Leidse Courant | 1989 | 20 juni 1989 | pagina 5

^aniek en ergernis na
opkomst extreem-rechts

Schijnbare rust in China

Getd&iQowumt

OHL (CDU) SLUIT COALITIE MET REPUBLIKANER UIT

Een wervelstorm
op z n Amerikaans

Weduwe vermoorde Palme
wijst verdachte als dader aan

3 P;.

[UITENLAND

DINSDAG 20 JUNI 1989 PAGINA 5

EM

olf van geweld
i Kazachstan

dat
echn J

M
de n

)SKOU In de stad Novy Oezen in Ka-
rhstan, een republiek in Centraal-Azië bij
Kaspische Zee, zijn het afgelopen week-
ide bendes jongeren de straat opgegaan
;t brandbommen en ijzeren staven. Voor-

Igangers, woningen, winkels en over-
idsgebouwen zijn aangevallen. Een onbe-
nd aantal personen is om het leven geko-
tn. De rellen worden toegeschreven aan
ïtsoenering, hoge prijzen en hoge werk-
r isheid in het gebied. Vanwege tekorten
in veel delen van de Sovjetunie voe-
igswaren als vlees, boter en suiker uit-
itend op de bon te verkrijgen. Kazach-
n is de tweede republiek in Centraal-
ië die in enkele weken het toneel is ge-
d irden van gewelddadige taferelen.

iet ii
i. all i
er
rijden

Nieuw begin START

GENÈVE De Verenigde Staten en de Sovjetunie
hebben gisteren na een pauze van zeven maanden in
Genève de onderhandelingen hervat over verminde
ring van hun strategische kernarsenalen (START).
De Amerikaanse regering zal voorstellen zo snel mo
gelijk afspraken te maken over methoden voor het
toezicht op de naleving van een akkoord.
De besprekingen moeten leiden tot een halvering
van de aantallen kernraketten met een bereik van
meer dan 5.500 kilometer.

Onderhandelaars van beide partijen hebben al een
ontwerpverdrag van 300 tot 400 pagina's opgesteld,
al zijn er nog wel degelijk menignsverschillen. Zo
blijft voor de Sovjetunie het aan banden leggen van
het Amerikaanse SDI-project 'absolute prioriteit'. De
VS hebben steeds deze koppeling tussen het SDI-
project en vermindering van de strategische kernar
senalen steeds afgewezen.

Griekse interim-regering
moet schandalen ophelderen

ATHENE De winnaar bij de Griekse parle
mentsverkiezingen, Konstantinos Mitsotakjs
van de conservatieve „Nieuwe Democratie",
heeft gisteren de overige partijen hun steun
gevraagd voor een interim-regering. Deze zou
zich voornamelijk bezig houden met „het op
helderen van de talloze schandalen" en nieu
we, „eerlijke" verkiezingen moeten uitschrij
ven. Mitsotakis, wiens „Nieuwe Democratie"
met rond 45 procent van de stemmen de
grootste partij werd, komt voor de vorming
van een kabinet zeven afgevaardigden te kort.
De Griekse president Christos Sartsetakis
wees gisteren het ontslag van Papandreou's
regering af en vroeg hem de lopende zaken te
regelen tot een nieuwe regering is gevormd.
De regerende Pasok-partij van Papandreou
behaalde slechts 39 procent van de stemmen.

Khomeini's graf wordt
islamitisch heiligdom

NICOSIA De Iraanse autoriteiten hebben
besloten om van de begraafplaats waar wijlen
ayatollah Ruhollah Khomeini ligt begraven
een islamitisch heiligdom te maken. Daartoe
zal de Beheshte Zahra begraafplaats in het
zuiden van Teheran drastisch worden uitge
breid en zullen directe wegverbindingen
worden aangelegd tussen Beheshte Zahra en
het centrum van Teheran en de stad Qom.
Qom is het geestelijk centrum van de shi'iti-
sche islam waar Khomeini jarenlang les heeft
gegeven. Dagelijks komen nog altijd tiendui
zenden rouwenden naar Beheshte Zahra die
zich dag en nacht bij de laatste rustplaats van
hun op 3 juni overleden geestelijk leider ver
dringen. Voor de duur van de officiële rouw-
periode (40 dagen) wordt aan de rouwenden
op de begraafplaats gratis voedsel verstrekt.

