Celstraf dreigt
voor geslaagde
vlucht uit DDR
Papandreou's romance leidl
tot zijn politieke ondergang
IJSKOUDE
PRIJZEN
5 DAAGSE Strandstoel^
kijkshop
Russisch over Stalin en Roosevelt
Aangepaste aidsvoorlichting
voor christelijk onderwijs
BINNENLAND
£eidóe 6ou*a/nt
DINSDAG 30 MEI 1989 PAGIlBl
Wachtlijsten bij
zwakzinnigenzorg
worden langer
UTRECHT In het iaar 1991 zullen
niet 1.500 maar 2.500 geestelijk ge
handicapten op een wachtlijst staan
voor een plaats in een gezinsvervan
gend tehuis (gvt). Volgens voorzitter
Augustinus van de vereniging van
dag- en woonvoorzieningen voor
geestelijk gehandicapten FIAD is dat
een gevolg van een te lage inschat
ting van de vermoedelijke groei. Vo
rig jaar ging men er vanuit dat het
aantal kandidaten met 200 zou groei
en. Het bleken er 700 te zijn. De
FIAD eist nu voor uitbreiding van
plaatsen 115 miljoen gulden van
staatsecretaris Dees van volksgezond
heid.
DEN HAAG Scholen voor voortgezet
onderwijs die niet gelukkig waren met het
bestaande voorlichtingsmateriaal over aids
kunnen het nieuwe cursusjaar over een
nieuw aangepast pakket beschikken. Het
initiatief hiervoor komt van de Nederland
se Protestants Christelijke Schoolraad
(NPCR) die overlegde met allerlei betrok
ken organisaties, waaronder de Nationale
Commissie Aidsbestrijding (NCAB).
Met name de protestants-christelijke scho
len hadden moeite met het voorlichtings
materiaal over aids waarmee de Nederland
se Onderwijs Televisie (NOT) kwam. In
protestants-christelijke kringen stootte men
zich eraan dat onvoldoende rekening werd
gehouden met verschillende opvattingen
over seksualiteit. Volgens een woordvoer
der van de NPCR werd „stilzwijgend" uit
gegaan van verschillende seksuele contac
ten, vanuit de gedachte van „het geeft niet
met wie, als het maar veilig is". Andere as
pecten, normen en waarden van de relatie
waren ondergesneeuwd.
In het aangepaste voorlichtingspakket zit
een Kenmerkbrochure over Aids met het
accent op het biomedische aspect (een do
centenhandleiding en leerlingenmagazine),
een voor het onderwijs bewerkte versie
van de Ikon-tv-jeugdserie Kanjers over het
thema jongeren, seksualiteit en relaties en
een docentenhandleiding hierbij van het
Christelijke Pedagogisch Studiecentrum.
Bodemsanering
kost bedrijven
veel geld
DEN HAAG „Bedrijven die
met bodemverontreiniging
worden geconfronteerd, ko
men vaak voor zeer hoge kos
ten te staan. Het geld voor het
schoonmaken van de grond
wordt meestal op de betreffen
de onderneming verhaald, ook
als zij niet schuldig is aan de
vervuiling. Soms leidt dit zelfs
tot faillissementen. Bodemver
ontreinigingen worden dan
ook in het bedrijfsleven als
zeer bedreigend ervaren".
Dit zei dr. J. Andriessen, voor
zitter van het Nederlands
Christelijk Werkgeversver
bond gisteren in Den Haag bij
de presentatie van een brochu
re met adviezen voor bedrij
ven over problemen bij bo
demvervuiling.
Ruim 70.000 bedrijfsterreinen
zijn op dit moment vervuild
en de opruiming daarvan kost
zeker 23 miljard gulden. De
overheid heeft al een half mil
jard bij bedrijven gevorderd
voor de dekking van de sane-
ringskosten. Voor veel onder
nemingen is het echter niet
duidelijk wanneer zij aanspra
kelijk zijn voor de verontreini
ging van hun terrein. Het
komt bijvoorbeeld vaak voor
dat een bedrijf een stuk grond
aankoopt, dat later verontrei
nigd blijkt te zijn. Een onder-,
nemer kan ook aansprakelijk
worden gesteld voor vervuilde
grond die hij al lang verkocht
heeft.
