Iman, je bent nu
ij de martelaren"
'oley moet Congres in rustiger vaarwater leiden
Lezers
service
Walesa niet te vermurwen
„Turken" in Oezbekistan
vormen erfenis van Stalin
PARIJS/L0IRE
KASTELEN
^ITENLAND
ftzidóG Commit
WOENSDAG 7 JUNI 1989 PAGINA 5
oedoperatie
or Marcos
ilLULU Oud-president Ferdi-
Marcos van de Filipijnen heeft
n een spoedoperatie ondergaan,
an hij is geopereerd is nog onbe-
omdat functionarissen van. het
:he Centrum St. Franciscus wei-
n bijzonderheden te verstrekken.
Astand van de patiënt wordt sinds
•i als zeer kritiek bestempeld. De
fijge Marcos die sinds 15 januari in
fjlekenhuis ligt, heeft hartproble-
ijeen longontsteking en verschil-
i| infecties. Bezoekers die de ex-
gfent onlangs nog hadden gezien,
i dat hij geregeld ademhalings-
ijkheden heeft.
Steun Jeltsin voor Sacharov
MOSKOU Na een oproep van het parlementslid
Boris Jeltsin hebben bijna 20.000 mensen gisteravond
in Moskou een bijeenkomst gehouden om steun te
betuigen aan Andrej Sacharov. De Nobelprijswin
naar Sacharov was vrijdag in het Congres van Afge
vaardigden uitgejoeld en weggefloten vanwege zijn
veroordeling van de Sovjetrussische inval in Afgha
nistan. Hij memoreerde in de vergaderzaal dat de
Russische bemanning van helikopters het bevel had
gekregen te schieten op militairen die door het Af
ghaanse verzet waren omsingeld om te voorkomen
dat zij gevangen genomen zouden worden. „Wat vrij
dag in het Congres plaatsvond was een schande ten
opzichte van deze respectabele man", aldus Jeltsin,
die de verzamelde menigte toesprak. Hij kreeg mas
saal applaus toen hij zei dat Sacharov „een van de
eerste is geweest die de moed had zich te keren tegen
de beslissing" om het Rode Leger naar Afghanistan
te sturen.
(Vervolg van de voorpagina)
WARSCHAU Vastbesloten heeft de
Poolse oppositie gisteren alle hoop van de
verslagen regering de grond ingeboord.
De leiders van Solidariteit hielden vast
aan hun weigering deel te nemen in de
regering. De dringende oproep van de
communisten samen met hen een grote
coalitie te vormen bleef wederom onbe
antwoord. „Alleen kunnen we de hervor
mingen niet doorvoeren. We hebben el
kaar nodig", aldus regeringswoordvoerder
Rykowski. Solidariteit bood de communis
ten wel aan dat zij alle 299 zetels in de
Sejm, de Tweede Kamer, kunnen bezetten
waarover overeenstemming was bereikt
in het ronde-tafelakkoord. Dit ondanks
het feit dat geen van de regeringskandi
daten er in de eerste ronde in geslaagd is
een zetel te winnen. Om de zetels toch
aan de regering toe te wijzen, zal de kies
wet veranderd moeten worden. Grond
wetdeskundigen hebben al geopperd om
de staatsraad een decreet te laten uitvaar
digen op grond waarvan bij de tweede
ronde opnieuw gestemd zal kunnen wor
den over een nationale lijst, waarbij de 35
bestgeplaatste kandidaten gekozen zullen
zijn, ongeacht hun stemmentotaal. Solida
riteit is er in geslaagd al meteen in de eer
ste ronde 92 van de 100 zetels in de Senaat
in de wacht te slepen. Tevens wist het be
slag te leggen op 160 van de 161 zetels die
in de Sejm (het lagerhuis) voor de opposi
tie zijn gereserveerd. Voor de zetels die
nog niet vergeven zijn, wordt zondag 18
juni een tweede ronde gehouden, met de
mogelijkheid dat zij alsnog in handen ko
men van kandidaten van Solidariteit.
