Chinezen vinden geld nog lekker ruiken i final le Ondanks droge meimaand is er water in overvloed ZATERDAG 3 JUNI 19 89 PAGINA 22 De mei-revolutie op het plein van de Hemelse Vrede in Peking lijkt mislukt. Maar ach, dat leek de mei-revolte van '68 ook. En toch heeft die de samenleving in West- Europa drastisch veranderd. Gaat dat in China ook ge beuren? De machthebbers lijken aan de winnende hand, maar de gewone Chinees is niet van zins de nieuwe ver worvenheden op te geven. Een kijkje op straat. PEKING - PfïF, het is warm in Pe king. Het kwik in de thermometer komt al ver boven de dertig graden en kondigt de zweterige zomer aan. Mannen stropen hun broekspijpen omhoog. Vrouwen rollen hun jaren vijftig nylons omlaag. Mensen ont vluchten hun hete, hokkerige hui zen. Zetten een stoel voor de deur. Spelen een spelletje. En blijven zo lang mogelijk buiten plakken. Oude mannen en jonge stelletjes zoeken de stilte en de schaduw van het park. De mannen laten er hun zangvogeltjes uit. Ze komen naar het park met een vogel kooitje dat ze ergens in een boom han gen. Dan gaan ze er zelfbij zitten, in de schaduw van de boom, en kijken en luis teren hoe hun fluitertjes van de frisse lucht genieten. Tijdens de Culturele Revolutie was dit streng verboden. Het houden van vogel tjes kon politiek niet door de beugel. Een huisdier? Bah, wat bourgeois. Wee het pietje dat werd ontdekt door een fa natieke Rode Gardist; het beestje werd gelijk de nek omgedraaid. Wat de jonge stelletjes nu in het park doen, mocht ook met. Tortelen? Zoer nen? Ben je mal, het was al een decaden te doodzonde als een jongen en een meisje hand in hand liepen. Nu mag het wel. Lief liggen ze te dromen in de koel te van de bomen. Op het grasveld spelen jonge ouders met hun kind. De pampervrije peuters heb ben een grote spleet in de broek. Dan kunnen ze hun kleine en grote bood schappen zo laten lopen. In de grote stad hebben veel jonge ou ders maar één kind. Dat is ook de be doeling. Ouders die het bij één kind houden, worden door de overheid be loond. Met een leuke loonsverhoging en meer kans op een grotere woning. Komt er daarna een kleintje bij, dan zwaait er wat. De ouders moeten al het financiële voordeel weer inleveren. Moeten weer terug naar een kleinere woning Moeten de kosten van de bevalling zélf betalen. En de moeder krijgt geen zwanger schapsverlof. In de grote stad werken die prikkels wel. Op het platteland niet. Daar zweren ze al eeuwen en eeuwen bij een groot gezin. En die traditie is te taai om van de ene op de andere dag te verdwijnen. Daarom zijn de regels voor de boeren maar wat versoepeld. Twee kinderen? Okee. Drie kinderen? Vooruit. Maar toch liever niet meer. Het heeft wel enige invloed op het ge boortecijfer, maar de boer die drie doch ters heeft, wil het meestal toch nog wel een keer proberen. Voor een gewone Chinese man is het leven namelijk nog niet af als hij geen zoon op aarde heeft gezet. Op het platteland komt daar nog een ander ouderwets argument bij. Kin deren, en vooral zoons, zijn gehoorzame en goedkope knechten. Van die winst is de boete voor te veel kinderen wel te be talen. Ki nderarbeid In de stad zijn de gevolgen minder leuk. Een jonge vader legt het eenvoudig uit: „Ik heb nu één kind. Een zoon. We wo nen in een huis van vijftig vierkante me ter. Met een eigen toilet en een eigen douche. Als mijn vrouw nu zwanger wordt en we er een kind bij zouden krij gen, dan moeten we terug naar een woonruimte van dertig vierkante meter. En moeten we het toilet en de wasruimte met de buren delen". Als dat je boven het hoofd hangt, geef je niet met zoveel blijdschap kennis van de geboorte van een tweede kind. Met een bijverschijnsel van deze straffe bevolkingspolitiek is vast geen rekening gehouden. Wie ziet hoe de Chinese voorbeeldvaders en modelmoeders met hun kind omgaan, moet vrezen dat er een generatie van verduveld verwende kindertjes opgroeit. Kinderen die ook meer kansen'hebben dan leeftijdgenootjes op het platteland. Want buiten de grote steden hebben de Chinese kinderen nog heel wat te klagen. In China leeft men hier en daar nog steeds als in Nederland voor het kinder wetje van Van Houten. De socioloog