)NN - Bijna twee mil-
?n Westduitsers, 7,1 pro
pt van de mensen die

f tiar de stembus gingèn,
{ebben zondag bij de Eu-
"ppese verkiezing hun
;m aan de Republikaner
ïgeven. Ze stemden
iral op emotionele
inden, want een echt
-kiezingsprogramma
ïbben de Republikaner
)g niet. Maar met wat
"por programma de ex-
feem-rechtsen ook ko
len, een geschrokken
iaarijnciskanselier Kohl
sggJrDU) zei direct elke coa-
te jtie met de Republikaner
te sluiten.

'spOen °P de angsten van de
rters irgers, dat is tot nu toe het
indei cePt voor het succes van de

Republikaner geweest. Beter
dan de gevestigde partijen
hebben de Republikaner in de
gaten gehad welke angsten er
leven met betrekking tot de
komende binnenmarkt van de
Europese Gemeenschap.

Schönhuber is er gretig op in
gegaan. Hij schetst een schrik
beeld van drugs, misdadigers-
bendes en ongewenste buiten
landers, die na het wegvallen
van de controle aan de bin-
nengenzen in de Bondsrepu
bliek vrij spel hebben. Hij
spiegelt de agrariërs voor dat
hun belangen in de Gemeen
schap ondersneeuwen. Hij ver
telt de arbeiders dat hun
werkgelegenheid in de EG
wordt weggeconcurreerd.
Opmerkelijk is het enorme
verschil in kiezersgunst voor
de Republikaner in de deelsta
ten boven en onder de Main-
lijn. De 7,1 procent die de par
tij in de gehele Bondsrepu
bliek behaalde is zowel ver
ontrustend als versluierend. In
de zuidelijke deelstaten is het

nog veel erger, in de noordelij
ke duidelijk minder.
In Baden-Württemberg be
haalden de Republikaner 8,7
procent, in Beieren zelfs 14,6
procent. In deze beide deelsta
ten woont eenderde van de
stemgerechtigden van de
Bondsrepubliek; de Republika
ner sleepten er 55 procent van
hun stemmental vandaan. In
de beide deelstaten verloren
de christelijke partijen CDU
en CSU forse percentages. In
de gehele Bondsrepubliek was
het verlies zo'n 8 procent.
De Republikaner boekten hun
winst in eerste instantie in de
bolwerken van de christelijke
unies en verder op het platte
land en in de industriegebie
den met veel arbeiders. In de
gebieden met een overwegend
katholieke bevolking was de
winst groter dan in gebieden
met een overwegend prote
stantse bevolking. Ook de so
ciaaldemocratische SPD kan
haar handen niet in onschuld
wassen, want uit de rijen van
deze partij zijn eveneens nogal

Vlaams Blok

In België heeft de forse op
komst van het extreem-recht
se Vlaams Blok (4,5 van de
stemmen) geleid tot stevige pa
niekreacties bij andere partij
en. De voorzitter van de
Vlaamse liberalen, oud-vice-
premier Verhofstadt, pleitte
gisteren in het spoor van het
Vlaams Blok voor een ge
dwongen remigratie van
vreemdelingen.

EG-commissaris Van Miert,
SP-leider Vandenbroucke en
de leidende christen-democra
ten Chabert en Tindemans re
ageerden ontsteld op deze be
leidswijziging. Volgens Tinde
mans gaat het om een 'plat-de-
magogische' oplossing die in
de praktijk tot niets leidt. Ook
Annemie Neyts, door Verhofs
tadt nog maar recent opge
volgd als partijvoorzitter, liet
zich in zeer negatieve zin uit
over de 'deportatieplannen'
van haar partijgenoot.