Doodvonnissen
in Zuidafrika
JOHANNESBURG In
Zuidafrika zijn gisteren 12
zwarten ter dood veroor
deeld voor de moord op
vijf jongeren in 1987 in het
thuisland Ciskei. In een
ander moordproces waren
twee weken geleden ook
al 14 zwarten, waaronder
een vrouw, ter dood ver
oordeeld In beide geval
len werden de verdachten
niet direct schuldig bevon
den aan moord, maar aan
een „gemeenschappelijk
doel" dat moord tot gevolg
Oorlogsschepen verliezen
atoomkoppen en reactoren
ROME Schepen van de Amerikaanse en
van de Sovjetrussische marine hebben sinds
1945 negen kernreactoren en 50 atoomkoppen
in zee verloren. Dit blijkt uit een onderzoek
dat is verricht door de milieu-organisatie
Greenpeace en het Instituut voor Beleidsstu
dies in Washington. De onderzoekers hebben
onder meer gebruik kunnen maken van offi
ciële Amerikaanse legerdocumenten, waarin
honderden ongelukken genoteerd staan
waarbij schepen of vliegtuigen met kernwa
pens aan boord betrokken waren. In totaal
zouden zich tussen 1945 en 1988 ruim 2.000
zware ongelukken met marinevaartuigen
hebben voorgedaan. Daarbij ging het meestal
om aanvaringen, branden, explosies of het
aan de grond raken van onderzeeboten.
*nVan onze speciale
A verslaggever
Paul de Schipper)
- 2RAN Hysterie en
inigheid onder een
^Siroeiende zon. Een
ji van negen miljoen
en waarin af en toe
ichaam komt boven-
t. »n. Flauwgevallen of
gedrukt. En hier en
boven de zwarte
j de zwaaiende rode
dool. Dat is het kerk
ban Teheran dinsdag-
ikopter die het lichaam
de betreurde ayatollah
I» leini naar de begraaf-
moet brengen is net
J estreken. De doeken
nee de dode is omwik-
Dkï'Vapperen uit de geopen-
-^■Vur. Die heli kan niet
weg. Er hangen zeker
j^kistan en
Jea$ zijn het
Eu) J
tri«n.s over
ondi
dT'ghanistan
iterc
ideiHINGTON Presi-
George Bush en de
een^taanse Premier Be-
•s n Bhutto die een twee-
i d<$ bezoek brengt aan
iaarferenigde Staten, zijn
ter Volledig eens over de
van het beleid met
a^kking tot de Af-
nse crisis.
3una gaf 35-jarige Bhutto,
J-^rste vrouwelijke leider
T «en moslim-staat, gisteren
'eremonieel maar warm
V >m. In zijn afscheids-
vr J merkte Bush op dat hij
fle premier had gesproken
irdt >-methoden om te komen
denfn P°hheke oplossing in
ve inistan" en een vervan-
•van het „onwettige regi-
Scan' Kabul"
vietins 'lun on(*erhoud werd
de Afghaanse kwestie
I k^esproken over de leve-
van gevechtsvliegtuigen,
lucleair programma van
in en de bestrijding van
del in drugs.
honderd mensen aan. Van de
helikopter naar het graf is
maar honderd meter, maar het
lichaam in de doeken komt
niet verder dan vijftig meter.
Daar blijft het deinen, ergens
boven de wild zwaaiende
hoofden. Rond de laatste rust
plaats van de ayatollah is een
tribune gebouwd door middel
van een muur van containers.
Maar ook de muur kan het
niet houden tegen de massa.
De menigte wordt gek. De he
likopter stijgt weer op, waar
naartoe weet niemand.
Mensen vallen in de kuil die
voor Khomeiny bestemd is.
Een jongen wordt met moeite
terug over de rand geholpen.
Revolutionaire gardisten be
ginnen met zand te gooien,
maar de mensenmuur wijkt
niet. Stofwolken wervelen op.
Een Iraanse reporter begint
een gebed te zingen: „Je gaat
weg imam, je verlaat ons,
maar je bent van ons". De
Garde worstelt verder. Uit de
menigte klinkt het spreek
koor: „Iman, je bent nu bij de
martelaren".
Gerukt
„Ayatollah Khomeiny zit ach
ter de wolken en kijkt om
laag". De Iraanse tv-reporter
naast me gilt poëtisch in zijn
microfoon, maar aan het stof
felijk overschot daar beneden
ver van de hemel wordt ge
trokken en gerukt. Het Behes-
ti Zahra kerkhof ligt even ten
zuiden van Teheran. Het is de
wilsbeschikking van de ayatol
lah Khomeiny om hier begra
ven te worden, hier, temidden
van de honderdduizenden
„martelaren" die stierven in
de oorlog tegen Iraq.
Alleen klokslag 12 uur is het
even stil geweest op de be
graafplaats. Op dat moment
keerden al die miljoenen op
deze vlakte zich naar het zuid
oosten voor het gebed.
Buiten Teheran richting kerk
hof, heerst een complete chaos.