Om hierin duidelijkheid te
brengen hebben een organisa
tiebureau (TRN Groep Volder
en Vis) en een advocatenkan
toor (Houthoff) een brochure
opgesteld met adviezen over
de aan- en verkoop van grond.
NCW-voorzitter Andriessen,
die de brochure in ontvangst
nam, wil over bodemveron
treinigingen een beter overleg
tussen bedrijfsleven en over
heid. Het bedrijfsleven ver
schilt met de overheid van
mening over de normen waar
aan een terrein moet voldoen.
De overheid vindt dat een
stuk grond overal voor ge
bruikt zou moeten kunnen
worden. Niet alleen voor een
bedrijf maar ook voor een
park waar kinderen in kun
nen spelen. Het bedrijfsleven
pleit ervoor minder zware ei
sen te stellen.
Ook met de pers wil Andries
sen goed overleg: „Bedrijven
worden in de media altijd uit
gebreid genoemd als het om
bodemvervuiling gaat. Dat
werkt stigmatiserend. Ik zou
mij bijvoorbeeld kunnen voor
stellen dat alleen initialen
worden genoemd".
KEULEN De Westduit-
se gebroeders Bethke, die
afgelopen vrijdag met
twee vliegtuigjes hun
broer uit Oost-Berlijn
haalden, lopen kans in de
gevangenis te belanden.
Met hun actie hebben zij
de geallieerde bepalingen
betreffende het vliegen
boven Berlijn overtreden.
De maximale straf daarvoor
liegt er niet om: levenslang.
Maar niemand verwacht dat
het zo'n vaart zal lopen. De ge
slaagde vluchtactie heeft de
westerse geallieerden in Ber
lijn en de bondsregering in
Bonn echter in grote verlegen
heid gebracht.
Hoogstwaarschijnlijk hebben
de westerse geallieerden voor
de gedemonteerde vliegtuigjes
een transportvergunning afge
geven voor het vervoer over
de transitoweg van de Bonds
republiek naar West-Berlijn.
En dat zou een eclatante over
treding zijn van de bepalingen
die voor het gebruik van de
doorvoerwegen overeengeko
men zijn.
De DDR-regering laat zich
niet graag voor aap zetten en
dreigt nu met ingrijpende con
sequenties. Het Oostduitse par
tijblad Neues Deutschland
heeft al gezinspeeld op een
aanzienlijke verscherping van
de Oostduitse controle op wat
er via de transitowegen naar
,West-Berlijn wordt vervoerd.
Zo'n intensivering aan de toch
al zo tijdrovende passage van
de Duits-Duitse grens brengt
de Westduitse regering weer
in verlegenheid. Haar is er
veel aan gelegen het verkeer
tussen de Bondsrepubliek en
West-Berlijn snel en soepel te
laten verlopen.
De alleroudste
De Dordtenaar J. Eyskens mag zich sinds vandaag de oudste inwoner noemen die ons land ooit
heeft gekend. Met zijn leeftijd van 111 jaar en 19 dagen is hij houder van het absolute record.
foto: anp
GRIEKSE KIEZERS HEBBEN BUIK VOL VAN SCHANDALEN Ho
|wil
vraa,
^tatic
gay
ATHENE Andreas Pa-
pandreou stond nooit te
boek als een trouwe echt
genoot. In de 38 jaar van
zijn huwelijk met zijn
Amerikaanse vrouw Mar
garet heeft hij de nodige
buitenechtelijke avon
tuurtjes gehad. Het waren
allemaal zeer discrete af
faires, want hij beperkté
zich in het algemeen tot
de vrouwen van vrienden
en zakenpartners.
De meeste mensen wisten er
van af. Bij de Griekse kranten
was het ook bekend, maar het
werd verzwegen zoals altijd
gebeurt met het bescheiden
geflirt van de Griekse politici.
