Behoefte aan veredelaars
blijft groot in tulpenteelt
Samenwerking tussen
preparatiebedrijven
Aaltjes biologisch
met schimmels te lijf
Net als in Nederland sprake van
groei aardbeien-export in België
Rekord omzet aan «P
asgroenten in mei
gi
dienstuerlening
DE RACE TEGEN
AIDS HEEFT
SPONSORS NODIG.
AIDS FONDS: GIRO 8957
LAND EN TUINBOUW
£oidóc Soutant
VRIJDAG 30 ÏUNI 1989 PAGINAI*^
Varkensstapel slinkt minder
De varkensstapel in ons land is ten opzichte van begin april
vorig jaar met ruim één procent verminderd tot 13,8 miljoen
stuks, hetgeen minder is dan in het jaar ervoor. Toen bedroeg
de daling nog 3,5 procent. De grootste afname was te zien bij
het aantal biggen bij de zeug. Dit aantal verminderde met 78
duizend dieren tot bijna 2,4 miljoen. Het aantal mestvarkens
is licht gedaald. Het aantal fokvarkens nam af met 21 duizend
stuks. Dit blijkt uit een steekproefonderzoek van het Centraal
Burau voor de Statistiek.
Koelhuis Hillegom en C. Cle
mens Lisse (CCL) gaan in
tensief samenwerken. Dat
gebeurt nu Hollands Bloem-
bollenhuis Holding, de houd
stermaatschappij van onder
meer Hobaho bloembollen
veiling en Koelhuis Hille
gom, alle aandelen van CCL
heeft verworven. C. Clemens
Lisse is ongeveer veertig jaar
geleden begonnen als specia
list in de „heetstook" van hy
acinten, maar heeft zich tot
een all-round behandelings-
bedrijf met een uitstekende
reputatie ontwikkeld. Door
de groei van de laatste jaren
ziet CCL zich thans voor gro
te investeringen geplaatst. De
huidige eigenaar heeft daar
om besloten samenwerking
met een bedrijf in dezelfde
branche te zoeken. Hij vond
dit bij Koelhuis Hillegom,
een bedrijf dat evenzeer de
nadruk legt op een hoge
kwaliteitsstandaard.
Het instituut voor Plantenziektenkundig Onderzoek (IPO) in
Wageningen heeft een nieuwe werkwijze ontwikkeld, om
schadelijke aaltjes te bestrijden met behulp van schimmels.
Via deze methode hoopt het instituut over enkele jaren een
wortelknobbelaaltje, dat vooral de aardappelteelt parten
speelt, biologisch effectief te kunnen bestrijden. Als gevolg
daarvan zou het gebruik van grondontsmettingsmiddelen in
de akkerbouw drastisch kunnen verminderen. Voor het eerst
hebben de onderzoekers met behulp van een elektronenmi
croscoop kunnen nagaan hoe het aaltje door de schimmel
wordt aangetast. Aaltjes kunnen bij veel gewassen grotescha-
de aanrichten. Tot op heden werden ze bestreden met grond-
ontsmettingsmiddelen, die wat het volume aangaat zo'n zestig
procent van de chemisch gewasbeschermingsmiddelen in Ne
derland uitmaken.
Kwekersrecht moet versterkt
Het kwekersrecht moet worden versterkt. Dat vindt minister
Braks van Landbouw en Visserij. Hij acht dat een voorwaar
de om het in de toekomst ook een functie in de plantenvere
deling te kunnen laten vervullen. Dit-is noodzakelijk om een
goede afstemming te bewerkstelligen met het octrooirecht,
dat bij de toepasing kvan biotechnologische werkwijzen in de
plantenveredeling een steeds belangrijkere rol gaat spelen.
Er blijft grote behoefte in
Nederland aan verede
laars die nieuwe soorten
tulpen creëren. Niet al
leen is het zo dat de soor
ten degenereren en loopt
men dus alle kans dat een
bepaalde cultivar het op
een zeker moment qua
groei en bloei laat afwe
ten, maar ook heeft de
consument nu eenmaal
een wisselende behoefte.
En vooral dat laatste is iets
dat de veredelaar hoofdbre
kens kost. Want wie weet wat
die consument over vijf of
tien jaar op het verlanglijstje
heeft staan. Je moet dus in
spelen op veranderende in
zichten terwijl je niet weet
hoe de tendens is...
Maar ook zaken als bolpro-
duktie, geschiktheid voor for
cering, houdbaarheid en ziek
teresistentie zijn van belang.
Bij dit alles kan het verrich
ten van kruisingscombinaties
met wilde soorten en oude
cultivars van grote betekenis
Van wilde soorten komen de
Balkansoorten en de Neo-Tu-
lipae vooral in aanmerking
met het oog op mogelijke re
sistenties tegen zuur, vuur of
virus. Een nadeel is echter dat
deze soorten in het algemeen
nogal laat bloeien, wat weer
Een pronkstukje van fulpen.
ongunstig is ten aanzien van
de geschiktheid voor vroeg-
Het laat zich dan ook aanzien
dat deze met zeer vroegbloei-
FOTO: L.N. KRUL
ende typen gekruist moeten
worden. Een andere groep,
waaraan resistentie ontleend
kan worden vormen de oude
cultivars uit de „Hortus Bul-
borum", die de eeuwen heb
ben getrotseerd. Dat doet op
zijn minst de aanwezigheid
van resistentiegenen vermoe
den.
Op het IVT in Wageningen is
al een flink aantal kruisingen
met deze cultivars uitgevoerd.
De particuliere veredelaars
kunnen gebruik maken van
het stuifmeel uit de „Hortus
Bulborum". Behalve met het
oog op resistentie kunnen
oude cultivars tevens van be
tekenis zijn met betrekking
tot bolproduktie en geschikt
heid voor forcering. Omdat
men vroeger met veel eigen
typen werkte en deze dicht bij
elkaar plantte en daarvan
zaad won, ligt de veronder
stelling voor de hand dat in
oude cultivars onbewust een
zekere mate van verwant
schap is ingekruist.