Fei Xiatong heeft onlangs bepleit kinderarbeid zwaar te bestraffen. Heel wat Chinese kinderen krijgen na melijk gewoon de kans niet om naar school te gaan. Afgelopen week stond het nog in een Chinese krant: „Van de ruim een miljard Chinezen kunnen er naar schatting 220 miljoen niet lezen en schrijven. In de campagne om het anal fabetisme in ons land te bestrijden wordt dan ook gezegd dat een op de vier anal fabeten in de wereld Chinees is". Het is zo'n bericht dat je met verbazing leest: zijn er nog zoveel analfabeten in China? Als de officiële kranten het schrijven, dan moet het wel zo zijn. Als het overdreven zou zijn, dan zou de cen suur het bericht wel tegengehouden heb ben. Erosie Maar op de een of andere manier heeft China een betere naam dan het verdient. Over het communistische bewind in Po len en de DDR kennen de meeste Ne derlanders eigenlijk alleen maar bar boze verhalen. Maar China? Dat is toch altijd nog een beetje een mooie mythe. De communistische partij van China heeft zoveel wondertjes verricht, dat ge schiedenisboeken vol zwarte bladzijden blijkbaar vergeten worden. Het is China toch gelukt die gigantische bevolking te voeden. Het is China toch gelukt het ge boortecijfer omlaag te krijgen. Het is China toch gelukt zich te ontwikkelen tot een land waar mensen goed en geluk kig kunnen -wonen. Allemaal waar. Maar China is ook een partijdictatuur. Een land zonder vrije meningsuiting. Een land waar het leger uiteindelijk bepaalt wie de macht heeft. Een land waar massa's burgers bang zijn voor almachtige partijbonzen. Een land dat dramatisch verandert door de vrijere economische politiek. Een land dat steeds meer als Taiwan en Hong Kong gaat ogen. Een land waar eeuwenoude waarden en marxistisch-leninistische normen supersnel slijten. De orthodoxe oude mannen aan de top van China zitten er mee in hun maag. Economische vooruitgang vinden ze mooi, de nadelige gevolgen, de inflatie en de erosie van de moraal, niet. Wat moeten ze doen? Voor veel Nederlan ders lijkt het voor de hand te liggen: laat China maar doorgaan op die westerse weg. Weg met de centrale planning! Leve de vrije markt! Leve het liberale prijsbe leid! O 'nomkeerbaar Dat klinkt de Chinese consument mis schien ook als muziek in de oren. Maar wat zou het gevolg zijn? Dat half China failliet zou gaan. Dat al die ondoelmatig werkende fabrieken hun poorten zouden moeten sluiten. Dat een enorm leger van niet zo bar produktieve arbeiders op straat zou komen te staan. De vermoei de helden van de Lange Mars zijn niet voor niets bang dat meer concurrentie moordend kan zijn. Alles terugdraaien dan? Dat is helemaal een akelig alternatief. Dat kan eigenlijk alleen met een tweede Culturele Revolu tie. En daar zal geen verstandig mens voor willen pleiten. Wat dan wel? Uit het Chinese Catshuis komt nog steeds geen duidelijk ant woord. En dat zal voorlopig ook niet ko men. Je hoeft niet in Peking of Hong Kong te wonen om te zien, dat China op dit moment politiek niet zo stabiel is en dat er tot na de dood van Deng wel ge vochten zal worden om de leiding en de koers van het land. Je hoeft ook geen si noloog of econoom te zijn om te begrij pen, dat Deng Xiaoping met het bevor deren van een liberale economische poli- Bijverschijnsel van de Chinese bevolkingspolitiek: er groeit een generatie van verduveld verwende kindertjes op. tiek een onomkeerbaar proces heeft inge- FOTO.SP De Chinezen in de grote stad lijken in elk geval weinig zin te hebben de ver worvenheden van de economische vrij heden op te geven. Ze genieten van de luxe die in de winkels ligt te lonken. Ze dromen er van om net zo rijk te worden als hun slimste landgenoten, die de mooiste mode uit Tokyo dragen en die er geen enkel probleem mee hebben in een dure disco een modaal weekloon neer te tellen voor een biertje. China heeft een nieuwe klasse rijken die er openlijk voor durven uit te komen dat ze bulken van het geld. Ze genieten ervan. Dragen dure kleren. Eten onge zond duur. Rijden in dikke Duitsers. Steken andere mensen de ogen uit. Veel gewone, werkende Chinezen lijken het niet erg te vinden. Ze hebben een he kel aan corrupte bureaucraten, maar de Amerikaanse droom wint het nog van de jaloezie. Wint het nog van het inzicht dat de samenleving aan het scheuren is. In twee delen. Arm en rijk. Maar in Pe king ruikt gëld nog lekker. Lijken de mensen het nog gewoon leuk te vinden om de spelregels van de vrije markt te ontdekken. Aan de rand van het park staat een ijs- verkoper. 