Ie Schaduw van het Euthanasieprobleem rank vloeit a '92 rijkelijk ver grenzen 39,50 Lezen iservice :nland Politiek Partij Parlement SIJTHOFF PERS 55 EeidóeSommit ZATERDAG 10 JUNI 1989 PAGINA 5 J_ HAAG Op de \e zondag van augus- p87 zond de AVRO- een interview uit H. Addens, pro- ta-generaal bij het Uitshof in Leeuwar- Onderwerp van ge- was het wetsvoor- [nzake euthanasie dat weede kabinet-Lub- [kort daarvoor bij de (de Kamer had inge- i[raf gezien blijken de Jen die mr. Addens toen een belangrijke rol te i gespeeld bij de latere |ke ontwikkelingen rond juthanasievraagstuk. De I van het wetsontwerp, lan langdurig was gesleu- jiehelsde een broos com-' 5 tussen de coalitiepart- fcDA en VVD. Euthana- lijft te allen tijde straf baar een arts die op aan- jnd verzoek van een pa lot beëindiging van diens 'overgaat, kan tegenover 1 een beroep doen op Met andere jen: hij mag als verzach- omstandigheid aanvoe- ■iat hij geen weerstand lieden aan de dringende Ivan de patiënt om uit iden te worden verlost. Als de arts zich daarbij dan ook nog heeft gehouden aan enkele nauwkeurig omschre ven zorgvuldigheidseisen (zo als het raadplegen van een collega en het bijhouden van een verslag van zijn weder waardigheden) kan hij worden ontslagen van rechtsvervol ging- Voor procureur-generaal Ad dens was het duidelijk hoe dit wetsontwerp, indien ongewij zigd aanvaard, in de praktijk zou uitwerken. Een arts die gewetensvol en zorgvuldig eu thanasie pleegt heeft een gere de kans dat hij niet door justi tie zal worden vervolgd, con stateerde hij. Kortom: de be staande praktijk (minstens 5.000 euthanasiegevallenper jaar) zou worden geconti nueerd. „Het wetsontwerp biedt artsen een behoorlijk houvast", aldus mr. Addens. Kruistocht Deze uitspraak, later gevolgd door soortgelijke conclusies van andere leden van het 'openbaar ministerie' (procu reurs-generaal en officieren van justitie) was koren op de molen van de VVD maar had in het CDA een uitwerking als een rode lap op een stier. CDA-Kamerlid Fred Borg man, onlangs nog in het week blad De Tijd afgeschilderd als een „fanatieke fundamenta- list" op euthanasiegebied, be gon namens zijn fractie een in tensieve kruistocht tegen de li berale interpretatie van het wetsontwerp. Alle artsen die euthanasie plegen moeten aan een justitieel onderzoek wor den onderworpen, luidde zijn stelling. Bovendien heeft een arts die zich bij het toepassen van euthanasie aan de zorg vuldigheidseisen houdt en daarna een beroep doet op overmacht volgens Borgman géén automatische garantie dat hij vrijuit kan gaan. Dit zou de Nederlandse artsenstand zoda nige schrik moeten inboeze men dat elke geneesheer zich voortaan wel driemaal zou be denken eer hij aan een ver zoek tot het plegen van eutha nasie zou voldoen. Intussen bleef de VVD conse quent een andere uitleg van het wetsontwerp hanteren. Het was en is de vaste overtui ging van de liberalen dat de gegroeide euthanasiepraktijk niet mag worden teruggedron gen. De liberalen móésten ook wel aan deze zienswijze vast houden omdat zij daarmee voor zichzelf en voor de bui tenwacht een argument in handen hadden om geen steun te verlenen aan het veel rui mer geformuleerde euthana- sie-wetsontwerp dat de D66- fractie had opgesteld. Het liefst had de VVD dit initia tief-voorstel wèl omarmd, want volgens deze opzet is een arts per definitie niet strafbaar als hij, zich houdend aan de zorgvuldigheidseisen, een zie ke op diens herhaalde verzoek aan een zachte dood helpt. Dit spreekt de liberalen meer aan dan het strengere en met