'finale
Vervalser Kujau verkoopt werk voor habbekrats
V rijbuiter
ZATERDAG 3 JUNI 1989 PAGINA 23
ONDEN - George Hill, de eige-
aar van het Northwood Hills Ho-
'1 in Middlesex, had zo z'n twijfels
ver de nieuwe pianist. Reggie
iwight, de bebrilde schooljongen
ie in zijn tweedjasje nummers van
ay Charles op de toetsen dreun-
e. leek nu niet de aangewezen
ersoon om het rumoerige week-
jidpubliek van Northwood Hills te
ermaken.
Het probleem was eigenlijk dat ik vóór
eggie een uitstekende pianist had. Bob
eette die vent. Een albino en een echte
ubliekspeler". Het flink drinkende pu-
iek pikte de wissel niet en gaven de
linderjarige vervanger een flink pak
aag, zoals Hill dat noemt. „Ze riepen:
>t op!, bekogelden hem met asbakken
trokken zelfs de stekker uit zijn mi-
ofoon. Ik geloof ook dat er heel wat
uilen bier in zijn piano werden leegge-
>ten".
Reggie hield vol, onder de bezie
nde leiding van zijn moeder. In een
aar weken tijd was hij net zo'n publiek-
ekker als Albino Bob was geweest. Hij
leelde alles, van country and western
it populaire meezingers. Voor zijn in-
lanningen ontving hij vijf gulden per
zond, aangevuld met wat Mary Fur-
iss, een cockney-dame van in de vijftig,
ïst op te halen op haar blikken dien-
ad. Als het agressieve publiek weer
lot maakte, dook Reggie behendig door
t dichtsbijzijnde raam naar buiten,
p de plek van het Northwood Hills
otel staat nu, zevenentwintig jaar later,
et Wembleystadion. De tweedjasjes
jn vervangen door kostuums van een
gendarische excentriciteit. Reggie, alias
ton John, is zelf echter nauwelijks ver-
ïderd. Diep in zijn hart is hij nog
eeds de barpianist. Alleen speelt hij nu
oor een wereldomvattende kroeg,
leestal gaat het goed. Maar het kan nog
eeds gebeuren dat iemand misnoegd
:n brandende sigarettepeuk in zijn rich-
ng schiet. Of dat er een asbak door de
icht vliegt, bedoeld voor zijn hoofd.
Tournee
[et een serie volledig uitverkochte con-
rten in het Wembleystadion is Elton
ihn aan zijn zoveelste wereldtournee.
Iet is een gevoel van thuiskomen voor
'ton John. niet alleen vanwege het
lorthwood Hills Hotel, maar ook om
it de afgelopen- drie jaar op alle moge-
jk manieren een traumatische periode
zijn leven is geweest. Zijn huwelijk
p stuk, hij onderging een keeloperatie
het Britse boulevardblad The Sun pu-
iliceerde allerlei schandalige beweringen
ver zijn seksleven. De schadevergoe-
ing van 3,5 miljoen gulden die het blad
an de ster moest betalen, was slechts
:n pleister op zijn gekwetste ziel. De
doratie waarmee hij als superster wordt
mgeven evenals zijn enorme fortuin
jn niet voldoende gebleken om wat eelt
ip zijn ziel te kweken,
lij problemen neemt Elton altijd zijn
oevlucht tot nóg meei; concerten. En in
'vintig jaar tijd zijn dat er beslist niet
/einig. Onlangs verklaarde hij tegenover
'in verslaggever van Paris-Match: „Het
dium is zo'n beetje de enige plek waar
me veilig voel".
>e gezaghebbende popster uit de jaren
■■ventig komt niet uit een roetstad zoals
anchester of Liverpool. Pinner in het
•aafschap Middlesex is waar Eltons
'ortels liggen: een provinciestadje uit de
aren dertig, met gevels in namaak Tu-
|or stijl, lage flatgebouwen en voor on-
jeveer de helft bestaande uit winkelcen-
ieginald Kenneth Dwight, de latere El-
pn Hercules John, werd er op 25 maart
947 geboren. Zijn vader was eskader-
om mandant bij de Royal Air Force,
lijn moeder. Sheila werkte ooit ook bij
Ie RAF als receptioniste. Voetbal, Elton
ohns tweede grote passie, zit zijn fami-
le in het bloed. Eltons neef Roy Dwight
peelde als prof-voetballer eerst bij Ful-
lam en daarna bij Nottingham Forest,
lij had echter de pech zijn been te bre
ien tijdens de Cup Final tegen Luton in
959.