's Morgens kon je er een ijsje kopen voor tien cent. 's Middags, toen een hongerige stroom arbeiders van het werk kwam, steeg de prijs tot twintig cent. En de verkoper was vèst van plan die prijs voorgoed te handhaven. Waarom? Waarom niet? Als je na de verdubbeling van de prijs geen ijsje minder verkoopt, ben je toch gek om die dubbele prijs niet te blijven rekenen? Zo kan het gebeuren dat het officiële in flatiecijfer van China hier en daar af wijkt. Op zomerse dagen, als er veel vraag is naar bier, fris en ijs, stijgt de in flatie sneller dan de thermometer. MICK SALET DEN HAAG - Wie langs velden of wegen gaat, ziet dat de boeren overal de kranen hebben openge draaid om hun land en produkten groen te houden. De Bomenstich- ting heeft de bevolking opgeroepen af en toe de jonge bomen in de straat een flinke straal water te ge ven. Nederland werd de vorige maand „geteisterd" door zon en droogte. Meer dan ooit scheen de koperen ploert op ons land; met 320 uur zonneschijn - gemiddeld meer dan 10 uur per dag - werd een absoluut maandrecord gebro ken. Ook een ander 'hoogtepunt' werd naar de prullenbak verwezen. Het KNMI ving slechts 6 millime ter regen op tegen normaal 54 mil limeter, waardoor de meimaand van 1922 werd verdrongen als diepterecord. Zijn we in staat om de droogte te bestrijden en houden de bomen het? De situatie van het bomenbestand in ons land is slecht. De zure regen heeft de flora zo aangetast dat alle zeilen bijgezet moeten worden, willen we de komende generaties een groen uitzicht bieden. Maar nu er zo weinig (zure) regen valt, worden de bomen ook via de onderkant 'gepakt'. En ieder mens weet dat: geen water betekent geen leven. Op zich is een tijdje zonder regen niet desastreus voor een boom. De grond heeft meestal wel wat reserves en de wortels zijn in staat om van grote diepte het water op te zuigen. Toch kan het ge beuren dat het grondwater buiten het be reik van die wortels komt. Expert Frank Moens, medewerker van de Bo- menstichting in Utrecht, klinkt nog niet echt bezorgd. „Ik ken nog geen cijfers over het aantal bomen dat in de proble men is gekomen. Maar je moet een ex pert zijn om te kunnen ontdekken dat de groei achterblijft. Hooguit is een beperk te groei van jonge scheuten waarneem baar. Het wordt pas problematisch als je de bladeren ziet verdrogen, want dan kunnen er geen nieuwe bouwstoffen worden aangemaakt. Ook ontstaan er in terne transportproblemen in de boom en eeri volgend jaar zal de knopvorming ALLEEN JONGE AANPLANT IN MOEILIJKHEDEN hhwls 4 hF De boeren hebben de kranen opengedraaid om hun land groen te houden. Maar verder valt het voor bomen en planten we! mee met de droogte. FOTO: GER DIJKSTRA een stuk minder zijn. Ongetwijfeld zul len bomen die 'kort' staan, zoals beuken, last hebben van de droogte. Maar het is nog niet rampzalig". De stichting waar voor Moens werkt heeft het publiek wel opgeroepen de jonge bomen voor hun deur, die vaak nog te korte wortels heb ben om het grondwater te bereiken, zo nu en dan water te geven. Eenzelfde beeld schetst J. de Jager, hoofd van de afdeling beheer van de Dienst Groenvoorzieningen van de ge meente Den Haag. Zijn afdeling rijdt om de tien dagen langs de wat grotere bo men die net zijn geplant zoals de dertig jaar oude linden in het Van der Venne park in de Schilderswijk, om hun dorst flink te lessen. Maar het aantal bomen in de Hofstad is dermate groot dat het onmogelijk is ook alle kleinere exempla ren een waterbeurt te geven. De Jager verzoekt de Haagse bevolking dan ook de boompjes in de straten, vooral die in de kuststrook waar de zanderige grond het water snel doorlaat, af en toe bij te spuiten. Somber beeld In de stad is het mogelijk de hulp van de bevolking in te roepen, maar in bosrijke gebieden in andere delen van het land kan dat niet. Hoe staan daar de bomen er voor? J. Kalb, regiohoofd