De uniformiteit, door oudere
kwekers in Darwintulpzaai-
sels waargenomen, vormt
daarvoor ook een aanwijzing.
De Mendel- en Triumphtul-
pen bewijzen dat door krui
sing van tulpen van verschil
lende herkomst goede resulta
ten, zogenaamde hetrosisef-
fecten, te bereiken zijn. Als
we nagaan welke tulpen bij
uitstek geschikt zijn voor
kerstbroei, blijkt dat deze
vroegheid in het algemeen
aan oude cultivars is ontleend.
Vooral Due van Tol-tulpen en
de enkele vroege tulp „Duc de
Berlin" leverden daartoe als
kruisingsouders een belangrij
ke bijdrage.
Hoewel er, evenals in Ne
derland in België sprake
isvan een stelselmatige
inkrimping van de glas-
aardbeienteelt, zit er
groei in de export van dit
produkt. Dit biedt nieuwe
perspectieven voor deze
teelt in België.
Er treedt steeds meer een ver
schuiving op naar de teelt on
der plastic in de volle grond.
Daarnaast biedt de zogenaam
de verlate teelt betere per
spectieven. Ook heeft er een
aanpassing van het rassensor-
timent plaatsgevonden en een
betere teelttechniek heeft de
produktie en spreiding van de
Belgische aardbeienoogst in
de goede richting geduwd. De
export heeft in de afgelopen
drie jaar een opmerkelijke
vooruitgang geboekt. Zo werd
er in 1986 10.000 ton geëxpor
teerd, de export was in 1988
gegroeid naar zo'n 14.000 ton.
De export richt zich vooral op
de omringende E.G.-landen.
In het rijtje buitenlandse af
nemers speelde Engeland een
opvallende rol. Dat land nam
in 1988 zo'n 1224 ton af tegen
584 ton in 1987.
Vakbeurs VTA
Van 14 tot en met 16 septem
ber wordt in Rijnsburg de
eerste Vakbeurs Tuinbouw
Automatisering (VTA) gehou
den. Deze beurs is speciaal be
stemd voor de ondernemers
in de tuinbouw, die op de
hoogte willen blijven van de
nieuwste ontwikkelingen op
dit gebied. Het uitgangspunt
van deze vakbeurs is, het pre
senteren van direct toepasba
re systemen voor de tuin-
bouwpraktijk. De vakbeurs
staat open voor alle tuinbouw
sectoren.
-jr
Aubergines, zuidelijke charme
van Hollandse bodem
De Hollandse tuinders telen ze steeds vaker: aubergines,
komstig uit tropisch Azië. Met zijn champignon-achtig vruc
vlees en romige smaak leent de aubergine zich voor alle
culinaire uitstapjes. De aubergine is overigens in verschiller
variëteiten verkrijgbaar. De grote paarse aubergine en de i g^S,'
te mini-aubergine zijn de bekendste varianten. De grote vr jan
en de mini-paarse zijn nog vrij nieuw op de Nederland
markt. De foto toont de aubergines (rechts onder) tussen VdX1*
verse groenten van Hollandse bodem, voor elk wat wils, e giste
vee£
van
dooi
Mei 1989 is een maand,
die aan de balk geschre
ven kan worden als een
topmaand in de afgelopen
jaren. Ondanks een grote
re veilingaanvoer, in ver
gelijking met vorig jaar,
werd er een hogere mid-
denprijs voor de glas
groenten betaald.
De aanvoer was 231,9 miljoen
kilo groot. De export verliep
eveneens gladjes, van de ge
noemde veilingaanvoer werd
er 193,1 miljoen kilo geëxpor
teerd. In vergelijking met
1988 was er sprake van een
groei van 2,5 miljoen kilo.
Een vergelijking met mei
1987 laat zelfs een groei van
stele
22,4 miljoen kilo zien. De
langrijkste glasprodukten
als tomaten, paprika's, sla
kinc
in s<
in d
dree
dijs en komkommers
goed betaald. De komk
merprijzen liepen wel
deuk op door de publicit
golf die er over dit proi
opstak. Toch lag de mid
prijs met 58 cent per stii
cent hoger dan
maanden in de twee voo
gaande jaren. Dit wil ec
niet zeggen dat individ
tuinders geen grote schj
hebben geleden. De midu
prijs voor de glasgroeij raa
kwam in mei op /2.19|jan
kilo. De omzet aan glasgroj ijsr
ten bereikte een rekordhoij te
van 508 miljoen gulden. D| s„
omzet was 114 miljoen guljj öei
groter dan in mei 1988 en!) soc
miljoen groter dan in 1987 pr(
KERKDIENSTEN
plc
LEIDEN O.L. VR. HEMELVAART/
ST JOZEF: za 19.u„ zo. 9.30 u.. 11
u. Hoogmis.
H. LEONARDUS: za. 19 u. Euch. vie
ring; zo 10.30 u. Euch.viering.
H. MIDDELARES: za. 19 u. Euch. vie
ring; zo. 9.30 u. Hoogmis.
H LODEWIJK: za. 10 u„ 19 u., zo.
8.30 u., 10 u Hoogmis, 11.30 u„ 18
u.. 19 u Lof.
H. ANTONIUS VAN PADUA: za. 19 u.;
zo. 9 30 u., 11 u. Hoogmis.
H PETRUS: za. 19 u. Euch.viering;
zo 9 u. Euch.viering, 10.30 u. Hoog-
O.L VR. ONB. ONTV.: za. 19 u., zo.
10.30 u. Hoogmis, 12.15 uur.
OUD KATHOLIEKE KERK: zo. 10 u.
Eucharistieviering.
Elk weekend zondag 10 uur, behalve
2e weekend in de maand, dan zater
dag 19 00 uur en zondag geen dienst.
AARLANDERVEEN HEILIGE PE
TRUS EN PAULUS: za. 19 u„ zo.
10.30 u. Hoogmis.
TITUS BRANDSMAKAPEL: zo. 9 u.
Hoogmis, 12 u.