meer onzekerheden omgeven kabi netsvoorstel. De werkelijke re den dat de VVD niet met het D66-voorstel wilde instemmen was dan ook niet van inhoude lijke maar van louter politieke aard. Van CDA-zijde is meer dan eens gedreigd met een cri sis als de VVD zich niet aan het moeizaam tot stand geko men coalitie-compromis zou houden. Spanning Eind april van dit jaar leek het uur van de waarheid te zijn aangebroken. Het wetsont werp van het kabinet èn dat van D66 kwamen beide op de agenda van de Tweede Kamer te staan. Niet alleen in de coa-' litie zelf maar ook daarbuiten werd het debat met spanning tegemoet gezien. Zelfs tot ver over de landsgrenzen bestond belangstelling voor de kracht meting, want Nederland be loofde immers het eerste land ter wereld te worden waar eu thanasie bij wet zou worden geregeld. Binnenslands ging het echter vooral om de vraag hoe hoog de interpretatieruzie tussen CDA en VVD zou oplo pen en, in het verlengde daar van, in hoeveel bochten de mi nisters Korthals Altes (VVD) en Brinkman (CDA) zich bij de verdediging van hun ont werp zouden moeten wringen om hun partijgenoten in de kamerfracties genoegdoening te verschaffen. De eerste ronde van het debat, op 27 april, eindigde in mist en wrevel. CDA en VVD bleven elk vasthouden aan hun eigen visie op de praktische uitwer king van het wetsontwerp. Geen van beide kampen gaf een duimbreed toe, sterker nog: de meningen leken nog verder uiteen te zijn gegroeid. Het Salomonsoordeel moest dus komen van de twee be windslieden die op 2 mei de Kamer van repliek zouden dienen. Zover kwam het ech ter niet. Op die bewuste dins dag bracht de VVD-fractie het kabinet ten val. Het is verleidelijk te specule ren hoe de euthanasiekwestie zich zou hebben ontwikkeld als de coalitie overeind was gebleven. Het meest simpele scenario had er als volgt uitge zien: Korthals Altes en Brink man zouden op eieren hebben gelopen en beide fracties een beetje gelijk hebben gegeven. Uiteindelijk zou dan zowel CDA als VVD zuchtend met het omstreden wetsontwerp akkoord zijn gegaan onder het motto: we moeten maar af wachten wat er in de praktijk van komt. Meer waarschijnlijk is echter dat er zich een ge compliceerder schouwspel had ontrold. In het hiervoor ge schetste patroon is namelijk geen rekening gehouden met de reeds bestaande, vooral in VVD-kring levende irritaties over andere onderwerpen dan euthanasie. Dat had veel libe ralen er wel eens toe kunnen brengen om uit wraak of balo righeid tóch voor het D66- wetsontwerp te stemmen. En ook dan had het eind van het liedje een crisis kunnen zijn geweest. Sfeerbedervend Belangrijker dan dit giswerk is overigens het antwoord op de vraag hoe het nu verder moet. Het euthanasieprobleem zal opnieuw, evenals in 1986, als een schaduw over de kabinets formatie hangen. Het kan een struikelblok vormen in de on derhandelingen tussen PvdA en CDA, zeker als daar ook nog D66 bij komt, maar ook in eventuele besprekingen tussen CDA en VVD. Alleen als er een kabinet van PvdA, VVD en D66 wordt geformeerd (maar wie gelooft daarin?) zal de zaak in politiek opzicht probleemloos kunnen worden leen enkele van de genoemde vier partijen heeft er baat bij als de euthanasiekwestie tij dens de kabinetsformatie sfeerbedervend werkt en de onderhandelingen over een nieuwe regeerakkoord fru streert. Het lijkt daarom ver reweg het verstandigst om overeenkomstig het onlangs door PvdA-fractieleider Wim Kok gedane voorstel de wette lijke regeling van de zachte dood tot een vrije kwestie te verklaren. Ieder kamerlid