ir
„Strijd voor gerechtigheid moet
vooral in kerk worden gevoerd"
Druk van Bayer kost
predikant zijn plaats
£eidóc
kerk
wereld
briever
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
£ekbe<2owumt
T
DINSDAG 23 MEI 1989 PAGINjj
Ds. Aalbers: geestelijke vernieuwing nodig in Samen op Weg-proces
LEEUWARDEN Temidden van werkgroepen die allerlei
werk doen voor kerkorde en beheersregelingen, moet er in het
Samen op Weg-proces (hervormd, gereformeerd, luthers) een
aparte werkgroep te komen voor geestelijke vernieuwing in
het Samen op Weg-proces. Dat vindt ds. B.J. Aalbers, secretaris
van de synodale werkgroep die Samen op Weg voorbereidt. Hij
sprak op een provinciale So W-bijeenkomst in Leeuwarden.
Ds. Aalbers vindt dat men in het SoW-proces veel op kerkor-
delijk niveau bezig is en dat de nadruk op bijvoorbeeld be
heerskwesties gaat liggen. ,,De benadering is tot nu toe erg bu
reaucratisch geweest. Maar het SoW-proces is eigenlijk een be
weging van vroomheid, die vraagt om geestelijke vernieu
wing". De te vormen werkgroep zou in een breder kader ver
nieuwingen moeten stimuleren. Niet alleen voor individuele
mensen, maar ook in het gemeente-zijn moeten bevorderen.
Want „behalve het hart van de mensen kan ook de gemeente
van God in allerlei opzichten vernieuwd worden", aldus ds.
Aalbers.
De secretaris moest in Friesland veel klachten aanhoren over
de hindernissen die de bestaande kerkorden van hervormden
en gereformeerden aan samenwerkende gemeenten en kerken
opleggen. „Helaas", aldus ds. Aalbers, „kan ik u niet helpen.
De klachten gelden in het hele land. De kerkelijke organen lij
ken de samenwerking op plaatselijk vlak eerder tegen te wer
ken dan te stimuleren". Het komende halfjaar wordt van grote
betekenis voor de toekomst van het herenigingsproces, meende
ds. Aalbers; de geloofwaardigheid ervan staat nu al ernstig op
de tocht. Met name de gecombineerde synode van november
aanstaande wordt cruciaal, verwacht hij.
Wat wij aan kennis
winnen, boeten wij in
aan gevoel.
Chateaubriand
Leden weigeren
zitting in
Missieraad
nieuwe stijl
DEN BOSCH De parti-
cipanten van de Neder
landse Missieraad willen
daarin niet langer zitting
hebben als de bisschop
pen vasthouden aan hun
op eigen initiatief doorge
voerde veranderingen
van het statuut van de
Missieraad.
Vorig jaar ging de Missieraad
na veel pijn en moeite ak
koord met een vernieuwd sta
tuut, waarbij de bisschoppen
weer de eindverantwoorde
lijkheid kregen over het rei
len en zeilen van de raad. Dit
jaar brachten de bisschoppen
opnieuw veranderingen aan
in het statuut. Niet alleen die
nen de organisaties die lid zijn
van de Raad de instemming te
hebben van de bisschoppen,
ook de personen die deze in
stellingen (voor het meren
deel congregaties en ordes)
vertegenwoordigen moeten
bisschoppelijke goedkeuring
hebben.
Het algemeen bestuur heeft
maandag te Den Bosch bijna
unaniem de wijzigingen in de
tekst afgewezen die de bis
schoppen hadden aange
bracht Twee leden van de
zestien leden tellende raad
hadden hun eigen achterban
nog niet kunnen raadplegen,
aldus pater Falco Thuis na af
loop van de vergadering. Dat
in het nieuwe statuut de eigen
verantwoordelijkheid van de
Missieraad niet in voldoende
mate wordt erkend, „doet in
genen dele recht aan de geest
waarin de NMR 22 jaar gele
den is ontstaan, aldus een
communiqué van de raad.
Toen werd de eigen verant
woordelijkheid erkend van
zowel religieuzen en leken als
bisschoppen, die in dialoog en
gezamenlijkheid gedragen zou
worden. Hiervan is in de nu
door de bisschoppen vastge
stelde tekst niets terug te vin
den".
De Missieraad rekent erop dat
de bisschoppen de kwestie
weer op hun agenda zullen
zetten, zoals ze hadden toege
zegd voor het geval er zwaar
wegende bezwaren zouden
zijn. Er is volgens pater Thuis
nog niet gesproken over de si
tuatie die ontstaat als de bis
schoppen aan de huidige tekst
vasthouden. „Dat zou als
chantage kunnen worden op
gevat."