ALPHEN AAN DEN RIJN H. PIUS:
za. 19 u.; zo. 9 en 10.30 u.
H. BONIFATIUS: za. 19 u.; zo. 9.45 u..
11.30 u
DE hEILIGE GEEST KERK (De Bron):
za. 19 u.; zo. 9 u., 10.30 u. Hoogmis.
OUDE ADE ST. BAVOKERK: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u. Hoogmis, 10.30
u. H. Mis in Rijpwetering.
OUDE WETERING JAC. DE MEER
DERE: za. 19.00 uur, zo. 9.15 en
11.00 u.
ROELOFSARENDSVEEN MARIA
PRESENTATIE: za. 19 u.; zo. 10.30 u.
Hoogmis 10.30 u.
RIJPWETERING O.L. VR. GE
BOORTE: za. 19 u. in Oud Ade; zo. 9
u. Hoogmis, 10.30 u.
SASSENHEIM ST. PANCRATIUS
za. 19 u.; zo. 9.30 Hoogmis en 11 u
STOMPWIJK H. LAURENTjUS: za.
19.30 u. Eucharistieviering met sa
menzang; zo. 9.30 u. Hoogmis, 11 u.
Stille H. Mis.
VOORHOUT. ST. BARTHOLOMEUS-
KERK: za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
VOORSCHOTEN H. LAURENTIUS:
za. 19 u.; zo. 11.30 u.
H. MOEDER GODS: 19 u.; zo. 10 u
WARMOND ST. MATTHIASKERK:
za. 19 u.; zo. 9.00 en 10.30 u.
WASSENAAR ST. WILLIBRORD:
za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
DE GOEDE HERDER: za. 17 u., zo.
10.30 u.
ST JOZEF: za. 19 u.. zo. 9.30 en 11
WOUBRUGGE GOEDE HERDER:
19 i
10 i
19 u
BOSKOOP ST. JAN DE DOPER:
za. 17.30 u. (de Stek), 19 u. (Kerk);
zo. 10.00 (Kerk).
HAZERSWOUDE H.H. ENGELBE
WAARDERS. za. 19 u.; zo. 10.00 u.
Hoogmis, 11.30 u.
HAZERSWOUDE RIJNDIJK BER-
NARDUSKERK: zo. 9 u. Viering.
DEP HET ANKER: za 19 u.; zo.
10 30 u.
HILLEGOM ST. JOZEFPAROCHIE:
za. 19 u. Ned. liederen; zo. 10.00 u.
Ned. liederen, 11.30 u. Ned. liederen
H. MARTINUS: za. 19.00 uur; zo. 9.00
en 11.00 uur. Van 10-7 t/m 21-8 dien
sten Za. 19 uur, zo. 10.00 uur.
HOOGMADE O.L. VR. GEBOOR
TE:
19 L
10 i
KATWIJK AAN DEN RIJN H. JO
HANNES DE DOPER: za. 19 u. Eu
charistieviering; zo. 10 00 u. Eucharis
tieviering met parochieel koor.
DEP RIJNSBURG (Chr. Tuinbouw
school): zo. 10.30 u. Euch. viering.
BUITENKAAG JOHANNES EVAN
GELIST: za 19 u.; zo. 10.00 u. (10 uur
is wintertijd. Zomer is 9.30 uur).
LANGERAAR H.H ADRIANUS: za.
19 u zo. 9.30 en 11.30 uur.
LEIDERDORP DE MENSWOR
DING: za 19 u. Eucharistieviering; zo.
10 u. en 11.30 u. Eucharistieviering.
LEIMUIDEN ST. JAN DE DOPER:
za. 19 u zo. 9.30 u. Hoogmis, 11.15
u. samenzang.
LISSE ST. AGATHA: za. 19 u
Euch. viering; zo. 10 u. Hoogmis (kin-
dernevendlenst); 11.30 u. H. Mis.
DEP POELPOLDER: za. 19 u. Euch.
viering; zo. 10.30 u. Euch. viering.
MARIAKERK: za. 19 u. H. Mis; zo. 9
u. Stille Mis, 10.15 u. Hoogmis.
H.H ENGELBEWAARDERS (Beek
brug): za. 19 u zo. 10.00 u.
NIEUWKOOP O.L. VR. HEMEL
VAART: za. 19 u.; zo. 9 u., 10.45 u.
NIEUWVEEN H. NICOLAAS: za. 19
u.; zo. 9 u.. 11 u.
NIEUW VENNEP MARIA ONB.
ONTV. za. 19 u.; zo. 10 u.
NOORDEN ST. MARTINUS: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u., 10.30 u. Ge
zongen Mis.
NOORDWIJK BINNEN ST. JE
ROEN: za 19 u. H. K/fis; zo. 9.30 u.
Hoogmis, 11.00 H. Mis.
NOORDWIJK AAN ZEE MARIA
TER ZEE: za. 19 u. Euch.viering; zo.
10.30 u. Euch.viering.
NOORDWIJKERHOUT ST. VIC
TOR: za. 19 u.; zo. 9.00 u. Hoogmis,
11 u.
ST. JOZEF: za. 19 u„ zo. 9 u.. 10.30
OEGSTGEEST ST. WILLIBRORD:
ZEVENHOVEN HEILIGE JOHAN
NES GEBOORTE: za. 19 u. H. Mis, zo.
9 u. Stille Mis, 10.45 u. Hoogmis.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK MEER
BURGPAROCHIE: za. 19 u. Misvie
ring; afwisselende koren; zo. 10 u.
met wisselende koren, 11.30 u. met
orgel en Volkszang.
ZOETERWOUDE ST. JAN'S ONT
HOOFDING: za. 19.30 uur H. Mis met
zang, zo. 9.30 u. Woord- en Commu
nieviering.
CHR. DIENAARKERK: za. geen H.
Mis; zo. 10 u. Hoogmis.
DE ZILK HEILIGE HARTKERK: za.
19 u.; zo, 10.30 u.
predikbeurten
LEIDEN Herv. Gemeenten: Hoog
landse Kerk: 10 u. ds. A. Alblas,
m.m.v. het Don Kozakken - 11.45 u.
