„Startbijbel" om
kinderen bijbel
te leren lezen
kerk
wereld
beroepingen
CcidócÖomont'
Nieuw uitstel gewenst
Radboudziekenhuis stopt
met donorinseminaties
Overzicht van studies voor
vrouwen binnen theologie
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CeidócCoutont
WOENSDAG 5 JULI 1989 PAGINA 2<
Jezuïet van scherm na schending celibaat
MILWAUKEE Een godsdienstig televisiestation in Milwau
kee heeft vier programma's met de jezuïet Gene Jakubek ge
schrapt, nadat hij had bekend een relatie met een gehuwde
vrouw te hebben gehad. De jezuïetenorde heeft de pater een
jaar op verlof gestuurd. Jajubek heeft vele tvprogramma's ge
presenteerd en stond aan het hoofd van een hulpverlenings
centrum voor de armen. De vier programma's die geschrapt
zijn, hadden als titel 'Pater Gene's terugtocht uit de liefde', 'De
liefde overwint alles', 'De geboden liefhebben' en 'Het ant
woord is de liefde'. Jakubek had de vrouw in 1986 tevergeefs
gevraagd met haar werk bij het centrum te stoppen „omdat zij
een bron van verleiding voor mij was". Vorig jaar kreeg zij zij
ontslag omdat zij de regels van het centrum zou schenden.
Een kerkmuurtje in Dordrecht geslecht
DORDRECHT „Weer een kerkmuurtje geslecht." Zo rea
geert de Hervormde predikant H.J. Stoutjesdijk te Dordrecht
op het besluit van de 120 leden van de zelfstandige Oud Gere
formeerde Gemeente in zijn woonplaats om toe te treden tot de
Nederlandse Hervormde Kerk. Op verzoek van de Oud Gere
formeerde Gemeente heeft Stoutjesdijk met zijn collega's M.D.
Geuze en C. Oorschot prediking en pastoraat verzorgd, nadat
de Oud Gereformeerde predikant, B. Jongejan, vorig jaar was
overleden. De Oud Gereformeerden herkenden zich heel goed
in de hervormd-gereformeerde prediking van deze predikan
ten. Daarom besloten ze naar de Hervormde Kerk over te
gaan. Ooit maakte deze Oud Gereformeerde Gemeente deel uit
van de Gereformeerde Kerken, maar in 1922 onttrokken ze
zich daaraan.
Sommige mensen kan
men alleen amuseren
door uit te glijden op een
bevroren trottoir of over
een bananeschil.
Abortusbesluit
VS gaat Vaticaan
niet ver genoeg
VATICAANSTAD Het
besluit van het Ameri
kaans Hooggerechtshof
het recht van vrouwen op
abortus te beperken, gaat
het Vaticaan niet ver ge
noeg.
De Ossservatore Romano, het
officiële dagblad van het Va
ticaan, zegt gisteren in een
hoofdartikel.dat het besluit de
kern van het probleem niet
oplost, namelijk „hét recht op
leven van elk menselijk we
zen, ook al is het nog niet ge
boren".
Het Hooggerechtshof hield
maandag een uitspraak uit
1973 overeind dat bepaalt dat
vrouwen een grondwettelijk
recht op abortus hebben. Het
Hof ging echter wel akkoord
met een wet uit de staat Mis
souri die beperkende voor
waarden voor een abortus
De Osservatore, die in belang
rijke zaken de opvatting van
de paus weergeeft, noemt in
het hoofdartikel het recht op
leven vanaf de conceptie „on
schendbaar en onaantast
baar". „Rooms-Katholieke
Kerk veroordeelt elke vorm
van abortus en elke opzettelij
ke ingreep in het leven vanaf
het prilste begin."
Tijdens zijn bezoek aan de
Verenigde Staten in 1987
hield Johannes Paulus II een
vurig pleidooi voor een wette
lijk verbod van abortus.
Nederlandse Hervormde Kerk
Benoemd tot bijstand in het pasto
raat te Wljhe (part-time) A.W.F.
Waardenburg, emeritus predikant te
Diepenheim, die deze benoeming
heeft aangenomen.
Beroepen te Buitenpost M.T.P.M.
