Rechterflank hervormde synode hoopt op herziening homobesluit £cidóe<2ouW: Hoe verder met het openhaar onderwijs? kerk wereld Pinksterbeweging groeit jaarlijks met tien procent Schoolwijzer riari GEESTELIJK LEVEN/OPINIE £atdóc6ou*otit VRIJDAG 30 JUNI ipag£E Arie Brouwer weg bij Amerikaanse Raad van Kerken NEW YORK De secretaris van de Amerikaasnse Raad van Kerken, dr. Arie Brouwer, legt vandaag zijn functie neer. Zijn pogingen om de samenwerking tussen de 32 lidkerken te ver sterken zijn mislukt. Bovendien hebben de leiders van de grote lidkerken het vertrouwen in hem verloren. Het aftreden van Brouwer (53) is een symptoom van de problemen waarmee de Raad van Kerken kampt. Kort na de oprichting in 1950 was de Raad een van de invloedrijkste kerkelijke organisaties in de V.S. De afname van het ledental van de lidkerken en de toene mende invloed van fundamentalistische groeperingen hebben het gezag van de raad grote schade toegebracht. Bovendien zijn de financiële bijdragen aan de raad sinds 1975 met 53 procent gedaald. RK KERK: Geen voorkeur voor christen democratie (Van onze correspondent) ROME De christen-de mocratie en de sociaal democratie zijn allebei geldige doctrines voor so ciale organisatie. Dat staat te lezen in een docu ment dat door door de Congregatie voor het Ka tholieke Onderwijs werd opgesteld. Aan het docu ment is acht jaar gewerkt. Na zowel marxisme als kapi talisme te hebben afgewezen wordt in het document gewe zen op de "variaties op het economische liberalisme" zo als daar zijn christen-demo cratische of sociaal-democrati sche partijen. Deze zijn beide nieuwe alternatieven voor so ciale organisatie. Het docu ment sluit nadrukkelijk de deur voor het gebruik van de marxistische analyse, "omwil le van het gevaar voor het ge loof en voor de Kerk" en sluit ook de liberale ideologie uit die een "individualistische vi sie heeft op de economische en sociale verhoudingen die tegengesteld is aan de christe lijke opvattingen". Hoewel in de tekst ook nog vermeld staat dat de priesters en andere kerkelijke hoog waardigheidsbekleders zich buiten de partijpolitiek moeten houden, wordt aan de geestelijken wel de taak opge dragen de politiek te evange liseren en te vermenselijken en te oordelen over het ge drag van politici. Het meer dan 100 bladzijden tellende document is bedoeld als een handleiding voor aankomen de priesters. Het moet voor toekomstige geestelijken een leidraad zijn. Het boekwerk wil een grondige interpretatie geven van alle teksten en en cyclieken die er op sociaal ge bied-floor paus en kerk zijn geproduceerd. Uit de tekst kan men opmaken dat nu ook de sociaal-democratische par tijen op de zegen van de Kerk kunnen rekenen. Voor Italië, zo staat in de publicatie te le zen, worden - bij hoge uitzon dering - de bisschoppen toch verwacht hun voorkeur te la ten uitgaan naar een bepaalde politieke groep, in feite de christen-democratie. Gtreformeerde-Kerksn vrijgemaakt Beroepen te Nijmegen en Surhuister- veen i.c.m. Opende drs.R.J. Geer- sing, kand. te Kampen; te Hoogvliet- Spijkenisse C.J. Mewe te Terneuzen; te Assen-Zuid F.H. Folkerts te Stads kanaal. Nederlands Gereformeerde Kerken Beroepen te Zeist drs.H. de Jong te Amsterdam-Centrum. Aangenomen naar Bunschoten-Spakenburg voor de missionaire dienst te Zuid-Afrika Tj. Baron te Heerde. Baptisten gemeenten Beroepen te Hoogezand (Beukema- straat) R. Erwich, kand. te Harder wijk, die dit beroep heeft aangeno men; te Veendam A. de Vries te Em- men. Religieuze radio- en tv-programma's in Polen WARSCHAU Vertegenwoordigers van de Poolse regering en van de rooms-katholieke kerk hebben een overeenkomst gesloten voor het uitzenden van religieuze programma's op de Poolse staatsradio en televisie. De kerk krijgt wekelijks een uur zendtijd op de nationale televisie en 15 minuten op de re