Dokter hoe kan ik nou kanker hebben?
Wim Kok verwijt CDA tweeslachtigheid
r;
uit de weekbladen
HÊf
Politieman hoort
twee jaar eisen
Vis wordt niet
zo duur betaald
Jolanda Venema niet
hele dag aan de ketting
SYMPOSIUM OVER GRENZEN AAN BEHANDELING VAN COMPLEXE ZIEKTE
Vredesactivist vrijgesproken
SEC
UI
?r
T>E TIJD
deÜE9DENE
BINNENLAND
Qtidt&Oowvcunl
DONDERDAG 1 JUNI 1989 PAGINA 4
AMSTERDAM De Amsterdamse officier van
justitie, mr. H. Wooldrik, heeft gisteren twee jaar
gevangenisstraf geëist tegen een 41-jarige voor
malig hoofd van de recherche van de Rijkspolitie
te water in de hoofdstad. De man wordt ervan
verdacht 140.000 gulden te hebben gestolen en
133 kilo hasj te hebben verkocht. Ook zou hij 267
kilo hasj niet hebben laten verbranden. De poli
tiechef werd begin april door de minister van
justitie ontslagen. De raadsman van de verdachte
achtte het openbaar ministerie niet ontvankelijk
voor de diefstal van de 140.000 gulden in dollars,
het enige feit dat de politieman heeft bekend,
wegens verjaring. De diefstal zou in 1975 hebben
plaatsgevonden bij een pseudo-koopactie. De
rechtbank doet op 14 juni uitspraak.
ZWOLLE Tien Urker vissers moeten
544.200 gulden aan boetes in de staatskas
storten. Zij werden gisteren veroordeeld
door de economische politierechter in Zwol
le, mr. J.O.A.M. van Aerde, omdat zij in
1986 hun contingent schol en/of tong met
tien- tot honderdduizenden kilo's hadden
overschreden.
De grootste overtreding beging rederij L. de
Boer en Zonen, die met zeven schepen
894.238 kilogram schol en 191.058 kilogram
tong teveel had gevangen. Daarmee ging hij
44 procent boven het contigent, hetgeen de
rederij zes miljoen gulden zou hebben opge
bracht. Hiervan werd 5 procent als boete ge
vraagd: drie ton.
ASSEN Het ministerie van WVC heeft de
inrichting Hendrik van Boeijenoord in Assen
extra geld toegezegd voor het aanstellen van
vier personeelsleden die zich voor de behande
ling van de 23-jarige zwakzinnige Jolanda Ve
nema zullen gaan inzetten.
Het experiment geldt voor een periode van an
derhalf jaar. De vier ervaren en geschoolde
krachten zullen Jolanda samen met nog drie of
vier soortgelijke gevallen gaan behandelen. Jo
landa zal nu niet langer 24 uur per etmaal
naakt vastgeketend zijn in haar geïsoleerde
ruimte maar zoveel mogelijk gekleed gaan
deelnemen aan diverse activiteiten. De ouders
van Jolanda dreigden dinsdag nog naar de
rechter te stappen als er niet binnen een week
een gesprek zou komen over een nieuwe aan
pak voor Jolanda.
Duitse oorlogsvliegers
bezoeken luchtmachtbasis
AMSTERDAM De Stichting Samenwerkend
Verzet 1940-1945 is verontwaardigd over het
toestaan van een bijeenkomst van achttien
Duitse oorlogsvliegers op de vliegbasis Gilze-
Rijen, die gisteren plaatsvond. Zij heeft in een
telegram aan minister van defensie Bolkestein
verzocht om maatregelen te nemen, zodat her
haling in de toekomst wordt voorkomen. Van
luchtmachtzijde werd meegedeeld dat het niet
het eerste bezoek was van Duitse oorlogsvlie
gers aan ons land. Eerder bezochten groepen de
vliegbases in Leeuwarden, Deelen en Eindho
ven. Het gaat overigens niet om reünies, maar
om oriëntatiebezoeken die mede op verzoek
van een schrijverscollectief plaatsvinden. Dat
wil zoveel mogelijk over de oorlog te weten ko
men; het liefst op de plek zelf van mensen die
het hebben meegemaakt.
