Hollandse kolonie Peking
verbijt de teleurstelling
A
WAAR ROOK IS, IS VUUR.
Legerleiding kiest kant van Li Peng
ItPE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Slachtoffers Bhopal-ramp
zoeken steun in Nederland
Buitenland
EeidócSouocmt
DONDERDAG 25 MEI 1989 PAGINA 7
Gjubefiouoatit
Arrestatie Touvier werpt
licht op rol Franse kerk
>ARIJS De Franse oorlogsmisdadiger
>aul Touvier, die deze week in een klooster
n Nice is aangehouden, heeft zich meer dan
reertig jaar schuil kunnen houden met de
iulp van traditionalistische stromingen bin-
ien de rooms-katholieke kerk. In Frankrijk
vordt verwacht dat de rol van de kerk tij
lens het komende proces dan ook uitvoerig
ian de orde zal komen. Touvier (73) was tij
lens de Tweede Wereldoorlog leider van de
net de nazi's collaborerende militie in Lyon.
)e militie hielp de Duitse bezetters bij het op-
iporen van verzetsstrijders. Touvier heeft
laarbij nauw samengewerkt met het voorma-
ig hoofd van de Gestapo in Lyon, Klaus Bar-
)ie, die in 1987 in diezelfde stad tot levens-
ang werd veroordeeld.
Een archieffoto van Paul Touvier, de Franse
oorlogsmisdadiger die deze week is opge-
Pakt- „na
In Panama voorlopig
geen verkiezingen
PANAMA-STAD In Panama
heeft waarnemend-president Manu
el Solis Parma gezegd dat nieuwe
presidentsverkiezingen voor 1 sep
tember uitgesloten zijn. Oppositie
leiders eisten opnieuw dat hun kan
didaat wordt erkend als de winnaar
van de verkiezingen van 7 mei, die
door de regering ongeldig zijn ver
klaard. Solis Parma deed zijn uit
spraak kort voordat een delegatie
van de Organisatie van Amerikaan
se Staten (OAS) in Panama ontmoe
tingen zou hebben met politieke lei
ders, in een poging een oplossing te
vinden voor de huidige crisis in het
land.
Tientallen doden bij
treinramp in Thailand
BANGKOK In het bergachtige noorden
van Thailand is een ttein ontspoord en in
een ravijn gestort. Er vielen minstens 22
doden en 53 gewonden, zo melden zieken
huizen in de noordelijke provincie Phrae.
De trein was op weg van Chiang Mai naar
Bangkok. Onder de gewonden bevond zich
volgens de politie één Nederlander, die geï
dentificeerd is als Martin de Groot. De
trein vloog op een heuvel uit de bocht,
waardoor dertien van de vijftien wagons
ontspoorden. Zes ervan vielen in een ra
vijn. De treinen op het traject Chiang Mai-
Bangkok zijn doorgaans afgeladen vol. Veel
toeristen nemen die trein na een rondreis
in het grensgebied van Thailand, Burma en
Laos.
OORLOG TUSSEN
MAURETANIË EN
SENEGAL DREIGT
PARIJS Het Westafrikaanse land
Mauretanië is troepen aan het samen
trekken langs de grensrivier met Se
negal en de kans op een oorlog tussen
beide landen neemt toe. Dat heeft de
Mauretaanse minister van binnen
landse zaken Djibrill Ould Abdallahi
gezegd. De afgelopen maand vielen
naar schatting 260 doden tijdens rel
len in beide landen, gericht tegen el
kanders bevolkingsgroepen. Aanlei
ding tot de rellen was een oud grens
conflict tussen beiden landen. Sinds
dien zijn via luchtbruggen duizenden
Mauretaniërs en Senegalezen over en
weer geëvacueerd.
EG-parlement wil
Iran uit de VN
STRAATSBURG Het Europese
Parlement heeft een verklaring aan
genomen, waarin wordt voorgesteld
Iran uit de Verenigde Naties te stoten
en de plaats van dat land te laten in
nemen door „het dappere en kordate
verzet" onder leiding- van Massoud
Rajavi. Rajavi is de leider van de
Iraanse verzetsorganisatie. De verkla
ring is door driehonderd leden van
het EG-parlement onderschreven. Zij
veroordeelt het regime van ayatollah
Khomeini wegens de executie van
90.000 politieke gevangenen De ver
klaring was ingediend door de Britse
Labour-afgevaardigde Stanley Ne-
^ANNULERING STAATSBEZOEK KOST KLEIN VERMOGEN
(Van onze speciale
verslaggever Mick Salet)
PEKING Vandaag had
er eigenlijk een foto van
koningin Beatrix in de
Chinese kranten moeten
staan. Voor vanavond
heeft de Chinese televisie
nog wel een documentai
re over Nederland op het
programma staan. Een
film van Bert Haanstra.
