Korzo geeft gezicht aan Haags Holland Festival Runst Boek met herinneringen aan Oost-Pruisen in Bondsrepubliek een 'bestseller' Expositie Nynke van Hichtum in Letterkundig Museum bioscopen C^idócSouomit WOENSDAG 31 MEI I PAGINA 13 d(Jloemlezing Guus Vleugels 3 teer in de verkoop VISTERDAM De bloemlezing van ifjuus Vleugels „Zij kon het lonken niet la in" van liedteksten uit het Nederlandse libaret van 1945 tot nu, is weer verkrijg bar in de winkels. Martie Verdenius heeft (prt na de verschijning van het boek ge- yjcedeerd tegen de publicatie van haar fckst „Wie willen het onderste uit de jan....", die zonder haar toestemming en eiet fouten was gepubliceerd. Hierna wer- ïn de nog niet verkochte exemplaren in fslag genomen. Thans is een schikking vereengekomen die bestaat' uit een ver- ,'jDeding van de gemaakte kosten en uit bij- juiting van een inlegvel met de rectificatie i een door Verdenius zelf uitgekozen [kst „versje voor vrouwen". DEN HAAG In het Letter kundig Museum aan het Prin ses Irenepad in Den Haag (achter het Centraal Station) worden de komende maanden twee exposities gehouden. De eerste gaat over het werk en leven van de Friese schrijf ster Nynke van Hichtum (Af- ke's Tiental), de andere over het vroege werk van de ne- gentiende-eeuwse auteurs Ni- colaas Beets, Bernard Gewin, Johannes Petrus Hasebroek en Johannes Kneppelhout. Nyn ke van Hichtum (pseudoniem van Sjoukje Bokma de Boer) werd beroemd door „Afke's Tiental. Een schets uit het Friese arbeidersleven", voor het eerst verschenen in 1903. Inmiddels is het aan de vijftig ste druk toe. De expositie toont behalve die eerste druk ook de originele tekeningen van de il lustraties die C. Jetses en J.H. Isings maakte voor het boek. Ook zijn de originele foto's te zien van de vrouw en haar tien kinderen die model ston den voor het boek. Nynke van Hichtum was getrouwd met de dichter-politicus Pieter Jelles Troelstra. In het door hem op gerichte tijdschrift 'For Hüs en Hiem' schreef ze een kinder rubriek, voor die tijd (1888) al iets heel uitzonderlijks. Ze be gon boeken te schrijven omdat ze vond dat de taal in de boe ken die ze voorlas aan haar kinderen te onbegriijpelijk en te stijf was. Ze vond dat kin derboeken zo geschreven moesten worden dat ook vol wassenen ze graag lazen. De expositie over Nynke van Hichtum was eerder te zien in het Frysk Letterkundich Mu seum in Leeuwarden. De an dere expositie, 'Zwarte Tijd en Luimigheid', gaat over de vier hierbovengenoemde auteurs Beets, Gewin, Hasebroek en Kneppelhout, die elkaar als student onmoetten in Leiden. Allemaal hadden ze grote lite raire aspiraties, die in 1833 ge stalte kregen toen ze het lite raire genootschap „De Rederij kerskamer voor Uiterlijke Welsprekendheid" oprichtten. Ze verzorgden vertalingen van buitenlandse literatuur, en schreven zelf verhalen vol 'zwarte romantiek', humoristi sche verhalen. Beide exposities gaan 24 juni van start. Het museum is gratis toegankelijk. Paleis op de Dam toont kunstbedrijf familie Vingboons AMSTERDAM Van 2 juni tm 3 september is het Paleis op de Dam weer dagelijks te bezichti gen van 14.30-16 uur. Tijdens de zomeropenstel- ling kan de bezoeker alle belangrijke vertrekken bekijken, zoals de grote Burgerzaal en de Vier schaar, waar in de 17e eeuw de doodvonnissen werden uitgesproken. Het paleis had er heel an ders uitgezien als de architect Philip Vingboons de prijsvraag voor het ontwerp destijds had ge wonnen van zijn concurrent Jacob Van Campen. De maquette van dit nooit gebouwde paleis staat nu in de tentoonstelling „Het kunstbedrijf van de familie Vingboons', die gedurende