Even leek het sprookje waarheid te worden: interferon
zou het tovermiddel tegen kanker zijn. Die droom is
inmiddels aan barrels en daarmee is ook voorgoed het
idee uitgebannen dat kanker volledig te bestrijden is.
Hoe ver de wetenschap ook doordringt tot de kern van
de ziekte, er zijn beperkingen in de behandeling ervan.
Het ligt niet in de aard van wetenschappers grenzen te
erkennen, daarom praten ze morgen in de Rotterdamse
Doelen over hoe je ze kunt verleggen. Dat gebeurt op
uitnodiging van de Daniël den Hoed kliniek, die daar
mee zijn 75-jarig bestaan opluistert.
ROTTERDAM De ene
kant: steeds meer mensen
genezen van kanker. De
ontwikkelingen zijn zo
snel gegaan dat patiënten
die tien jaar geleden nog
ten dode zouden zijn opge
schreven er nu helemaal
bovenop kunnen komen.
Zeker als de kanker in
een vroeg stadium wordt
ontdekt.
De andere kant: steeds
meer mensen krijgen kan
ker. Nu zijn er al onge
veer 200.000 patiënten, in
het jaar 2000 zullen dat er
zeer waarschijnlijk al
300.000 zijn. Per saldo ko
men er meer patiënten bij
dan er genezen.
Dr. B. Löwenberg, weten
schappelijk directeur van de
Daniël den Hoed kliniek, trekt
een bedenkelijk gezicht.
„Vechten tegen de bierkaai?",
vraagt hij retorisch. „Ik denk
dat je dat niet kunt zeggen,
want dat is een pessimistische
opstelling. Stel dat we vroeger
hadden gezegd: 'wat je ook
doet, het wordt toch alleen
maar erger', waar zouden we
nu dan hebben gestaan? Dan
zouden al die mensen die nu
genezen en anderen die nog
vele jaren prettig kunnen le
ven ondanks hun kanker er
allang niet meer zijn. We win
nen terrein, stukje bij beetje.
Alleen, we zullen nooit in één
klap kanker kunnen overwin
nen, daarvoor is het veel te in
gewikkeld. Er zijn te veel vor
men en, laten we eerlijk zijn,
we weten nog altijd niet waar
door kanker ontstaat. Of we
de ziekte ooit zullen kunnen
overwinnen, blijft daarom de
grote vraag. Maar dat is abso
luut geen reden voor fatalisme
of frustatie".
Bijwerkingen
Het merkwaardige van de
strijd tegen kanker is dat door
de vergaande mogelijkheden
op genezing zich weer andere
problemen voordoen. Zo blij
ken diverse medicijnen die de
tumorcel bestrijden (cytostati-
ca) na zo'n twintig jaar weer
nieuwe tumoren te verwek
ken. Die bijwerkingen komen
nu pas aan het licht, omdat
mensen tegenwoordig zo lang
blijven leven. Vroeger gingen
de patiënten dood nog voordat
die bijwerkingen zich konden
openbaren.
Die ontdekkingen hebben er
weer toe geleid dat er meer en
meer sprake is van een combi
natie van behandelingen. Cy-
tostatica met genoemde gevol
gen worden dan in kleinere
hoeveelheden toegediend in
combinatie met bijvoorbeeld
chirurgie en bestraling. Of met
hormonen, die tumoren aan
zetten tot deling en dat is pre
cies het moment waarop ze het
kwetsbaarst zijn en de cytosta-
tica kunnen toeslaan. Zo on
dersteunt de ene therapie de
andere en is het resultaat
doorgaans meer dan de som
der delen.
De laatste jaren is de immuno-
therapie een wezenlijk onder
deel gaan uitmaken van die
gecombineerde behandeling.