Op zo'n behandeling hoeft
premier Papandreou nu echter
niet meer te rekenen.
De Griekse kranten waren de
afgelopen maanden al ge
schokt door zijn onverschillige
houding tegenover de finan
ciële schandalen waarin zijn
regering verzeild is geraakt.
Ze zijn ronduit ontsteld over
Papandreous provocerende ge
pronk met zijn vriendin Dimi-
tra Liani. Het kan niet anders
dan dat de affaire grote in
vloed zal hebben öp de verkie
zingen die over een week of
drie in Griekenland worden
gehouden.
Hartoperatie
De verhouding van de premier
met Liani houdt nu al twee
jaar stand. Papandreou zelf
verklaarde tegenover een goe
de vriend: „Ik heb me m'n
hele leven keurig gedragen. Ik
heb voor m'n kinderen ge
zorgd, voor m'n familie, de re
gering, het land. Ik ben bijna
zeventig en heb nooit kunnen
doen wat ik zelf wilde. Dat ga
ik nu dus doen".
Toen hij vorig jaar naar Lon
den reisde voor een uiterst ris
kante hartoperatie nam hij
geen afscheid van zijn wettige
echtgenote en hij riep geen
van zijn vier kinderen bij zich.
De enige die hij om zich heen
wilde hebben was Liani. Zij
week geen moment van zijn
ziekbed. Het was toen, dat ze
plechtig beloofden elkaar nooit
te zullen verlaten. Papandreou
maakte bekend dat hij wilde
scheiden van Margaret. Liani
had haar eigen echtscheiding
al in gang gezet.
Bij zijn terugkeer in Athene,
twee maanden later, kwam hij
moeizaam de trappen van het
vliegtuig afgestrompeld,
zwaaiend naar de uitzinnige
menigte die de partij met bus
sen had aangevoerd. Halver
wege stopte hij, draaide zich
om en maakte wat nu al een
klassiek gebaar is geworden in
Griekenland: hij wenkte Liani
naast hem te komen staan om
dit moment van triomf te de
len. Later, in een openhartig
interview, legde hij uit waar
om hij de heersende Griekse
moraal aan zijn laars lapte.
De Griekse premier Papandreou en zijn geliefde, Dimitra Liani,
vorig jaar in Londen. foto: ap
„Onze verhouding berust op
een innige liefde. Zij geeft mij
hoop en vertrouwen in het le
ven". Medische deskundigen
herkennen hierin het afhan
kelijkheidssyndroom dat vaak
ontstaat na een zware hartope
ratie. Ze geven ook toe dat zijn
gevoel van emotionele voldoe
ning heeft bijgedragen aan het
spoedige lichamelijke herstel
van de premier en hem de
energie heeft gegeven voor de
intensieve verkiezingscampag
ne van dit moment, die zelfs
een jonger iemand uitgeput
zou hebben.
Macho-land
Toch vragen Papandreou's
partijgenoten zich bezorgd af
of het opvallende liefdesleven
van hun leider, plus de enor
me stroom van financiële
schandalen, niet fataal zullen
zijn voor de socialistische gooi
naar een derde regeertermijn.
Papandreou had gehoopt vóór
de verkiezingen van 18 juni
met zijn geliefde in het huwe
lijk te treden. Maar dat is niet
gelukt.
De Grieken zijn geen puritei
nen en Griekenland is een
macho-land. Men zou dus kun
nen verwachten dat de man
nen trots zouden zijn op de
amoureuze verrichtingen van
hun leider. Of hem zelfs een
maïtresse met zoveel charme
zouden benijden.
Wat veel Grieken, met name
de vrouwen, echter heeft ont
stemd is niet alleen dat hij met
zijn gedrag zijn vrouw, kinde
ren en kleinkinderen onnodig
heeft vernederd en gekweld,
maar ook de angst dat hij
daarmee het slechte voorbeeld
geeft. Wat politiek gezien mis
schien wel het meest schadelij
ke aspect is van deze liaison, is
dat het land er internationaal
een onderwerp van spot door
is geworden. De Grieken zijn
erg gevoelig voor wat de bui
tenwereld van hen denkt.