Oec. studentendienst. Oude Vest-
kerk: geen dienst. Marekerk: 10 en 17
u'. Ds. C. A. v.h. Hof. Woubrugge. Ma-
ranathakerk: 10 u. ds. H. E. Schou
ten De Regenboog: 10 u. pastoor J.
A. A. v. Well. Bethlehemkerk: 10 u.
ds. M. v.d. Velden. Bevrijdingskerk:
10 u. ds. K. J. Jansen. Boskoop; 17 u.
ds. H E. Schouten. Vredeskerk: 10 u.
ds. J. Nauta. Stevenshof: 11 u. ds. A.
Th. Kramer. H.A. Eglise Wallone:
10.30 u. pas de culte. Acad. Zieken
huis: 10.15 u. Diaconessenhuis: 10.30
u ds. H. W. Hemmes. Jeugdkapel:
geen opgave. Petrakerk (zijzaal):
dienst voor doven: 10.30 u. dhr. B.
Grandadam.
LEIDEN Gereformeerde en andere
kerkgemeenschappen: Vredeskerk:
10 u. ds. J. Nauta. Petrakerk: 10 u. in
de Bethlehemkerk, ds. M. v.d. Vel
den. Oude Vestkerk: 10 u. in de
Hooglandse kerk, ds. A, Alblas. Ma-
ranathakerk: 10 u. ds. H. E. Schou
ten. Bevrijdingskerk. 10 u. ds. K. J.
Jansen, Boskoop; 17 u. ds. H E.
Schouten. Groenhoven: 10 u. ds. J. v.
Walllnga. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17
u. ds. G. C. den Hertog. Geref. Kerk
Vrijgem.: 10 9n 17 u. Dienst des
Woords. Doopsgez./Rem. Kerk: 10 u.
prof. dr. E. J. Kuiper. Bapt. Gem.: 10
u. ds. Agtereek. Evang. Luth. Kerk:
10.15 u. ds. J. Mostert. Nieuw Apost.
Kerk: 9.30 en 16 u. Evang. Gemeen
schap: 9 u. en 10.30 u. ev. S. v. Gro
ningen; 19 u. Ev. John en Judy Pex.
Leger des Heils: 10 en 19 u. samen
komsten. Zevende-Dag-Adventisten:
zaterdag: 10 u bijbelstudie; 11.00 u.
predikatie. Evangelie Centrum de
Bethlehemkerk: 10 u. evang. J. P. H.
Zijlstra. Zendingsgroep „Jeruel": 17
u. samenkomst. Pinkstergemeente
Oude Vest: 10 u. dhr. J. Eikerbout.
AARLANDERVEEN Herv. Gem.
9.30 u. ds. G. van Driel; 19 u. ds J.
Schilt. Leimuiden. Geref. Kerk: 9.30
u. ds F. J. Boer; 18.30 u. ds. P. Wil
schut. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16 u.
ds. P. den Hartog.
TER AAR Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
E. S Klein-Kranenburg, Nijverdal;
18.30 u. ds. P J. Stam. Geref. Kerk:
9.30 u. en 18.30 u. ds. N. de Reus,
H.A.
ABBENES Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
Rang, Nw. Vennep.
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv.
Gem Opstandingskerk: 9.30 ds. H.
J. v Achterberg, Leiden; 17 u. ds. P.
v Wijngaarden, jgdd. Adventskerk:
9.30 u ds. A. Jonkman; 18.30 u. ds.
P C. 't Hooft. Kruiskwerk: 9.30 u. ds.
P. C. 't Hooft.
Geref. Kerk: Maranathakerk: 9.30
drs. P. Wilschut; 18.30 u. ds. F. J.
Boer. Salvatorikerk: 9.30 u. ds. P. W.
van Wijngaarden; 17 u. jeugddienst in
Opstandingskerk. Baptistengemeen
te: 10 en 18.30 u. ds. H. G. Koek
koek. Leger des Heils: 10 en 19 u. sa
menkomsten. Volle Evangelie Gem
10.00 u. dhr. A. v.d. Hoorn.
ALPHEN NOORD (Herv./Geref.
diensten): Goede Herder: 10 u. ds.
R. H. Nieuwenhuis; 18.30 u. geen
dienst. De Bron: 9.15 u. en 10.30 u.
ds. P. Taselaar; 18.30 u ds. R. H.
Nieuwenhuis. Ashramcollege: 10 u.
ds. G. Mulder. Driehoorne: geen op
gave. Herv. Gem. Sionskerk: 9.30 u.
en 18.30 u. Dienst des Woords. Oud-
hoornseweg: 10 u. ds. P. v.d. Laarse,
Soest.
BODEGRAVEN Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 9.30 u. ds. H. Schipaan-
boord, Waddinxveen; 18.30 u. ds. A.
Schipper Driebergen. Salvatorkerk:
9.30 u. ds. L. Terlouw; 18.30 u. ds. J.
Muller, Sluipwijk. Bethlehemkerk:
9.30 u ds. F. Hoek. Aalst; 18.30 u
drs. R. Luijk, Heteren. Geref. Kérk:
9.30 u. ds D. H. Elderman; 18.30 u.
ds. W. Baas, Sassenheim.
BOSKOOP Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 9.30 u. ds. H. A. v.d. Pol;
18.30 u. ds. T- J. Hagen, Westendorp
De Stek (Herv./Geref.): 9.30 u. ds. T.
J. Hagen, Westendorp. Geref. Kerk:
9.30 u en 17 u. geen opgave. Chr.
Geref. Kerk: 9.30 en 17 u.
HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30
u. kand. P. Verhage, Gouda; 18.30 u.
kand. C. Haasnoot, Lisse. Geref.
Kerk: 9.30 u. ds. G. de Zeeuw, Lei
den; 17 u. ds. P. Ravensbergen, Wijn-
jewoude.
HOOGMADE Herv. Gem.: 10 u. ds.
H. L. Boonstra.
DE KAAG Herv. Gem.: 9.30 u. ds.