H
uistiran
ilton John kan niet zeggen dat hij een
plukkige jeugd heeft gehad. Het heeft
iren niet geboterd tussen z'n ouders die
iteindelijk (in 1962) van elkaar scheid
en. Hij herinnert zich zijn vader als een
uistiran die zijn zoon aan een militaire
'scipline onderwierp ten aanzien van
jn gedrag, zijn haar en zijn kleding,
ot op de dag van vandaag zit het Elton
)hn nog altijd dwars dat hij geen suède
ush Puppy's mocht dragen,
ijn moeder was, en is nog steeds, een
ominante, beschermende kracht in zijn
leven. Zij was degene die hem aanspoor
de z'n lusten bot te vieren op de piano,
net zo lang tot hij stukken als de
'Schaatsenrijderswals' kon spelen. Op
elfjarige leeftijd kreeg hij een beurs voor
de Koninklijke Muziek Academie.
De meeste popsterren van begin jaren
zeventig noemen Elvis Presley of The
Beatles als hun inspiratiebron. Reggie
Dwights grote voorbeeld heette Winifred
Atwell, een beminnelijke zwarte pianiste
uit de jaren vijftig, die haar publiek gaf
waar het om vroeg. Haar handen, kolos
sale ringen om de vingers, leken als van
zelf over de toetsen te glijden.
Naast zijn activiteiten als barpianist in
Northwood Hills Hotel, maakte Reggie
nog deel uit van de semi-professionele
band Bluesology. Want midden jaren
zestig was er maar één manier om een
beroemde popster te worden en dat was
via een band. Bluesology deed het niet
slecht en leek voorbestemd voor nog
meer succes, toen ze gingen samenspelen
met de bijna twee meter lange blues-zan
ger Long John Baldry.
Reggie Dwight was de minst opvallende
figuur in de groep. Hij speelde alleen
maar wat akkoorden op zijn blikkerige,
fel oranje orgeltje. Met Baldry in de
schijnwerpers en twee krachtige achter
grondzangers maakte Reggie geen schijn
van kans als vocalist. De enige keren dat
hij zijn zangkwaliteiten kon tonen was
bij geluidstesten vóór de optredens.
Redding
Zijn redding was Ray Williams, hoofd
van de afdeling Artiest en Repertoire bij
Liberty Records in Londen. Omdat de
platenmaatschappij nauwelijks artiesten
onder contract had, plaatste Williams
een advertentie in de 'New Musical Ex
press', waarin hij zangers en tekstschrij
vers opriep zich te melden. Onder dege
nen die reageerden op de oproep was
ook Reggie Dwight. „Het eerste wat hij
tegen me zei was: ik weet eigenlijk niet
wat ik hier doe. Zijn stem beviel me en
zijn pianospel ook, maar ik had vooral
medelijden met hem", zegt Williams.
Het probleem was, zo gaf Reggie te ken
nen, dat hij wel leuke deuntjes kon
schrijven, maar dat het hem niet zo best
afging om daar ook woorden bij te ver
zinnen. Ray Williams bedacht zich toen
dat een zekere Bernard Taupin hem een
.bundel teksten zonder muziek had toe
gestuurd. Williams was uiteindelijk de
gene die Taupin en John bij elkaar
bracht, een duo dat niet onderdeed voor
Lennon en MacCarthy.
Dat gedenkwaardige, allereerste Taupin-
John produkt is bewaard gebleven op
een thuis opgenomen bandje. Neef Roy
verzorgt de presentatie, terwijl op de
achtergrond het gekrijs van zijn zoontje
klinkt. „Hier volgen enkele van Reggie's
songs Van nu af aan zal hij bekend
zijn onder de naam Elton John". Het
'Elton' had hij van de saxofonist van
Bluesology, Elton Dean, geleend en
'John' kwam van Long John Baldiy.
