaande Boeing 737 van de
Ierse luchtvaartmaatschappij.
Beide toestellen raakten licht be
schadigd en de passagiers moes
ten overstappen op andere vluch
ten. Op 27 juni botsten twee toe
stellen van British Airways en
Thai Airways International tij
dens het taxiën op elkaar.
Bescheiden begrafenis Gromyko
De vroegere Sovjetpresident en minister
van buitenlandse zaken Andrej Gromyko
is gisteren tijdens een bescheiden plech
tigheid ter aarde besteld op het Novodje-
vitsji-kerkhof in Moskou. Circa vierhon
derd mensen, voornamelijk genodigden,
woonden de begrafenis bij. Gromyko over
leed zondag op 79-jarige leeftijd. Vitali Vo-
rotnikov, die een grafrede uitsprak en
Aleksandra Birjoekova waren de enige
twee aanwezige leden van het Politburo.
Premier Ryzjkov ontbrak, evenals vice-
president Loekjanov van wie verwacht
werd dat hij in plaats van Sovjetleider
Gorbatsjov zou komen. Het persbureau
TASS meldde dat Gromyko op uitdrukke
lijk verzoek van zijn familie op het Novod-
jevitsji-kerkhof is begraven en niet bij de
muur van het Kremlin.
FOTOiAP
Polen kiest later
nieuwe president
WARSCHAU Het Poolse parlement zal
pas na het bezoek van de Amerikaanse presi
dent George Bush van 9 tot 11 juli aan Polen
een nieuwe president kiezen. Dit heeft Mari
an Orzechowski. leider van de communisti
sche afgevaardigden in het Poolse parlement,
gisteren bekend gemaakt. Aanvankelijk zou
het parlement, waarin voor het eerst ook de
oppositie zit, vandaag al stemmen over een
nieuwe president. Maar de zaak liep spaak
doordat partijleider Jaruzelski, de gedood
verfde kandidaat, zich vorige week plotseling
terugtrok. De generaal vindt dat hij onvol
doende steun geniet. Maar de partij heeft een
dringend beroep op hem gedaan zijn besluit
te herzien. Wanneer de verkiezingen wel
worden gehouden is nog niet bekend.
PARIJS De Franse pre
sident Frangois Mitter
rand en Sovjet-president
Michail Gorbatsjov heb
ben zich gisteren tevreden
uitgelaten over hun be
sprekingen. Toch kon dit
niet verhullen dat Gor-
batsjovs bezoek aan Parijs
in de goede bedoelingen is
blijven steken.
Geen moment wist de door
binnenlandse problemen ge
plaagde Sovjet-leider erin te
slagen de harten van de Fran
sen te stelen, zoals hij vorige
maand wel deed met de West
duitsers. Ontmoetingen met
gewone Parijzenaars verliepen
uiterst stroef net als het rom
melige gesprek op de Sorbon-
ne-universiteit met een groep
schrijvers en academici. In de
afgeladen Sorbonne heerste na
afloop teleurstelling over de
„langue de bois" (zoiets als
houten klazentaal) van de pe
restrojka-apostel. Na een lange
monoloog was slechts tijd voor
de beantwoording van vier
vragen.
„Hiermee zal-ie in Frankrijk
nooit een Gorbimanie teweeg
brengen", zei Serge July,
hoofdredacteur van de linkse
Franse krant Libération, na
Gorbatsjovs tamme toespraak.
Maar dat er geen enkele keer
een vonk oversprong, lag niet
alleen aan Gorbatsjov, die
thuis met toenemende moei
lijkheden geconfronteerd
wordt en oververmoeid zou
zijn, Het heeft ook alles te ma
ken met de sceptische volks
aard van de Fransen die niet
gauw aan persoonsverheerlij
king doen, aldus Franse com
mentatoren.