Daarbij wordt gebruik ge
maakt van cellen in het li
chaam. Het begon met de lak-
therapie, waarbij cellen die tu
morcellen aanvallen uit het li
chaam worden gehaald, wor
den vermenigvuldigd en nog
actiever gemaakt en vervol
gens in het lichaam worden te
ruggespoten. Daar vallen ze
dan de tumorcel keihard aan,
waardoor die tumor wordt ge-
In de Daniël den Hoed kliniek
wordt inmiddels een jaar geëx
perimenteerd met deze uit de
VS afkomstige methode. Dr.
Löwenberg: „De lak-therapie
lijkt vooral een aanwinst bij de
moeilijke kankers, dus kan
kers waarbij je met cytostatica,
chirurgie of bestraling nauwe
lijks iets kunt uithalen. Zo is
bij één op de drie patiënten
met nierkanker de tumor te
ruggedrongen. Dat is een ui
terst hoopvol begin, maar we
Een voorbeeld van hoe ingewikkeld kanker en de bestrijding ervan is. In de Daniël den Hoed kliniek worden leukemiecellen in
het beenmerg opgespoord via een celsoorteerder en laser-apparatuur die gekoppeld is aan een computer.
moeten er nog verder aan
sleutelen, nog uitkienen hoe
we die therapie het beste kun
nen toepassen".
Kolonne
Nog verder gaat de til-thera-
pie, evenals de lak-methode
afkomstig uit de kliniek van
de vermaarde Amerikaan dr.
Steven Rosenberg. Til-cellen
zijn cellen uit de tumor zelf
(tumor infiltrating lymfocy-
tes); het zijn veruit de meest
krachtige cellen die er be
staan. De factoren die als een
soort benzine fungeren voor
die cellen komen in het li
chaam slechts in kleine hoe
veelheden voor. Via DNA-
techniek kunnen die factoren
echter buiten het lichaam heel
zuiver én schier eindeloos
worden geproduceerd. Daar
mee kunnen die til-cellen
worden vermeerderd en krijg
je een kolonne van aanvalscel-
len die de tumor effectief kun
nen bestrijden. In de VS wordt
de methode vooralsnog toege
past op enkele patiënten, met
hoopvol resultaat.
In de Daniël den Hoed kliniek
wordt de til-therapie alleen in
het labaratorium getest en nog
niet op mensen. Ook wordt
daar.gewerkt aan een splinter
nieuwe ontdekking: het ge
bruik van anti-lichamen, die
ervoor moeten zorgen dat de
afweercel en de tumorcel naar
elkaar toe worden gezogen, zo
dat de afweercel zijn werk zo
gericht mogelijk kan doen.
Dr. Löwenberg: „Het gaat er
om dat er een zo breed moge
lijk scala aan therapieën komt,
waardoor je bij elke situatie
weer een andere selectie van
mogelijkheden kunt maken.
Er is niet langer één oplossing,
er zijn er vele. Dat is de grote
Oorzaak
Alle vorderingen en inzichten
ten spijt is de oorzaak van
kanker nog altijd duister. Er
zijn vele theorieën over, maar
een onomstotelijk bewijs voor
het ontstaan van kanker is
niet geleverd. De meest gang
bare theorie is dat er een reeks
van oorzaken nodig is voordat
een gezonde cel een tumorcel
wordt; dat zou ook de reden
zijn waarom kanker zich veel
al pas op latere leeftijd open
baart.
Kanker kan soms spontaan
ontstaan, maar in veruit de
meeste gevallen moet er toch
een oorzaak van buitenaf zijn.
Dat kan erfelijkheid zijn,
waardoor cellen kwetsbaarder zoveel moeite doen kanker te
zijn, maar ook het milieu, leef- bestrijden, terwijl meer dan de
gewoonten en voeding, die cel- helft van het probleem al zou
len kwetsbaarder maken. Ook zijn opgelost als niemand meer
wordt wel beweerd dat ie- rookte".
mands karakterstructuur van Het zal niet gebeuren, en daar-
FOTO: PR
het aantal kankergevallen met
het jaar fors afnemen, tot het
in de nieuwe eeuw nog niet
eens de helft zou ^ijn van wat
het nu is. Löwenberg: „Het is
een steeds terugkerend thema,
maar het blijft hoe dan ook
waanzin dat we met z'n allen
invloed is (zenuwachtig, aan
leg voor stress), maar Löwen-
om maakt kanker grote kans
de belangrijkste doodsoorzaak
w voor hart-
vaatziekten. Volgens de prog
noses zullen vooral longkan-
berg wijst er nadrukkelijk op te worden, een rol die nu nog
dat daarvoor nog altijd, geen
aanwijzingen zijn.