de hele zome- ropenstelling te zien is. De toegangsprijs voor het paleis op de Dam bedraagt 2,50. ~IOVJET-THEMA ONTBREEKT IN MAGER FESTIVALPROGRAMMA tv snighi r Arnf Aus'Raad voor de Kunst start in beoordeling Holland Festival er DEN HAAG De Raad voor de Kunst heeft een „zware commissie" inge steld die aan de hand van de komende drie edities van het Holland Festival gaat beoordelen welke „structurele positie" het festival inneemt in het Ne derlandse kunstbestel. In september worden daarnaast commissies in gesteld die het Concert gebouworkest en de Ne derlandse Opera onder de loep zullen nemen, zo heeft de voorzitter van de Raad H.J. Viersen gezegd. De instelling daarvan vloeit voort uit het Kun stenplan van minister Brinkman (cultuur). De Raad voor de Kunst moet volgens dat plan als voor bereiding van het nieuwe Kunstenplan in 1992, alle kunstinstellingen die rijks subsidie krijgep systema tisch beoordelen. Daartoe wordt niet alleen de artis tieke inhoud van het gebo- dene beoordeeld, maar ook de plaats van de instellin gen in het kunstbestel. De adviezen moeten na de zo mer van 1991 klaar liggen, aldus Viersen. DEN HAAG Met een explosie van dans, muziek en mime barst morgen avond het 42e Holland Festival los in Den Haag. Het Nederlands Dansthea ter aan het Spui brengt een nieuw ballet van Jiri Kylian, gelijktijdig zet het Amsterdams Barokorkest een concertante uitvoe ring van Purcells opera King Arthur neer in de Anton Philipszaal en in het Korzo-theater staat het Belgische Theatre de la Mandragore met mime. Helaas reikt het Holland Festi val in Den Haag, in navolging van vorig jaar, niet veel ver der dan deze korte opleving van evenementen in een amechtig naar het einde hol lend theaterseizoen. In het Korzo-theater flakkert in het kader van Off Holland, het zich in de marge van het „gro te" festival bewegende thea- tergebeuren, de vlam nog wel even op, en ook de Philipszaal krijgt op de laatste dag van juni nog even festivalbezoek, maar dan is de koek weer op. Amsterdam blijft het centrum van Nederland en het Holland Festival. Opmerkelijk genoeg is het het onlangs heropende margethea ter Korzo waar in Den Haag de meeste aandacht naar toe gaat. Niet alleen omdat het Off Holland-gedeelte zich daar af speelt, maar ook omdat het de enige plek in Den Haag is waar het festival-thema van dit jaar, de Russische kunstbe oefening, is terug te vinden. Is het festival in Amsterdam er Krisztina de Chatel: Off on solo in Korzo. FOTO: ANP van doordrongen, in Den Haag blijft het bij het twee keer (13 en 14 juni) opvoeren van 'De Meeuw' van Theater Krasnaja Presjna Moskou. Een voorstel ling die voor niet-Russisch sprekenden is voorzien van een synchroonvertaling, te be luisteren via koptelefoons. Korzo heeft daarnaast nog het al gememoreerde Theatre de la Mandragore op het pro gramma staan, die drie dagen achtereen (1, 2 en 3 juni) 'l'E- trange mr. Knight' brengt. Een voorstelling, gebaseerd op een mengeling van mime en film, geïnspireerd op de hoog tepunten uit de periode van de stomme film als „Het Kabinet van Dr. Caligari" en „Metro polis", waarin de angst voor een op hol geslagen weten schap voorop stond. Het Thea tre de la Mandragore weet vol gens de festivalfolders via de meest fantastische kunstgre pen de illusie van een stomme film in stand te houden, en het visuele effect van '16 beeldjes per seconde' te benaderen. Dans Ook dans krijgt eeri kans in Korzo (9, 10 juni), met zelfs een speciaal voor dit festival geschreven solo van Pieter de Ruiter. De Ruiter liet zich in spireren door de Indiase dans en muziek, en maakte een bal let dat