In de mangel

Je houdt het niet voor mogelijk, maar de 39-jarige Cheryl Harper
en haar 20-jarige dochter April die in deze totaal verkreukelde
auto zaten, maken het goed. Ze liggen weliswaar nog in het zie
kenhuis, maar vooraal om van de schrik te bekomen. Op de snel
weg bij het vliegveld van Denver knalden ze met hun auto eerst
op een voor hen rijdende vrachtwagen, waarna ze werden over
reden door een achterop rijdende vrachtwagen, die zich deels in
de laadruimte van de andere truck boorde.

FOTO: AP

gewonden bij veldslag Belgische mijnwerkers

loi

:e vijijdens een uiterst grimmige betoging van zo'n drieduizend met
dartntslag bedreigde mijnwerkers uit Belgisch Limburg zijn gisteren
endeientallen gewonden gevallen. Twee mijnwerkers en een rijks-
pachter moesten in het ziekenhuis worden opgenomen. Zeker
bdén paard van een rijkswachter moest worden afgemaakt. De
;1 titfiijnwerkers was tot 1996 werk beloofd, maar er zijn nu plannen
ildenim de twee laatst overgebleven mijnen in Zolder en Beringen al
zo'nn 1993 te sluiten. De mijnwerkers hebben er geen vertrouwen in
niet jat voor hen nieuwe banen worden gecreëerd en willen daarom
nilioëo lang mogelijk de mijnen openhouden.

„Al,] FOTO: AP

Roemenië bouwt muur langs grens

IUDAPEST Roemenië is
gfengs de grenzen met Joegosla
vië en Hongarije bezig een
vfnuur te bouwen, in een ken-
Jing inwoners te he
etten naar een van deze buur-
anden te vluchten. Zes weken
ittieleden is langs de Hongaarse
rens met de bouw begonnen.
)p sommige plaatsen zou de
nuur al twee meter hoog zijn.
3e afgelopen maanden hebben
uizenden Roemenen, met
ime degenen van Hongaarse
>maf, getracht naar Honga-
e te vluchten, om te ontko-
aan het dictatoriale

bewind van de Romeense
machthebber Ceausescu. Een
onbekend gebleven aantal van
hen is tijdens vluchtpogingen
doodgeschoten. Met de bouw
van de muur isoleert Roeme
nië zich nog verder van de
overige Oosteuropese landen,
die juist toenadering zoeken
tot het Westen. Roemenië staat
het laatste jaar aan scherpe
kritiek bloot van zowel West
als van Oosteuropese landen,
in verband met de aanhouden
de schendingen van de men
senrechten.

(c) The Times, Londen

KOHL VRAAGT OM GRATIE VOOR DISSIDENTEN

PEKING De voor van
daag geplande vergade
ring van het Chinese Na
tionale Volkscongres is
voor onbepaalde tijd uit
gesteld. De vergadering
zou worden belegd om te
discussieren over hervor
mingen, waartoe door de
democratiseringsbeweging
van de studenten was op
geroepen. Een nieuwe da
tum voor de vergadering
is nog nietv vastgelegd.

Ondertussen lijkt de Chinese
regering er steeds meer van

overtuigd te raken dat zij de
situatie in het immense land
weer volledig in handen heeft.
Militaire eenheden en grote
aantallen troepentransportwa
gens trokken zich gisteren uit
Peking terug en de communis
tische partij maakt zich op het
vernieuwde politieke krach
tenveld aan de openbaarheid
prijs te geven. Geschat wordt
dat er nog altijd zo'n 120.000
militairen in en om Peking bi
vakkeren.

Het Plein van de Hemelse
Vrede, dat nog steeds voor
voetgangers is afgesloten,
wordt nog maar door een paar
soldaten bewaakt. De Tempel
van de Hemel in het zuiden

van Peking wordt nog altijd
door troepen bezet en de staat
van beleg die op 20 mei door
premier Li Peng werd afge
kondigd is nog altijd van
kracht. Op de grote straten in
Peking lijkt het openbare le
ven langzaam weer op gang te
komen.

Dat de duimschroeven verder
zullen worden aangedraaid
kan worden opgemaakt uit
niéuwe maatregelen die giste
ren werden gepubliceerd in de
officiële Chinese media. Het
wordt voor burgers nog moei
lijker het land te verlaten. In
woners van Peking die een
buitenlandse ambassade willen

Ogenschijnlijk is alles in Peking weer normaal; deze drie senioren kunnen in alle rust hun ochtend
gymnastiek doen. De zwaarden hebben daarbij slechts een rituele betekenis.

