Opperste Sovjet stuurt
kandidaat-ministers weg
>e Klerk wil meer zijn dan een copie van Botha
QeidócQowumt
Petersberg
pagJITENLAND
WOENSDAG 28 JUNI 1989 PAGINA 7
lt ;>odstraf zwarten
s ^at toch door
winkBERLEY Het Hooggerechts-
rbeefyan Kimberley heeft gisteren het
iften »p afgewezen van veertien zwar-
1. Datdie verleden maand door een
it vorjbank in Upington in een ge-
s dui^makend proces ter dood waren
en ty>rdeeld. Twaalf anderen kregen
de gtond van hun jeugdige leeftijd in
van de doodstraf zware gevan-
scjstraffen opgelegd. In totaal ston-
burgcin Upington 26 zwarten terecht
ale w$ns het lynchen van een zwarte
)pschï{eman in november 1985 tijdens
den vfcetoging tegen de hoge huren in
aal. Allo, een zwarte wijk van Uping-
Vangstverbod op mosselen
langs Adriatische kust
ANCONA Langs de Adriatische kust in
Italië is begin deze week een vangst- en ver
koopverbod van mosselen ingesteld nadat
meer dan honderd mensen door het eten van
deze dieren voedselvergiftiging hadden opge
lopen. Hiermee hebben de gemeentes in de
regio Marche zich aangesloten bij de stadsbe
sturen in het gebied Emilia-Romagna, die vo
rige week al een voorlopig verbod hadden in
gesteld. De mosselen zouden besmet zijn met
Dinophisis fortii, een giftige algensoort die in
de Atlantische Oceaan en delen van de Stille
Oceaan voorkomt. De mosselsoort „gapers"
en andere schaaldieren worden onder strikt
toezicht van de overheid nog wel verkocht.
Door de mosselkwestie zou het aantal toeris-
ten al met twintig procent zijn teruggelopen.
Duits bedrijf leverde
strijdgassen aan Iran
BONN Een Westduits bedrijf zou Iran che
mische produkten hebben geleverd waarmee
strijdgassen gemaakt kunnen worden. De be
schuldigingen aan het adres van een niet met
name genoemd bedrijf uit Düsseldorf zijn af
komstig uit de VS. Onderzocht wordt of het
bedrijf zich schuldig heeft gemaakt aan over
treding van de exportwet. Nog maar zes
maanden geleden beschuldigden de Amerika
nen Westduitse ondernemingen ervan be
trokken te zijn bij de bouw van een fabriek
voor chemische wapens in Rabta in Libië.
Aanvankelijk werd dat door de Duitse rege
ring ontkend, maar nadien is de directeur
van een van de bedrijven, Imhausen Chemie,
aangehouden. Het onderzoek loopt nog.
Muiterij in Spaanse
gevangenis afgelopen
MADRID De muiterij in de gevangenis in
het Zuidspaanse El Puerto de Santa Maria is
vanmorgen zonder bloedvergieten geëindigd.
Na een mislukte ontsnappingspoging hielden
ongeveer 300 gevangenen gisteren zeventien
cipiers en twee andere medewerkers in gijze
ling. Deze werden vanmorgen vrijgelaten,
nadat de gevangenisdirectie de hele nacht
met de gedetineerden had onderhandeld. De
gevangenen eisten verbetering van de om
standigheden in de gevangenis. Ze klaagden
over de slechte kwaliteit van het voedsel en
over te volle cellen. Of de eisen zijn ingewil
ligd, is niet bekend. De mensonwaardige toe
standen in de Spaanse gevangenissen zijn al
herhaaldelijk aan de kaak gesteld.
Dwangarbeid voor
Belgische spion
BRUSSEL Het Krijgshof in Brussel, een
militaire rechtbank, heeft een kolonel van
de Belgische luchtmacht veroordeeld tot
twintig jaar dwangarbeid, omdat hij gedu
rende twee jaar NAVO-geheimen heeft
verkocht aan de Sovjetunie. Kolonel Guy
Binet hield ruim 230.000 gulden over aan
zijn spionage-activiteiten. Tijdens zijn pro
ces vertelde hij dat hij vooral de vrede wil
de dienen. De 54-jarige Binet liep in sep
tember vorig jaar tegen de lamp. Naast zijn
veroordeling is hij militair gedegradeerd en
raakt hij al zijn sterren en strepen kwijt.