Het betekende evenwel niet dat Liberty
Records hen onmiddellijk als ster behan
delde. Voor vijftig gulden per persoon
per week, werd van Bernie en Elton ver
wacht dat ze nummers schreven voor
andere artiesten die commercieel gezien
wat interessanter waren.
Van grote invloed op het verdere ver
loop van Eltons carrière was wel een
songplugger bij de platenmaatschappij
die er bij hem op aandrong zich los te
maken van de populaire Europop en
muziek te gaan schrijven die hij zélf
mooi vond. Het resultaat van deze om
mekeer was een bescheiden hitsingle,
'Lady Samantha'. In 1970 gevolgd door
een elpee met daarop de eerste en onver-
slijtbare Taupin-John-klassieker 'Your
Song'.
In augustus 1970 debuteerde hij in de
Troubadour Club in Los Angeles en die
gebeurtenis staat nu in alle pop-encyclo-
dieén vermeld. Door de voorzichtige re
clamecampagne waren de verwachtingen
niet te hoog gespannen, maar was toch
de nieuwsgierigheid gewekt bij de Ame
rikaanse kopstukken op popmuziekge
bied. Vanwege de zwarte platenhoes ver
wachtte het publiek een soort sombere,
in zichzelf gekeerde folk-zanger. In
plaats daarvan kregen ze een nerveuze,
uilachtige vrijbuiter in een overall voor
geschoteld die op de piano beukte met
een bezetenheid die sinds Jerry Lee Le
wis niet meer was vertoond. Een jongen
ook die zijn toehoorders uitnodigde mee
te zingen bij de refreinen, terwijl het
toen juist in de mode was een onder
koelde houding aan te nemen.
Een paar dagen later reed Roger Greena-
way, een liedjesschrijver, naar het vlieg
veld van Los Angeles toen hij over zijn
autoradio een enthousiaste discjockey
hoorde aankondigen: „De nieuwe Messi
as is gekomen!", waarna een van Eltons
songs volgde. Hij had geen beter mo
ment kunnen uitkiezen. Met het uit el
kaar vallen van The Beatles was een
enorm gat gevallen in de popmuziek en
er heerste een algehele somberheid en
een nostalgie naar de zojuist vervlogen
tijden. Elton Johns muziek sloot aan bij
de eerste grote golf van pop-nostalgie.
Bij optredens voerde Elton John echter
een act op waaraan men in die tijd niet
gewend was. Hij was de eerste artiest die
de draak stak met zichzelf. De felbegeer
de, maar nooit bezeten Hush Puppies
compenseerde hij met schoenen met
hoge hakken en gigantische plateauzo
len, overdreven brede schouders en
monsterachtige brillen.
Maar onder de bizarre uitmonstering
ging in wezen een heel gewoon burger
mannetje schuil. Hij was nog steeds een
voetbalfanaat, een supporter van Wat
ford, de club die hij later zou kopen. El-
ton John was de eerste in de popwereld
die een onmiskenbare maatschappelijke
bewogenheid aan de dag legde. Dit uitte
hij door het spelen van benefiet cricket
wedstrijden en het geven van liefdadig
heidsconcerten. En verder wilde hij de
idolen uit zijn eigen verleden de roem
geven waar ze volgens hem recht op
hadden. Hij wilde hen opnieuw te laten
schitteren en kreeg dat voor elkaar via
zijn eigen platenlabel. Zo wendde hij
zijn invloed aan voor van het toneel
verdwenen sterren zoals Neil Sedaka en
Kiki Dee en hij bezorgde Cliff Richard
eindelijk, na twintig jaar, zijn eerste
Amerikaanse hit.
Paniek
Misschien hebben veel van zijn fans zich
dat nooit zo gerealiseerd, maar Elton
John had ook een uiterst gecompliceer
de. ongelukkige kant. De eerste keer dat
Bernie Taupin hem ontmoette, stond El-
ton op het punt te trouwen met een
meisje genaamd Linda Woodrow. In een
aanval van paniek over de naderende
bruiloft probeerde hij zich van het leven
te beroven. Bernie kwam op het kritieke
moment het appartement binnen en trok
Eltons hoofd uit de gasoven. Dit inci
dent werd later vastgelegd in het num
mer „Someone Saved My Life Tonight".