Raad van Kerken
vindt
Euroverkiezingen
erg belangrijk
AMERSFOORT De verkie
zingen voor het Europees
Parlement op 15 juni zijn vol
gens de Raad van Kerken in
Nederland van zo'n buitenge
wone betekenis dat iedere Ne
derlander daaraan moet deel
nemen. Aan de Europese be
stuurders moet duidelijk wor
den gemaakt dat de burgers
in de twaalf landen van de
EEG groot belang hechten
aan democratie op Europees
niveau. Want de democrati
sche controle van het Euro
pees parlement op het beleid
van de Europese Commissie,
het dagelijks bestuur van de
EEG, laat te wensen over om
dat het parlement geen wet
gevende bevoegdheden heeft.
L. Winkeler
secretaris
Mariënburg
AMERSFOORT De theo-
loog dr. Lodewijk Winkeler is
gekozen tot secretaris van de
Mariënburgvereniging. Win
kler is wetenschappelijk me
dewerker bij het Katholiek
Documentatie Centrum te
Nijmegen. Hij promoveerde in
1987 op een proefschrift geti
teld 'Het verraad der clerc-
ken'. Hij volgt de Tilburgse
emeritus-hoogleraar gods
dienstsociologie dr. W. God-
dijn op, die in 1981 tot de ini
tiatiefnemers van de M'ariën-
burggroep behoorde.
Nederlandse Hervormde kerk
Aangenomen naar Dordrecht K
Beuckens te Borne; naar Lisse J
Verdijk te Westerlee.
Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Dalfsen drs.A,
Geerling te 's-Gravenzande; naar
Pijnacker en Nootdorp mw. drs. J.
Borst, kand, te Amsterdam.
Bedankt voor Herwijnen drs. F. de
Vries te Emmen.
„SAN ANTONIO" GEOPEND MET OPROEP TEGEN MACHTELOOSHEID
SAN ANTONIO Chris
tenen mogen zich nooit
neutraal opstellen tegen
over de uitbuiting en on
derdrukking van hun
medemensen. Met deze
duidelijke en tegelijk
moeilijk uit te voeren
boodschap ging gisteren
de Amerikaanse stad San
Antonio de tiende We-
reldzendingsconferentie
van start.
Dr. Sylvia Talbot, vice-voor-
zitter van het centraal comité
van de Wereldraad van Ker
ken, hield de achthonderd
deelnemers en vele andere
belangstellenden in haar ope-
ningspreek voor dat opkomen
voor de armen en machtelo
zen niet genoeg is. Christenen
moeten, uiteraard samen met
de betrokkenen, de structuren
afbreken die deze mensen ge
vangen houden.
Kerken zouden daarvoor hun
oor te luister moeten leggen
bij christenen die, aldus Tal
bot, beter dan andere christe
nen in de gaten hebben wat
God wiL Deze christenen
„leggen zich niet neer bij een
gevoel van machteloosheid.
Zij staan niet toe dat kwaad
ongenoemd blijft".
Het verbaasde de Amerikaan
se niet dat kerken op dit punt
zo moeilijk tot een geloof
waardig getuigenis kunnen
komen. De stf'ijd voor gerech
tigheid en menselijke waar
digheid speelt zich immers
voor een belangrijk deel bin
nen de kerk af. „Zowel de
machtigen als de machtelozen
zijn, met hun onverenigbare
denkbeelden, vertegenwoor
digd in de kerk".
Talbot prees derhalve het be
lang van conferenties waar
beide groepen elkaar ontmoe
ten.
Gewone kerkmensen
Tijdens de bijeenkomst op de
luxueuze campus van de uni
versiteit van San Antonio ge
beurt dat zeker, omdat de or
ganisatoren er voor gezorgd
hebben dat 70 procent van de
afgevaardigden uit de Derde
Wereld afkomstig is. O'ok
hebben zij meer „gewone
kerkmensen" uitgenodigd en
wat minder predikanten en
functionarissen dan gebruike
lijk is.
De deelnemers aan deze We-
reldzendingsconferentie ko
men uit 117 landen, waaron
der Nederland. Voor het eerst
sinds 1949 is ook China van
de partij. Het Vaticaan stuur
de twintig officiële waarne
mers naar de conferentie, die
is georganiseerd door de com
missie Wereldzending en
evangelisatie van de Wereld
raad van Kerken (waarvan de
RK kerk geen lid is).