Dwangarbeid wordt in België overigens
nog steeds ten uitvoer gelegd, al worden er
geen kasseien meer gebikt.
~oskou
;n aakt dood
in meester
spion bekend
eeSKOU De Sovjetu-
mstre heeft gisteren het
e vaiu jjden gemeld van een
Zwitr Bussische meester-
die jarenlang onder
j valse naam bij de
was grikaanse marine
gediend,
verwj
jrt°H^e legerkrant „Krasnaja
ijn ZFa" verscheen gisteren
;n al overlijdensadvertentie
iwelijde geheime dienst KGB
gezegd werd dat de
Kuijrige agent Michail Orlov
„plotseling" was
Bobleden. Als zijn schuil-
werd Glenn Michael
'esseither opgegeven,
nentjov had een kort, maar
5en [en fonkelend leven dat
jeratkgl gewijd was aan de
l' ijHl om de dreiging van een
Hoorlog die boven de
tsheid hangt te af te wen-
en voor een beter voor
ijewone mensen", zo heet
iin de advertentie.
1 Iher diende van 1975 tot
i bij de Amerikaanse ma-
j. Vier jaar later was hij
feeling verdwenen, nadat
floor de Amerikaanse fe-
politie FBI aan de
was gevoeld. In 1988
Een ongedateerde foto van
„topspion" Glenn Michael
Souther, die in de Sovjetunie is
overleden.
foto: ap
maakte de Sovjetkrant „Iz-
vestija" bekend dat hij zijn
toevlucht had gezocht in de
Sovjetunie.
Kort na zijn overlopen ver
telde Souther voor de Sovjet
televisie dat hij op het vlieg-
dekschip Nimitz en een aan
tal andere schepen van de
Amerikaanse Zesde Vloot in
de Middellandse Zee had ge
diend. Hij vertelde verder
dat hij als reserve-officier
betrokken was geweest bij de
voorbereidingen van de
Amerikaanse luchtaanval op
Libië in april 1986.
Aj>een hogere straling buiten,
Tf|ogelijk wel in onderzeeër
Volgens de eer-
EG'analyses van lucht en
geler is er geen radioacti-
iit vrijgekomen bij de
id op een Sovjetonder-
voor de kust van
:terbrwegen. Dat heeft het
meeorse instituut voor be-
lerming tegen straling
Lj^iiet gebied waar de onder-
.„poót maandag in moeilijk-
jkk en raak*e zÜn monsters ge-
reJien van water en lucht. Er
Jen de komende dagen nog
pr monsters genomen wor-
met name van het gebied
ir de brandende onderzee-
doorheen is gevaren op
naar zijn thuishaven, om-
v°lgens Noorse insti
tuut binnen het schip wel
sprake zal zijn van vrijgeko
men straling.
Uit de verklaringen van Sov
jetwoordvoerders is opge
maakt dat maandag het koel
systeem van de kernreactor
van de onderzeeër is lekge-
raakt. Volgens Noorse deskun
digen is er te weinig informa
tie beschikbaar om een uit
spraak te kunnen doen over
de ernst van de straling die de
bemanning mogelijk heeft op
gelopen.
Volgens de Sovjetunie is er
geen straling weggelekt, is de
reactor op tijd afgesloten, en
zijn geen gewonden onder de
bemanning. De reactor zou nu
worden gekoeld met water dat
vanuit een begeleidend schip
in de onderzeeër wordt ge
pompt.
MOSKOU De premier
van de Sovjetunie, Nikolai
Ryzjkov, heeft gisteren
beloofd volgende maand
met negen nieuwe kandi
daten voor een ministers
post te komen, nadat het
parlement bezwaar had
aangetekend tegen zes
van de 57 kandidaten die
prijkten op zijn voor
dracht en drie andere
kandidaat-ministers zich
hadden teruggetrokken.