gionale tv-stations in Krakow en Katowice. De laatste jaren zond de radio al iedere zondag een mis uit. Daar komt nu we kelijks nog een uur zendtijd op twee radiostations bij. Jerzy Ur ban, voorheen regeringswoordvoerder en nu hoofd van de staatsomroep, noemde de overeenkomst „een belangrijke stap" in de ontwikkelingen bij de omroep. De Staatscommissie voor radio en televisie zal de kerkelijke programma's financieren. Men ontmoet zijn lot vaak op wegen die men ingeslagen had om het te vermijden Jan de la Fontaine SOEST De rechter flank van de Hervormde Kerk hoopt dat in de no- vemberzitting de synode terug zal komen op het „homobesluit" waarin kerkelijk tucht vanwege homoseksualiteit word af gewezen en zal zich in afwachting van die be spreking niet polarise rend opstellen en terug houdendheid betrachten in het uiten van menin gen. Dat valt af te leiden uit de verklaring die zeventien ver ontruste synodeleden gisteren na een bijeenkomst hebben uitgegeven. De betreffende synodeleden zijn lid van de Gereformeerde Bond of de Confessionele Vereniging. De vergadering was belegd om zich te bezinnen op de si tuatie die was ontstaan na het gewraakte besluit. Vooral de rechterzijde van de kerk was door de afwijzing van kerke lijke tucht diep getroffen. Di rect na het besluit op 16 juni ontstond een beetje een cri sissfeer bij enkele Bonders, maar die is nu al weer in rui me mate overwonnen, zo bleek gisteren. In de verklaring van de ze ventien wordt geen letter ge wijd aan de afwijzing van tucht zelf, maar wordt de hoop uitgesproken dat de aan- .gekondigde nieuwe synodale bespreking over homoseksua liteit er toe zal leiden dat de kwestie weer bespreekbaar wordt in de „breedte van de kerk". Het besluit van 16 juni leek dat gesprek te blokkeren, om dat het resultaat van dat ge sprek al bij voorbaat was ge geven; geen kerkelijke tucht vanwege homoseksualiteit. De Gereformeerde Bonders en de leden van de Confessionele Vereniging voelden zich daar door in hun hervormd-zijn ernstig bedreigd. Kerkeraden die in geloof en geweten me nen dat homoseksualiteit zon de is, zouden door dat besluit hun ambtelijke plicht (onder meer uitoefenen tucht) niet meer kunnen uitoefenen, al- dus de Bond meteen na het besluit. De motie die door de synode was overgenomen was niet zo duidelijk in de consequenties en moest worden „bestu deerd". Afgelopen dinsdag stelde het moderamen (be stuur) van de synode vast hoe de motie uitgelegd dient te worden; er is nadere bezin ning nodig op de problema tiek en zolang die voortduurt, is de afwijzing van tucht te beschouwen als een uiterste oproep van terughoudendheid bij het nemen van tuchtmaat regelen. De Bonders blijken met die interpretatie te kunnen leven, zo blijkt uit de verklaring van de zeventien onder wie dr. J. Hoek uit Veenendaal die op uitnodiging ook aanwezig was bij het moderamengesprek van afgelopen dinsdag. Ds. Hoek zei gisteren desge vraagd dat hij inderdaad hoopt dat de synode in no vember wegen zal vinden om terug te keren tot achter het besluit van zestien juni. „We moeten, vind ik, niet allerlei slimmigheidjes nodig hebben van die afwijzing af te ko men", aldus ds. Hoek. Hij zei mee te kunnen gaan in de constatering dat het mode- ramen een zekere interpreta tie heeft gegeven van het sy nodebesluit. Om diverse redenen heeft hij daar begrip vtoor. Enerzijds is er de ondubbelzinnige uit spraak van het besluit dat kerkelijke tucht wordt afge wezen, anderzijds wordt een diepgaand gesprek bepleit evenals nadere studie naar wat bijvoorbeeld de bijbel zegt over homoseksualiteit. In het licht van dat gesprek en die studie is de afwijzing te ver staan als een uiterste oproep. Bovendien, aldus ds. R. van Kooten uit Soest, hebben di verse synodeleden (niet-Bon- ders) het moderamen achteraf laten weten niet in de gaten te hebben