Heel anders ligt dat met stra
ling (zoals bij Hiroshima en ker, borstkanker (beide nu al
Tsjernobyl) en, veel alledaag- koplopers) alsmede kanker
ser, met roken. Het is inmid- aan dikke darm, eierstokken
dels overduidelijk dat roken en prostaat het komende de-
daag stopt is over vijf jaar de er weer mensen tegen Löwen
kans op kanker al gehalveerd, berg zeggen: „Hoe kan ik het
over tien jaar nog maar een
hebben gekregen, dokter.
kwart en over twintig jaar ik heb niet gerookt, altijd be-
heeft hij helemaal geen groter wust gegeten en aan sport ge-
risico meer om kanker te krij- daan". Löwenberg: „Zo com-
gen. Stopte heel Nederland plex is kanker nu eenmaal".
vandaag met roken, dan zou
DICK HOFLAND
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG PvdA-
fractievoorzitter Wim Kok
noemt het nieuwe verkie
zingsprogramma van het
CDA „tweeslachtig". De
tientallen wensen voor
veranderingen van beleid
in het programma zijn
voor de PvdA een teken
dat het CDA inziet dat er
een andere politieke koers
moet worden gevaren.
„Voor de waslijst aan
wensen wordt echter niet
of nauwelijks geld uitge
trokken", constateert
Kok. Toch vindt hij dat
het CDA-programma „qua
toon het dichtst ligt bij dat
van de sociaal-democraten
en verder weg van het
VVD-programma".
Zijn teleurstelling geldt vooral
de voornemens van de chris
ten-democraten omtrent
werkgelegenheid een
hoofdpunt van beleid. Kok:
„Het CDA ontvouwt welis
waar veel ideeën voor stimule
ring van de werkgelegenheid,
bestrijding van de langdurige
werkloosheid en scholing van
werknemers, maar laat na een
financiële inspanning daar
voor te leveren".
Ongeveer hetzelfde verwijt
treft de onderwijsparagraaf.
Kok vindt het terecht dat het
CDA investeringen in het on
derwijs aanmerkt als injecties
in de economie. Het CDA
trekt 500 miljoen gulden extra
uit voor onderwijs. „Maar",
zegt Kok „het programma laat
niet zien dat er nog voor 750
miljoen aan bezuinigingen op
de plank ligt". Per saldo moet
het onderwijs dus nog 25Ö mil
joen inleveren. „Een gemiste
kans", aldus de PvdA-leider.
Kritiek heeft Kok ook op de
milieuplannen van het CDA,
waarin het. Nationaal Milieu
beleidsplan van het kabinet
wordt onderschreven. De be
langrijkste gebreken in dat
plan liggen volgens Kok in
een te geringe aandacht voor
het openbaar vervoer en ener
giebesparing.
Een positief en interessant
punt vindt Kok dat het CDA
weliswaar onder voorwaar
den kiest voor een koppe
ling tussen uitkeringen en lo
nen. Maar hij liet er geen mis
verstand over bestaan dat
CDA en PvdA het nog lang
niet eens zijn over de vraag in
welke gevallen van die koppe
ling kan worden afgezien. Al
leen als de lonen gematigd stij
gen kan er volgens het CDA
ruimte zijn voor koppeling.
Kok sluit voorlopig geen enke
le partij als coalitiepartner uit.
Zelfs een progressief kabinet
van PvdA, D66 en Groen
Links behoort bij Kok tot de
mogelijkheden.
SUSKE ENWISKE
DE SPEELGOEDSPIEGEL
(c) Standaard Uitgeverij. Antwerpen-Weesp.