Misschien hebben ze nog
een pauzefilmpje op de
plank liggen.
Voor de meeste Chinese kran
ten was het uitstel van het
Nederlandse staatsbezoek
hooguit een piepklein bericht
je. Voor de Nederlandse kolo
nie was het een doffe teleur
stelling. Diplomaten en za
kenmensen hadden veel tijd
en werk in de voorbereiding
gestoken. Ze begrijpen dat het
staatsbezoek niet door kón
gaan, maar hielden er toch
een flinke kater aan over.
De schade? De rekening moet
nog worden opgemaakt. Maar
het is al wel duidelijk dat de
onkosten, verspilde tijd en
overbodig werk in de tonnen
lopen. Er waren hotels ge
boekt. Er waren zalen ge
huurd, er waren al Hollandse
hapjes overgevlogen. Alle
maal weggegooid geld. Omdat
niemand rekening had gehou
den dat het staatsbezoek door
laf t
(Vervolg van de voorpagina)
PEKING Studenten op het Plein
van de Hemelse Vrede zeiden van
morgen te vrezen dat het leger
spoedig in actie zal komen. De
legereenheden zijn tot dusver door
menselijke blokkades in de buiten
wijken van Peking tegengehouden.
De studenten waarschuwden dat
een bloedbad zal ontstaan, als de
troepen inderdaad de stad binnen
rukken.
Studenten en andere demonstranten her
haalden vanmorgen hun eis dat het Na
tionale Volkscongres in een spoedzitting
bijeen moet komen om prermier Li Peng
af te zetten.
De publikatie van de verklaring van de
legerleiding, die vanmorgen ook ver
scheen in de partijkrant Volksdagblad,
zou volgens waarnemers in Peking kun
nen wijzen op een onverwachte wending
in de machtstrijd binnen de Chinese par
tijtop. Waar het er de afgelopen dagen
nog naar uitzag dat Li Peng, met op de
achtergrond „sterke man" Deng Xiao
ping, het onderspit zou delven, moet uit
de berichten van vanmorgen worden af
geleid dat partijleider Zhao Ziyang aan
de verliezende hand is. Zhao zou een
meer toeschietelijke houding jegens de
demonstranten voorstaan.
Duidelijk is in elk geval dat de opstelling
van het leger in de huidige politieke cri
sis beslissend is. Na de dood van ex-par-
tijleider Mao Zedong in 1976 speelde het
Volksbevrijdingsleger voor het laatst een
beslissende rol. Het regelde de arrestatie
van Mao's weduwe Jiang Qing en haar
„Bende van Vier", een maatregel die uit
eindelijk leidde tot het aan de macht ko
men van Deng in 1978.
De prijs die de militairen voor hun ingrij
pen kunnen bedingen, zou een terugkeer
kunnen zijn naar de traditioneel sterke
rol die de strijdkrachten in de Chinese
politiek spelen. Deng heeft sinds 1978
veel energie aangewend om die rol juist
terug te dringen.
Eén van Dengs radicale hervormingen
bestond uit het verminderen van de
strijdkrachten met een miljoen man tot
3,5 miljoen sinds 1985. Ook wedden tal
van speciale voorzieningen voor het leger
(zoals eigen fabrieken) afgeschaft. Een
hoge Aziatische diplomaat heeft voor
speld dat de militairen in ruil voor hun
steun een plaats in het politburo van de
partij zullen eisen en een ruimer budget
voor defensie.
een oorlogssituatie zou wor
den afgelast, is er ook geen
verzekering afgesloten. En
omdat palingen niet onbe
perkt houdbaar zijn en de
Chinese luchtvaartmaatschap
pij niet gratis annuleert, tikt
het uitgestelde staatsbezoek
toch door op de begroting van
Buitenlandse Zaken. Er kon
nog wel wat op tijd worden
afgebeld. Tienduizend verse
bloemen, een poffertjeskraam
en de komst van een vliegtuig
vol zakenlieden, orgeldraaiers
en klompenmakers.