zal dan zonder dwang van regeer akkoord of fractiediscipline zijn of haar eigen geweten kunnen volgen, zoals dat ook gebeurde in het met emoties geladen debat over de vrijla ting van de Twee van Breda. Voor het CDA zal dit een har de dobber zijn, maar op deze manier wordt wel de meest eerlijke en democratische poli tiek bedreven. DICK VAN RIETSCHOTEN l]e(ÜWE NIEDORP zijn een kleine club. e strijd begint steeds op dat bekende echt tegen de bierkaai op lijken". Voorzitter Ype rstra van de Algemene ?riandse Drankbe- 'ersorganisatie is be- rfniet vrolijk gestemd het steeds maar toe- is bijna 150 jaar geleden le eerste drankbestrijders zich lieten horen, zonder taat want de alcoholcon- itie is groter dan ooit. En het wegvallen van de Eu- binnengrenzen zal de lolica nog rijkelijker gaan en, is de grote vrees van NDO-voorzitter. Een gro- us voor het nieuwe Euro parlement, dat volgende k wordt gekozen. Maar stra stelt tot zijn ergenis dat het probleem door de ici, ook de Europese, ern- wordt onderschat. Er kt dan ook vertwijfeling in het motto van de vorig gestarte ANDO-campagne üisme; bestaat dat nog?" tfers cijfers geven ook alle aan- jng om in somberheid weg pinken. In ons land zijn "0 mensen die hun drink- niet in de hand heb- ongeren in de leeftijd 115 tot 24 jaar geven jaar- 1,9 miljard uit aan alco- ludende dranken, gemid- zo'n vijftien gulden per [eJk; per hoofd van de bevol- wordt elk jaar 83 liter gedronken (tegen 61 liter |k); per maand sterven bij- mensen aan de gevol- van alcoholgebruik; het Korsakov-patiënten it jaarlijks toe met 500. er^onfronteerd met een der resultaat van zijn in- lingen zou menig actie- Ier het café induiken en een donker hoekje aan de oude klare overgeven. Voor geheelonthouder Dijkstra be staat die uitweg niet. „We blij ven streven naar een 'betere' wereld. Dat betekent een strijd tegen de verloedering. De ANDO verzet zich dus tegen de modieuze instelling dat al les maar kan. Het alcoholge bruik is veel te gemakkelijk geworden. Bier wordt tegen woordig niet meer per glas be steld, maar per meter. Zoiets moet toch tot nadenken aan zetten. We vragen de mensen dan ook: bestaat er nog idealis me? Is er nog iets om voor te vechten in dit ik-tijdperk?" Blauwe NV De ANDO is voortgekomen uit een fusie van diverse drankbe- strijdingsorganisaties. Naast de ANDO bestaan nog de Christe lijke Bond van Drankbestrij ders en de Algemene Neder landse Geheelonthouders Bond. Beide organisatie zijn kleiner dan de ANDO die vo rig jaar 4200 leden telde. De eerste drankbestrijders richt ten in 1842 de Nederlandse Vereniging voor de Afschaf fing van Alcoholhoudende Drank op, ook wel de Blauwe NV genoemd. De vereniging had zeer nauwe relaties met de socialistische beweging. Met veel instemming worden nog altijd de woorden van Ferdi nand Domela Nieuwenhuis aangehaald, die een kleine eeuw geleden zei: „Denkende ajbeiders drinken niet, drin kende arbeiders denken niet!" Met Domela Nieuwenhuis heeft Dijkstra niet alleen de aversie tegen alcohol gemeen. De ANDO-voorzitter is ook af komstig uit de Zuidoosthoek van Friesland en socialist. Tien jaar'was hij wethouder in Epe. Nu is Dijkstra burge- méester van de Noordholland- se gemeenten Niedorp en Bar- singerhorn. Hij zegt er voor te waken dat hij zijn afkeer wil Geen alcohol meer schenken op bijvoorbeeld recepties is iets, dat door iedereen gedra gen moet worden. Het moet niet van bovenaf opgelegd worden". Die opstelling van Dijkstra komt overeen met wat de ANDO voorstaat: niet op een drammerige manier de droog