BREDA De rechtbank in
Breda heeft de bekende vre
desactivist Cees Koning vrijge
sproken van vernieling en het
onbruikbaar maken van een
Northrop NF-5 straaljager op
Goede Vrijdag op de vliegbasis
Woensdrecht.
De oud-aalmoezenier werd
vrijgesproken omdat van ver
nieling juridisch gezien pas
sprake kan zijn als een vlieg
tuig onbruikbaar is geworden.
En dat was de Northrop al,
omdat Koning reeds eerder
met een bijl op dit toestel had
staan inhakken. Dat was op
oudejaarsnacht 1988. In ver
band daarmee werd de activist
in februari al tot een half jaar
cel veroordeeld. Door dat ge
weld was de straaljager on
bruikbaar geworden en iets
dat onbruikbaar is kan niet
nog eens onbruikbaar gemaakt
worden, aldus de rechtbank.
Deze nam daarmee de visie
over die mr. W. Schröder uit
Breda in een uitvoerig betoog
had geëtaleerd. Omdat officier dachte vrij te spreken. Koning
van justitie mr. J. Bijvoet in de kondigde aan net zo lang door
dagvaarding niet de beschadi- te zullen gaan met zijn acties
ging van het toestel had opge- tot de regering afziet van de
nomen, bleef de rechtbank levering van oude straaljagers
niets anders over dan de ver- aan Turkije.
ADVERTENTIE
RUIL IN! UW OUDE MONITOR VOOR
EEN SUPER KLEURENMONITOR VAN NEC.
Nu Is overstappen op de monitoren
techniek van morgen extra aantrekkelijk!
\Xfcnt de NEC MultiSync II blijft u trouw,
ongeacht de PC, grafische kaart of toe
passing die u in de toekomst zult gebrui
ken Maar het extra attractieve is dat wij
tot 30 juni a.s. voor uw "oude" monitor
liefst f 900,- inruilpremie geven
Koop daarom nu een NEC MultiSync II
U betaalt f 1.795,- ind. BTW.
(t/m 30-6-89)
Uw MultiSync dealer:
14' Meuren beeldscherm
compatibel van CGA t/m VGA
max. resolutie 800 x 560
Kraft Computersystems B V
Wagenstraat 39, 2512 AP 's-Gravenhage.
Telefoon (070) 639686
Het spel dat interview heet
U
Wat moeten we in de week
bladen nog met het Milieu
plan. China. Sovjetunie,
Voorhoeve? Is alles al niet
gezegd? Zijn weekbladen er
niet om anders te zijn? Of
wel: moeten ze niet proberen
uit te komen onder het ada
gium van media-goeroe Neil
Postman: „We krijgen veel
informatie, maar we weten
weinig". De weekbladen zijn
er voor méér. HP en De
Groene lijken dat doorgaans
het beste te beseffen, ook dit
keer weer. Maar zelfs deze
'alternatieven' ontkomen
niet aan het individu, bena
derd via „het spel dat inter
view heet" (Eric Bolle in De
Tijd).
In de jaren zestig had hij
met De Ondertrouw een
verpletterend, torenhoog ge
prezen debuut. Daarna ging
het, verhaalt Vrij Neder
land, mis met Hans Plomp.
„Ik heb een aantal mensen
buitengewoon ongelukkig
gemaakt. Mijn eerste vrouw
is doodgegaan, de tweede
werd gek, met de derde was
het constant een gigantische
knokpartij, waarbij we el
kaar blauwe ogen en tanden
uit de mond sloegen. Mijn
zoon kreeg van ellende her
senvliesontsteking en mijn
dochter werd gek. Door die
ervaringen heb ik geleerd
om langzamerhand aardig te
worden". Eerst werd hij ook
zelf nog gek, schizofreen. Nu
heeft hij een dichtbundel,
met de toepasselijke titel Nu.
Hij houdt zich, ook als-ie
schrijft, behoorlijk in. „Als
ik vrij schrijf, dan komt de
gekte naar buiten: dat wor
den dan megalomane, profe
tische geschriften, waar ik
heel voorzichtig mee ben".