Afgelopen vrijdag nog had de
Sovjetpremier verklaard te
zullen vechten voor de door
hem voorgedragen kandidaat
ministers, maar gisteren leek
hij niet erg bezwaard door de
afwijzing die per slot van re
kening slechts gericht was te
gen „acht procent van het to
tale aantal voordrachten".
Het was voor het eerst in de
geschiedenis van de Sovjetunie
dat het parlement niet ak
koord ging met de voorgestel
de kandidaten. Onder de kan
didaten die verleden week in
de parlementscommissies op
verzet stuitten zijn twee zitten
de ministers, Marat Gramov
van sportzaken en Vasili Za-
charov van cultuur. Ook Ryzj-
kovs kandidaten voor olieza
ken, prijzen en bewatering en
zijn keuze voor de post van di
recteur van de staatsbank kon
den de goedkeuring van het
parlement niet wegdragen.
Drie kandidaten zagen zelf
van benoeming af. Onder hen
is Vladimir Kalasjnikov, een
naaste medewerker van Sov
jetleider Michail Gorbatsjov
die Ryzjkov de functie van
eerste vice-premier belast met
voedselvoorziening had toebe
dacht. Ryzjkov is er nog niet
in geslaagd iemand te vinden
voor het ministerie van milieu.
De huidige man op die post,
Fyodor Morgoen, vertrekt in
verband met zijn leeftijd hij
is 65 en vier wetenschap
pers van naam van de Acade
mie van Wetenschappen heb
ben het aanbod afgewezen.
„Ja-en-amen"
Met het afwijzen van de zes
kandidaten van Ryzjkov laat
de Opperste Sovjet zien dat
het niet van plan is een ja-en-
amen"-orgaan te worden zoals
de vroegere Opperste Sovjet
was. Dat lichaam kwam
slechts tweemaal per jaar voor
een paar dagen bijeen om de
besluiten van regering en par
tij goed te keuren.
De Opperste Sovjet besloot gis
teren de begroting voor mi
lieubescherming over de ko
mende vijftien jaar te vervier
voudigen tot 400 miljard roe
bel (ruim 1.200 miljard gul
den). Verder zullen fabrieken
met ingang van 1991 boetes
krijgen als ze teveel milieuver
vuiling veroorzaken.
Sommige afgevaardigden wil
len dat het parlement zich gaat
buigen over wetgeving aan
gaande grondbezit, een onder
werp dat nu uitsluitend onder
de bevoegdheid van de rege
ring valt. Anderen willen dat
de Opperste Sovjet zich gaat
bemoeien met het ingrijpen
van de staat als de noodtoe
stand is uitgeroepen. Dit ver
langen komt voort uit de dis
cussie die is ontstaan na het
brute ingrijpen van het leger
bij de onrust in de Georgische
hoofdstad Tiflis, waarbij twin
tig mensen het leven verloren.
Open
Gordijn
Met een
metaalschaar
knipten de
Oostenrijkse
en Hongaarse
ministers van
buitenlandse
zaken, Alois
Mock (links) en
Gyula Horn
(rechts), het
„IJzeren
Gordijn"
tussen beide
landen door.
Vooral een
symbolische
handeling,
want de
Oostenrijks-
Hongaarse
grens is allang
geen
onoverkome
lijk obstakel
meer. Als
onderdeel van
Van onze correspondent
Anthony Heard)
APSTAD Frederick
llem de Klerk (53), de
dafrikaanse politicus
zit te popelen om het
.tuur van zijn land over
nemen, is een kleinere,
gere en wat vriendelij-
versie van de huidige
idafrikaanse president,
(jlfter Willem Botha (73).
ride mannen zijn kaal en
bruiken liever hun ini-
Ilen dan hun voorna-
ïn. Het zijn allebei con-
rvatieve politici, opge-
ommen binnen de rijen
de Nasionale Partij,
apartheid voorstaat en
jidafrika al decennia
Jig regeert.