Toch zagen de Fransen vol
spanning uit naar de resulta
ten van Gorbatsjovs bezoek
aan de Raad van Europa in
Straatsburg waar hij vanmid
dag een toespraak heeft ge
houden. Daar heeft de Sovjet
Geen kans op kopeken voor aandeelhouders
PARIJS Franse nabestaanden van degenen die in de tsaren
tijd Russische staatsaandelen hebben gekocht maken weinig
kans ooit een kopeke terug te zien. Dat heeft de Franse econo
mieminister Pierre Beregovoy gisteren laten doorschemeren tij
dens het staatsbezoek van Gorbatsjov. Reden voor de afwijzende
houding van de Russen is de kwestie van het „Baltische goud"
dat de Baltische staten vlak voor het uitbreken van de tweede
wereldoorlog uit voorzorg naar Frankrijk verscheepten. De an
nexatie van de drie landen door de Sovjetunie is door Frankrijk
nooit erkend; het goud ligt dus nog steeds in een Parijse kluis.
Beide kwesties zouden binnenkort kunnen worden voorgelegd
aan het Internationale Gerechtshof in Den Haag.
leider aan het eind van de
middag zijn derde bezoek aan
Europa beëindigd.
Vuilnisbelt
Volgens president Mitterrand
kan Gorbatsjovs bezoek een
aanzet zijn tot het „meubileren
van het Europese huis". Maar,
zo voegde de Franse president
er aan toe „er valt nog heel
wat in te richten, in de slaap
kamer en de keuken bijvoor
beeld".
De Sovjet-leider en de Franse
president riepen gisteren op
tot een onmiddellijk staakt-
het-vuren in Libanon. Beiden
pleitten voor maatregelen om
wapenleveranties aan de strij
dende partijen te beëindigen.
De gemeenschappelijke oproep
werd gedaan tijdens een pers
conferentie waarmee de Parij
se etappe van Gorbatsjovs be
zoek aan Frankrijk werd afge
sloten.
In tegenstelling tot zijn gast
heer beantwoordde Gorbatsjov
met een duidelijk „njet" de
vraag of de communistische
wereld momenteel een crisis
doormaakte. „Sommigen gooi
en ons wat al te snel op de
vuilnisbelt van de geschiede
nis. Elk land heeft het recht
zijn eigen politieke systeem te
kiezen". Eerder op de dag had
de Sovjet-leider het westen al
gewaarschuwd tegen de „illu
sie van de superioriteit van
het kapitalisme".
Franse waarnemers die gister
avond een balans trachtten op
te maken meenden dat het be
zoek in politiek opzicht ge
slaagd kon worden genoemd,
maar dat Gorbatsjov persoon
lijk teleurgesteld zal zijn ge
weest over de lauwe ontvangst
door de Parijse bevolking.
Daarbij werd opgemerkt dat
de Russische leider weinig tijd
beschikbaar had voor pr-werk
omdat elk vrij moment was
opgeofferd aan een bijna con
stant telefonisch overleg met
Moskou. De spanningen tussen
de verschillende minderheden
in de Sovjetunie baren daar
nog steeds grote zorg.
Weinig geïnspireerd spreekt Sovjet-leider Gorbatsjov in de Parijse Sorbonne een illuster gezel
schap van Franse intellectuelen toe.
FOTO: EPA
WASHINGTON De
voormalige Witte Huis
medewerker Oliver North
is gisteren veroordeeld tot
een boete van 150.000 dol
lar (ongeveer 330.000 gul
den) en een voorwaarde
lijke celstraf van drie jaar
met een proeftijd van
twee jaar.
De vroegere medewerker van
de Nationale Veiligheidsraad
kreeg door de federale recht
bank in Washington tevens
1.200 uur sociale dienstverle
ning opgelegd. Hij moet die
tijd wijden aan de problemen
van jongeren in grote steden.
Bovendien mag hij niet meer
in overheidsdienst treden.
De luitenant-kolonel is veroor
deeld vanwege zijn betrokken
heid bij het Iran-Contra-
schandaal ten tijde van de re-
gering-Reagan, waarbij ille
gaal wapens geleverd werden
aan de contra's in Nicaragua
met geld dat verdiend was
door eveneens illegale wapen
verkopen aan Iran. Op 4 mei
werd hij door de jury schuldig
bevonden aan het tegenwer
ken van het onderzoek van
het Congres naar de affaire,
het vernietigen van documen
ten over de zaak en het aanne
men van onwettige geschen
ken Hij kon daarvoor tien jaar
cel en 750.000 dollar boete krij
gen.