Guy Thijs is nog altijd de
zelfde als toen hij bonds
coach werd van de Belgen.
Op 1 juni beleeft hij in Lu
xemburg zijn honderdste in
terland met de Rode Dui
vels. Als altijd bruin ver
brand en met een sigaartje
in de hand: ,,'t Is niks. Als
mijn spelers niet hadden ge
presteerd, had ik hier niet
gezeten".
Katten zijn altijd - eigenwij
ze - individuen geweest.
Babbe was voorbestemd om
de adellijke lijn van haar ge
slacht voort te zetten, maar
ze werd zwanger van een
straatkat. VN volgde voor de
kleurenbijlage Babbe's ge
slacht en leerde heel veel
over de bezitters van de na
komelingen. „Ik vind dat je
je eigen stemmingen erg op
je poes kwijt kunt. Teder
heid, liefde, verdriet. Ze zeg
gen niets, ze kijken je af en
toe even aan. Ze zijn totaal
harmiess en zoet".
and Blood en Robocop het
uitstekend naar zijn zin. De
Haagse Post sprak met
hem, maar zo te lezen niet
lang. Los Angeles is in elk
geval ontzettend duur - „De
kinderen willen niet één
paar schoenen, ze willen er
wel tien, want ze moeten
meekomen met hun vriend
jes". Hij heeft afgeleerd alles
zelf te willen doen. „Nu be
kijk ik het afstandelijker. Ik
word wel kwaad hoor, zo
meteen op de set. Maar ik ga
alleen schreeuwen als het
nodig is".
Heel veel - inderdaad: ver
guisde - individuen op de
party van TV 10 (Joop van
den Ende). HP volgde het
als een linkse Privé en con
cludeert: TV 10 is nog niet
zo'n slechte uitvinding. Hop!
alle rotzooi dumpen in Aals
meer. Ik weet namelijk ze
ker, dat ik die zender toch
niet kan vinden op m'n tv-
toestel". (Wedden van wel)
Onversneden HP: W.L.
Brugsma, voor de verande
ring maar weer eens in de
Bondsrepubliek. Met het oog
op het rakkettenprobleem in
de NAVO natuurlijk. Brugs
ma leeft zich uit, altijd leuk.
„Het lijkt waarachtig of er
een Existenz-frage op ons af
komt. De sleutel van het
vraagstuk ligt in Duitsland.
Over het probleem, 'doen we
mee of niet', moet snel wor
den beslist. Als we wat wil
len, moeten we vlug zijn.
Met wat? Met ophouden
'Deutschlands Geschichte
auf Auschwitz zu red uzie
ren'. Bij onversneden HP
horen onversneden vreemde
talen.
1 is
aal
nde
Ier
Verguisd maar geslaagd in
dividu, Jan des Bouvrie. Hij
heeft het hier gemaakt en
daardoor is Nederland voor
hem nog altijd niet te klein.
Hij doet alles, hij dook zelfs
in de modder bij Sterrenslag
(voor Joop van den Ende).
In De Tijd: „Als ik op een
opening in het Stedelijk Mu
seum verschijn, en ik zie ze
allemaal bij de conservator
staan en allemaal hopen dat
hun stoeltje een keer in het
museum komt, dan denk ik:
nee, dat kan ik niet, dat kan
ik gewoon niet. En ik hoéf
het ook niet". Hij voelt zich
geen ontwerper: „Ik ben een
meubelmaker, een midden
stander. Ik maak een ge-
bruiksmeubel. Ik wil de we
reld niet verbeteren".
Eric Bolle bekijkt design, of
beter: architectuur heel an
ders, maar daarvoor is-ie
dan ook filosoof. Het ge
sprek vond plaats op een
kerkhof, volgens hem de
enige plaats waar tegen
woordig nog ongestoord kan
worden nagedacht. „Wonen
is een waarde die verdwijnt.