FOTO: AP

bezoeken om een visum aan te
vragen zullen nu eerst een
speciale vergunning bij de po
litie dienen aan te vragen.
Ook worden er nog steeds
mensen gearresteerd die wor
den verdacht van 'contrarevo
lutionaire activiteiten'. Het of
ficiële aantal arrestaties sinds
4 juni, toen het leger op bloe
dige wijze een einde maakte
aan de democratiseringsbewe
ging, ligt op ruim 1200.
De Amerikaanse regering
heeft gisteren opnieuw laten
weten dat Amerikaanse za
kenmensen en toeristen China
dienen te vermijden, zelfs al
lijkt de onrust daar te zijn ge
luwd. Regeringsfunctionaris
sen wezen een voorstel af van
Thomas Foley, de Democrati
sche voorzitter van het Huis
van Afgevaardigden, om de
Chinese regering krachtiger te
veroordelen.

De Westduitse bondskanselier
Helmut Kohl heeft in een
brief de Chinese autoriteiten
verzocht om gratie voor drie
ter dood veroordeelde dissi
denten in Shanghai. Ook
vraagt hij daarin mild te oor
delen over andere activisten
voor meer democratie.
In Groot-Brittannie vroeg de
Sovjet-activist voor de men
senrechten Andrej Sacharov
de wereldleiders druk uit te
oefenen op China om een ein
de te maken aan de doodstraf
fen.

De grootste westerse federatie
van vakverbonden heeft bij de
Internationale Arbeidsorgani
satie (ILO) in Genève een
klacht tegen China ingediend.
De Internationale Federatie
van Vrije Vakverbonden
(ICFTU), waarbij 142 vakver
bonden uit 97 landen zijn aan
gesloten, vindt dat China het
ILO-verdrag schendt waarin
vrijheid van vereniging is
overeengekomen. China heeft
dit verdrag ondertekend.

(Van onze correspondent
Jo Wijnen)

WASHINGTON
Woensdagmiddag om
drie minuten over half
vijf vluchtten wé de kel
der van ons huis in. Bui
ten was het aardedonker
geworden en van de ene
minuut op de andere
was een zo krachtige
wind opgestoken dat we
de eerste boomkruinen
zagen afbreken en alles
om ons heen begon te
kraken. De stroom viel
vrijwel onmiddellijk uit.
Het bliksemde hevig en
aanhoudend, gevolgd
door oorverdovende
donderslagen. Razende
regenvlagen joegen
voort en beukten op ra
men en deuren. Nog
nooit hadden we zoveel
lawaai gehoord.

Wat later een uit het niets
opgedoken wervelstrom
bleek te zijn, duurde precies
vijf minuten. Toen we weer
boven kwamen zag de we
reld er anders uit. Aan de
voorkant van het huis be
vonden zich opeens hoog op
geschoten struiken die daar
eerder nooit waren geweest.
Dat bleek de kruin van een
reusachtige boom te zijn die
aan de overkant van de
straat had gestaan, maar die
was omgewaaid. Boven het
dak van het huis van de bu
ren keken we naar de lucht.
Vijf minuten tevoren waren
daar nog lange rijen bomen
te zien. Een boom die naast
het huis van de achterburen
stond, bleek ergens in het
midden gewoon afgeknapt te
zijn.

Nog voordat we tot onszelf
waren gekomen scheen de
zon alweer. En er was geen
zuchtje wind meer. Pas toen
we buiten kwamen drong de
volle omvang van het ge
beuren goed tot ons door.
We konden vanwege de om
gevallen bomen onze straat
niet uit. Op de hoek was een
enorme plataan tegen de ge
vel van een huis gevallen
die dan ook volledig was
ontzet. Enorme stammen- la
gen dwars over de weg. Ele-
triciteits- en telefoondraden
- die in Amerika allemaal
bovengronds zijn aange
legd - waren van de huizen
afgerukt en lagen nu ver
borgen onderkruinen, tak
ken en stammen. We kon
den het einde van de straat,
goed vijftig meter verderop,
niet meer zien vanwege de
omgevallen bomen. Een ou
dere dame stapte uit haar
auto waar ze, op weg naar
haar huis, al die tijd in had
gezeten. Er was een boom
vlak voor haar bumper ge
vallen en ze was toen maar
op de bodem van haar voer
tuig gaan liggen, vertelde ze.