is onderverdeeld in de delen ochtend, middag en avond. Het is bedoeld als een confrontatie tussen het Wes terse en niet-Westerse dansidi- oom. Naast De Ruiter zijn er in deze Öff on Solo-voorstelling balletten te zien van Donald Byrd en Krisztina de Chatel. Hun balletten worden gedanst door respectievelijk Anne Af- fourtit, Donald Byrd zelf en Oerm Matern. Op muziekgebied neemt het theater aan de Prinsestraat eveneens een uitzonderingspo sitie in in het Haagse festival- gebeuren. Het uit 10 strijkers, 4 blazers en een clavecinist be staande Combattimento Con sort Amsterdam brengt er op 6 en 7 juni twéé muziekdramati sche werken van Claudio Monteverdi, aangevuld met een instrumentaal werk van Jean Philippe Rameau. Van Monteverdi worden ,11 com battimento di Tancredi e Clo- rinda' en 'Lamento della Nin- fa' opgevoerd, met solistische medewerking van sopraan Francisca Dukel en tenor Bru- certante uitvoering van Henry Purcell's opera 1 ce Sellers. In 'II Combattimen- santer zijn dan het teleurstel- to' gaat het om het tweege- lende ballet van choreograaf vecht tussen de christenridder Jiri Kylian. De laatste baseer- Tancredi en de heidense Clo- de zich op de gelijknamige rinda. Clorinda wordt daarin muziek van Mauricio Kagel, levensgevaarlijk verwond, en die zich weer inspireerde op smeekt Tancredi op haar sterf- het leerboek van de achttien- bed haar te dopen. 'Lamento' de-eeuwse Italiaanse dans- is een madrigalencyclus, en meester Gregorio Lambranzi, heeft de liefde tot thema. Niet-Westerse muziek is in Korzo op 4 juni te beluisteren. Hukwe Zawosse uit Tanzania brengt dan traditionele Wago- go-muziek, vernoemd naar een volk in centraal Tanzania. Hij begeleidt zijn eigen zang op een ilimba (handpiano) en izeze (vedel). Teleurstellend Mag dat qua continuïteit in ie der geval nog even de indruk geven van een festival, het grote publiek zal zich vermoe- delijk vooral laten zien bij de incidentele gebeurtenissen 'op de openingsdag van het festi val in het Muziektheater aan het Spui. Het Nederlands Dans Theater brengt daar de officië le première van Tantz-Schul, waarin volgens de eerste be richten de decors van ontwer- Tegelijkertijd staat Ton Koop man voor zijn Amsterdam Ba roque Orchestra en het Koor van de Nederlandse Bachvere- niging voor de concertante uit voering van King Arthur, Henry Purcells opera, in de Anton Philipszaal. De muziek van King Arthur bestaat uit een opeenvolging van koren, aria's en instrumentale dansen die een ondersteuning vormen van het verhaal. Medewerking wordt verleend door de solis ten Nancy Argenta (sopraan), Barbara Schlick (sopraan), Do minique Visse (contra-tenor), Christophe Prégardien (bas) en Michael Schopper (bas). Voor deze uitvoering zijn nog kaarten verkrijgbaar, mis schien omdat dit concert niet eens vermeld staat in het ove- per John Macfarlane interes- rigens nauwelijks door te ko- FOTO: PR men Holland Festival-pro grammaboek. De Materie Tussendoor is er dan de nog de uitvoering van Louis Andries- sens opera De Materie (20 juni), die morgenavond bij de Amsterdamse uitvoering in het Muziektheater geldt als de officiële opening van het festi val. Andriessen baseerde zich in dit vierluik op visioenen van de dichteres Hadewych, zeventiende-eeuwse logboe ken, fragmenten uit het maandblad De Stijl en brieven van Piet Mondriaan. Het Holland Festival in Den Haag wordt 30 juni eveneens in de Philipszaal afgesloten met een concert van The Lon den Classical Players onder leiding van Roger Norrington, specialisten in de uitvoering van „authentieke muziek". So list Melvyn Tan zal voor het eerst Chopins Tweede