E. M. Pannekoek, Leiden.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gemeente: Dorpskerk: 10 u. ds. Z. de
Graaf. H.D.; 18 u. ds. A. B. Sloof.
Ontmoetingskerk: 10 u. ds. A. B.
Sloof, H.D.; 18.30 u. ds. Z. de Graaf.
De Rank: 10 u. ds. H. Onstein A'dam
H.A. v.l.o.k.
KATWIJK AAN ZEE Herv. Ge
meente. Nieuwe Kerk: 10 u. ds. C.
v.d. Berg; 18 u. ds. J. Boogaard.
Oude Kerk: 10 u. ds. C. B. Schuur
man; 18 u. ds. C. v.d. Berg. Ichtus-
kerk: 10 u. ds. J. Boogaard; 18 u. ds.
W. Chr. Hovius. Pnielkerk: 9.30 u. ds.
J. Vroegindewey; 18 u. ds. C. B.
Schuurman. Maranathakerk: 10 u. ds.
Rietveld; 18 u. ds. H. Visser. Kapel
Overduin: 14.15 u. ds. H. v.d. Beid.
Geref. Kerk: Open Hof: 9.30 en 18.30
u. ds. J. van Breevoort. Triumphator:
9 30 u. ds. P. v.d. Horst, Bevestiging
ds. G. J. Mink; 17 u. geen dienst. Vre
deskerk: 9.30 dhr. M. de Ridder, Sas
senheim; 17 u. intrede ds. G. J. Mink,
VLOK. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u.
ds. D. Slagboom.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem.: 10 u. ds. A. L. Lapré; 19
u. ds. A. L. Lapré, gem. dienst Ger.
kerk. Geref. Kerk: 10 u. ds. W. A. v.d.
Lugt; 19 u. ds. A. L. Lapré, S.O.W.
dienst Ger. kerk.
LEIDERDORP (Herv./Geref. diensten):
Dorpskerk: 10 en 18.30 u. ds. J. J.
v.d. Born. Scheppingskerk: 9 en
10.30 u. ds. G. van Loenen, H.A.
LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. J. A. Schilt. Geref. Kerk: 9.30 u.
en 19 u. geen opgave.
LISSE Herv. Gemeente: Dorps
kerk: 10 u. ds. P. C. 't Hooft, Alphen.
Pauluskerk: 10 u. ds. M. H. C. de Wil
de, Hummelo; 19 u. ds. P. Schalk,
Breda. Geref. Kerk: 10 u. en 19 u. ds.
E. Boswijk, H.A. Chr. Geref. Kerk: 10
en 19 u. ds. J. van Dijken. Geref.
Gem.: 10 en 16 u. ds. A. M. den Boer.
Ned Geref. Kerk (Salvatori): 10 u.
leesdienst,. br. J. Bos; 19 u. ds. A. W.
Vos.
NIEUWKOOP Herv Gem.: 9.30 u.
ds. mw. H. Westera-Franke, Leiden;
18.30 u. ds. S. Janse, Woerden. Ge
ref. Kerk: 9.30 u. geen opgave.
NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. v.d. Hoeven, Rijnsaterwoude;
18.30 u. ds. L. F. de Graaff.
NIEUW VENNEP Herv. Gem.: 9.30
en 19 u. ds. W. H B. ten Voorde. Ge
ref. Kerk: 9 30 u. ds. G. Rang; 18.30
u. drs. F. P. van Stam. Leidschen-
dam. Chr Geref. Kerk: 9.30 en 16.30
u. ds. H. D Rietveld, Maarssen.
NOORDWIJK Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 10 u. ds. W. v.d. Lee; 17
u. dr. S. Meyers, Leiden; 19 u. ds. R.
S. Elgersma. Kerk aan Zee: 10 ds.
G J. Ruitenburg; 20 u. ds. G. List
(Berlijn), Duitse dienst. De Rank: 10 u.
ds. C. v.d. Bergh.
Geref. Kerk: Hoofdstraat (Buurtkerk):
10 u. ds. R. S. Elgersma; 19 u. ds. W.
v.d Lee. Vinkenlaan: 10 u. ds. G. A.
Scholte. Stichtingskerk: 11 u. ds. E.
E. Slofstra. Sole Mio: 9 u. ds. G. A.
Scholte.
NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem,:
10 u. ds. A. v.d. Mey, gezinsdienst;
De Zilk: geen opgave.
OEGSTGEEST (Herv./Geref. dien
sten): Endegeest: 10 u. pater J. W. M.
Boshouwers. Mauritskerk: 10 u. ds.
R. E. da Costa, Scholendienst. Groe
ne Kerkje: 10 u. drs. H. R. Plomp.
Pauluskerk: 10 u. geen dienst. Ge
meentecentrum: 10.30 u. dr E. P.
Meijering, Oegstgeest; 19 u. dhr. W.
J. Schot. Acad. Ziekenhuis: 10.15 u.
ds. M. W. van Beinum. Genootschap
der Vrienden (Quakers): Alleen 1e
zondag v.d maand dienst om 10.30
u. Ned. Geref. Kerk: 8.45 u. ds. D. J.
A. Brink, Haarlemmermeer; 16 u. ds
M. Janssens, Alphen, H.A.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u ds. M. B. Heijting,
Oude Wetering. Geref. Kerk: 9.30 u.
en 18.30 u. ds. G. Zijl. Remonstrantse
Gem.: geen opgave.
RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.:
9.30 u. ds. L. de Graaff, Nieuwveen;
19 u. drs. T H. v.d. Hoeven.
RIJNSBURG Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 9.30 u. ds. Wagter; 17 u.
ds. Smaling. Bethelkerk: 9.30 u. ds.
Smaling.
Geref.kerk: Petrakerk: 9.30 u. ds. Czi-
ria; 17 u. ds. Terpstra. Immanuëlkerk:
9 en 10.30 u. ds. Terpstra; 19 u. ds.
Snel. Maranathakerk: 9.30 u. ds.