legging van Nederland be werkstelligen, maar met kracht van argumenten men sen overtuigen om minder al cohol te drinken. „Vroeger was het feest, wanneer er een glaasje gedronken werd. Naar die proporties zouden we weer terug moeten". Om dat te be reiken wordt in de campagnes vooral gewezen op de gevol gen voor de gezondheid, zowel lichamelijk als geestelijk. De affiches 'Papa, toe drink niet meer', waarmee alcohol als oorzaak van een verscheurd gezinsleven werd afgeschil derd, zijn definitief in de his torische archieven opgebor gen. In 1992 bestaat de georgani seerde drankbestrijding in Ne derland 150 jaar. De ANDO ziet er niet onmiddellijk een reden in om de vlag uit te gaan hangen. Want in hetzelf de jaar gaan de grenzen in de Europese Gemeenschap open: personen, kaptitaal en goede ren mogen dan zonder belem meringen de grenzen over. Drank ook. Om bedrijven ook werkelijk in de gelegenheid te stellen hun produkten in de hel? EG af te zetten, moeten de lidstaten de heffingen, waaronder de accijnzen, ge lijkschakelen. De Europese Ype Dijkstra ,,Na 1992 neemt alcoholgebruik in Nederland toe door accijnsverlaging en overwaaien van andere drinkgewoonten" Commissie heeft vorig jaar ta rieven voor de alcoholaccijn zen voorgesteld, die voor Ne derland een verlaging beteke- Vakantie Iedereen die wel eens naar Zuideuropa op vakantie is ge weest, weet er van mee te pra ten. De Nederlandse jenevers op de schappen van de Spaan se drankwinkels kosten een gulden of zeven per liter. Een limonadeglas ouzo doet in Griekenland ongeveer een gulden. Voor een fles wijn leg je in Italië en in Frankrijk zo'n twee gulden op de toon bank. De goedkope drank is voor sommigen alleen al vol doende om lyrisch over het vakantieland te worden. Dijkstra ziet het schrikbeeld al opdoemen. „Het zou toch van de gekke zijn, dat je hier de Zuideuropese situatie zou krij gen, waarbij je op iedere straathoek drank kan krijgen. Een accijnsverlaging staat haaks op een beleid om' alco holgebruik te matigen. Dat mag natuurlijk niet gebeuren". Om de vrees voor de gevolgen van '1992' te onderbouwen heeft de ANDO een onder zoekscommissie ingesteld, die over een half jaar rapport moet uitbrengen. Maar of een accijnsverlaging tegengehouden kan worden... Dijkstra heeft er een hard hoofd in. „Het voorstel van Dees om de alcoholverkoop te beperken tót slijters - wat een verbod op verkoop door super markten betekent - heeft het niet gehaald. De economische invalshoek is weer sterker ge weest dan die van de volksge zondheid De kamer heeft het aan de alcoholproducenten zelf overgelaten om paal en perk te stellen aan de reclame voor alcohol op de televisie en de radio. Nou, hun voorstellen zijn in één woord bespottelijk!" Het is de ANDO ook nog altijd een doorn in het oog, dat er op frisdranken en vruchtensap pen accijnzen geheven wor den. „Het is onbegrijpelijk; die accijnzen brengen 100 miljoen per jaar op. Die inkomsten kun je beter halen uit meer heffingen op alcoholica. Maar daar is in de politiek niet veel steun voor te vinden". Toch geven de cijfers de ANDO ge lijk: in de landen met de hoog ste accijnzen is het drankge bruik het laagst. Onderschat En dat brengt Dijkstra tot de stelling, dat de problemen van alcoholgebruik volstrekt on derschat worden, alle cijfers ten spijt. „Er wordt hier ge zegd dat het drankgebruik in de Sovjetunie schrikbarend is. De economie lijdt er zwaar on der, zo willen de verhalen. Daar wordt geschokt op gerea geerd. Maar intussen wordt in Nederland 2,5 keer zoveel ge dronken als in