„Ik geloof dat u nog steeds
niet inziet hoeveel schade u
berokkend heeft aan het open
bare ambt. De gevangenis zou
u alleen maar sterken in uw
misvattingen", zo motiveerde
rechter Gerhard Gesell zijn
besluit om het bij een voor
waardelijk straf te laten. Hij
betichtte North er verder van
dat hij de „martelaar" was
gaan uithangen, hoewel hij
zelf ook wel besefte dat wat hij
gedaan had „moreel" ontoe
laatbaar was. De openbaar
aanklager had op een gevan
genisstraf aangedrongen om
dat North volgens hem een
„gebrek aan berouw" aan de
dag legde.
De beklaagde zelf verklaarde
kort voor de rechter het von
nis uitsprak dat hij nog „iedere
dag" spijt heeft van zijn daden.
De 45-jarige ex-marinier vroeg
uit naam van zijn gezin om
clementie „zodat zij de kans
krijgen weer aan hun toe
komst te bouwen".
Norths advocaten hebben
steeds volgehouden dat hij op
bevel van zijn suprieuren han
delde, onder wie ook president
Reagan. Zij slaagden er echter
niet in Reagan en Bush, die
steeds hebben ontkend dat zij
van de wapenleveringen wis
ten, in de getuigenbank te
krijgen. North gaat in beroep
tegen zijn- veroordeling.
(Vervolg van de
voorpagina)
TEL AVIV Premier
Shamir verzette zich giste
ren opnieuw heftig tegen
onderhandelingen met de
PLO en tegen de stichting
van een Palestijnse staat
op de Westelijke Jordaan-
oever en in de Gaza-
strook.
Nadat hij, gedwongen door de
Likud-oppositie onder leiding
van minister Ariel Sharon, de
vier voorwaarden had toege
voegd aan zijn politieke rede
over de verkiezingsvoorstel-
len, besloot het partij-comité
dat alle Likud-vertegenwoor-
digers in de regering en het
parlement zich aan deze voor
waarden moeten houden. Het
verkiezingsplan werd samen
met de vier voorwaarden una
niem goedgekeurd.
Aan de bijeenkomst van het
centrale comité van de Likud,
waren weken van emotionele
debatten vooraf gegaan. De
rechtse oppositie binnen de
partij, onder leiding van de
minister van handel en indus
trie Sharon dreigde de verkie-
zingsvoorstellen van Shamir
niet goed te keuren tenzij de
premier voldeed aan de vier
voorwaarden. De opening van
de partijbijeenkomst werd en
kele uren uitgesteld, terwijl
Shamir zich zoals later
oleek tevergeefs verzette
tegen de standpunten van de
.haviken', de ministers Sha
ron, Levy en Modai. Toen de
premier uiteindelijk, bleek en
transpirerend, op het podium
verscheen, bleek dat aan zijn
leiderschap ernstige schade
was toegebracht. „Shamir is
nu aan handen en voeten ge
bonden", zo legde ons een Is
raëlische politieke commenta
tor uit. „Zonder toestemming
van Sharon, Levy en Modai
kan hij geen stap meer zetten".
Op onze vraag of met Shamir's
knieval nu niet de poten wa
ren weggezaagd onder zijn
verkiezingsvoorstel antwoord
de de commentator: „Het plan
had vanaf het begin veel ga
ten. Er zijn nu meer gaten aan
toegevoegd".
De meer dan tweeduizend Li-
kud-leden juichten van en
thousiasme toen bleek dat als
gevolg van het compromis de
partijeenheid was bewaard.
„Wij zijn op weg naar de over
winning", riep een van de
deelnemers. Wat die overwin
ning was kon de man zelf niet
verwoorden maar één van de
drie ministers die premier
Shamir tot de verscherping
van zijn standpunten had ge
bracht, minister Modai, zei ons
waar het voor de Likud in we
zen om gaat: „De overwinning
is de ondeelbaarheid van Erets
Israel, het Land van Israel".