gehad welke de be tekenis van de motie eigenlijk heeft en dat ze eigenlijk spijt hebben van hun ja-stem. Doordat de kwestie in novem ber weer op de agenda staat, kan de synode zichzelf de ge legenheid geven om even tueel op het besluit terug te komen. Inmiddels hebben twee ge meenten bezwaarschriften in gediend tegen het synodebe sluit. De kerkeraden van Soest en Wilnis hebben daar in aan de generale commissie voor bezwaarschriften en ge schillen een hervormde rechtscommissie gevraagd het synodebesluit buiten wer king te stellen zolang de pro cedure loopt. In feite echter heeft het mo deramen het gewraakte deel van het besluit al buiten wer king gesteld, namelijk het ele ment afwijzing dat volgens het moderamen immers moet worden verstaan als oproep. LÜTSEN KOOISTRA Billy Graham op theevisite bij Runcie De Amerikaanse evangelist Billy Graham (r) is gisteren op theevisite geweest bij de aartsbis schop van Canterbury, dr. Robert Runcie in diens bisschoppelijk paleis in Londen. Waarover de beiden spraken is niet bekend gemaakt, maar het zal ongetwijfeld ook zijn gegaan over de evan gelisatie-campagne die Graham momenteel in Londen voert. fotq: ap UTRECHT Het stimu leren van het weten schappelijk onderzoek naar de pinksterbeweging in Europa en een kriti sche bezinning op de spe cifieke bijdrage van deze beweging aan de kerk en de samenleving; dat is het doel van de wetenschap pelijke conferentie „Er varingen van de Geest", de^e week in Utrecht. Eerder zijn soortgelijke conferenties gehouden in onder andere Leuven. Aan de conferentie nemen ongeveer 50 personen uit Eu ropa, Zuidafrika en de Vere nigde Staten deel, de meesten uit de pinsterbeweging, maar ook leden van andere kerken. De pinksterbeweging maakt op dit moment in Europa, maar vooral in de ontwikke lingslanden een sterke groei door. De Amerikaanse des kundige dr. David B. Barrett schat dat er in 1988 332 mil joen leden warén, ongeveer een vijf de van alle christenen in de wereld. In Nederland heeft de pinksterbeweging ongeveer 80.000 aanhangers. Dit aantal neemt elk jaar met circa tien procent toe. Van de nieuwe leden komt 25 procent uit buitenkerkelijke hoek. De meesten waren vroeger her vormd of gereformeerd. Het aantal bekeerlingen uit de Rooms-Katholieke Kerk groeit de laatste jaren. De Zwitser dr. Walter J. Hol lenweger hoogleraar in Bir mingham schrijft de groei toe aan het feit dat de beweging in zwarte gemeenschappen is ontstaan waar grote nadruk wordt gelegd op het gemeen schapsleven en op een actieve deelneming van de gelovigen aan de liturgie. Ook de ver binding van lichaam en geest, die onder meer in de praktijk van de gebedsgenezing en het dansen tijdens de diensten haar uitdrukking vindt, heeft volgens Hollenweger aan de groei van de pinksterbewe ging bijgedragen. Dr. J.A.B. Jongeneel, hoogle raar missiologie in Utrecht en lid van het organisatiecomité, legde er aan het begin van de conferentie de nadruk op dat de Heilige Geest zelf geen on derwerp van onderzoek kan zijn, maar dat zijn werking wel zuiver wetenschappelijk kan worden onderzocht. Hij waarschuwde ervoor iets te gemakkelijk aan de invloed van de Heilige Geest toe te schrijven. Anderzijds moet de wetenschap ervoor oppassen de Heilige Geest zelf te redu ceren tot een functie van de menselijke geest. Naar het zich laat aanzien zal in de komende re geerperiode er een dis cussie worden gevoerd over de positie van het openbaar onderwijs in ons land. Daarbij zal het met name gaan over de bestuursvorm van dat on derwijs: moet het ge meentebestuur alle zeg genschap houden? Maar ook de identiteit van het openbaar onderwijs kan daarbij niet onbesproken blijven. In de meest concept-verkie zingsprogramma's die mo menteel voorhanden zijn staat wat te lezen over een zekere verandering van de bestuurs vorm van het openbaar on