Snel; 17 u. ds. G. F. Smaling, S.O.W
dienst. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u.
ds. W. van Sorge.
SASSENHEIM Herv. Gem 9.30 u.
ds. Vollebregt; 19 u. ds. Van Zijl,
Oude Wetering. Geref. Kerk: 9.30 u.
en 19 u. geen opgave. Chr. Geref.
Kerk: 10 en 19 u. ds. M. Hogenbirk.
Ned. Prot. Bond Sassenheim/Lisse:
geen opgave.
VALKENBURG (Z. H Herv. Gem.: 10
u. prof. dr. A. v.d. Beek; 18.30 u. ds.
K. J. Jansen, Leiden. Geref. Kerk:
9,30 u. dr. J. M. Vlijm, Voorschoten;
18.30 u. drs. S. Oegema.
VOORHOUT Herv./Geref. Kerk: 10
u. ds. C. J. de Jong.
VOORSCHOTEN Herv. Gem.: 10 u.
en 19 u. Dienst des Woords. Geref.
Kerk: 10 u. ds. P. Schelling, Den
Haag; 19 u. ds. Schaap. „Ontmoe
ting" (Herv./Geref.): 10 u. ds. J. D. A.
de Zwart.
WARMOND Herv. Gem.: 10 u.
geen opgave.
WASSENAAR Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 10 u. ds. R. Steenstra;
16.30 u. ds. H. Veldhuizen. R'dam; 20
u. Cantatedienst, ds. R. Steenstra.
Kievietkerk, Samen-op-wegdiensten:
10 u. mw. ds. I. C. Visser-Schroot,
Wassenaar Messiaskerk: 10 u. ds. J.
Bovenberg, Leiden. Dorpscentrum:
9.30 u. ds. A. J. de Jong. Leiden.
Geref. Kerk: Zijllaankerk: 10 u. ds. M.
Janse de Jonge. Wassenaar-zuid; 19
u drs. L. A. J. Wolthuis, Monster.
Ned. Prot. Bond: 10.30 u. prof. dr. J.
Sperna Weiland. R'dam.
WOUBRUGGE Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. W J J Koelewijn, Krimpen a.d.
IJssel; 18.30 ds. Van 't Hof. Geref.
Kerk: 9.30 u. drs. M. J. Aalders; 18.30
u. dr. C. v.d. Kooi, Leimuiden. Prot.
Bond: geen opgave.
ZEVENHOVEN Herv. Gem.: 9.30 u.
dhr. J. de Haan; 19 u. gez. dienst,
dhr. J. de Haan, zangdienst. Geref.
Kerk: 9 30 u. ds. A. Christ; 19 u. dhr.
J. de Haan, gez. dienst Ger. kerk.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 9.30
u. ds. A. de Leeuw, Maarn; 18.30 u.
ds. G van Doorn, Alphen. Geref.
Kerk: 9.30 u. ds. J. M. de Meij, Uit
hoorn; 18.30 u. dr. H. Bade, Alphen.
ARTSEN Leiden: Groep 1: Tan,
Janssen. Zwijnenburg, Meyer, R. van
Leeuwen, Verhage, Maris, Groene-
veld en De Ruiter, Van Schie: za. dr.
H. Meyer, tel. 215510, zo. dr. R. van
Leeuwen, tel. 218661. Groep 2:
Bergmeyer, Nering Bögel, Van Gent,
Taytelbaum, Van Luyk, Klaassen,
Rus, Kruis en E. de Lange: za. dr.
F.B. Kruis. tel. 126371, zo. dr. H.J.
Klaassen. tel. 213546. Groep 3:
Pleiter, Lely, Smit, W. de Bruijne, J.
de Bruijne, Stolk, Jurgens, Fogelberg
en v.d. Muysenbergh: za. dr. J. Stolk,
tel. 125820, zo. dr. J.W. Lely, tel.
416555. Groep 4: Bènit, Horn, de
Kanter, Lahr, Lodder, Nieuwenhuis,
Van Rijn, Van Wingerden, J. Zaaijer
en R. Zaaijer, J. de Kanter: za. dr.
J.G. R.E. Zaaijer, tel. 316008, zo.
dr. J.S. de Kanter, tel. 311414.
Groep 5: Jasperse, Wiersma, Crul,
Kooyman, De Jong, Prince, Reinders,
D. Hammerstein en A. Hammerstein:
za. dr. A. Hammerstein, tel. 767646,
zo. dr J Reinders, tel. 760947.
Oegstgeest: za. en zo. dr. J.B. Hu-
genholtz, tel. 155666. Kaag - Abbe-
ne8 -Nieuw Vennep: tel. 02526-
72850. Leiderdorp: za. dr. L. Mid
dendorp, tel. 895525 (spreekuur van
12.30 tot 13.00 uur op Peppelschans
k. 14) zo. dr P. van 't Woud, tel.
410070 (spreekuur van 12.30 tot
13.00 uur op Hoofstraat 40). Voor
schoten: za. dr. Tromp, 071-762159,
zo. dr. Schotanus, 01717-2356.
Warmond - Voorhout: za. en zo dr.
L. Lempers. 02522-10140 Noord-
wijk: za dr. Vinkeveld, 01719-20277,
zo. dr. Steenvoorden, tel. 01719-
12333. Katwijk - Rijnsburg - Val
kenburg: Groep 1: F. Dijk, J.J.A.
Henneman, J.H. ten Hove, J.A.J. Lod
der, W.C.M. Meeuwisse, J.A. Pool,
I.J.W. Schonenberg: za. en zo. dr.
J.A. Pool, 01718-22322. Groep 2:
W Bergman, H van Duyn, L. van
Duyn, H M. Hueting, H.C. Moolen-
burgh, J. Timmers: za. en zo. dr. H.C.
Moolenburgh, 01718-13222. Groep
3: G. van Delft, E.C.M. Priester, R.
Rietbroek, A.J. Verhage, C.H. van der
Water: za en zo. dr. A.J. Verhage,
01718-21818. Sassenheim: za. en
zo. dr. V. Muller, tel. 02522-11777.