Mubarak
De Israëlische krant Jerusa
lem Post meldde gisteren dat
de Egyptische president Muba
rak aan de Israëlische regering
een voorstel heeft gedaan over
verkiezingen onder de Pales-
tijnen in de bezette gebieden.
Het voorstel zou tien voor
waarden bevatten die in over
leg met de PLO zijn opgesteld
Amerikaanse senatoren zou
den het voorstel na een bezoek
aan Cairo hebben meegeno
men naar Jeruzalem. Volgens
de krant zou Israel zich onder
meer moeten terugtrekken uit
de gebieden waar gestemd
wordt (dus geen volledige te
rugtrekking) en zou er geen
uitbreiding mogen plaatsvin
den van het aantal nederzet
tingen Verder zouden ook de
140.000 Palestijnen in het ge
annexeerde deel van Jeruza
lem naar de stembus moeten
kunnen gaan.
De regering van Jordanië
heeft gisteren nieuwe proce
dures geïntroduceerd voor de
eerste nationale verkiezingen
in 22 jaar, die uitsluitend be
trekking zullen hebben op
Jordanië ten oosten van de
Jordaanoever. De nieuwe
kieswet is gebaseerd op de er
kenning van de PLO als de
enige vertegenwoordiger van
de Palestijnen op de bezette
Westelijke Jordaanoever en
een verklaring van koning
Hussein waarin deze liet we
ten af te zien van zijn soeve
reiniteit over de Westoever
ten gunste van de PLO. Pre
mier Zeid Bin Shaker koppel
de de nieuwe kieswet uitdruk
kelijk aan de Palestijnse kwes
tie en de steun van Jordanië
voor de PLO. Zegslieden zei
den dat de verkiezingen zullen
plaatsvinden op 16 november,
maar dit werd niet officieel
bevestigd.
Belastingen innen
Israel heeft militairen inge
schakeld om belastingen te in
nen bij Palestijnen in de bezet
te gebieden, die weigeren hun
aanslag te voldoen sinds 18
maanden geleden de intifadah
uitbrak. Volgens critici gaan
de troepen soms middeleeuws
te werk. Zij slaan midden in
de nacht toe en arresteren be
lastingontduikers van wie zij
bovendien bezittingen meene-
Litouwse boeren
mogen privé-
grond hebben
MOSKOU Litouwse boe
ren mogen voortaan beschik
ken over een stukje privé-
grond van ten hoogste 50
hectare. Dit staat in een wet
op de privé-landbouw die de
Opperste Sovjet van Litou
wen heeft aangenomen. De
wet regelt „de economische,
organisatorische en sociale
vereisten voor landbouwbe
drijven die heropgericht of
nieuw opgericht worden", al
dus het persbureau TASS.
De grond wordt de boeren
gratis en voor onbepaalde
tijd afgestaan. Tijdens het
oogstseizoen mogen extra ar
beidskrachten worden inge
huurd.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
24.000 MIJLEN OCEAANRACE
411) „Spring overboord", schreeuwt Frank Marga toe. Beiden
grijpen snel een reddingsboei en storten zich in het water. Net op
tijd, want de 'Pandora' zinkt nu snel en rondom het schip vat nu
ook de op de golven drijvende olie vlam. Gelukkig, de 'Viking' is
in de buurt en Nils stuurt zijn schip snel naar de plaats van de
ramp, waar hij de schipbreukelingen oppikt. Met tranen van woe
de en spijt in de ogen zien Marga en Frank nog juist de achter
steven van de 'Pandora' in de golven verdwijnen.... Ondertussen
is de 'Hydra' er snel vandoor gegaan. De avond valt en nu zullen
ze zeker wel ontkomen. „Geen enkel navigatielicht ontsteken,
Jojo", zegt Larry; „die andere kerels zullen ons zeker blijven
achtervolgen. Ik ga een paar uur slapen. Maar laat eerst dal
meisje beneden haar eten brengen. Ze mocht anders eens ver
hongeren!"