Het grote verschil tussen bei
den is hun stijl, hun werkwij
ze. F. W. de Klerk is pragmati
scher dan Botha. Botha's
machtsbasis is het leger, die
van De Klerk de partij. De
Klerks vader Jan, een onder
wijzer die later politicus werd,
was een zwager van de voor
malige premier J. G. Strijdom.
De Klerks partij-geloofsbrie
ven zijn dus onberispelijk.
De afgelopen week heeft hij
tijdens een rondreis door Eu
ropa zijn internationale presti
ge kunnen opvijzelen. Reizend
„zonder status of mandaat",
zoals een columnist het uit
drukte, werd De Klerk toch
ontvangen door bondskanse
lier Kohl en premier That
cher.
Botha zou liever zelf het be
zoek aan Europa hebben ge
bracht. Naar verluidt heeft hij
zelfs woorden met De Klerk
gehad over wat er in Europa
gezegd zou moeten worden.
Duidelijk is dat hij het presi
dentschap eigenlijk niet uit
handen wil geven. Maar na
zijn beroerte in januari heeft
hij de fatale fout gemaakt het'
leiderschap van de partij neer
te leggen. Daarmee heeft hij
ook zijn machtsbasis verloren
aan De Klerk, zijn opvolger
als partijvoorzitter en straks
als president.
Prestige
De Klerk heeft het er in Euro
pa niet slecht afgebracht. Een
belangrijk oogmerk van de
reis was zijn prestige in Zuid-
afrika te verhogen, door ont
moetingen met buitenlandse
VIPs. Een scherp contrast met
het recente Europese bezoek
van zijn belangrijkste rivaal
bij de verkiezingen, Andreas
Treurnicht, leider van de Con
servatieve partij. Diens om
zwervingen in Europa waren
-O opvallend als een onder
zeeër diep onder de zeespiegel
De kans bestaat nu dat De
Klerk ook een bezoek zal af
leggen aan de Amerikaanse
president Bush. Hank Cohen,
een Amerikaans topfunctiona
ris, heeft in de New York Ti
mes verklaard: „Het feit dat
hij pragmatisch is stemt ons
hoopvol".
In Zuidafrika schreef Die Bur
ger, de regeringsgezinde krant
in Kaapstad, dat het bezoek
van De Klerk aan Europa een
klap moet zijn geweest voor de
campagne voor internationale
sancties tegen Zuidafrika. Het
feit dat de Britse premier Mar
garet Thatcher De Klerk bijna
twee maal zoveel tijd heeft
toebedeeld als gepland, wordt
belangrijk geacht. Zij was in
haar verkjaring na het onder
houd over het algemeen posi
tief en sprak van een „nieuwe
mentaliteit" in Zuidafrika. Zij
is bereid nu ook andere Zuida-
frikaanse ministers te ontvan
gen.
Vage plannen
Maar feitelijk had De Klerks
reis weinig om het lijf. Hij was
niet geautoriseerd, noch van
zins, uitlatingen te doen over
toekomstige politieke verande
ringen. Hij spreekt gloedvol
van een „nieuw" Zuidafrika
dat onder zijn leiding in het
verschiet ligt, maar hoe dat er
uitziet, zegt hij niet. Dergelijke
uitspraken zijn het voorrecht
van de president, en dat is hij
nog niet. Ondanks het feit dat
hij niets „nieuws" had te mel
den, kreeg De Klerk echter
overal een ontvangst, een
staatshoofd waardig.
Uit eerdere uitlatingen van
hem valt op te maken dat De
Klerk slechts vage plannen
heeft voor hervormingen. Zijn
belangrijkste politieke wapen
is blijkbaar een opmerkelijk
verlicht rapport van de door
de regering aangestelde Wets-
commissie, waarin gepleit
wordt voor een officiële ver
klaring die alle Zuidafrikanen
gelijkheid voor de wet garan
deert. Een dergelijke verkla
ring zou echter slechts zinvol
zijn wanneer alle discrimine
rende wetten afgeschaft zou
den worden.
De Klerk beweert dat een re
gering onder zijn leiding maat
regelen zou treffen om rassen
discriminatie in te perken. Het
is echter onwaarschijnlijk dat
De Klerks Zuidafrika in de
praktijk voor zwarten anders
zal zijn dat dat van Botha. We
zenlijk zouden blanken de
macht in handen houden.