de Sovjetunie". „Steeds meer jongeren drin ken steeds meer. Die verschui ving is hoogst zorgelijk. Van de 16-jarigen zegt 68 procent regelmatig te drinken. Dat is niet te geloven. We spreken dan wel over een leeftijdscate gorie die zich het minst kan beheersen", aldus Dijkstra. Volgens de ANDO-voorzitter, werkt dat excessen in de hand. Bij de presentatie van een bro chure, waarin aan gemeente besturen wordt uitgelegd wat ze kunnen doen om het drank gebruik te beperken, zei hij: „Er is een zeker parallellisme tussen drankgebruik en werk loosheid. Duizenden jongeren rond de 20 jaar, zonder werk, zijn aan de drank. Denkt u eens in wat dat betekent aan agressief gedrag en baldadig heid. Het is ook de broedplaats van anti-democratische gevoe lens en anti-menselijk gedrag. Oud-hoofdofficier van justitie en oud-rechter Abspoel zei het eens zo: „Agressief gedrag hoort bij de jeugd, maar als je dat nog gaat versterken met grote hoeveelheden alcohol, dan bestel je als het ware de moeilijkheden". Overwaaien Behalve voor een prijsverla ging, is Dijkstra ook bang dat de andere drinkgewoonten in de Zuideuropese EG-landen naar onze streken zullen over waaien. Bij elke maaltijd een fles wijn op tafel, een likeur om de vertering op gang te brengen, tijdens het werk even elf even langs de bar om de hoek om met een bitter de gedachten weer te ordenen, en tegen zes uur moet de stress van de werkdag weer wegge spoeld worden in diverse alco holica. Al met al krijgen de Zuideuropeanen op die manier jaarlijks 11 tot 12 liter pure al cohol in hun lichamen. „Het effect van deze drinkgewoon ten is misschien nog wel gro ter dan de prijsverlaging. Het is in ieder geval een bijzonder belangrijke factor". Wanneer de resultaten van de onderzoekscommissie bekend zijn wil de ANDO flink aan de bel gaan trekken. Samen met de drankbestrijdingsorganisa- ties in de andere EG-landen, die overigens op én na nog kleiner zijn dan de ANDO (al leen de Duitsers hebben een grotere organisatie, omdat daar nauw wordt samenge werkt met mensen die een 'drankgeschiedenis' hebben). „Het wordt tijd dat de zaak Europees aangepakt wordt. In het Europees Parlement komt het wel aan de orde. Ook wor den er wel harde standpunten ingenomen, maar het komt niet verder. Het nieuwe parle ment krijgt nog heel wat voor z'n kiezen". FRANS BOSSCHER Anfwerpen-Weesp. DAGTOCHT KANOVAREN IN DE BELGISCHE ARDENNEN Vertrek: zaterdag 24 juni Sportievelingen opgelet! Via een snelle route per bus rijden we naar Houyet. Hier liggen de 2-persoons kano's op u te wach ten voor de 21 km lange tocht (4-5 uur) over de Lesse naar Apseremme. Uw kano beschikt over een hermetisch af te sluiten emmer waarin uw spullen droog opgeborgen kunnen worden. Vergeet geen droge kleding mee te nemen! Aan het eind van de tocht wacht voor de lief hebbers een warme douche. Vervolgens rijden we weer terug naar uw opstap plaats. Inclusief: «reis per touringcar «huur kano. Vertrek uit Gouda 07.00 uur en Den Haag 07.30 uur. Terugkomst 's avonds om on geveer 19.00 uur. Het geschiedde dezer dagen dat Joris Voorhoeve, politiek leider van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, in het diepste geheim een afspraak maakte met een reclamebu reau. Zelfs partijvoorzitter Leen Ginjaar wist er niets van. Het bureau, gevestigd in een onopvallend pand in een rustige Haagse woonbuurt, was hem aanbevolen door een oud studiegenoot. Op de deur prijkte een aluminium bordje waarin ..RDL RECLAPROG Partners" was gegraveerd. „Waarom, hebben reclamebu reaus toch altijd van