Voor de economische missie
had het afreizen zonder de
koningin weinig zin. De aan
wezigheid van de koningin is
juist het aantrekkelijke voor
de zakenmensen. Zij opent
deuren die anders gesloten
blijven. Ook voor de onderne
mers kan het afbellen van de
hotels en vliegreizen niet he
lemaal zonder financiële scha
de gebeuren. „Ik schat de
reële kosten al gauw op een
ton", zegt directeur J. Dil van
het reisbureau Expo-Travel.
Omdat hij niet verzekerd is
voor dit soort gevallen en ook
niet failliet wil is hij van plan
de annuleringskosten te ver
halen op de betrokken klan-
ïfiVieuwe Sovjet-parlement
oor eerste keer bijeen
rloSKOU Vanochtend
is in Moskou het Sovjet-
parlement nieuwe stijl
oor het eerst bijeengeko-
De zitting werd
•echtstreeks op televisie
litgezonden. Wat nu pre-
:ies de macht en bevoegd-
leden van het 2.250 leden
llende Congres van
olksafgevaardigden zijn,
echter nog niet hele-
iaal duidelijk.
lervormingsgezinden zeiden
(isteren dat het erop lijkt dat
iet parlement werkelijk een
i inafhankelijk orgaan zal blij-
cen te zijn, omdat de commu-
I ïistische partij haar afgevaar-
ligden geen dictaat heeft op-
[elegd.
Iet Congres van Vqlksafge-
Vaardigden vervangt de oude
UCbpperste Sovjet, die niet veel
meer was dan een papieren li-
phaam. Het congres zal dezer
-'jn dagen uit zijn midden de Op-
)m Jerste Sovjet nieuwe stijl kie-
j-jp-len, het feitelijke parlement,
a Itiat acht maanden per jaar bij-'
ijn een zal zijn. Verder zal het
Qpfongres de president van de
Sovjetunie, de premier en de
3n Vnoogste openbare aanklager
benoemen.
Qklporis Jeltsin, willen evenwel
dat het congres meer doet dan
benoemen. De volks
vertegenwoordiging zou ook
grote landelijke problemen als
de economische malaise, etni
sche onrust en de milieuver
ontreiniging moeten bespre
ken. Sacharov heeft zelfs ge
zegd dat niet de Opperste Sov
jet, maar het congres de hoog
ste wetgevende macht in het
land moet worden.
De onafhankelijke Moskouse
afgevaardigde Joeri Andrejev
zei optimistisch te zijn over de
toekomst van het parlement,
nu partijleider Gorbatsjov de
partij-afgevaardigden geen
dictaat heeft opgelegd. De dis
cussies tijdens voorbereidende
vergaderingen waren volgens
hem levendig, en dat doet hem
geloven dat het Congres ook
„open en actief" zou mogen
optreden. Een Oekraiense af
gevaardigde relativeerde de
betekenis van het congres
enigszins: „De mensen ver
wachten erg veel, jammer ge
noeg. Ze verwachten dat we in
staat zijn alles onmiddellijk, op
te lossen".
Het Congres is samengesteld
uit 750 gekozen afgevaardig
den uit kiesdistricten met ge
lijke aantallen inwoners in de
hele Sovjetunie; 750 gekozen
vertegenwoordigers van de
deelrepublieken en de autono
me gebieden; en 750 afgevaar
digden uit maatschappelijke
organisaties. Tijdens de ver
kiezingen kon voor het eerst
uit meerdere kandidaten per
zetel worden gekozen.
De Hongaren moesten nog even wennen aan een niet-militaire
minister van defensie. Bij een interview met de Hongaarse televi
sie kreeg minister Bolkestein, op bezoek in Hongarije, daarom
een compliment dat hij niet in uniform was. Nadat het misver
stand uit de wereld was geholpen probeerde de minister een
Hongaarse militaire pet. Het bleef bij passen.
FOTO: ANP
„Betere Oost-Westrelatie
vergroot instabiliteit"
LONDEN Door de veranderingen in de relatie tussen Oost en
West maken de Verenigde Staten en andere NAVO-landen een
moeilijk aanpassingsproces door. Het einde van de Koude Oor
log heeft paradoxaal genoeg geleid tot grotere instabiliteit in Eu
ropa. Dit schrijft het in Londen gevestigde Internationale Insti
tuut voor Strategische Studies (IISS) in zijn jaarverslag.