Piano concert uitvoeren op een forte piano. Daarnaast wordt ge speeld Schuberts Symfonie nr. 5 en Mendelssohns symfonie nr. 4. Wie dat bij wil wonen moet wel diep in de buidel tas ten, kaarten kosten minimaal zestig gulden. KOOS VAN WEES Voor een uitgebreide agen da, ook voor de komende dagen, raadplege men „UIT", de gratis wekelijkse bijlage van deze krant. EU- jlaer- straat 6, tel. 01720-20800): Na ked gun (al); 18.30, 21.00. wo. ook 13.30. EUROCINEMA II: Rain Man (al); 20.30. Jungle- book (al); wo. 14.00. EUROCI NEMA III: My 9tepmother is an alien (al); 18.45, .21.30. wo. ook 13.45. EUROCINEMA IV: Go rillas in the mist (12); 18.30, 21.15. wo. ook 13.30. LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19, tel. 071-121239): Naked gun (al); 19.00, 21.15. wo. ook 14.30. LIDO en STUDIO (Steenstraat 39, tel. 124130): Rain Man (al); 14.30, 18.45. 21.15. Tequila sunrise (al); Her alibi (al); My stepmother is an alien (al); 14.30, 19.00, 21.15. Dangerous liaisons (al); 19.00, 21.15. ma. di. 14.30. Lady en de vagebond (al); wo. 14.30. «TRIANON (Bree- straat 31, tel. 123875): The Bear (al); 19.00, 21.15. wo. ook 14.30. REX (Haarlemmerstraat 52, tel. 071-125414): Jonge meisjes voor het grijpen (16); 19.00, 21.15. wo. ook 14.30. KATWIJK CITY THEATER I (Badstraat 30, tel. 01718-74075): Twins (12); 19.00, 21.15. wo. ook 14.45. CITY THEATER II: Gorillas in the mist (al); 19.00, 21.15. Junglebook (al); wo. 14.45. VOORSCHOTEN GREENWAY tel. 01717-4354):Twins (al); wo. 15.45. The Bear (al); ma. t/m wo. 20.15. Madame Sousaezka; ma t/m wo. 20.45. KINDERVOORSTELLINGEN Mijn vader woont in Rio: wo. 14.00. Avontuur met een staar tje; wo. 14.00. WASSENAAR ASTRA tel. 01751-13269):Twins (al); ma. t/ m wo. 20.00. KINDERVOORSTELLINGEN My little pony; wo. 14.00. DEN HAAGASTA 1 (Spui 27, tel. 463500): My stepmother is an alien (al); 14.00. 18.45, 21.30. ASTA 2 Trouble in paradise (al); 14.00, 18.45, 21.30. ASTA 3 Working girl (16); 14.00, 18.45, 21.30. BABYLON 1 (naast Den Haag Centraal tel. 471656): Dangerous liaisons (al); 14.30, 17.00, 19.15, 21.45. BABYLON 2: Mississippi Bur ning (12); 14.30, 16.45, 19.00, 21.30. BABYLON 3: Dear america letters home from Viet nam (12); 14.30, 16.45, 19.00, 21.30. CINEAC 1 (Buitenhof 20, tel. 630637): Tequila sunrise (al); 14.00, 18.45, 21.30. CINE- AC 2: Her alibi (al); 14.00, 18.45, 21.30. CINEAC 3: Twins (al); 18.45, 21.30. ma. di. ook 14.00. METROPOLE 1 (Carneglelaan, tel. 456756): Rain man (al); 14,00, 18.45, 21.30. METRO- POLE 2: The naked gun (al); 14.00, 18.45, 21.30. METRO- POLE 3: A cry in the dark (al); 14.00, 18.45, 21.30. METRO- POLE 4: Another woman (al); 18.45, 21.30. ma. di. ook 14.00. METROPOLE 5: The bear (al); 14.00, 18.45, 21.30. ODEON 1 (Herengracht 13, tel. 462400): The naked gun (al); 13.45, 18.45, 21.30. ODEON 2: A fish called Wanda (al); 13.45, 18.45, 21.30. ODEON 3: De pop (16); 13.45, 18.45, 21.30. ODEON 4: Bat 21 (16); 13.45. 18.45, 21.30. STUDIO 1 (Ketting straat 12b, tel. 656402): La lec- trice (16); 19.30, 21.45. ma. ook 14.15. STUDIO 2: Thou Shalt not kill (16); 19.15, 21.30. STUDIO 3: "Loos" (16); 19.15, 21.45. HAAGS FILMHUIS: Zaal 1: Time o( violence; 20.00. Zaal 2: Komitas; 19.30, 21.45. Zaal 3: 19.30, 21.45. ma. 20.00. Mens uit marmer; ma. La guerre est finie; di. Amore e anarchia; wo. KINDERVOORSTELLINGEN CINEAC 3: Lady en de vage bond; wo. 14.00. METROPO LE 4: Who framed Roger Rab bit; wo. 14.00. HAMBURG Boeken ;n ypver doe-het-zelf, seks en verwikkelingen hebben op de Westduitse inlijst van meest verkochte ,is boeken plaats moeten ma- ken voor de ongewone :enb^lerinneringen van