De achthonderd deelnemers
zullen op tiende Wereldzen-
dingsconferentie (sinds 1910)
de trend voor de komende ja
ren zetten. Zij doen dat aan de
hand van het thema „Uw wil
geschiede zending in het
voetspoor van Christus".
Het is de bedoeling dat aan
het eind van de tiendaagse
bijeenkomst kerken en chris
tenen worden opgeroepen tot
actie. Daaraan is meer be
hoefte dan aan fraaie verkla
ringen en ellenlange discus
sies over wat zending theolo
gisch nu precies inhoudt, heb
ben de organisatoren gedacht.
Wel hebben zij in de volle
agenda veel tijd ingeruimd
voor liturgische vieringen en
bijbelstudie.
Subthema's
De vier subthema's voor de
negende Wereldzendingscon-
ferentie maken duidelijk dat
eigentijdse zending niet alleen
te maken heeft met bekering
en met vernieuwing van de
plaatselijke kerkelijke ge
meente, maar ook betrekking
heeft op solidariteit met lij
dende en strijdende mensen
en op rechtvaardige omgang
met de aarde.
Bekering betekent volgens de
„architecten" van San Anto
nio een oproep aan christenen
om persoonlijke veiligheid,
bezit en de beslotenheid van
de eigen kerk de rug toe te
keren en „de wil van de le
vende God" te zoeken. Be
keerde christenen zullen ver
volgens van hun hoop en ge
loof willen getuigen temidden
van grote kerkelijke ver
deeldheid, in geseculariseerde
culturen en in de richting van
aanhangers van andere gods
diensten.
Maar eigentijdse zending is
ook: mensen zo organiseren
dat ze zich machtig voelen.
Arme en onderdrukte mensen
moet een besef van bevrijding
worden bijgebracht. Zij
moeten hun zelfvertrouwen,
zelfkennis en waardigheid
hervinden. Dat is, aldus een
rapport voor San Antonio, de
noodzakelijke basis voor de
strijd om gérechtigheid.
Christenen zijn als „rentmees
ters van de schepping" even
eens geroepen om te strijden
voor een rechtvaardige verde
ling van de grond. Het rap
port wijst daarvoor naar de
welgestelde grootgrondbezit
ters en de multinationale be
drijven die de gemeenschap
pelijke grondrechten van de
oorspronkelijke bevolking of
kleine boeren met voeten tre
den. „In veel gebieden is de
kerk zelf een belangrijke
grootgrondbezitter", voegt het
rapport er fijntjes aan toe.
Tenslotte vinden de organisa
toren dat christenen van hun
eigen kerk een oecumenische,
getuigende gemeenschap
moeten maken. Kerken zijn
geroepen „ruimten te zijn
waarin al Gods zonen en
dochters elkaar kunnen vin
den, waar alle barrières van
ras, sekse, stand en leeftijd
zijn afgebroken. Zij zijn ge
roepen tot eenheid, omdat een
gescheiden optrekken van
kerken erf gemeenschappen
in strijd is met zending in het
voetspoor van Christus"
De plaats voor de negende
Wereldzendingsconferenfie is
bewust gekozen. San Antonio
ligt in het zuiden van Texas,
een van de rijkste Ameri
kaanse staten. Dit uitgestrekte
land staat symbool voor rijk
dom, macht en succes, met
steden als Dallas en Houston
voorop. Het rijke Texas grenst
echter aan het arme Mexico.
Nergens anders ter wereld
loopt zo'n lange grens 3.200
kilometer tussen een ont
wikkeld land en een ontwik
kelingsland, hebben kenners
ontdekt.
BERT VAN DER KRUK
„Nes Ammim
moet zich niet
van actualiteit
afsluiten"
NES AMMIM De christelij
ke nederzetting Nes Ammim
in Israel moet zich niet voor
de politieke situatie in dat
land afsluiten. Temidden van
joden en Palestijnen kan Nes
Ammim juist een ontmoe
tingsplaats zijn.
Deze raad gaf de gerefor
meerde predikant dr. S.
Schoon, die zelf van 1974 tot
1981 in Nes Ammim heeft ge
werkt, de huidige generatie
mee. Hij behoorde met de
Amerikaanse theoloog prof.
Paul van Bueren en de ortho
doxe rabbijn Tsvi Marx tot de
sprekers tijdens de eerste in
ternationale conferentie van
Nes Ammim. Zo'n honderd
deelnemers (vroegere en hui
dige bewoners ervan alsmede
joden en Palestijnen uit de
naaste omgeving) bezinnen
zich gedurende drie dagen op
de toekomst van de nederzet
ting.