Oomens te Epe; te Burum en Mun-
nekezijl T. Hoekstra, kandidaat te
Heerenveen Bedankt voor Lemmer
Tj. Sijtsema te Heerde; voor Strijen
L. Wuïlschleger te 's-Gravenhage
(met bepaalde opdracht).
Gereformeerde Kerken
Benoemd door het deputaatschap
van Zending en Werelddiakonaat tot
toerustingspredikant te Rwanda drs.
H. van der Burg te Ten Post (part
time), die deze benoemig heeft aan
genomen. Aangenomen naar Nu-
mansdorp drs. P. Silvis, kandidaat
aldaar. Beroepen te Muiden drs.H.
Kroese, kand. te Amsterdam; te
Bennekom als feestelijk verzorger
van de Halderhof en de Breukelder-
hof drs.S.A. Meijer te Ouderkerk aan
den IJssel (part-time), die dit beroep
heeft aangenomen
Christelijke Gereformeerde Kerken
Bedankt voor Amsterdam dr. G.C.
den Hertog te Leiden.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Ferwerd-Hallum, te Fra-
neker-Sexbierum en te Oegstgeesl
drs.J.R. Geersing, kand. te Kampen.
Bedankt voor Assen-Zuid F.H. Fol-
kerts te Stadskanaal voor Hoogvliet-
Spijkenisse C.J. Mewe te Terneuzen
In Den Haag wordt morgenavond op het gebied van ge-1
meentepolitiek geschiedenis geschreven. De gemeenteraad
heeft zich voorgenomen dan een beslissing te nemen over de
bouw van een stadhuis annex bibliotheek aan het Spui, inz
het hart van de stad. Dat gebeurt onder unieke omstandighe-
den, die zo complex zijn dat de vraag zich opdringt of het wel»
verstandig is nu al een definitieve beslissing te nemen.
ACHTER de tafel van het college van B en W zitten mor-i
genavond twee PvdA-wethouders die het volstrekt oneens^
zijn over het voorstel dat de meerderheid van het achtkoppi-!'
ge college de gemeenteraad heeft voorgelegd. De een, Adri-
Duivesteijn, is een groot voorstander van de bouw van een i
prestigieus complex. De bouwkosten en de daaraan gekop-'
pelde exploitatiekosten daarvan zullen hoger uitvallen dan.
het bedrag dat de gemeente thans jaarlijks besteedt aan de
huisvesting van het ambtenarenapparaat. De ander, Gerard
van Otterloo, die de gemeentelijke financiën beheert, meent
dat de door zijn collega('s) gepresenteerde cijfers geen ge
trouw beeld geven van de werkelijkheid. Ze vallen volgens
hem nog hoger uit. Hij vindt dat onverantwoord en is der-*
halve tegen.
WlE van de twee gelijk heeft is ons onduidelijk. De finan
ciële strapatsen van het college zijn daar niet vreemd aan. In
een eerder stadium vlogen de twee direct betrokken wethou
ders elkaar ook al in de haren over de berekeningen. Var
Otterloo kreeg toen uiteindelijk van een onafhankelijke com
missie van rekenmeesters het gelijk aan zijn kant. Daarna is
er door Duivesteijn c.s. opnieuw met de cijfers gegoocheld!
Een suggestie van onze krant om de laatste berekeningen op-I
nieuw door deskundige buitenstaanders op hun merites te la-I
ten beoordelen is helaas niet gehonoreerd.
INTUSSEN ?ijn Duivesteijn en Van Otterloo als gevolg van!
hun openbaar geruzie door het gewestelijk bestuur van huir
partij gedwongen op korte termijn op te stappen. Let welj.
niet door de eigen fractie; en de raad is de enige die formeer
gerechtigd is over de positie van de wethouders te beslissen!
Beide wethouders stemmen dus nog wel mee over een voor-f1
stel, waarvan de uitvoering niet bij hen zal berusten. P
Als gevolg van de tegenstellingen in het PvdA-kamp is in-I
middels overleg op gang gekomen' om de samenstelling vanL
het college van B en W te wijzigen. De socialisten, die mi
met D66 en Links Den Haag een links programcollege vorj
men, zijn bereid ook het'CDA of de VVD directe bestuursj-
verantwoordelijkheid te gunnen. De christen-democraten erl
liberalen staan echter terecht op het standpunt dat vertegen-P
woordigers van beide partijen in het nieuw te vormen colle-L
ge moeten worden opgenomen. Dat betekent praktisch ge-L
sproken dat de PvdA drastisch moet inleveren of dat Links--
Den Haag en/of D66 het veld ruimen.