een - jarige gravin uit het ver dwenen Oost-Pruisen. De populariteit van het boek „Mijn jeugd in Oost-Prui sen" duidt op een voort durend cultureel heimwee naar het landelijke Duitse gebiedsdeel dat in de \tpierenbingo heet de nieuwe publieksactie'^an je laming, waaraan onder meer Linda de Mo haar ™®dew®r£mp geeft. Met de actie, die vanaf 4 juli elke week op de -sie wordt uitgezonden, acht weken lang, hoopt de dierenbe scherming veel geld op te halen voor de verzorging van dieren. Voor de deelnemers aan de actie zijn grote prijzen wegge eg Gisteren kocht Carry Tefsen de eerste loten van Unda^deMol.^ Tweede Wereldoorlog verloren ging en sinds dien opgedeeld is tussen Polen en de Sovjetunie. Gravin Marion Dönhoff biedt een serie portretten van een chique jeugd in het rococo kas teel op het 6.000 hectare grote landgoed waar haar familie sinds het begin van de 18e eeuw gewoond heeft. „Ik heb het geschreven nadat een uit gever tegen mij gezegd had dat iemand getuigenis moet doen van deze verdwenen wereld, en dat het mijn plicht was het voor de mensen van vandaag op te halen", zegt de gravin tij dens een vraaggesprek op haar kantoor in Hamburg. De aan de Oostzee gelegen provincie Oost-Pruisen was honderden jaren lang de uiter ste noordoostelijke uitloper van Duitssprekend Europa. Het bevatte een aantal weelde rige landgoederen van de aris tocratie, waaronder dat van de familie Dönhoff die nauwe contacten onderhield met Duitse keizers. In 1945 werd Oost-Pruisen on der de voet gelopen door Sov- jetlegers- toen die oprukten naar het hart van het instor tende Derde Rijk van Adolf Hitler. Ongeveer 1,4 miljoen Oostpruisen, onder wie de Dönhoffs, vluchtten onder zware ontberingen in westelij ke richting. Van hen hebben de meesten hun geboortegrond nimmer terugggezien. Zesentwintig jaar nadat zij een schril verslag had geschreven over de vlucht van haar fami lie naar de toen door de wes terse geallieerden bezette zone van Duitsland, heeft gravin Dönhoff gelukkiger herinne ringen te boek gesteld over haar jonge jaren op het land goed voor de Tweede Wereld oorlog. Sinds het boek eind vo rig jaar in de winkels kwam, zijn er meer dan 170.000 exem plaren van verkocht. Zij schrijft ongecompliceerd over rijtochten te paard door grazige Pruisische weiden en koele donkere bossen. Zij ver telt hoe zij aan huis Frans leerde van privé-leraars, over excentrieke verwanten en be roemde weekendgasten als keizerin Auguste Viktoria, de vrouw van keizer Wilhelm. Centraal thema van het boek is een liefdevol beleven van de natuur het vlakke Pruisi sche landschap van velden, meren en bossen, met hete zo mers en sneeuwrijke winters. Een groot aantal foto's uit die tijd verhogen de authenticiteit van het boek. De natuur vormt een over heersend element in haar her innering, zegt de gravin. „Er is sprake van een schrille tegen stelling tussen onze heden daagse hectische samenleving, de rusteloosheid ervan waarin men zich nooit echt kan con centreren, en de kalmte van mijn jeugd. Geen televisie, ra dio of auto's. Je kon de hele dag mediteren over de natuur om je heen". „Het was een gesloten wereld op het landgoed. We leefden in afhankelijkheid van onze bedienden en waren één grote 1 familie. Vandaag de dag ziet het er geheel anders uit. Wij zijn geïsoleerd in steden. Na tuurlijk bevinden zich onder de lezers oud-Pruisen. Maar veel meer van hen zijn jonge ren die bang zijn voor het mi lieu. In het boek trekt hun een wereld aan die nog niet getrof fen is door vervuiling". Gravin Dönhoff geeft, samen met ex-kanselier Helmut Schmidt, het liberaal georiën teerde weekblad Die