Nes Ammim heeft de laatste
jaren een moeilijke tijd door
gemaakt. Vier leden werden
uit de gemeenschap gezet om
dat ze zich te zeer richtten op
de Christelijke Ambassade te
Jeruzalem.
De laatste organisatie, die
vanuit de evangelische hoek
Opereert, sluit zending onder
joden niet uit. Nes Ammim is
daar principieel tegen.
Nes Ammim wordt onder
steund door de Nederlandse
Hervormde Kerk, de Gerefor
meerde Kerken, de Christelij
ke Gereformeerde Kerken, de
Vrij-Evangelische Broeder
schap en kerken in de Bonds
republiek en de Verenigde
Staten.
Latijnse liturgie
De Vereniging voor Latijnse
liturgie houdt op zaterdag 27
september in Utrecht haar
jaarlijkse ledendag. Om half
elf zal er in concelebratie een
volledig Latijnse H. Mis wor
den opgedragen in de Sint
Augustinuskerk, Oude Gracht
69, waarbij kardinaal A.J. Si-
monis is de hoofdcelebrant is.
De Gregoriaanse gezangen
worden verzorgd door de
Schola Cantorum van de af
deling Utrecht onder leiding
van B. Rikkert de Koe. Om
12.15 uur begint de jaarverga
dering in de Janskerk, Jans
kerkhof 26. Pater dr. J. Meijer
zal een lezing houden met als
titel Oosterse liturgie of „Wij
horen Gods grote daden in
onze eigen taal".
Pater Meijer is gepromoveerd
aan het pauselijk Oosters In
stituut te Rome en werkzaam
geweest onder de Christenen
van de Oosterse Ritus en aan
het secretariaat voor de een
heid te Rome
De fabriek van Bayer in Leverkusen
BRUNSBÜTTEL-SÜD
De Westduitse industrie
predikant Martin Pustow-
ka is onder druk van het
chemieconcern Bayer zijn
werk kwijt geraakt in
Brunsbüttel-Süd, een in
dustrieplaats aan de
mond van de Elbe. De re
gionale 'Nordelbische
Kirche', een onderdeel
van de EKD, heeft zijn
verdrag, dat eind septem
ber afloopt, niet ver
lengd, zo bericht het pro
gressieve Westduitse
weekblad Publik-Forum.
Officieel geeft de kerkleiding
op dat de predikant te veel
hooi op zijn vork had geno
men. Hij was voor de ene
helft van zijn werktijd indus
triepredikant, terwijl hij in de
andere helft de plaatselijke
gemeente bediende. Zijn ge
meenteleden waren echter in
grote meerderheid zeer tevre
den met hun predikant. Daar
om is ds. Pustowka ervan
overtuigd dat hij onder druk
van Bayer moet gaan.
Hij was een groot voorstander
van strengere milieu-eisen.
Ook maakte hij zich tot
woordvoerder van Bayer-
werknemers die bezorgd zijn
over de kans op een ernstig
ongeluk. De industriebaron
nen zetten telefonisch de
kerkleiding onder druk: Pus
towka was door zijn milieu
activiteiten onhoudbaar ge
worden.
Het kerkeraadslid prof. Klaus
Kleine-Weischede, directeur
van de Bayer-vestiging ter
plaatse, eiste in het openbaar
dat de predikant (en de kerk
in het algemeen) in preken en
publikaties zou wijzen op de
positieve bijdrage van de che-
mie-industrie aan het mense
lijk welzijn. De kerk is er niet
om de mensen angst bij te
brengen, maar om hen ver
trouwen in de veiligheid van
de Bayer-fabriek te geven.
In een protestbrief werd deze
redenering van de Bayer-chef
als volgt geïnterpreteerd: 'Dit
betekent in feite dat God en
de kerk voor het karretje van
Bayer worden gespannen'. Uit
protest tegen het besluit be
dankte de milieudeskundige
van de universiteit van Kiel,
prof. Otmar Wassermann,
voor het lidmaatschap van de
kerk.
Wassermann behoort op 31
mei tot de sprekers tijdens
een bijeenkomst in Brunsbüt-
tel over het thema „Industrie,
almacht zonder grenzen?"
Aan de discussie wordt ook
deelgenomen door de theologe
Friedel Geisler uit Solingen
(Roergebied). Vorig jaar ont
nam de regionale kerk van
Rijnland haar de bevoegdhe-
den van predikant. Als voor
zitter van een actiegroep te
gen de gevaren van Bayer
had zij het chemie-concern
herhaaldelijk bekritiseerd.