Politieagenten, militairen en
de gevreesde Islamitische Re
volutionaire Wachters
schreeuwen, zwaaien met ge
weren. Vrouwen slaan een
sluier voor hun gezicht tegen
de walmende uitlaatgassen.
Jongeren delen wortels en
perzikken uit. En elke auto,
elke taxi heeft wel een portret
van ayatollah Khomeiny op de
voor- of achterruit.
Na enkele uren lukt het om de
plaats van de ter aarde bestel
ling schoon te vegen. Midden
op de vlakte blijft het simpele
gat achter, een gat waar we
hier met zijn allen door geob
sedeerd worden. Ernaast staat
een stapeltje van vier betonte-
gels. Het lichaam in doeken is
weer weg. De speaker die de
ceremonie begeleidt leest de
tekst: „Hoe kunnen we leven
met een aarde zonder water.
Hoe kunnen we geloven dat
nacht en dag kunnen wisselen
zonder jou".
We wachten weer uren, sto-
Onder het toeziend oog van de ayatollah tekent een van de in Nederland verblijvende Iraniërs het
condoléanceregister van de gisteren begraven Khomeini.
Nederland omzeilt
condoléanceregister
Iraanse ambassade
DEN HAAG Neder
land tekent het condolé
anceregister voor de
dood van de Iraanse lei
der Khomeini alleen in
Teheran. Het condoléan
ceregister dat op de
Iraanse ambassade in
Den Haag ligt, zal niet
worden getekend. Vol
gens de Rijksvoorlich
tingsdienst gebeurt dat
niet omdat Khomeini
geestelijk leider was,
maar geen officieel
staatshoofd. Dinsdag was
de eerste dag dat belang
stellenden het register op
de Iraanse ambassade
konden tekenen. Hoeveel
vend in de zon. Rondom ons
worden honderden mensen
weggedragen. Een brandweer
wagen begint water over de
massa's te spuiten.
Dan is hij er ineens weer: De
helikopter met de zilveren
kist, „het paard van de dood".
Een korte ren naar het graf.
Een mierenhoop van levende
lichamen. Af en toe een flits
van metaal in het zonlicht,
zwaaiende vuisten, witte tul-
Krijsende massa
De begrafenisplechtigheid
wordt direct door de televisie
uitgezonden. „Oh sterren hou
op te schijnen, rivieren stop te
stromen", zo sprak een com
mentator voor de televisie op
het moment dat het dode li
chaam van Khomeini uit de
kist wordt gehaald en in het
graf wordt gelegd.
Een helikopter stijgt op en
strooit enorme massa's stof
over de huilende, krijsende
massa. Dit lijkt de absolute
waanzin. Op het moment dat
revolutionaire wachters met
betontegels het graf proberen
af te dekken klinken er, hon
derden kilometers westelijk
van Teheran, schoten van ka
nonnen. Het is een laatste sa
luut van het front, het einde
markerend van tien jaar isla
mitische revolutie onder Kho
meini in Iran.
Een tiran-theoloog is begra
ven. De man die met zijn tra
ditioneel islamitische dictatuui
honderdduizenden bewust dc
dood injoeg ligt, beweend dooi
miljoenen Iraniërs, onder bos
sen gladiolen op een kale
zandvlakte net buiten Tehe-
President Bush luistert naar de toespraak van de Pakistaanse premier Bhutto die gisteren op het
Witte Huis werd ontvangen. De eerste vrouw ter wereld die een moslim-land leidt, sprak met Bush
onder meer over de Afghaanse kwestie.
FOTO: ANP
De president en de premier goedgekeurd. Sommige leden het Pakistaanse kernprogram-
kwamen de levering van 60 vinden dat de verkoop de wa-
gevechtsvliegtuigen van het penwedloop met India nog
type F16 overeen. Pakistan verder zal opvoeren,
heeft al 40 van deze toestellen.
De transactie ter waarde van Bush zei over het nucleaire
drie miljard gulden moet nog vraagstuk dat Bhutto hem de
door het Congres worden verzekering had gegeven dat
vreedzame doeleinden
/dient. De president verklaarde
dat hij tegenover Bhutto het
belang van de non-proliferatie
van kernwapens en chemische
wapens had benadrukt.
MOSKOU De Mescheti-
sche Turken, die de afge
lopen dagen een centrale
rol gespeeld hebben bij
bloedige rellen in de
Sovjetrepubliek Oezbekis
tan, dringen al jaren aan
op het recht naar hun ge
boortestreek Georgië te
rug te keren.