Greenpeace-actie tegen Hoechst
„Huidkanker heeft een naam: Hoechst", staat te lezen op de
spandoek die actievoerders van de milieu-organisatie Greenpea
ce gisteren bevestigden aan een scheepskraan bij de aanlegstei
ger van de firma in Frankfurt. Het chemieconcern, door Greenpe
ace omschreven als „ozondoder", is een van de grootste CFC-
producenten ter wereld. Greenpeace wil dat de produktie van
CFC's, die de ozonlaag vernietigen, met onmiddellijke ingang
wordt stopgezet. De ozonlaag filtert de kankerverwekkende ul
traviolette straling van de zon.
FOTO: AP
Architect modern Hongarije
geruisloos weggeschoven
(Vervolg van de voorpagina)
BUDAPEST Janos Ka-
dar gold lange tijd als het
politieke wonder van
Oost-Europa. Die reputa
tie dankte hij niet alleen
aan de welvaart en be
trekkelijk grote vrijheid
in Hongarije, maar mis
schien nog wel meer aan
de gedaantewisseling die
hij onderging: van een
Quisling tot een soort va
der des vaderlands.
Kadar koos tijdens de Hon
gaarse opstand in 1956 de zijde
van de Russische invallers,
maar won nadien veel respect
door van Hongarije de meest
open en liberale staat in het
Oostblok te maken. Maar de
architect van het moderne
Hongarije kreeg een roemloos
einde. Al voor zijn dood leken
de meeste landgenoten hem te
hebben vergeten.
Kadar deelt dat lot met die an
dere Oosteuropese veteraan
die deze week overleed: de
voormalige Sovjetminister van
buitenlandse zaken Andrej
Gromyko. Beide staatslieden
klampten zich tot het bittere
einde vast aan hun post en
werden vervolgens zo snel
door de tijd ingehaald dat ze
op slag veranderden in een
schim uit een ver verleden.
Kadars politieke einde kwam
vorig jaar mei toen de partij
hem aan de kant zette, omdat
hij doof bleef voor de steeds
luider wordende roep om dras
tische hervormingen. Hij werd
als secretaris-generaal van de
partij verdrongen door de
meer hervormingsgezinde Ka-
roly Grosz. Kadar werd tot
partijvoorzitter benoemd, een
nieuw geschapen en hoofdza
kelijk ceremoniële functie. Op
1 mei van dit jaar viel Grosz
fel uit naar de „vroegere lei
ders" die een „onvoorstelbare
morele, politieke en materiële
schade" hadden aangericht in
het land. Een week later werd
Kadar als president afgezet en
uit het Centraal Comité ver
wijderd
Opmerkelijk was alleen hoe
geruisloos zijn gedwongen ver
trek verliep. Het leek alsof hij
alleen nog maar in de geschie
denisboekjes bestond. Dat
moet een bittere ervaring zijn
geweest voor de man die bijna
32 jaar lang als een „verlicht
heerser" de scepter zwaaide
over Hongarije.
Scheldebekken zo dood als een pier
ANTWERPEN Het ongezuiverde afvalwater dat in de Schel
de en haar zijarmen wordt geloosd, kan niet nog meer schade
aanrichten. Het water in het Scheldebekken is op grond van het
lage zuurstofgehalte niet anders te omschrijven als „dood en on
bewoonbaar". Dat staat in een rapport dat vandaag door de Bel
gische Bond Beter Leefmilieu en het Nederlandse Reinwater in
Antwerpen is gepresenteerd. In het grijs tot roetzwarte Schelde-
water zitten hoge concentraties fosfaten, zware metalen en an
dere chemische stoffen. Uit het onderzoek blijkt dat bedrijven
op grote schaal de lozingsvergunningen overtreden en dat het
rioolwater van Brussel, Mechelen en Leuven ongezuiverd op het
Scheldebekken wordt geloosd wat door de overheid
wordt toegestaan.