Verscheidene buitenlandse
staatshoofden hebben hun ge
plande bezoek aan Athene af
gezegd vanwege deze bizarre
situatie, alhoewel ze zich naar
buiten toe beriepen op de na
derende algemene verkiezin
gen.
Papandreou heeft wanhopig
getracht dit te verhelpen. Hij
stuurde twee van zijn minis
ters naar Moskou om Michail
Görbatsjov over te halen snel
zijn langverwachte bezoek aan
Griekenland af te leggen, om
het aanzien van de socialisten
wat op te poetsen. De Sovjet
leider sloeg de uitnodiging be
leefd af.
Vlaggetjes
Papandreou slaagde er daaren
tegen wel in om de Nicara
guaanse president Daniel Or
tega te strikken. Hij raakte
verzeild op een belangrijke
partijbijeenkomst op het Egeï-
sche eiland Kos. De week
daarvoor kwam de Bulgaarse
president Todor Zjivkov op
bezoek. Beiden werden echter
door de samengestroomd
nigte volkomen genegeeii 1(
mensen zwaaiden fanatieP 1
de socialistische, groene |.eer?
vlaggetjes die door de Pee 1
waren uitgereikt en
leuzen die alleen betrefe
hadden op de komendef
kiezingen.
Bij dergelijke pogingen 3
tonen dat zijn internatj
reputatie intact is gebj I
probeert Papandreou tj I
kertijd zijn maitresse eeiw I
cieel aanzien te geven,
brek aan een tijdige schj
en dito huwelijk. IM
Dimitra Liani zat bij de
ter rechterzijde van ifl
Ortega. Bij de ontmoetinl^^
sen Papandreou en Zj(
werd Liani gefotografeerj
wijl ze beleefdheden uitvj
de met het Bulgaarse ^jqj
hoofd. Toen Papandreoij.
tegenbezoek aflegde in dë»
gaarse stad Khaskovo Por
de chef protocol en zijn ben
tent gedwongen hun pari
aan tafel af te staan aang0v
en een vriendin, zodat zijfc"
president Zjivkov kondeL
ten. De Bulgaren, in hetF^az
baar enorme puriteinenpfg*
ren geschokt, maar zwiöelt
wel.
Popaganda
Papandreou's bokkesprfr^s
komen wellicht nogal Ij1
over en getuigen voor sq5"
gen van een nogal sK°*
smaak. Zijn gave orrr0 e
Griekse volk in vervoer|:ern
brengen heeft hem evPPP'
nog niet in de steek gd11611
Het is zelfs één of tweepen
gebeurd dat hij zich ireP
openbaar vertoonde meP
partner en dat het publice "j
het aarzelend, applaudis0
en er ook een paar waréPor
voorzichtig „Dimitra, Diij re
scandeerden. Waarop z
massa vriendelijk toezwaf*-
In de dorpen die slechts z m
bereikt worden door de I M
ten en de radio zijn de kj 1
overgeleverd aan de staal
visie, die door de regerii
propaganda-instrument
bruikt wordt. Maar in d
den heeft de populariteit
de socialistische partij
geleden onder de cori} y
schandalen. Alle opiniej
gen gaan inmiddels uii
een overwinning voor dj
servatieve partij bij de y(Ve
de verkiezingen.
De partijtop is zich bewuj
deze tegenslagen, maar |j
dat er in dit stadium viaK-
aan gedaan kan wordeöve
halve te blijven vertrou\flie<
de bekende Papandreou-j00
vering. Lukt dat niet, dai„
den de verkiezingen vr
juni de ondergang kunnPrei
tekenen van de man die gen
gelopen acht jaar de abbnti
macht had in Griekenlai^S
misschien is dat dan ocj^
einde van een onstui
maar weinig inspireren^
mance.
MARIO MODpe
(c) The Times, Lscht
R1
-gezi
ADVERTENTIE
Z>at&<M(MeeK
du i
'é^ncfsefterm
if").-. /VT
ESP
Voor adressen, bel 04180-15575
SUSKE EN WISKE
DE SPEELGOEDSPIEGEL
g]06 mnim ii6T mski wamn.