ZOVER is het echter nog niet, maar er moet wel een beslis-L
sing worden genomen ovej het stadhuis. Het is te simpel ta
stellen dat het laatste voorstel van het college van B en V|i
niet tegemoet komt aan de vorig jaar door de gemeenteraad1
gestelde voorwaarde dat het stadhuiscomplex budgettair neur
traal moet kunnen worden verwezenlijkt of anders niet. E|N
zijn namelijk inmiddels voor tientallen miljoenen guldeifri
kosten gemaakt en bij het niet doorgaan van de nieuwbou\isi
zou dat kapitaalvernietiging betekenen.
r
BlJ de stemming morgenavond zullen de standpunten van
de niet-collegepartijen, met name dus CDA en de VVD,_
doorslaggevend zijn aangezien de collegepartijen zo verdeek
zijn dat ze geen meerderheid bezitten. En omdat de liberaler
al hebben laten weten tegen te stemmen, ligt de uitslag ir
handen van het CDA. Gezien de geschetste problematiek zoi
het voor het CDA verstandig zijn die opgedrongen verant-
woordelijkheid niet te nemen. De beslissing over het stadhui!
is al zo vaak uitgesteld, dat een verder uitstel tot na de ge
meenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar ons geeift
onoverkomelijke ramp lijkt. Laat de Haage burgerij eers n
maar eens zeggen welk stadsbestuur zij wil. Als daarovein
duidelijkheid bestaat is het niet te laat een zeer verstrekkent v
besluit als dat over een nieuw stadhuis te nemen.
Warm
DE BILT (KNMI) Het ho-
gedrukgebied dat boven de
Britse Eilanden en de noorde
lijke Noordzee tot ontwikke
ling is gekomen blijft morgen
ook nog zijn invloed uitoefe
nen op het weer boven ons
land. Het wordt een zonnige
dag en de aanvoer van warme
lucht blijft aanhouden. Van
nacht komt de temperatuur in
de buurt van een graad of 16
en het kwik stijgt overdag
naar ongeveer 29 graden. In
het oosten van het land kan
zelfs de 30 graden gehaald
worden. In het zuidoosten van
het land kan in de middag een
onweersstoring in de buurt ko
men die daar mogelijk een bui
kan geven. De kans op onweer
neemt voor het hele land pas
toe op vrijdag. Morgen waait
de wind uit het oosten en is
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, geldig tot en met
morgen.
Noorwegen overwegend zonnig,
maar in het midden en noorden ook
enkele wolkenvelden en nu en dan
een bui. Middagtemperaturen in de
kustgebieden rond 19 graden, meer
landinwaarts oplopend tot omstreeks
27 graden
Zweden en Denemarken: zonnig en
zomers Middagtemperaturen 26 tot
28 graden, aan de oostkusten iets
Engeland: flinke zonnige perioden en
droog Middagtemperaturen in het
binnenland oplopend van 25 tot 27
graden, maar aan de Noordzeekusten
iets koeler.
Schotland en Ierland, eerst zonnig,
maar in de loop van morgen ook en
kele wolkenvelden en in Schotland
een kleine kans op een bui, Middag
temperaturen rond 22 graden, maar
aan de westkusten iets lagere tempe-
België en Luxemburg: eerst nog zon
nige perioden, maar geleidelijk meer
bewolking en vooral 's avonds kans
op een regen- of onweersbui Mid
dagtemperaturen van 25 graden aan
de Belgische kust tot 30 graden land
inwaarts.
West-Duitsland: in het noorden eerst
nog overwegend zonnig en een mid-
dagtemperatuur van omstreeks 28
graden. Elders ook wolkenvelden e
kans op een regen- of onweersbui e
Middagtemperaturen in midden-
zuid-Duitsland hier en daar oplopem
tot 30 graden.
Canarische Eilanden en Madeir,
vooral aan de noordkanten van de ei
landen enkele wolkenvelden. Overis
gens overwegend zonnig. Middag-1
temperaturen 25 tot 28 graden, maan
aan de noordzijden van de eilandei^
iets koeler. Aan de noordkusten hiej(
WEERRAPPORT
NIJMGEN Het Sint-
Radboudziekenhuis in
Nijmegen stopt per 1 au
gustus met kunstmatige
donorinseminaties (KID).