derwijs. Zowel PvdA als VVD willen hebben dat betrokkenen op een openbare school meer te zeggen krijgen, dus het ge meentebestuur minder. Het CDA gaat in feite nog een stapje verder: „Met behoud van hun karakter kunnen openbare scholen worden ver zelfstandigd door hen onder het bestuur van een commis sie te stellen of in een zelf standige rechtspersoon onder te brengen". In alle gevallen gaat het om een zekere verbij zondering van het openbaar onderwijs. Maar, hoort men eigenlijk overal, het openbare karakter dient te worden ge handhaafd. Wat verstaat men eigenlijk onder dat „openba re"? Het is een sociaal grondrecht dat iedere* leerplichtige leer ling recht heeft op onderwijs. Men kan hem of haar dan naar een bijzondere school sturen, maar die heeft (baas in eigen huis zijnde) om wat voor reden dan ook het recht om toelating te weigeren. Dan moet de overheid dus voor onderwijs zorgen. Maar, als die leerling dan op die openbare school komt, heeft hij ook nog recht op onderwijs dat ieders godsdienst of le vensbeschouwing eerbiedigt. f Ten slotte is er nog het feit, dat er mensen zijn die vinden dat onderwijs door de over^ heid moet worden bestuurd. Het openbaar karakter heeft dus drie facetten: de toelaat baarheid (voor ieder), de identiteit (neutraal) en de be stuursvorm (de overheid). Nu is er met die facetten mo menteel nogal wat aan de hand. Met betrekking tot de toelaatbaarheid zeggen som migen: die kan ook gehand haafd worden op een zogehe ten bijzonder-neutrale school je kunt het in de statuten vermelden. Met de identiteit ligt het al iaren moeilijker. Die neutraliteit is al heel lang een nogal omstreden begrip. Al in de vorige eeuw was dat zo. Toen werd menige open bare school beheerst door de liberalen. In naam was zij een school voor iedereen, maar in feite werd zij beheerst door het liberale (denkende!) deel der natie, dat middels die openbare school zijn ideologie wilde uitdragen. In feite is dit discussiepunt er nog steeds. Enerzijds wordt vanuit openbare scholen ge zegd, dat iedereen er terecht kan, omdat men neutraal on derwijs heeft, anderzijds blijkt steeds weer dat een groot deel van „onkerkelijk Nederland" de openbare school als zijn medium beschouwt. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de belangrij ke invloed die van de kant van het Humanistisch Ver bond op het georganiseerde openbaar onderwijs wordt uit geoefend. Oftewel: openbaar onderwijs wil zich nog steeds graag ma nifesteren als boven de zuilen staande, maar is steeds meer een zuil geworden. Over de bestuursvorm hoort men veel klachten. Betrokke nen hebben te weinig invloed op de openbare school, zij wordt vaak in feite bestuurd door ambtenaren. Hoewel er aantrekkelijke kanten zitten aan die voorge stelde verbijzondering van het openbaar onderwijs, rijzen er bij mij toch ook een aantal be langrijke bezwaren. 1. De algemene toelaatbaar heid kan ook statutair gere geld worden op een bijzonder- neutrale school. Echter, voor die neutrale identiteit lijkt mij dat veel moeilijker. Hoe kan de overheid er op toezien dat een schoolbestuur, waar zij in feite niets over te vertellen heeft (want zo ligt dat bij een bijzondere school!) niet een bepaalde b.v. humanistische, atheïstische, liberale kleur aanneemt, zodat zeker niet al ler minderheden (want daar gaat het om) op zo'n bijzonde re school tot hun recht ko men? En toch zal dat in de toekomst in ons land, dat steeds multi- cultureler, pluriformer wordt, een uiterst belangrijke taak blijven, om „vluchtheuvel- school" te zijn voor al die minderheden (inclusief chris tenen, die op steeds meer plaatsen tot een minderheid gaan behoren en soms geen eigen school kunnen stichten, omdat ze met te weinigen zijn als de overheid zo grootscha lig blijft denken). 