De na-oorlogse strategische orde, die bedreigend maar stabiel
was, is overgegaan in een tijdperk van verandering, dat wordt
gekenmerkt door nieuwe onzekerheden, aldus het IlSS.Sovjet-
leider Gorbatsjov waagt een enorme gok door zijn hervormin
gen er door te drukken ondanks de etnische spanningen in* zijn
land, het ecomische fiasco en de onzekerheden die zijn beleid in
de rest van Oost-Europa tot gevolg heeft, aldus het IISS. Hij
loopt gevaar dat hij sneller vijanden maakt dan dat hij steun
verwerft onder de bevolking. Volgens het instituut is er duide
lijk verzet tegen Gorbatsjov, zowel binnen de staatsbureaucratie,
als binnen het leger. De militairen hebben zich onder meer hard
verzet tegen de eenzijdige vermindering van tanks en troepen
die Gorbatsjov vorig jaar bekendmaakte. De perestrojka van
Gorbatsjov lijkt Oost-Europa bovendien in twee kampen te heb
ben verdeeld: de hervormingsgezinden (de Sovjetunie, Polen en
Hongarije) en de behoudende landen (de DDR, Tsjechoslowakije
en Roemenië).
24.000 MIJLEN OCEAANRACE
Brand kruiser
in 1975
bedreigde
kernwapens
WASHINGTON Een brand,
die in 1975 uitbrak aan boord
van de Amerikaanse kruiser
USS Belknap, bedreigde kern
raketten die op dat marine
schip waren gestationeerd. Dat
hebben de milieuorganisatie
Greenpeace en het Ameri
kaanse Instituut voor Politieke
Studies IPS gisteren ver
klaard. De brand brak uit na
dat de kruiser in aanvaring
was gekomen met het Ameri
kaanse vliegkampschip USSS
John F. Kennedy De com
mandant van de marine-een
heid stuurde een telegram
naar het Pentagon dat ver
meldde dat er sprake was van
een nucleair ongeluk. De on
derzoekers hekelden de mari
ne en het Pentagon, die beiden
verzuimd hebben de brand te
vermelden op een lijst van on
gelukken met kernwapens.
Chander Singh Nimgule, Bilkis Bano en Sunil Kumar (vlnr), drie slachtoffers van Bhopal, gister
avond bij hun aankomst op Schiphol.
FOTO: ANP
AMSTERDAM Aarze
lend schuifelt ze de grote
aankomsthal binnen. Zon
der het te merken negeert
ze de uitgestoken handen.
Bilkis Bano (33) glimlacht
verontschuldigend. Sinds
de giframp die in decem
ber 1984 de Indiase stad
Bhopal ten dode op
schreef, is zij blind.
Gisteren is zij met drie landge
noten aangekomen op Schip
hol om in ons land steun te
zoeken voor de honderddui
zenden mensen die het slacht
offer werden van de onacht
zaamheid van het Amerikaan
se chemieconcern Union Car
bide. Uit een opslagtank van
het bedrijf, dat het met de mi
lieu-eisen niet zo nauw neemt,
ontsnapte in de nacht van 3 op
4 december 1984 veertig ton
gif. Gevolg: zeker 3.300 doden
en honderdduizenden gewon
den.
Union Carbide moet bestraft
worden in een eerlijk proces,
is dan ook de boodschap van
de Bhopal-delegatie. Satinath
Sarangi, die de delegatie als
woordvoerder vergezelt, is er
zeker van dat die boodschap
zal aanslaan in ons land. „De
ramp bij Bhopal is een les voor
elk ander land", vindt hij.
Overal ter wereld, ook in Ne
derland staan chemische fa
brieken die niet voldoende
veilig zijn. En ook Nederland
investeert in onveilige chemi
sche fabrieken in de Derde
Wereld. De verschillende mi
lieu- en Derde-Wereldgroepen
in ons land zullen de delegatie
dan ook met open armen ont
vangen. Naast een bezoek aan
Kerkrade en Amsterdam staat
er een ontmoeting met de
FNV in Rijnmond op het pro
gramma.
Vroeger was Bilkis Bano
naaister, maar haar ogen zijn
nu zo slecht dat ze geen naai
werk meer kan doen. Een tijd
lang heeft ze geprobeerd met
een handkar zaagsel te verko
pen, maar ze raakte te snel
buiten adem. Bilkis ziet er oud
uit voor haar leeftijd. Na vijf
tig stappen is zij moe en krijgt
ze problemen met haar adem
haling Ook een gevolg van de
gifwolk van Union Carbide.
Bedeesd en wat onwennig lo
pen Sunil Kumar Rajput (17)
en Chander Singh Nimgule
(49) achter Bilkis aan. Sunil
ziet er niet ziek uit, hij heeft
weinig lichamelijke klachten.