Het bestuur vjndt anoni
miteit van de donor een
absolute voorwaarde voor
deze vorm van hulpverle
ning. Het meent dat hier
aan gezien de ontwikke
lingen in de rechtspraak
en de recente wetgeving
inzake persoonsregistra
ties niet langer met ze
kerheid kan worden vol
daan.
In 1982 heeft het ziekenhuis
bestuur besloten KID toe te
laten. Voorwaarde was, behal
ve absolute anonimiteit van
de donor, kinderloosheid ten
gevolge van afwijkingen bij
de man waardoor uitzicht op
eigen nakomelingschap (nage
noeg) nihil is. Bovendien
moesten de partners officieel
getrouwd zijn.
De vraag of het huidige KID-
programma verantwoord is, is
opnieuw aan de orde- geko
men naar aanleiding van de
Vaticaanse instructie Donum
Vitae en de veranderende ju
ridische en maatschappelijke
inzichten rond KID. Bestuur
en directie hebben zich daar
bij laten adviseren door de
Commissie Ethiek en de afde
ling gynaecologie/verloskun
de.
De conclusie was dat het
recht van het kind op kennis
over zijn biologische afstam
ming tegenwoordig zo sterk
wordt bepleit, dat de anonimi
teit van de donor op langere
termijn niet kan worden ge
waarborgd. Bovendien kan de
donor onvoldoende worden
gevrijwaard tegen een even
tuele latere confrontatie met
zijn nakomeling.
Bestuur en directie hebben
besloten, de nadere ontwikke
lingen in de ethische en juri
dische inzichten af te wach
ten. De afdeling gynaecologie
respecteert dit besluit, dat ge
nomen is na overleg met het
bestuur van de Stichting Ka
tholieke Universiteit. De art
sen zullen de patiënten infor
meren over mogelijkheden
voor donorinseminatie elders.
Vanaf 1 augustus worden
geen nieuwe patiënten meer
in het KID-programma opge
nomen. De lopende behande
lingen worden wel voortgezet.
Christelijke gereformeerden
willen geen waarnemer
bij Samen op Weg-proces
BUNSCHOTEN De
Christelijke Gereformeer
de Kerken willen geen
waarnemer worden bij
het Samen op Weg-proces
van de Nederlandse Her
vormde Kerk, de Gere
formeerde Kerken in Ne
derland en de Evange-
lisch-Lutherse Kerk.
Dit zegt ds. J. Westerink uit
Bunschoten, voorzitter van
het deputaatschap (werk
groep) voor eenheid de gere
formeerde belijders van de
Christelijke Gereformeerde
Kerken.
„Het zou innerlijk tegenstrij
dig zijn als wij enerzijds waar
nemer bij Samen op Weg
worden en anderzijds uit de
Gereformeerde Oecumeni
sche Raad stappen omdat de
Gereformeerde Kerken daar
in mogen blijven. De christe
lijke gereformeerden zouden
het proces niet stimuleren
maar juist afremmen". Dat
kan naar Westerinks opvat
ting nooit het doel van een
waarnemerschap zijn.
De Gereformeerde Bond had
in april met het christelijke
gereformeerde deputaatschap
over een mogelijk waarne
merschap gesproken, zo meld
de de Bond in zijn jaarverslag.
Volgens ir. J. van der Graaf,
algemeen secretaris van de
Gereformeerde Bond, was dit
het eerste officiële verzoek
aan de Christelijk Gerefor
meerden om op een of andere
manier aan Samen op Weg
deel te nemen. Vanuit de
rechterflanken van de Her
vormde en van de Gerefor
meerde Kerken wordt gepleit
ook andere kerken van gere
formeerde signatuur bij dit
proces te betrekken.
Vorig jaar werd de Remon
strantse Broederschap, een
kerkgenootschap van vrijzin
nige signatuur, waarnemer in
het SoW-proces.
HAARLEM Het Ne
derlands Bijbelgenoot
schap (NBG) brengt dit
jaar een zogeheten „start-
bijbel" op de markt. De
bloemlezing uit de bijbel
richt zich op een leesni
veau van dat van negen
tot dertienjarigen, maar is
nadrukkelijk geen kin
derbijbel. Met de Startbij
bel wordt een eerste ken
nismaking met de bijbel
beoogd via het zelf lezen.