2. De basis van de financie ring van ons onderwijs is de financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onder wijs. Als de overheid geen ei gen openbaar meer heeft, wordt dat heel moeilijk. Ver der moet worden gevreesd dat als de overheid zo verder van het onderwijs verwijderd raakt, ze makkelijker tegen dat (totale) bijzondere onder wijs kan zeggen: zoek maar wat meer eigen financierings bronnen^!). Oftewel: minder bestuurlijke en inhoudelijke betrokkenheid van de over heid kan toch gemakkelijk ook leiden tot minder finan ciële betrokkenheid. Pacificatie Toen in 1917 de Pacificatie tot stand kwam, gebeurde dat in het parlement met op één na algemene stemmen. Dat was heel belangrijk, omdat het hier in feite ging om het rege len van onze geestelijke ver scheidenheid. Zoiets kun je niet regelen met 51-49 stem men. Als men spreekt over zulke ingrijpende wijzigingen van het openbaar onderwijs, dus van ons stelsel, geldt daarvoor in feite hetzelfde. Het lijkt me daarom ongewenst dat politie ke partijen zich er nu al zo duidelijk over uitspreken. Be ter is het om, zoals vroeger door drs. K. de Jong Ozr ook gebeurde, eerst bijvoor beeld een staatscommissie in het leven te roepen, breed sa mengesteld, die een rapport moet uitbrengen. Dat is beter, zuiverder ook dan het voor stel van de nieuwe voorzitter van de Vereniging voor Openbaar Onderwijs, die vindt dat een PvdA-VVD- D'66-regering(!) dit maar moet regelen. Die voorkeur lijkt er teveel op dat men ook dit ziet als een zaak van behartiging van één belang, terwijl het juist om een evenwicht gaat tussen meerderheid en minderhe- Lubber's handicap jrd lijn ij11 iedereen heeft in zijn leven wel een handicap. I(^en ook een en die is u bekend. De toon waarop premier 5I1 deze woorden gisteren.in het kamerdebat over de oni Kuwayt uitsprak klonk bijna hulpeloos. Inderdaa«vagi handicap, deze doorn in zijn vlees, wijd en zijd bekepn hij in 1973 als minister van economische zaken het nin6 politieke toneel betrad. Als ex-directeur en grootaan<fsPi6 der van het staalconstructiebedrijf Hollandia-Kloos iiV pen aan den IJssel was en is hij als politicus zeer kwT Dit gold voor hem temeer daar hij in functies b| waarbij licht de schijn kon worden gewekt van ver| ling tussen politieke en persoonlijke of familiale b Ware hij bijvoorbeeld minister van onderwijs geweei bleven, dan zou zijn zakelijke achtergrond hem welliil der parten hebben j Het was gisteren niet de eerste keer dat Lubbers' 1 tot onderwerp van politieke discussies werd gemaal jaren zeventig moest Lubbers na een onverkwikkelijk re waarin hij ervan werd beschuldigd zichzelf en zijif financieel te hebben bevoordeeld, onder druk van deP besluiten zijn aandelen en overige vermogen onder f gen in een stichting. Daarmee leek aanvankelijk der de lucht, temeer daar de toenmalige premier Van aantal gedragsregels opstelde voor politieke ambts bedoeld om de politieke zuiverheid hoog te houden.l glement, gefundeerd op het veelgeroemde boekje des kwaads' van Anne Vondeling, heeft als centr) gangspunt dat ministers en staatssecretarissen alle belangen van persoonlijke aard uit hun politiek^ moeten bannen. TOCH voorkwam dit helaas niet dat Lubbers nad enkele malen vanwege een schijnbare belangenven ling in de publiciteit kwam. De Kuwayt-affaire is het jongste voorbeeld. Dit moet tot de conclusie leidei^gj- premier in al die jaren nog steeds niet goed heeft gele^j] zijn handicap te leven. Hij houdt er kennelijk te weinig ning mee en komt daardoor steeds opnieuw onnodig ij pj lijkheden. v HET staat overigens buiten kijf dat de premier op dan niet onwillig is. Er is geen enkele reden te twijfelen opmerking van gisteren dat er, zodra hij met het tj^0 leven in het algemeen of met Hollandia Kloos in het|e^ der in aanraking komt, in zijn hoofd „een computei^Qj- draaien" dat alle mogelijkheden van eventuele belang strengeling