Stel je maar eens voor dal die janj-
sters hier nu yoor de deur zouden
slaan en dooreen raam binnen
dringen en tante en Sus/se en mij
overhoop schieten en onze lijken
in de tuin bef ra ven ..Of een bom
naar binnen smijtenof
Uitgeverij, Antwerpen-Weesp.
Zowel havo als vwo kre
gen bij het examen Rus
sisch vragen te beant
woorden over de histori
sche ontmoeting tussen
Stalin en Roosevelt
('Vstretsa-mezjdoe Stali-
non i Rooseveldon'). Het
ging vooral om de mense
lijke kant van de ontmoe
ting. Zowel havo- als vwo-
leerlingen vonden het een
leuke en niet moeilijke
tekst.
Het vwo-examen Russisch
bevatte verder een pittige
tekst over een heel oud ge
dicht met betrekking tot een
veldtocht van vorst Igor te
gen de Turken in de twaalf
de eeuw. jDat vond ook do
cente Katja Vos van de
Thorbeckescholengemeen-
schap in Rotterdam.
Een niet te moeilijke tekst
betrof de klacht van een
schrijver over het slechte li
teratuuronderwijs. Veel lasti
ger - zo luidt de mening van
de leerlingen Evelyn Brink
en Ingrid Wijngaard uit Rot
terdam - was die over de
Russische beeldhouwer Sidur
die het onbegrip voor de
beeldende kunst in de Sov
jetunie personifieert. Opmer
kelijk is dat zijn beeld over
Einstein Rusland is uitge
smokkeld en nu in Chicago
staat in een gebouw, waar
een deeltjesversneller staat
opgesteld.
Bij Russisch voor havo was
er een verhaal over de Russi
sche dichteres Odojevtseva
die na een verblijf van 65
jaar in Parijs weer teruggaat
naar haar land en nogal wat
kritiek over zich heen krijgt.
Het was een tekst uit de Li-
teratoernaja Gazeta evenals
de perestrojka-tekst over een
enquête onder leerlingen die
vlak voor hun examen
moeten vertellen wat ze van
hun leraren vinden. Niet
moeilijk was de tekst over
het beroemdste science-fic-
tionwerk ('Aelita') van de
Rus Alexej Tolstoj, niet te
verwarren met de schrijver
Lev Tolstoj van 'Oorlog en
Vrede'. Dit boek handelt
vooral over sociale vraag
stukken maar de schrijver
kon er - naar Russische be
grippen - veel in kwijt, om
dat zijn verhaal een vlucht
naar Mars behandelt.
Spaans
Spaans voor vwo was wel te
doen, vonden de meeste leer
lingen, en met name de tek
sten over Lorca en over de
schrijfster Carmen Martin
Gaite. Moeilijk was het on
derwerp over het Spaanse
middelbaar onderwijs. Daar
in werden nieuwe voorstel
len gedaan voor maatregelen
als de leerlingen slecht pres
teren. Ook was er nog een
interessante tekst van de
Zuidamerikaanse schrijver
Mario Benedetti uit Urugauy,
handelend over de martelin
gen in Zuid-Amerika en hoe
daar in de Europese huiska
mers op wordt gereageerd.
Bij Spaans voor havo was er
een tekst over buitenlandse
arbeidskrachten in Spanje.
Daaruit blijkt dat mensen uit
Arabische landen en dan met
name uit Marokko nogal wat
zwart werk verrichten. Ook
was er een interview met de
Mexicaanse schrijver Carlos
Fuentes en een actueel on
derwerp over vooral grafi
sche ontwerpers.
Maatschappijleer
Het vwo-examen maatschap
pijleer (onderwerpen: massa
media, mens en arbeid, poli
tieke besluitvorming) sloot
goed aan op de lessen. Er
waren wel wat zogenaamde
inzichtelijke vragen die wat
meer van de leerlingen vroe
gen dan de normale parate
kennis, aldus een docent. Het
(gemiddeld moeilijke) havo
examen handelde over de
zelfde onderwerpen.