Het Bijbelgenootschap komt
met de startbijbel omdat on
derwijskrachten al sinds jaar
en dag erover klagen dat de
schoolkinderen niet in staat
zijn de gangbare vertalingen
(Statenbijbel en vertaling
1951) te lezen. De zinnen
daarin zijn te ingewikkeld,
woorden en formuleringen
vaak te moeilijk of zo verou
derd dat ze onbekend zijn.
Ook de Groot Nieuws Bijbel,
de vertaling in omgangstaal,
blijkt niet te voldoen omdat
deze zich richt op volwasse-
A1 meer dan tien jaar geleden
deed het NBG een proef met
een vertaling voor kinderen
vanaf negen jaar. Die uitgave
(de bijbelboeken Samuel en 1
Koningen) was zo'n succes dat
besloten werd meerdere bij
belboeken te vertalen. Een
tweede vertaalgroep boog zich
over nieuwtestamentische
boeken en zo ontstond een se
rie losse deeltjes.
Om tegemoet te komen aan
de gebleken behoefte die
deeltjes in één uitgave te heb
ben, werd besloten tot een
heruitgave maar dan in een
grotere opzet. Zo ontstond het
plan voor een bloemlezing
van niet alleen de bekende
verhalen, maar ook delen van
de profeten, de psalmen,
spreuken, brieven en delen
uit het boek Openbaring.
Theologen en onderwijskun
digen hielpen de vertalers bij
de totstandkoming van de uit
eindelijke selectie. Bij de keu
ze van bijbelgedeelten is reke
ning gehouden met diverse
veel gebruikte methoden voor
godsdienstonderwijs.
Vertaling
NBG-vertaler dr. H.W. Hol
lander legt in „Met andere
Woorden", het NBG-blad
voor bijbelwerk, het verschil
uit tussen de Startbijbel en
een kinderbijbel; Kinderbij
bels hebben onder meer als
kenmerk dat de vertellers uit
de complete bijbel een keuze
maakten. Die geselecteerde
gedeelten werden niet ver
taald, maar in eigen woorden
naverteld. De wijze waarop
dat gebeurt, hangt sterk af
van de visie van de auteur(s).
In de vorige eeuw kregen
VOORBURG Vrou
wenstudies theologie is
sinds enige jaren op de
meeste faculteiten een
vast onderdeel in de aca
demische theologie ge
worden. Vaak is er een
docent met een eigen op
dracht. Door hun speci
fieke positie in kerk en
maatschappij hebben
vrouwen eigen vormen
van geloven en theologie
ontwikkeld. De vraag is
in hoeverre dit in de
vrouwenstudies theologie
is terug te vinden.
In de bundel „Proeven van
vrouwenstudies theologie,
deel I" houdt Freda Droës
zich bezig met deze vraag. Ter
inleiding vermeldt ze opmer
kingen van twee (mannelijke)
hoogleraren. „Als je vrouwen
als uitgangspunt van onder
zoek wilt nemen, kun je net
zo goed roodharigen gaan on
derzoeken," zei de een. Vol
gens de ander zul je daarbij
„wel degelijk iets van het ei
gene van vrouwen" ontdek
ken
Droës, in dit vak werkzaam
aan de Katholieke Theologi
sche Universiteit Amsterdam,
constateert in haar artikel
over de tot dusver gepubli
ceerde proefschriften van
vrouwelijke theologen dat er
een zekere aandacht is voor
de mens en de menselijke be
middeling van de godsdienst,
althans in negen van de 29
proefschriften.
De bundel bevat de artikelen
waarin vijf vrouwen die zich
op een promotie voorberei
den, de resultaten van hun
onderzoek presenteren.
Het boek bevat ook een lijst
van de 33 afgestudeerde theo
loges die aan een promotie in
de theologie werken. Ze beho
ren tot de 40 vrouwen die
aangesloten zijn bij het net
werk onderlinge promotie
promoting (OPP).
De Katholieke Universiteit
Nijmegen, waar de gepromo
veerde neerlandica dr. Catha-
rina Halkes de eerste hoogle
raar feministische theologie in
Nederland werd, scoort met
zes aanstaande promoties het
hoogst.