Sceptisch
De meeste zwarte Zuidafrika
nen staan dan ook sceptisch
tegenover De Klerks Europese
Odyssee, als ze er überhaupt al
in geïnteresseerd waren. De
Klerk zal met daden moeten
komen in plaats van. woorden.
Zwart Zuidafrika zal pas rea
geren wanneer het concrete
bewijzen ziet van verandering:
de vrijlating van Nelson Man-
dela en andere politieke ge
vangenen, de beëindiging van
de noodtoestand, stemrecht
voor iedereen enzovoorts.
New Nation, een krant die
waarschijnlijk de overheersen
de mening van de zwarte be
volking weerspiegelt, zei ver
leden week niet te geloven dat
Europese leiders zich laten
misleiden door De Klerks ver
klaringen. Het blad schreef
verder: „Het is verbijsterend
dat de leiders van dit regime,
ondanks het geweld en de el
lende waar ze ons volk aan
hebben onderworpen, worden
gefêteerd door de westerse lei
ders. „Geef Zuidafrika een
kans", lijkt het nieuwe motto
van westerse regeringen. Een
kans die ten koste gaat van
ons volk".
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
24.000 MIJLEN OCEAANRACE
De „Memphis" is weg, maar... ook Willy is verdwenen.
Ideloos komt Marga het vertellen en zij toont Brookfeller te-
jns een briefje, dat zij in de kajuit van de „Pandora" heeft ge-
jnden. Het luidt: „Waarde heer Brookfeller, breng per schip
10.000 in contanten naar de kust van het Zuidelijkste eiland van
Percy-groep. Het geld moet worden geborgen in een water
dichte, verankerde boei. Het meisje wordt dan daar aan land ge
zet. Laat u mij er inlopen, dan vrees ik het ergste voor het leven
van deze jongedame". - Intussen ligt Willy uitgeput in de zeils-
kooi aan boord van de „Memphis", maar... daar hoort ze opeens
zachtjes haar naam roepen. Ze springt overeind en in het sche
merdonker ziet ze... een man op haar toekomen.
Grosz kondigt
aftreden aan
BUDAPEST De secretaris
generaal van de Hongaarse
communistische partij, Karoly
Grosz, heeft in een interview
te kennen gegeven dat hij na
de parlementsverkiezingen
van volgend jaar zal aftreden.
Recent is zijn macht al beknot
door de instelling van een to
porgaan van vier leden, dat in
feite alle bevoegdheden van de
partijleider krijgt. Volgens
Grosz moet de oude garde
plaats maken voor de jongere
generatie. Grosz zei dat hij
zich waarschijnlijk ook in de
toekomst met politiek zal be
zighouden, maar „nooit meer
secretaris-generaal wil zijn".
Grosz nam in mei 1988 het lei
derschap van de partij over
van Janos Kadar, maar gaat
nu aan het door hemzelf inge
zette hervormingsbeleid te-
nonder.
Vliegtuigongeluk Taiwan
Honderden inwoners uit de zuidelijke Taiwanese havenstad Ka-
ohsiung zijn uitgelopen om naar de wrakstukken van een twee-
motorig vliegtuig te kijken dat gisteren kort na de start brandend
tegen een flatgebouw aanvloog. De twee piloten en tien passa
giers kwamen daarbij om het leven. Een elfde passagier werd ge
wond in een ziekenhuis opgenomen. In de flat en op de grond
vielen geen slachtoffers. foto-, ap
door Rink Drost
BONN Wie ooit een
vakantie per hotelschip over
de Rijn heeft gemaakt, kent
hotel Petersberg. Op een van
de eerste bergen langs de
rechter Rijnoever doemt het
fraaie gebouw in volle glorie
op.
Hotel Petersberg is een
historische plaats. Het werd
illegaal in de jaren
tussen 1912 en 1914
opgetrokken in een neo-
barokke stijl, rijkelijk voorzien
van Jugendstil-elementen.