Volgens een denker als Viri-
lio is wonen onzin gewor
den. Snelheid vormt tegen
woordig de basis van het
menselijk bestaan. We ver
blijven in de auto, in het
vliegtuig, in de trein. We
zijn gekoppeld aan de televi
sie en aan de computer. We
telefoneren. Wat ver weg is
brengen we dichtbij. Het tra
ditionele wonen in een huis
wordt zo ondergraven. Wo
nen is geen comfortabele
aangelegenheid meer.
Wonen? Sommige kinderen
zouden niet weten wat het
is. „Mijn vader heeft me per
soonlijk bij het JAC afgele
verd. Hij deed dat met een
tamelijk vrolijk gezicht, net
alsof hij een klein pakketje
kwam brengen. We konden
elkaar niet meer luchten of
zien, maar ik vond het toch
heel vreemd dat hij me zo
laconiek wegdeed".
Verguisd en gevlucht, film
regisseur Paul Verhoeven.
In Los Angeles heeft de ma
ker van Floris, Spetters
(voor Joop van den Ende;
Spielberg knapte erop af),
Soldaat van Oranje, Flesh
Een ouderwetse heer, een
keurig rechts individu, zo
ziet Lodewijk Houthakker
er op het eerste gezicht uit.
Maar de geest, schrijft Else
vier, is tegendraads geble
ven. „Misschien ziet u dat
wel goed, ik ben een zéér
beleefde anarchist". Hij is,
zoveel mogelijk anoniem,
kunstverzamelaar en on
langs verscheen een weten
schappelijke catalogus van
zijn dertienhonderd oude te
keningen. „Sommige teke
ningen heb ik ook laten lig
gen (uit geldgebrek). De spijt
daarover knaagt nu nog aan
me. Ik kan me die tekenin
gen nog tot in het kleinste
detail voor de geest halen".
Over scheidend minister
Brinkman (HP: de schilders
wereld vind het jammer dat-
ie weggaat): Doet me denken
aan een irritant jongetje.
Een tacticus, slim met dat
sfeertje van de beste van de
klas over zich. Maar met
cultuur heeft die heer niets
te maken. Een patser van
gemeenplaatsen, zo komt hij
over".
Willem Frederik Hermans
schrijft over Edgar Allan
Poe, of beter: over de op
merkelijke liefde van de
Fransen voor hem door de
vertalingen van Beaudelaire;
Fransen die zelden gechar
meerd zijn van iets dat uit
het buitenland komt. Her
mans (verguisd en gevlucht)
is uiterst beschaafd, geen on
vertogen woord. Zou hij het
wel zelf hebben geschreven?
on:
Metafysicus prof. Otto
Duintjer beziet in HN-ma-
gazine het verval - milieu,
economie, geloof, individua
lisme; meteen maar alles te
gelijk. „Er is niks tegen ma
teriële welvaart. Maar het
onzinnige en zichtbaar scha
delijke is het grenzeloze na
jagen van materieel comfort
in allerlei varianten. Het
economische wordt demo
nisch wanneer het woord
„genoeg" geen reële beteke
nis voor ons heeft".
Verteller Peter Vermaat
houdt het klein. Niettemin
lopen zijn voorstellingen
soms vijf jaar. „Ik zeg niet
dat er een groot publiek
voor is, maar er is publiek
voor. Er zijn genoeg mensen
die nu eens af willen van
programma's die worden ge
maakt voor de fictieve der
tienjarige die geen opleiding
heeft. Half Nederland heeft
havo en wil ook wel eens de
hersens gebruiken".
De Groene belicht het Mi
lieuplan van andere kanten.
Een visie op het heden van
uit het einde van de volgen
de eeuw - „De samenleving
had het allemaal voor lief
genomen". Het Milieuplan
maakt van Amersfoort een
havenstad. En de boom als
individu, als symbool voor
de mens. Over de filosofi
sche betekenis van het ster
ven der bossen: „Misschien
dat de bomen ons een zekere
bescheidenheid kunnen bij
brengen. Destijds - na de
zondeval - bleken de men
sen zonder kleren te zijn en
schaamden zij zich. Thans is
het de boom die zijn kleding
verliest. Laat die naaktheid
ons een gedenkteken zijn".
DICK HOFLAND