aftast. Prachtig. Maar wat de premier nc[eiï leren is dat hij in grensgevallen de gegevens uit zijn j^( tertje niet voor zichzelf houdt. Hij dient daar bij zijn c^g èn bij het parlement mee voor de draad te komen. AlLor hij op die manier open kaart speelt, zal de schijn des |,ro voorgoed van hem kunnen wijken. Bovendien zal uro ook niet meer op hulpeloze toon over zijn handicap bef te spreken maar als iemand die z'n ongemak heeft aa^ en er trots op is dat hij geleerd heeft ermee om te Evenhuis exit }00 Het voormalige CDA-kamerlid en de huidige burgot ter van Hoogeveen Sytze Faber omschreef Evenhuis P zi een „typische Drent, een man van jenever, turf en far docht". Daarmee sloeg Faber de spijker op de kop. Ev hield van een glaasje, beriep zich altijd op zijn eenv wt komaf en gold als een politicus op wie je altijd scherp^ e letten. i In zijn dertien jaar als VVD-kamerlid kreeg hij eenl als „superritselaar". Maar hij wist nooit tot de echte j door te dringen. Toen Wiegel afscheid nam als leider zijn kans schoon. De lancering van Nijpels was voorl huis het sein voor een tijdperk waarin hij wèl de hoog gionen van de liberale partij bereikte. In Haagse kringen gold hij in die jaren als een „lakei Nijpels. Samen zouden zij de zogenaamde „dodenlijstfij ben opgesteld voor de kamerverkiezingen van 1986, een aantal namen stond van VVD'ers die laag of hel niet op de kandidatenlijst zouden moeten staan, slachtoffers behoorde Theo Joekes, die toen echter! 300.000 voorkeurstemmen kreeg en deze week op eigen atief zijn politieke afscheid aankondigde. De verkiezingsnederlaag van de VVD in 1986 was v< liberalen het teken dat er schoon schip moest wordj maakt. Voorhoeve groeide met vallen en opstaan uit ware leider van de VVD, en passeerde hiermee vice-pi en minister van EZ De Korte, die net als Evenhuis Nijpelianen behoorde. Voorhoeve werd de verpersoonl van orde, rust en degelijkheid, al kon hij niet voorkom de VVD in september vorig jaar al een bewindsman v (Van Eekelen) en de afgelopen maanden hopeloos vei raakte, met als gevolg het aangekonidgde afscheid v volgende minister (Smit-Kroes). EVENHUIS leek dit alles politiek te overleven. Bij d cedure voor de kandidaatstelling van de kamerverkiez in september werd evenwel duidelijk dat veel VVD-af gen Evenhuis absoluut niet meer zagen zitten. Zijn kwam zelden of nooit in de top-tien van de kandidal voor. Het hoofdbestuur van de VVD twijfelde nog. Evenhuis hoger worden geplaatst? Het zou een vreemi druk maken op de kiezer als een bewindsman werd gKp seerd. Hoe kon Evenhuis worden gered? Toen in deze berichten verschenen dat Evenhuis bij enkele onduid[ financiële transacties was betrokkken, hakte de VV knoop door: Evenhuis werd slechts 24e geplaatst, eei^ dankbare en mogelijk zelfs onverkiesbare plaats. De stond er in de opiniepeilingen immers beroerd voor ei de 24 kamerzetels misschien nooit halen. DiE lage klassering was voor Evenhuis nog steeds ni<j ii sein zich terug te trekken. Fier antwoordde hij vorige p nog op kamervragen van D66-woordvoerder Engwirdf"" hij niets ontoelaatbaars had gedaan. Evenhuis wilde tenj K te van alles in de politiek blijven. Toen echter eenmaaj kend werd dat hij de Kamer onjuist had geïnformeerd e Voorhoeve hem niet steunde, stortte de wereld voor 1 huis in. De verongelijkte toon echter waarop Evenhuis uiteind ontslag nam doet geen recht aan de situatie die was onty nadat duidelijk was geworden dat hij een politieke doi de had begaan. Het is tekenend voor zijn kwaliteit di niet inziet dat hij het parlement niet verkeerd had voorlichten over de bestemming van een persoonlijke lej bij een bedrijf dat hijzelf steunde. Het voorliegen heef' einde van zijn politieke carrière terecht bespoedigd. Het weerbericht staat vandaag op pagina 5,

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2