Zeit uit. Ze is één van de weinige toon aangevende aristocraten in een naoorlogse samenleving die met name rust op een ster ke middenklasse. De gravin, een kleine vrouw met wit haar en een vriende lijke, niet pretentieuze presen tatie, geeft blijk van een dyna mische energie die nauwelijks bij haar leeftijd past en maakt nog steeds lange en verre rei zen. Als mede-oprichter van Die Zeit in 1946 en uitgever van het blad sinds 1972 heeft zij een groot aantal prijzen gekre gen voor haar boeken en op stellen over binnen- en buiten landse onderwerpen. Met re gelmaat schrijft zij nog stuk ken in het weekblad. In de nacht nadat de Dönhoffs in januari 1945 hun landgoed waren ontvlucht, staken Sov jetsoldaten het kasteel in brand. Een paar jaar later vie len de wallen rond het land goed ten prooi aan een aantal ladingen dynamiet. Het gebied waar de gravin opgroeide, be hoort nu tot de Sovjetunie. Het is een militaire zone waar mensen uit het westen nor maal niet naar toe kunnen. De gravin, die sinds jaar en dag pleit voor verzoening met de oude vijanden van Duits land in Oost-Europa, heeft van Sovjetfunctionarissen een vi sum aangeboden gekregen om „naar huis terug te keren". „Maar dat heb ik niet gedaan. Waarom zou ik ook? Frie- drichstein (het kasteel) is te genwoordig niet meer dan één grote ruïne", zegt zij. Ongeveer 12 miljoen Duitsers trokken naar het westen uit randgebieden van het vooroor logse Reich die verzwolgen werden bij de bezetting van Oost-Europa door de Sovjetu nie. De immigranten inte greerden zich met succes in de nieuwe naoorlogse democrati sche Duitse Bondsrepubliek. Maar de gebeurtenissen blij ven een traumatisch hoofdstuk vormen, en schimmige herin neringen aan het leven in oude oostelijke provincies als Silezië en Oost-Pruisen kan men in heel wat Westduitse boekwinkels aantreffen. Verknocht Koprol Het lijkt alsof deze man een koprol maakt, maar hij is slechts uiterst geconcentreerd bezig met het bespelen van de borst-drum, gemaakt van een kalebas. De Nigeriaanse percussionist stond de afgelopen dagen in Boston, om daar de komst van een Afrikaanse muziek- en dansgroep te pro moten. FOTO: AP In haar visie werd Oost-Prui sen het slachtoffer van de oor logsmisdaden van haar eigen volk. Zij heeft dan ook totaal geen sympathie voor rechtse groepen ballingen die nog steeds de verloren gegane ge biedsdelen in het oosten als hun eigendom opeisen. „Zij denken dat iemand die uit het oosten komt en ook voor een grote krant schrijft, die af komst moet gebruiken om daarin op te roepen tot hereni ging, tot het heroveren van grondgebied", zegt de gravin. De demagogie op jaarlijkse „congressen van verdrevenen" leidt met terugkerende regel maat tot paniek bij de socialis tische buurlanden van de Bondsrepubliek. „Maar hero vering is geen doel. Miljoenen mensen kunnen niet opnieuw verdreven worden", zegt zij. „Trouwens, nu wij een tijd perk van pragmatisme tussen oost en west binnentreden zijn dezè grenzen misschien niet meer zo belangrijk, zodat men sen die er echt naar snakken terug te keren, gewoon naar hun geboortegrond terug kun nen gaan". Autokrakers aangehouden LEIDEN Een tweetal Lei- denaren van 27 jaar werd gis teravond op heterdaad betrapt op de Oude Singel in Leiden bij het stelen van een autora dio uit een mercedes. De da ders sloegen, toen de politie arriveerde, op de vlucht met een fiets. Het duo werd op de Oude Singel aangehouden. In het Terweepark werd een dief op heterdaad betrapt en aangehouden. Een 36-jarige Hagenaar wilde daar eveneens een autoradio ontvreemden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 13