Aanvankelijk genoten de
rijken en de nieuw-rijken er
het luxe logies, de kostelijke
spijzen en het heerlijke
uitzicht over het Rijndal. Later
werd hotel Petersberg het
stam verblijf voor nazibonzen.
Reichsfeldmarschall Hermann
Göring en
Reichspropagandaminister
Joseph Goebbels waren de
meest geziene gasten. Ook de
„Führer", Adolf Hitler, heeft
er zijn voetstappen
achtergelaten. Maar hem deed
de sfeer „te Frans" aan.
In de vooroorlogse nazi tijd
kreeg hotel Petersberg voor
het eerst een functie ajs staats-
gastenverblijf. In 1938
logeerde hier de Britse
ministerpresident Neville
Chamberlain, toen hij met
Hitier onderhandelde over de
toekomst van
Tsjechoslowakije. Hitier
logeerde toen in het
Rheinhotel Dreesen, schuin
tegenover de Petersberg in
Bad Godesberg. Chamberlain
werd met een pont heen en
weer gevaren. In de hotels
Petersberg en Dreesen werd
het Akkoord van Miinchen
voorgekookt, waarmee
Tsjechoslowakije werd
verkwanseld in ruil voor een
achteraf waardeloos stuk
papier.
Na de oorlog hadden de
geallieerden al snel de
charmes van het onbeschadigd
gebleven hotel Petersberg
ontdekt. Van hieruit
regeerden de Hoge
Commissarissen van de
westelijke
overwinningsmachten op
autoritaire wijze hun
veroverde gebied. „Monte
Veto" heette de berg die jaren
in de volksmond.
De „vader van de
Bondsrepubliek". Konrad
Adenauer, was de eerste
Duitser die hier het protocol
van de bezetters doorbrak. In
september 1949 stelde hij in
hotel Petersberg zijn kabinet
voor. Twee maanden later
werd in hetzelfde complex het
Petersberg-akkoord
getekend. De geallieerden
beëindigden hun
ontmantelingstactiek en de
Bondrepubliek kreeg haar
eerste soevereine rechten.
Sindsdien was het hotel het
officiële gastenverblijf van de
bondsregering. Menige
grootheid heeft er sindsdien
geslapen, gegeten en van het
uitzicht op het Zevengebergte
en de Eifel genotenkoningin
Elizabeth II, Charles de
Gaulle, sjah Reza Pahlavi met
zijn eerste echtgenote Soraya,
het Thaise koningspaar
Bhoemibol en Sirikit en, als
laatste in 1973, de Sovjet-
partijleider Leonid Breznjev.
Langzamerhand was toen het
monumentale complex te
bouwvallig geworden om er
met goed fatsoen nog hoge
gasten in onder te kunnen
brengen. In 1979 kocht de
staat de bouwval voor 17,9
milioen mark (ruim twintig
miljoen gulden). Voor 135
milioen mark, meer dan 150
miljoen gulden, is het gebouw
in 1985 gerestaureerd.
Van het officiële monument
bleef nagenoeg geen steen
meer op de andere. Zelfs de
oude fundamenten werden
uitgegraven. Kostbare
ornamenten werden als
bouwpuin afgevoerd en
moesten later voor veel geld
worden gereconstrueerd.
Behalve een helihaventje, een
goed te bewaken presidentiële
suite, een volledig uitgeruste
ziekenboeg inclusief
operatiekamer is er nu ook
een laboratorium aanwezig om
het eten dat de hoge gasten
krijgen voorgeschoteld op gif
te kunnen onderzoeken, om
maar een paar kleinigheden te
noemen.
Binnenkort wordt hotel
Petersberg met veel feestelijk
vertoon heropend. Alleen wie
heel goed kijkt vindt hier en
daar, op heel andere dan de
oorspronkelijke plaatsen,
enkele originele fragmenten
van het oude Petersberg terug.
In nagenoeg originele toestand
staat aan de overkant nog het
Rheinhotel Dreesen. In
tegenstelling tot hotel
Petersberg is dat ook voor
gewone stervelingen
toegankelijk.