Freda Droës spoorde 29 vrou
wen op die in ons land in de
theologie zijn gepromoveerd.
Zij groepeert ze in drie gene
raties: de (4) „pioniersters in
kerk en theologie" (1913-
1918), de (14) „buitengewone
predikantes en free-lance we-
tenschapsters" (1933-1966) en
de (11) „wetenschapsters in
theologie en andere weten
schappen" (1970-1988).
De Universiteit van Leiden
leverde dertien promoties en
staat daarmee eenzaam aan de
top. Na Leiden komt de Uni
versiteit van Amsterdam (5),
Nijmegen (4), Groningen en
VU (elk 3) en Utrecht (1).
kinderen vaak de Spreuken
van Salomon aangeboden, in
de verwachting dat ze zo het
een en ander van Salomons
wijsheid zouden overnemen.
In onze tijd echter worden
vaak verhalende, historische,
gedeelten gekozen en dan
vaak alleen nog die gedeelten
die de schrijver voor zijn doel
denkt nodig te hebben.
Het in eigen woorden naver
tellen van de bijbelse stof
heeft het gevaar in zich de ei
gen interpretatie te verweven
in de vertelling.
Volgens Hollander denken
velen tegenwoordig dat kin
deren in de hoogste groepen
van de basisschool de bijbel
het beste leren kennen door
dé tekst zelf te lezen. Die me
ning is een van de achter
gronden van de behoefte aan
een betrouwbare vertaling
van de bijbel in voor kinde
ren verstaanbare taal. De
Startbijbel is voor dat doel uit
het hebreeuws en grieks ver
taald volgens het zogeheten
principe van de „functionele
gelijkwaardigheid", dat wil
ongeveer zeggen; niet een
woord-voor-woord vertaling
omdat daarmee de bedoeling
van de oorspronkelijke auteur
geweld kan worden aange
daan, maar overdragen in de
eigen taal wat de woorden in
de oorspronkelijke taal over
dragen. Het gevolgde principe
is het meest actuele binnen de
Illustratie uit de Startbijbel (bij Jesaja 53)
(ver)taalwetenschap, maar is
eigenlijk al heel oud, meent
Hollander: ,JDe kerkvader
Hiëronymus sprak in dit ver
band al van een vertaling
„niet naar de woorden, maar
naar de zin van de tekst".
Terwille van de doelgroep
moesten de vertalers en te
hulp geroepen deskundigen
(in totaal dertien medewer
kers) sommige „concessies"
doen. Sommige teksten wer
den wat korter en eenvoudi
ger weergegeven, andere tek
sten werden voorzien van een
verhelderende mededeling (in
„volwassen" vertalingen zou
den die aanvullingen in een
noot staan).
De „ingrepen" zijn volgens
Hollander uiterst afgewogen
tot stand gekomen. „Eigenzin
nige, dogmatische of ideologi
sche interpretaties werden
niet toegestaan", voegt hij er
aan toe.
De bijbeltekst, ook in de ver
taling van de Startbijbel, sluit
vaak maar weinig aan bij de
belevingswereld van de kin
deren van onze tijd. De lees-
drempel is dan wel laag ge
houden, het begripsniveau
blijft daarom op sommige
punten nog wel behoorlijk
hoog. Begeleiding bij het lezen
zal dan ook wel nodig zijn,
denkt Hollander. „Thuis door
ouders en familieden en op
school door de leerkrachten;
de Startbijbel is bijzonder ge
schikt om gebruikt te worden
bij het godsdienstonderricht
op scholen".
De 22-jarige in Polen geboren Joanna Kan (22)
en de Amerikaan Robert Blum (29) sloten deze
week het eerste joodse huwelijk in Warschau
sinds de tweede Wereldoorlog. Dat gebeurde
in een synagoge in het voormalige getto van
Warschau vanwaaruit de joden massaal naar
de vernietigingskampen werden gezonden. Het
bruidspaar staat onder een choepa, een bal
dakijn waaronder gewoontegetrouw een huwe
lijkssluiting wordt voltrokken. Dat gebeurde
door de Israëlische rabbijn Menachen Josko-
witz, de enige die in Polen werkzaam is en
daar twee jaar geleden naar toe kwam.
FOTO: AP
Joods huwelijk in voormalig getto