Zomaar

De weermannen, die in dit
land de mond altijd vol heb
ben over aanstaande rampen
die nooit komen, hadden
geen enkele waarschuwing
gegeven. Het noodweer was
zomaar ontstaan, was ver
volgens buiten zichzelf ge
raakt en had zijn krachten,
na een opmars van slechts
enkele kilometers, weer vol
ledig verspeeld. Die korte
uitbarsting had 172.000 hui
zen van electriciteit beroofd,
duizenden bomen ontwor
teld, een miljoenenschade
aangericht, hele wijken vol
ledig geïsoleerd en honder
den huizen totaal verwoest.
Nog diezelfde avond bereik
ten we Cumberland Avenue,
vlak bij ons in de buurt.
Daar was de chaos het
grootst. Een mevrouw ver
telde huilend dat haar huis
"helemaal ingestort" was.
Vooral de oudere bomen,
waarvan er duizenden in.
ons parkachtige wijk staan,
hadden het begeven. Veel
waren door de daken geval
len, hadden stukken van de

huizen meergesleurd en
sommige huizen zelfs volko
men verpletterd. Onder het
struweel werden we zo nu
en dan een totaal platge
drukte auto gewaar. Over de
hele wijk hing een sterke
geur van hars die uit het ge
spleten, afgescheurde en
opengereten hout kwam.
Toen we tussen de bedrukte,
sprakeloze en rouwende
mensen stonden die allemaal
hun verhalen vertelde,
kwam er opeens een jogger
voorbij. Hij baande zich een
weg door de takken en de
kruinen en draafde, alsof er
niets aan de hand was, met
veerkrachtige tred verder.
Boven onze hoofden cirkel
den intussend de helicopters
van drie plaatselijke tv-sta-
tions die het allemaal kwa
men bekijken.

Ijsblokken

De volgende morgen ston
den we in de rij voor ijsblok
ken, batterijen en camping-
gas. Overal om ons heen
klonk het geluid van ket
tingzagen waarmee 'red
dingsploegen' de straten pro
beerden vrij te krijgen. Van
enige gerichte organisatie
bleek al spoedig geen sprake
te zijn. Iedereen deed maar
wat. In de chaos werd het in
Amerika altijd intakte prin
cipe van de 'free enterprise'
zichtbaar. Mensen die het
konden betalen, hadden be
drijven gehuurd om de bo
men van hun huizen te ver
wijderen.

Het werd die donderdag op
nieuw benauwd en onweer
achtig. Zelf gingen we die
avond eten bij kennissen die
wel nog stroom hadden.
Toen we daar aankwamen
stak opnieuw een hevig on
weer op. Nog geen vijf mi
nuten later viel de stroom
uit. Opnieuw werden 11.000
gezinnen van electriciteit
beroofd.

Vrijdagmorgen pas konden
de mensen van de electrici-
teitsmaatschappij in onze
buurt aan het werk. We
konden nu met onze auto
tussen de doorgezaagde bo
men slalommen. Opnieuw
werd het drukkend weer.
Onze ijs- en koelkasten wa
ren volledig ontdooid en
stonden druipend in de keu
ken. Het leven in onze buurt
was nagenoeg volledig tot
stilstand gekomen. De kin
deren konden niet naar
school, rftaar mochten ook
niet buiten spelen want dat
was, vanwege de gevallen
leidingen en half afge
scheurde takken, te gevaar
lijk. Het gejank van de ket
tingzagen was nu algemeen.