Alkemade - Rijnsaterwoude: za. en
zo. dr. W. Beekhuis, 01712-8202.
Roelofarendsveen: Praktijk Saeys-
/van Mierlo/Roelen/Brock: za. en zo.
dr H. van Mierlo, 01713-15289. Al
phen: groep 1: za. dr. P. Wijnmaalen,
01720-72079, zo. dr. C.S. Boss,
01720-72472; groep 2: za. dr. R.W.
Visser, 01720-22088. zo. dr. R.E. Zi-
kel, 01720-31905; Groep 3: za. dr. M.
Smid. 01720-45371, zo. dr. J. Eysink
Smeets, 01720-32059. Hazerswou-
de-Koudekerk: za.en zo. dr G.P.
Harkes-Onderwater, 01728-8790.
Benthuizen - Boskoop: za en zo. dr
J&T Buiter, 079-313737. Langeraar
- Nieuwveen -Ter Aar - Woubrugge
(za. 10.00 uur tot zo. 24.00 uur; altijd
eerst bellen): za. en zo. dr. A. Ooms
en W. Vreyling, 01729-8104. Nieuw
koop - Noorden: za. en zo. dr. P.
Sluis, 01725-79301. Voor dringende
zaken spreekuur tussen 11.00 en
11.30 en tussen 17.00 en 17.30 uur.
Hillegom: za. en zo. dr. P. v.d. Kaa-
den, tel. 15114.
HOMEOPATHISCHE ARTSEN LEI
DEN Waarneemregeling voor D.
Koster, C. Juffermans en I. Cowan.
De dienstdoende arts is te bereiken
via de dokterstelefoon, tel. 071-
122222.
TANDARTSEN Leiden - Leider
dorp - Oegstgeest - Warmond: za.
en zo. Bell, Nassaulaan 4, Oegstgeest
tel. 174808. Spreekuur om 13.00 uur.
Zoeterwoude: dr. Freeke, tel.
410950/414547. Alkemade - Lei
muiden: eigen tandarts bellen voor
15.00 uur. Leidschendam: Voor
spoedgevallen tel. 974491. Bollen
streek: za. en zo. P. v. Alphen,
02523-72996. Noordwijk: za. en zo.
J.W. Coenraads Nederveen, 01719-
17254. Katwijk: za. en zo. R.W.
Schuurman, 01718-20548.
APOTHEKEN Leiden - Leiderdorp
- Oegstgeest - Voorschoten: za. en
zo. Zuiderapotheek, Lammenschans-
weg 7, Leiden, tel. 123553, Boehmer
Apotheek, Florijn 21, Leiderdorp, tel.
894400. Apotheek Schoolstraat,
Schoolstraat 83, Voorschoten, tel.
01717-7957. Alkemade: Apotheek
Alkemade 01713-9100, open: zat 12-
13, 17.30-18 u, zon feestdagen
12.30-13 en 17.30-18 u. Noordwijk
- Katwijk - Rijnsburg: za en zo. Apo
theek Rijnsoever.Hoornesplein 121-
125, Katwijk, tel. 01718-26457.
Leidschendam: za. en zo. Apotheek
Lakke, Koningin Wilhelminalaan 471
'C, Voorburg, tel. 070-839888.
Noordwijkerhout: za. geopend van 9-
13. u. en van 17-18 u. en zo van 12-
13 u. en 17-18 u. Spoedrecepten tel.
3511 of dienstbel. Sassenheim:
02522-10169.
WIJKVERPLEGING Leiden -
Noordwijkerhout - De Zilk - Voor
hout: tel. 071-122222. Bollen
streek: Wijkverpleging Gezondheids
centrum, tel. 02522-14147. Hille
gom: Opgave via het antwoordappa
raat. tel. 02520-16217. Leidschen
dam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest: Kruisvereniging,
tel. 071-177444.
DIERENARTSEN Leiden: za. en
zo. E J M. v.d. Wouw, Boshuizerlaan
26. Leiden, tel. 071-764058. Voor
schoten - Leidschendam: eigen die
renarts bellen. Bollenstreek: za. en
zo. P A. de Geus, tel. 02522-12422.
Katwijk: Opgave via het antwoordap
paraat. op zaterdag tussen 11.00 -
12.00 uur spreekuur bij dr. Snel.
Muurling/Helder/Roest: za. en zo. G.
Roest, tel. 890405.
APOTHEKEN De avond- en nacht
diensten van de apotheken in de re
gio Leiden worden waargenomen
door de apotheken die ook weekend
dienst hebben.
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis pollkli
nieken tel 155543, afdeling S.C.U. tel
175639) en van vrijdag 13.00 u. tot
zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-zieken-
huls).
De Geneeskundige Dienst Leiden is
verhuisd van de Roodenburgerstraat
in Leiden naar de Cronesteinkade
18a in Leiden.
VERENIGING BESCHERMING ON
GEBOREN KIND Hulpverlening bij
ongewenste zwangerschap voor moe
der en kind. Bel tel. 071-896309; 071-
897762; 033-620244 (dit laatste num
mer is dag en nacht bereikbaar).
BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: Bezoekuur dage
lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van
18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling
dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet
meer dan twee bezoekers per patiënt.
Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas
senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en
van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen
ook 1115-12.00 u. Kraamafdeling:
dag. van 15.00-16.00 u. en van 18.30-
19.30 u. en van 19.30-21.00 u. alleen
voor vaders. Kinderafdeling dag.
15.00-18.30 u. CCU (hartbewaking)
dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-
19.30 u. Intensieve verpleging, dag.
van 14.00-14.30 u. en van 18.30-
19.00 u. Sport-Medisch Adviescen
trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En
degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo
11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer
ste klasse: de gehele dag. Jelgers-
makliniek: Jongerenteam: za. en zo
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
16.45-17.45 u.; za. zo en feestdag.