die idiote namen?", dacht Joris toen hij aanbelde. Reeds na vijf secon den werd de deur geopend door een in hemelsblauw kos tuum gestoken veertiger met blond krulletjeshaar. een klein baardje en een bril met rood montuur. „Ha. mijnheer Voor hoeve!". riep hij amicaal. Joris een hand toestekend. „Mag ik me even voorstellenRogier de Leus. Komt u verder". Jo ris glimlachte. „De Leus. Grappige naam voor een re clameman", zei hij. „Wel gei nig hè?", antwoordde de an der. „Zo ken ik ook een advo caat die De Pleiter heet en een slager met de naam Van Wor sten. Wilt u koffie?" Even later zaten de twee heren in moderne maar gerief lijke stoelen tegenover elkaar. „Ik ben hier alleen maar voor een oriënterend gesprek hoor", zei Voorhoeve. „Het probleem is namelijk dit. De VVD staat zoals u weet zeer laag in de peilingen. Nu heb ben we weliswaar tot de ka merverkiezingen nog drie maanden te gaan. zodat er nog heel wat ten goede kan keren, maar ik ben er toch niet gerust op. Eerlijk gezegd heb ik ook weinig vertrouwen in het re clamebureau dat wij als partij in de arm hebben genomen en waarvan ik de naam hier lie ver niet noem. Mijn vraag is nu: kunt u mij misschien en kele persoonlijke adviezen ge ven voor mijn optreden in de verkiezingscampagneIk ben bereid een en ander geheel uit eigen zak te bekostigenDe Leus knikte begrijpend. Hoe veel had u er voor willen uit trekken". vroeg hij voorzich tig. Joris dacht na. „Een dui zendje of tien?" opperde hij. Zijn gesprekspartner verstrak- te. „Ik ben bang dat ik daar erg weinig voor kan doen. Hooguit wat kledingadviezen en misschien een paar leuke kreten om in toespraakjes te gebruiken„Dat vind ik al heel wat", zei Voorhoeve. „Bo vendien: meer kan bruintje echt niet trekken". De Leus trok een berustend gezicht. Vooruit dan maar", zuchtte hij. „Had u nog speciale wen sen?" Voorhoeve aarzelde. „Eh... m'n uiterlijk. Moet ik daar volgens u iets aan doen? De snor afscheren of zoiets0" „O nee. begin daar asjeblieft niet aan!.'" riep de reclameman haastig. „Daar zou u het alleen maar erger maken! Nee, u moet gewoon blijven zoals u bent. Datzelfde geldt voor uw kleding. Wat dat betreft zijn we gauw klaar. Spijkerbroe ken en truien zouden u ge woonweg misstaan. U kunt zo iets hooguit één keer als stun- tje proberen tijdens een rond vaart door de Amsterdamse grachten of over de IJssel of zo. Tegen het decor van een boot zou enige nonchalance in uw kledij nog wel worden ge accepteerd. Maar verder zou ik zeggen: niet doen, want het stoot eerder af dan dat het aantrekt. Dan zegt men: hij moet weer zo nodig popi doen „Juist", sprak Joris peinzend. „En m'n spraak0„Tja". zei De Leus. „Het mag wat mij be treft wel wat minder bekakt, maar ik betwijfel of u dat in drie maanden redt. Persoon lijk vind ik dat we het vooral moeten gooien op lekkere grappen en woordspelingen tijdens spreekbeurten. U wilt toch bijvoorbeeld meer belas tingverlaging0 Dat moet u ver simpelen: minder tax. Daar mee kun je andere partijen tenminste om de oren slaan, bijvoorbeeld met de rijmwoor den 'achterbaks' en 'laks'. Vat u? En zo valt er ook nog wel wat te verzinnen met Kok. Sint, De Vries, noem maar op Als u nu vrijdag terugkomt, heb ik wel wat hints voor u op papier gezet, binnen het be schikbare budget uiteraard. Maar wees niet bang. ik heet niet voor niks De Leus". Flui tend verliet Joris even later het pand. Hij zag het weer he lemaal zitten. „Toch maar even een spijkerbroek kopen dacht hij. „Je weet nooit TRUBBELS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5