In 1976 gaf Elton in een interview met
een verslaggever van het muziekblad
„Rolling Stone" toe dat hij biseksueel
was. In die tijd was het morele klimaat
zo ontspannen dat deze bekentenis nau
welijks opzien baarde. De pers maakte
er slechts vluchtig melding van.
Maar dat waren de jaren zeventig. In het
volgende decennium werd die bekente
nis opeens weer opgerakeld. In 1984 trad
hij in het huwelijk met Renate Blauel,
een jonge geluidstechnicus met wie hij
had samengewerkt in de studio. „Knap
van je, mietje", luidde de kop boven het
bericht in een sensatieblaadje.
In de zomer van 1986 woonde hij onge
woon sober gekleed de huwelijksvoltrek
king bij tussen zijn trouwe fan Sarah
Ferguson $n prins Andrew. Hij leek op
dat moment maatschappelijk en be
roepsmatig het onbetwistbare hoogte
punt bereikt te hebben. Het tegendeel
was het geval. Hij stond aan het begin
van een helse periode.
Begin 1987 werd duidelijk dat.zijn hu
welijk geen lang leven meer beschoren
was. Hij bleek bovendien aan een myste
rieuze keelziekte te lijden. Terwijl iri de
media geruchten circuleerden over keel
kanker, onderging Elton John in Austra
lië een operatie aan zijn stembanden.
Nauwelijks was hij daarvan hersteld of
de Engelse krant 'The Sun' maakte be
kend dat de zanger deelnam aan homo
feestjes met jonge jongetjesi Zelf vertelt
Elton John dat hij daarop in een diepe
depressie raakte en dat hij meestal niets
anders deed dan de hele dag in bed lig
gen, 'tv kijken en ijsjes eten'.
Op een gegeven moment besloot hij toch
maar een proces aan te spannen tegen
het blad, eigenlijk tegen beter weten in.
Mick Jagger. die twintig jaar geleden een
kort geding tegen het blad 'News of the
World' jammerlijk had verloren, belde
Elton op en smeekte hem van zijn voor
nemen af te zien. Elton John liet zich
echter niet weerhouden, ondanks het
vooruitzicht dat er met nog meer drek
gegooid zou worden.
Hij is nu 42 jaar oud en weer alleen. Hij
heeft inmiddels afstand gedaan van de
excentrieke uitmonsteringen en prullaria
en is vastbesloten zich een traditioneler
image aan te meten. De brillen, met een
waarde van om en nabij de veertigdui
zend gulden, en de Donald-Duckschoe-
nen zijn verdwenen. In plaats daarvan
hangen er nu eenvoudige kleren in zijn
kasten, staan er klassieke fauteuils in
zijn huis en brandt er een houtvuurtje in
zijn open haard.
PHILIP NORMAN
(c) The Times, Londen
iTUTTGART - „Mijn werk is te
;oop voor een habbekrats. Ik ben
en sociaal voelende vervalser".
Conrad Kujau zegt het ironisch.
)e man, die ooit 'de dagboeken
an Adolf Hitler' vervalste, opende
nige tijd geleden in Stuttgart zijn
Mamaak Galerie'. De goedkoopste
vervalsing kost slechts 110 gulden.
:en namaak-Dali met de surrealis-
ische titel 'Terugkeer van de IJ-
tijd' bracht Kujau tot nu toe het
neeste geld op: iets meer dan 1900
ulden.
tan de muur hangt een schilderij dat
an doorgaan voor een meesterwerk van
ran Gogh. Een stempel op de achter-
ant waarschuwt de bezoeker echter:
Gegarandeerde namaak van Konrad
lujau".
let stempel beschermt Kujau niet alleen
egen beschuldigingen van namaak, die
em al eens in de gevangenis hebben
oen belanden, maar streelt ook de ver
leidingskracht van de kunstkenners die
n galerie bezoeken.