10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team
A. C en D: dag. tot 21.00 u. met uit
zondering van behandeltijden en
etenstijden. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
Dagelijks 14.15-15.00 u. en 18.30-
19.30 u. Avondbezoekuur afdeling
verloskunde: 18.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdeling: voor ouders en fa
milie is na overleg met patiënten
doorlopend bezoek mogelijk. Bezoek
aan ernstige patiënten: wanneer aan
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd
verpleegkundige hiervoor speciale
kaarten verstrekken. Kinderkliniek:
zalen voor peuters, kleuters en grote
kinderen 15.15-17.00, babyzaal en
boxenafdeling: volgens afspraak met
het verpleegkundig hoofd. Bezoektij
den kinderafdelingen: voor ouders
van opgenomen kinderen na overleg
met verpleegkundig hoofd. Voor an
dere bezoekers van kinderen: Keel-,
neus- en oorheelkunde en neurologie:
14.15-15.00 en 18.30-19.30. Oogheel
kunde en heelkunde: 14.15-15.00 en
18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis:
Dagelijks 14.30-15.15 u. en 18.30-
19.30 u. Extra bezoek hartbewaking:
11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders
kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinder
afdeling 15.00-15.30 u. alleen voor
ouders 18.00-18.30 u.
CENTRALE REGISTRATIE KINDER
OPVANG (Koornbrugsteeg 2, 2311
EK Leiden, tel 254810.) Informatie
over en aanmelden voor kinderop
vang in Leiden. Geopend: ma t/m vr
dag 9-12.
ANTI-DISCRIMINATIE CENTRAAL
MELDPUNT LEIDEN. Ketelboeter-
steeg 10. Ma. t/m vr. telefonisch be
reikbaar van 10.00 tot 16.00 via 071-
120903. Spreekuur ma. 13.00-15.00
en do. 18.80-20.30.
LEIDSE RECHTSWINKEL Juri
disch Adviesbureau, Ketelboeters-
steeg 10, tel. 130775; afdeling belas
tingen: alleen op afspraak, klachten-
bureau: di. en do. 18.30-20.30, afde
ling vreemdelingenrecht: ma. 13-15
en do. 18.30-20.30, afdeling vrouw:
vr. 10-12.
SOS Telefonische Hulpdienst Lei
den e.o. Voor een gesprek van
mens tot mens. Vertrouwelijk. Dag en
nacht bereikbaar. Telefoonnummer
achterop de telefoongids (071-
125202).
BUREAU VOOR RECHTSHULP
Herengracht 50, tel. 123942; spreeku
ren ma. en di. 10.00-12.30 u„ wo.
13.30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u.
DIERENHULP- EN AMBULANCE
DIENST Hulpverlening in Leiden,
Leiderdorp. Oegstgeest, Rijrn
Valkenburg, Voorschoten, Wa: "M
en Zoeterwoude. Tel. 071-1741( 1
BURGERRAADSLIEDEN N
brugsteeg 2, tel. 143171 (kan»
ren). Spreekuren ma., di.
11.00-12.00 u„ do. 18.30-20.00|
GEZINSVERZORGING St<
gezinsverzorging Leiden. Aani
hulp voor bejaarden en langt
zieken en gezinsverzorging, I kl
brandtstraat 17, tel. 149441 (nil xr,
vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.OCi
KINDER- EN JONGERENTELEI VC
Dagelijks geopend van 16.® nj
20.00 uur. Het nummer isi t-,
120611. U
MAATSCHAPPELIJK WERK yj
ting Maatschappelijk Werk, ll
gracht 1b, spreekuur ma. \l\ o
9.00-10.00 en volgens afspraa> d<
142144. Gezondheidscentrum W
wijk. spreekuur ma. 11.00-126
do. 14.00-15.00, tel 212195. Ga O]
heidscentrum Stevenshof, sprei t€
do. 10.00-11.00, tel. 311506. Sj
Noord: Herensingel 53, sprei u
ma. t/m vr. 9.00-10.00, tel. 1<!
Sector Zuid: Morsweg 83, spra K
ma. t/m vr. 9.00-10.00 en volga e(
spraak, tel. 316167. n
Algemeen Maatschappelijk We
geval van directe noodsili
's nachts en in het weekeinde bi
baar onder nummer: 06-821214' rr
MELDLIJN AGRESSIE EN DISC! n
NATIE HOMOSEXUALITEIT -I v
221008. zo. 20-24.
RAAD VAN ARBEID Hoge Rï d
306, Leiden, tel 071-899375. Kej t<
geopend ma. t/m vr. 9-12 u. 14' g
Telefonische informatie over ki i
bijslag: 8-12 u. v,
SOCIALE RAADSVROUW V
SCHOTEN Spreekuren: ma
20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u 0
seweg 33, Voorschoten. Tel. 32 r
SP HULP- EN INFORMATIEDI
Groenesteeg 33, Leiden. Tel
134640 of 071-144600. Hulp en
matie op medisch, juridisch én
gebied, werk, sociale verzekerd r
huurkwesties. Spreekuur: elke t
derdag van 20.00-21.00 u. t
STICHTING VRIJWILLIGERS
TRALE Pallasstraat 1, Alpher 1
den Rijn. Tel. 01720-33033. Be 1
ding en opvang van mensen, d 1
welke reden dan ook. tijdelijk
nodig hebben. Bovendien wordt
matie verstrekt over andere mos
heden van hulpverlening en di
reikbaarheid daarvan.
VRIJWILLIGERS CENTRALE -
gegracht 246a, Leiden. Tel. 141
Dagelijks bereikbaar van 9.00-
u. voor informatie over vrijwil!
werk en cursussen of een persd
gesprek.
MEIDENTELEFOON Tel:
141616, bereikbaar maandag tl
20.00, donderdag 19.00-22.00.
WERKENDE JONGEREN K
ten- en informatieuur Elke dim
avond van 17.00 tot 20.00 u. I
kantoor Koppenhinksteeg 2, L«
Tel. 071-121139.
Borstvoeding Begeleidingsgi
Leiden. Telefonische hulpdienst I;
praktische hulp eh informatie)!
170083, 215332 of 312556.
(Storten op bankrekeningnummer 70.70.70.228 kan ook.)