Tussen 150.000 en 200.000 Me-
schetische Turken, die in het
zuidwesten van Georgië woon
den bij de grens met Turkije,
werden in 1944 door Sovjetlei
der Josef Stalin bijeengedre
ven en over een afstand van
meer dan 2.500 kilometer naar
Centraal-Azië gedeporteerd.
Zij behoorden tot tientallen
nationale minderheden die
Stalin onder dwang liet ver
huizen nadat hij hen beschul
digd had van echte of ver
meende samenwerking met
nazi-Duitsland en van andere
misdaden. Volgens het Sovjet-
persbureau TASS stelde Stalin
hen op transport onder het
voorwendsel dat hij „een bol
werk voor ondermijnende bui
tenlandse groepen uitschakel
de". Naar de mening van be
paalde geschiedkundigen wil
de Stalin het gebied van even
tueel pro-Turkse elementen
zuiveren voordat hij de opera
ties van de strijdkrachten naar
het grondgebied van Turkije
zou uitbreiden.
Jacht
Meer dan 160.000 Mescheten
wonen anno 1989 in Oezbekis
tan, en ook nog duizenden in
de aangrenzende Sovjetrepu
blieken Kirgizië en Toerkme-
nië. De Mescheten zijn etni
sche Georgiërs, maar zij kwa
men tussen de 16e en de 19e
eeuw onder Turkse invloed.
Bijgevolg stapten velen van
hen over naar de islam, welke
godsdienst de Oezbeken in
meerderheid aanhangen. De
meeste Georgiërs zijn ortho
doxe christenen.
Afgelopen weekeinde openden
groepen jongeren tussen vijf
tien en twintig jaar „volstrekt
onverwacht" een jacht op de
Turken. Daarbij gebruikten zij
molotovcocktails en ijzeren
staven. Volgens Rafik Nicha-
nov, eerste-secretaris van de
communistische partij van
Oezbekistan, waren de jonge
ren dronken of onder invloea
van verdovende middelen. Bij
de gevechten zijn ongeveer
honderd doden gevallen. Dui
zend Meschetische Turken zijn
inmiddels uit het gebied geë
vacueerd.
De spanning in het katoenge-
bied Ferghana ten zuidoosten
van de Oezbeekse hoofdstad
Tasjkent broeit al meer dan
een jaar. Zevenduizend solda
ten van een speciale eenheid
van het ministerie van bin
nenlandse zaken staan garant
voor rust en orde, terwijl er
een avondklok van kracht is.
„De toestand is onder contro
le", zei Nichanov.
De gebeurtenissen in Oezbe
kistan kwamen bepaald onge
legen op het moment dat Ni
chanov als enige afgevaardig
de kandidaat was gesteld voor
het voorzitterschap van de
Raad voor de Nationaliteiten,
een post die vandaag de dag
erg gevoelig is. Deze Raad is
één van de twee kamers van
de Opperste Sovjet. Nu Nicha
nov is gekozen tot voorzitter
van dëze Raad, moet hij vol
gens de Sovjetgrondwet aftre
den als partijleider van Oezbe
kistan.
itrijtf"
nhel^
de p
ïstra
)rgd
Wes
ischP11 önze correspondent
lede J° Wijnen)
lede
iwt SHINGTON Zoals
®depcht is gisteren de
r prige, uit de Ameri-
iete^se staat Washington
de pstige, Thomas Foley
is voorzitter van het Huis
we; Afgevaardigden be
drid.
volgt zijn in opspraak
geraakte partijgenoot Jim
Wright op die zijn functie
moest neerleggen omdat hij
zich te buiten was gegaan aan
allerlei oneigenlijke financiële
praktijken.
Foley is een bedachtzaam, zeer
ervaren, algemeen gerespec
teerd, integer, populair en tot
compromissen geneigd man.
Hoewel hij de vechtersnatuur
van zijn voorgangers Wright
en Thomas O'Neill mist, gaan
de democraten ervan uit dat
Foley het door schandalen
verlamde Amerikaanse Con
gres in rustiger yaarwater zal
leiden. De toespraak waarmee
hij gisteren zijn benoeming
aanvaardde was een toonbeeld
van mildheid. Hij vroeg het
Huis alle bitterheid te laten
varen, dwong het applaus van
de republikeinen, af door een
goede samenwerking toe te
zeggen en vroeg de afgevaar
digden zich achter president
Bush te scharen. „Wie niet
achter de president staat, staat
niet achter onze republiek",
aldus Foley die, na president
Bush en vice-president Dan
Quayle, de derde „belangrijke
man" is van de Verenigde Sta
ten.