van Staatsbosbeheer in het noorden van Drente, schetst een somber beeld van de jonge aanplant van de naaldsoort Douglas. In zijn gebied zijn 25.000 driejarige boompjes - onge veer tien hectaren - geplant, waarvan inmiddels de helft er dood bijstaat. Nor maal redt tien procent het niet. „Door de droogte van de afgelopen maand is de bovenlaag snel uitgedroogd en slaan de boompjes niet aan. Het is bekend van de Douglasspar dat die lastig zijn stek vindt, maar nu zijn de omstandigheden wel zeer slecht", aldus Kalb. Hij verwacht dat ook in andere delen van het land zich een zelfde situatie voordoet. „Maar het kan van plaats tot plaats net even verschillen, waardoor de getallen anders kunnen zijn. Ook in' mijn gebied verschillen de percentages aanzienlijk. Overigens gaat het met de jonge aanplant van andere boomsoorten, ook die van dennen en sparren, een stuk beter". Bij alle reacties over de gevolgen van de droogte voor de flora komt elke keer naar voren dat de structuur van de grond bepalend is voor de gevolgen. Zandgrond houdt het water niet vast, terwijl veen en klei bekend staan als 'zuigers'. Bomen die op zanderige grond staan moeten óf met weinig water toe kunnen, zoals dennebomen, öf moeten het benodigde water uit diepere lagen naar boven halen. Maar is het grondwa ter door de droogte niet te diep wegge zakt? Afwijkingen De provincies die verantwoordelijk zijn voor het meten van het grondwaterpeil, hebben de afgelopen weken nog geen af wijkingen geconstateerd, hetgeen ook niet was te verwachten. Op basis van een artikel uit 1977 van F. Walter van de Dienst Grondwaterverkenning van TNO in Delft over de grondwaterstan den in de droge zomer van 1976 (uit H,0, tijdschrift voor watervoorziening en afvalwater) mag de conclusie worden getrokken dat één maand droogte nog geen effect sorteert. Volgens Walter daal de het grondwaterpeil tijdens de extreem droge lente en zomer nauwelijks, on danks het feit dat gedurende de maan den maart tot en met augustus slechts 46 procent van de normale hoeveelheid neerslag werd gemeten. De lage stand van het grondwaterpeil in 1976 schrijft de onderzoeker toe aan een aantal rela tief droge winters sinds 1971. Walter komt op basis van zijn gegevens dan ook. tot de conclusie dat de waterstand gemiddeld een jaar later reageert. Gezien de neerslaggegevens van het KNMI van het vorige jaar - 885 millimeter neerslag tegen normaal 798 millimeter - is er dit jaar dan ook geen scherpe daling van het grondwaterpeil te verwachten. Boven dien is het neerslagcijfer (269) van de eerste vijf maanden van dit jaar vrijwel in evenwicht met het gemiddelde (274). De droge maanden januari en mei wer den gecompenseerd door april en een zeer natte maand maart. Voorzichtig Een extreem droog jaar als 1976 hoeven we dit jaar niet te verwachten, want de geleerden hebben uitgerekend dat dat in ons land slechts eenmaal in de driehon derd jaar voorkomt. Toentertijd werden wel maatregelen genomen om het water gebruik te beperken. Aan de burgers werd verzocht voorzichtig met water om te springen. Zo'n maatregel is voorlopig niet te verwachten want woordvoerder Anke Blumer van het Hoogheemraad schap Delfland meldt dat er water in overvloed is. „We zitten rustig op onze stoel. Normaal moeten we water de deur uitwerken, maar nu moet er wat bij. Daarvoor zijn twee inlaatpunten be schikbaar, die totaal twaalf kubieke me ter water per seconde kunnen verwer ken. Maar tot op heden is alleen het ge maal Winsemius bij het Brielse Meer in gang gezet. Vandaar wordt via een pijp leiding 4000 liter Maaswater per seconde naar ons gebied gepompt". Het warme weer van de afgelopen weken heeft er alleen toe geleid dat Delfland enkele malen het water in de Haagse grachten en kanalen heeft moeten ver versen. Blumer: „We hebben een con tract met het Haagse energiebedrijf dat zijn koelwater op de grachten mag lozen. Door de warmte had het grachtwater on geveer dezelfde temperatuur als het koel water. Daarom hebben we het gemaal bij Scheveningen in werking gezet en is bij de sluis van Leidschendam vers water binnengelaten". LUCAS BOLSIUS CeidóeGomotit1

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 22