Nieuwe kabels

Pas zondagavond gingen in
ons huis de lichten weer
aan. 'De ramp' was voorbij.
Toch bleef maandag de
school in de buurt gesloten.
Het geluid van de kettingza
gen hield niet op. Verzeke
ringmensen liepen af en aan.
Vrachtauto's met enorme
stammen op de laadbak ver
lieten de wijk. We hoorden
dat alleen al de schade aan
de huizen de 15 miljoen dol
lar naderde, maar waar
schijnlijk oneindig veel ho
ger zou uitpakken. De elec-
triciteitsmaatschappij liet
weten dat er al voor meer
dan een miljoen nieuwe ka
bels was gelegd.

Geen tevee

De bewoners klaagden, zo
zagen we in tv-interviews,
niet zozeer over de schade
die hun huizen of hun wij
ken hadden opgelopen of
over het verlies van een
prachtig stuk natuur, maar
over het feit dat ze geen
stroom hadden en zich daar
om verveelden. „Want ik
kan geen teevee kijken en
geen hapjes in de magnetro
noven zetten", zei een 20-ja-
rige meisje.

Het grootstedelijke leven is
kwetsbaar en merkwaardig.
Het kan geen zuchtje wind
meer hebben. Het is rijp
voor de chaos.

Een fruitmand is op de Fidji-eilanden gauw gevuld en To-
»ias siert de meloen met een mooie strik en een kaartje. Dan
iaat hij naar de haven, waar hij een inboorling bereid vindt de
land even naar de „Viking" te brengen. „Vergis je niet, hoor",
;uwezegt Tobias; „dat schip moet je hebben". Terwijl hij staat te on
derhandelen slenteren Marga en Willy naderbij. „Dat is aardig",
O: opzegt Willy, „die meneer stuurt een verrassing naar de zeilers. Dat

moet ik even filmen". En ze laat de camera weer eens snorren.
„Een vriendelijke man", meent Marga; „en ik vond hem nog wel
zo'n rare sinjeur, omdat-ie altijd zo achter ons aan liep". Dan
steekt de kano in zee en de inboorling roeit naar de „Viking", die
naast de „Laura" en de „Vrijheid II" voor anker ligt. Het is nu
precies vijf uur in de namiddag.

STOCKHOLM De we
duwe van de in 1986 ver
moorde Zweedse premier
Olof Palme heeft gisteren
de 42-jarige Christer Pet-
tersson, die wordt ver
dacht van de moord, als
de dader aangewezen.

De spanning in de rechtszaal
was voelbaar toen mevrouw
Palme met haar vinger naar
de tien meter van haar van
daan zittende verdachte
wees en Pettersson identifi

ceerde als de moordenaar
van haar echtgenoot. „Ik ben
absoluut zeker", antwoordde
zij op de vraag of Pettersson
de persoon was die zij op en
kele meters had gezien toen
haar man op straat in elkaar
zakte. Mevrouw Palme, die
gedurende de getuigenis een
zeer gespannen indruk
maakte, zei dat zij het gezicht
van de dader duidelijk had
gezien. Pettersson ontkent
dat hij de dader is. Voor hij
de rechtszaal werd uitgeleid,
zei hij echter; „Als u gelooft

wat u zegt, is het okee. Maar
anders is het dat niet".
De getuigenverklaring van
mevrouw Palme is een door
braak voor het Openbaar Mi
nisterie, dat sinds het proces
twee weken geleden begon
enkele tegenslagen te ver
werken kreeg. Verscheidene
getuigen die waren gedag
vaard, kwamen terug op eer
dere verklaringen die belas
tend voor Pettersson waren.
Pettersson heeft een uitge
breid strafblad.

IRA-bom beschadigt
Britse kazerne bij
Nederlandse grens

MONCHENGLADBACH
Guerrillastrijders van het
Ierse republikeinse leger
(IRA) zijn in de nacht van
zondag op maandag binnen
gedrongen in een kazerne
van het Britse leger in Osna-
brück dicht bij de Neder
landse grens, en hebben er
enkele bommen tot ontplof
fing gebracht.

Er ontstond aanzienlijke
schade, maar niemand liep
letsel op. De bevolking in de
directe omgeving werd geë
vacueerd.

Een Duitse bewaker werd
door de tot dusver onbeken
de aanvallers neergeslagen.
De IRA eiste gisteren in Bel
fast de verantwoordelijkheid
op voor de aanslag.