Belgische herder
Naast de democratische meer
derheidsleider van de Senaat,
George Mitchell, heeft Foley
zich in de loop der jaren tot
een van de belangrijkste de
mocratische leiders in het
Congres ontwikkeld. Velen
zien in hem zelfs een uitge
sproken geschikt kandidaat
voor het Amerikaanse presi
dentschap, maar Foley heeft
zelf altijd gezegd dat hij voor
dat ambt het uithoudingsver
mogen mist.
Foley heeft van de politiek
een uitgesproken familie-aan
gelegenheid gemaakt: zijn
vrouw is zijn belangrijkste
stafmedewerkster en politiek
adviseur en neemt op Capitol
Hill een duidelijk zichtbare
plaats in.
De nieuwe voorzitter heeft
slechts een grote niet-politieke
hartstocht: zijn dierenliefde.
Als Thomas Foley ergens op
Capitol Hill verschijnt, is hij
nagenoeg altijd in gezelschap
van zijn al wat bejaarde Belgi
sche herder. Die heeft zelfs
een eigen plaatsje gekregen in
het kantoor waar Foley en zijn
vrouw de meeste uren van de
dag doorbrengen.
Geen kern
energie in
Wackersdorf
BONN De Westduitse
regering heeft gisteren
besloten de bouwwerk
zaamheden aan de opwer
kingsfabriek in het Beier
se Wackersdorf definitief
stop te zetten. Op het ter
rein zal nu door de frima
Siemens een zonnecellen-
fabriek worden neergezet
waar 400 mensen een
baan zullen vinden.
Een speciale regeringscom
missie zal de gevolgen van
de stopzetting van de bouw
werkzaamheden moet onder
zoeken en begeleiden. Naast
de investering van Siemens
van 100 miljoen D-mark,
hebben ook Westduitse ener
giebedrijven toegezegd ruim
een miljard D-mark in de
toekomst van Wackersdorf
te zullen steken nu de op
werkingsfabriek niet door
gaat. Zo zullen alternatieve
projecten in de omgeving
van de Beierse plaats worden
opgezet die werkgelegenheid
bieden en de economie in het
gebied zullen stimuleren. Bo
vendien heeft de Beierse
deelstaatregering gezegd 78,5
miljoen D-mark extra in de
begroting op te zullen nemen
om de infrastruktuur in het
gebied te verbeteren.
West-Duitsland en Frankrijk
hebben gisteren een verdrag
ondertekend waarin is vast
gelegd dat West-Duitsland
tot na 1995 kernafval naar de
opwerkingsfabriek in het
Franse Le Hague kan bren
gen waar het zal worden
verwerkt.
ec*Bill nadert in de kano langzaam de „Memphis". Niemand
ian- boord? Des te beter. O, aan stuurboord ontdekt hij een
waarin één der matrozen staat, die bezig is het schip
eha(on te maken. De man kijkt niet op, wanneer de kano voorbij
HoSt. Dan neemt Bill zijn kans waar: hij stapt voorzichtig over op
^".Memphis" en sluipt naar het achterschip. Hij kent de schuit
insejjn duimpje en geruisloos duikt hij in een bergruimte, die niet
wordt gebruikt. Er staan wat lege vaten en kisten en al spoedig
heeft Bill deze ruimte min of meer bewoonbaar gemaakt. Zijn
plunjezak zit vol levensmiddelen; daar kan hij het wel een paar
weken mee stellen en dat mag ook wel, want voorlopig zal hij
zich nu hier verborgen moeten houden. Ja, Bill heeft nu een goed
plan. En deze keer mag het niet mislukken.
ADVERTENTIE
5-daagse luxe touringcarreis.
Vertrek: maandag 3 juli.
U logeert in hotel Turin, op basis van lo
gies/ontbijt. Het hotel ligt in het hartje
centrum! Alle kamers zijn voorzien van
douche en toilet. Het programma geeft u
voldoende ruimte de stad ook op eigen
gelegenheid te bekijken.
Inclusief «vervoer per luxe touringcar-
dagexcursie Loire kastelen sight
seeingtour Parijs bezoek aan Gent
(heenreis) en Brussel (terugreis) bezoek
aan de vredeswagen te Compiegne
afscheidsdiner.
Exclusief moverige maaltijden verzeke
ringen «entreegelden «uitgaven van per
soonlijke aard.