Ook voor lbo en mavo boden
deze onderwerpen geen grote
problemen. Wel waren de
meerkeuzevragen soms erg
complex. Bij het C-examen
kon men aardig uit -de weg
met parate kennis, maar bij
het D-examen moest veel fo
tomateriaal worden bekeken
en veel kranteberichten ge
lezen. Leerlingen die voor de
tijd klaar waren hebben zich
wellicht op de moeilijkheids
graad verkeken, aldus een
docent.
Een enquête door de sociale
faculteit van de Katholieke
Universiteit Brabant in Til
burg laat ongeveer dezelfde
mening van de leerlingen
zien. Niet verwachte onder
werpen waren - aldus de en
quête - 'oij lbo/mavo de de
mocratie in Chili en de pers
fusies, bij het vwo de vak
bonden. Meer vragen waren
verwacht over visies en stro
mingen van politieke partij
en, de totstandkoming van
een wet, verschillen tussen
kranten en arbeidsverhou
dingen.
Het vwo had gisteren ook.
nog tweemaal Fries, opstel
en tekst. Er kon bij opstel ge
kozen worden uit tien titels,
waaronder 'Sün iten in raaz-
je?' (Gezond eten een rage?),
waarbij de vraag was of het
echt een (voorbijgaande) rage
is of een blijvende omslag.
ANTWOORDEN EXAMENVRAGEN
DEN HAAG De goede antwoorden van de meerkeuze-opga-
ven van de centrale schriftelijke eindexamens lbo/mavo, gehou
den op vrijdag 26 mei, luiden als volgt:
Lmo (C), Warenkennis
1 d, 2 c, 3 b, 4 b, 5 a, 6 a, 7 d, 8 a, 9 b, 10 b, 11 d, 12 e, 13 b, 14
b, 15 a, 16 b, 17 c, 18 b, 19 c, 20 d, 21 d, 22 c, 23 c, 24 d, 25 d,
26 d, 27 d, 28 c, 29 c, 30 a, 31 f, 32 c, 33 d, 34 c, 35 d, 36 b, 37
a, 38 a, 39 e, 40 c, 41 b, 42 a, 43 c, 44 a, 45 b, 46 a, 47 b, 48 a,
49 b, 50 a, 51 b, 52 b, 53 b, 54 b, 55 b, 56 d, 57 a, 58 c, 59 c, 60
d, 61 e, 62 c, 63 a, 64 c, 65 d, 66 a, 67 a, 68 a, 69 d, 70 d, 71 c.
Juristen: [lat
stappen tegeH
doodvonnis»1"'
gen
in Zuidafrikêel
doo
LEIDEN Het Ng|
lands Juristen C^e
voor de Mensenre<hUr
(NJCM) heeft gisterfelk
een brief aan miffle*
Van den Broek (biJ^A
landse zaken) aanger®"
gen op stappen uer
Zuidafrika wegens typ
doodvonnis voor veeker
Zuidafrikanen. De vej-,.
deelden zouden bef™-1
ken zijn geweest b'Pr€
moord op een zwarte^1 1
tieman.
De NJCM stelt dat de L^r
ten van de veertien sjje1
marginaal betrokken
bij de moord en vin
strafwetgeving die vero"\C
lingen mogelijk maakKt
gens het hebben van
„gemeenschappelijk dof
de moord „zeer disci»
en in strijd met eleme»
mensenrechtelijke befl
len die ten grondslag
te liggen aan elk strafri
lijk stelsel". De juristeri
ben de minister verzoclf
de Zuidafrikaanse rej
garanties te vragen
doodvonnissen niet wj\
uitgevoerd. Daarnaastf
het Comité dat Van[
Broek protesteert tegel)
wetgeving zelf.
Geen krant ontvarl
Bel tussen 18.00 en
uur, zaterdags ti37S
14.00 en 15.00 uur, Jet
foon 071-12.22.48 ef®5
krant wordt nog de^rei
avond nabezorgd. ,jS