4et dat stempel voorkom ik dat ik
moeilijkheden krijg met justitie, maar er
zijn klanten die juist het stempel willen
hebben omdat zij vinden dat ik net zo
bekend ben als de originele meester",
grijnst Kujau.
Kujau kreeg wereldwijde bekendheid als
vervalser toen hij in 1983 de 'dagboe
ken' van Hitier voor circa 9,5 miljoen
gulden verkocht aan het argeloze week
blad Stern, een van de meest gerespec
teerde tijdschriften in de Bondsrepu
bliek. Stem dacht een primeur van we
reldformaat in handen te hebben en pu
bliceerde begin april 1983 het eerste uit
treksel uit de 'dagboeken'. Historici
brachten echter al snel aan het licht dat
het ging om een vervalsing.
Kujau werd in 1985 wegens het maken
van vervalsingen veroordeeld tot een ge
vangenisstraf van vier jaar en zes maan
den. De rechter prees het talent van de
vervalser en Kujau gaf in de rechtszaal
staaltjes van zijn kunnen ten beste door
de handtekening van Hitier na te ma
ken.
Kujau werd medio 1987 vrijgelaten om
dat hij keelkanker had. Zijn geliefkoosde
verzameling van Duitse militaria alsme
de andere bezittingen moest hij van de
hand doen omdat hij een forse belasting
schuld had. Met de verkoop uit de gale
rie hoopt Kujau weer in staat te zijn de
eindjes aan elkaar te knopen.
De muren en de vloer van de kleine, uit
slechts twee vertrekken bestaande gale
rie, zijn bezaaid met een honderdtal doe
ken in de stijl van Rembrandt, Renoir,
Van Gogh, Manet, Chagall, Picasso,
Dali, Degas, Miro en Toulouse Lautrec.
Te koop zijn verder imitaties van brie
ven van de Franse filosoof Voltaire, ko
ning Lodewijk XIV van Frankrijk, Karl
Marx en Paul von Hindenburg, de veld
maarschalk uit het Duitse keizerrijk.
Achter glas is de nep-partijkaart van de
NSDAP te zien, met natuurlijk de nage
maakte handtekening van Hitier. „De
handtekening van Hitier maak ik even
snel als die van mezelf', zegt Kujau met
alweer die grijns op zijn gezicht.
De meeste doeken schildert de meester
vervalser in zijn kleine optrekje in Stutt
gart. Verscheidene schilderijen heeft hij
gemaakt in zijn cel in een Hamburgse
gevangenis.
De normale produktietijd van een doek
bedraagt twee dagen tot een week. Een
'Rembrandt', die 38.000 gulden moet
opbrengen, kostte de meester-vervalser
echter dertien maanden. „Ik moest het
doek verscheidene keren in een oven
bakken om het de vereiste ouderdom
van 320 jaar te geven", zegt Kujau, ter
wijl hij zijn keel schraapt.
Kujau benadrukt dat geen van zijn wer
ken zomaar een kopie is van een be
staand meesterwerk. Het zijn stuk voor
stuk doeken die uit originele motieven
zijn ontstaan na nauwgezette bestude
ring van de techniek van de verscheide
ne meesters.
„Om me de stijl van de maker eigen te
maken verdiep ik me in biografieën van
de schilders", verklaart Kujau. „Als een
schilder mij boeit, lees ik door tot half
twee 's nachts. Vervolgens begin ik te
schilderen. Tegen het krieken van de dag
staat het meesterwerk in grote lijnen op
het doek".
„Van de schilderijen van Van Gogh
droomde ik. Eenmaal uit de droom ont
waakt sprong ik uit mijn bed in het mid
den van de nacht, keek naar het doek en
ontdekte direct de stilistische fouten die
ik had gemaakt".
De meeste klanten die Kujau over de
vloer krijgt zijn goed geïnformeerd over
kunst. „Soms krijg ik bezoek van ama
teurschilders. Die kan ik dan nog wel
eens een nuttige tip geven", grinnikt Ku
jau.
Konrad Kujau ten tijde van het proces wegens de vervalste dagboeken van Hitier. Op de
achtergrond Stern-verslaggever Heidemann, die zich had laten neppen.
FOTO: AP
CcidócSowvant