Maar de geestelijke klap was
des te groter: door de giframp
heeft hij zijn ouders en vijf
broers en zussen verloren. Su
nil bleef alleen achter met zijn
zusje van dertien en zijn
broertje van vier. Als „troost"
kreeg hij van Union Carbide
zestigduizend roepies (achtdui
zend gulden) uitgekeerd. In
september kan hij weer naar
school. Dan heeft hij als win
kelhulp genoeg geld verdiend
om zijn opleiding te kunnen
betalen.
Ook Chander kampt met
ademhalingsmoeilijkheden.
Zijn werk als chefkok heeft hij
moeten opzeggen. Hij heeft
een tijdje als rickshaw-rijder
gewerkt, maar dat hield hij
niet meer vol.
Vreemd
Na jaren van touwtrekkerij
hebben de Indiase regering en
Union Carbide in februari dit
jaar volkomen onverwacht
een schikking getroffen. „Nie
mand weet nog steeds hoe die
schikking tot stand is geko
men", aldus Satinath Sarangi.
„De regering heeft jaren ge
sproken over een bedrag van
minimaal zes miljard gulden.
Dat is zeven keer zo hoog als
de 940 miljoen die in februari
zijn toegezegd".
„Een absurd laag bedrag",
vindt Satinath, „dat we ook
niet aan zullen nemen. Er is
dan ook nog geen cent uitge
keerd. Het geld staat nog
steeds op de bank".
Die schikking is erdoor ge
drukt door opperrechter R.S.
Pathak, die vanaf april dit jaar
plotseling benoemd is tot rech
ter van het Internationale Ge
rechtshof in Den Haag. „Maar
het vreemde is", aldus Sati
nath, „dat Pathak in die
rechtszaak moest oordelen
over een voorlopige betaling
van 540 miljoen gulden door
Union Carbide. Van een defi
nitieve schikking was hele
maal geen sprake. Die is vol
komen uit de lucht komen
vallen".
Vechten
Dat Union Carbide de acties
van de slachtoffers niet in
dank afneemt, heeft de delega
tie vorige maand kunnen mer
ken Toen de vier op een aan
deelhoudersvergadering in de
Verenigde Staten het concern
een rapport met hun versie
van de ramp wilden aanbie
den, werden ze gearresteerd
en belandden ze in de cel. Een
aanbod van de UC-directie,
die kennelijk wroeging kreeg,
om de borg van vierduizend
gulden te betalen sloegen ze
af. Satinath: „We hebben net
zo lang gewacht tot vrienden
van belangenverenigingen
daar genoeg geld hadden om
ons vrij te kopen. En dat is ge
lukt".
Volgende week reist de dele
gatie via Engeland weer terug
naar India. WaV er dan gaat
gebeuren staat voor alle vier
vast. Satinath: „De schikking
nemen we niet aan. We blij
ven doorvechten. We hebben
de waarheid aan onze kant".
JEANNETTE v. LEEUWEN
ADVERTENTIE
naar de kust te varen. Maar Larry is op zijn post gebleven. Nee,
denkt hij eerst, dat kan Bill niet zijn, hij had immers geen baard
en geen snor. Maar... aan de manier waarop hij wrikt zou je toch
zeggen... Ja, het móet Bill zijnl Dan gaat Larry ook aan wal en hij
volgt Bill. Wanneer deze een bergpaadje inslaat, grinnikt Larry
voldaan.
Alle kranten staan dagelijks boordevol
nieuws. Nationaal en internationaal. Maar,en
dat is het grote verschil, in uw Regionale
Dagblad kunt u óók lezen wat de gevolgen
zijn voor uw eigen stad, streek of plaats.
Want nieuws maakt weer méér nieuws.
En dat kan wel eens belangrijker zijn: het
raakt u immers persoonlijk.
IN JE REGIONALE DAGBLAD STAAT
WAT JE PERSOONLIJK RAAKT.
877) De volgende morgen staat Larry al vroeg aan dek; hij
neemt zijn kijker en houdt de „Viking" in de gaten. Die had in
|Honolulu immers een matroos nodig? Allicht dat Bill er aan
'boord gekomen is. Maar hoe hij ook tuurt, hij ontdekt zijn vroe-
J fiere stuurman niet. Geen wonder, want Bill houdt zich beneden-
'deks schuil. Op de derde dag echter kan hij het niet langer uit
houden: hij wil ook wel eens aan de wal. En hij neemt de jol om