Het bedrijf maakte hiertegen
bezwaar en wees terloops op
de 24 miljoen mark (bijna 30
miljoen gulden) kerkbelasting
die de kerk in Rijnland jaar
lijks van Bayer ontvangt.
Geisler, die werkzaam was in
het jeugdwerk, kon haar pre-
dikantentitel inleveren.
De kerk ontkende dat bij dit
besluit druk van Bayer een
rol had gespeeld. Dit argu
ment werd weerlegd door
Geiéler. De kerk begon over
haar status van predikant pas
moeilijk te doen toen zij actief
in de milieugroep tegen Bayer
werd.
Erkenning
Vaticaan
voor behoudende
Amerikaanse
nonnen
WASHINGTON Het Vati-
caan heeft de Amerikaanse
kardinaal James Hickey aan
gewezen als contactpersoon
voor zusters die zich heftig
verzetten tegen allerlei ver
nieuwingen in de religieuze
ordes. Dit initiatief uit Rome
is voor de conservatieve non
nen een zeer belangrijke
steun in de rug en kan gezien
worden als een formele er
kenning, zo menen kerkelijke
leiders in de Verenigde Sta
ten.
De aartsbisschop van Was
hington is gevraagd „zijn spe
ciale diensten" aan te bieden
aan ordes die niet (meer) ver
tegenwoordigd zijn in de Con
ferentie van vrouwelijke reli
gieuzen. In dit bestuursorgaan
zitten de oversten van 800 re
ligieuze ordes, die gezamen
lijk de overgrote meerderheid
van de 100.000 Amerikaanse
nonnen onder hun hoede heb
ben. In de jaren '70 braken
sommige gemeenschappen
met deze conferentie uit pro
test tegen hervormingen als
de afschaffing van het tradi
tionele habijt. Naarmate de
conservatieve ordes beter ge
organiseerd raakten, hebben
zij zich beijverd voor een
soort officiële erkenning door
het Vaticaan.
Belofte maakt schuld
MET een wat wonderlijke tegemoetkomendheid heeft
nister Van Dijk een wel heel grote stap in de richting va
ambtenarenbonden gezet. De zuinige minister van bir
landse zaken trekt als demissionair bewindsman de cd
quentie uit wat studies eerder hadden aangetoond: de acH
stand van vooral de hogere ambtenaren ten opzichte)
vergelijkbare functies in het bedrijfsleven vergt een
denbedrag.
EeN verkiezingsstunt? Premier Lubbers heeft zijn bew
man in bescherming genomen met de mededeling datf1
Dijk zeker niet nu al geld opzij wil zetten om de inhaal
noeuvre op gang te brengen. Volgens Lubbers wil Vanr
„lijnen uitstippelen om de voor de arbeidsvoorwaarden
schikbare loonruimte deels aan te wenden voor de palj
vergelijking". Er is volgens de premier geen sprake vanl
nieuwe koppeling van overheidssalarissen aan die vanl
bedrijfsleven, maar meer van een aanpak van de et
knelpunten.
TOCH hield het voorstel van Van Dijk in dat in de j
negentig de afstand tussen de salarissen bij de overheij
die in het bedrijfsleven gemiddeld met een derde wof
verkleind; voor de hogere functies zou het gaan om eenl
vering. Moeilijk valt in te zien dat het mogelijk is zoiepCH
bereiken zonder dat de loonontwikkeling in de bedrijvel m
thans gemiddeld wordt gevolgd. Koppeling is dan welboot
niet het juiste woord, maar de uitkomst zal daar toch flan
veel van afwijken. [har
|eid
GEEN verkiezingsbelofte? Misschien wel iets meer. Vol£su'
Lubbers realiseert Van Dijk zich dat hij zijn opvolgerF1*
een groot probleem opzadelt. „Hij heeft wat suggesties wF
doen voor het overleg met de bonden, zonder daarbij eel1-
nanciële claim op tafel te leggen", aldus de premier. For|2,5
mag dat juist zijn, anderzijds gaat het om suggesties vaP®n
minister waarmee een aantal bonden wellicht van hartj"6^
instemmen. Het is niet verwonderlijk dat de AbvalJ va
prompt een looneis van 2,5 procent heeft gesteld. Er hj
dus wel degelijk een prijskaartje aan de suggesties vanjeft
Dijk dat ook een volgend kabinet voor verplichtingen sjvan
idee]
HOE terecht de uitspraken van Van Dijk ook mogen]11
passen zij wel in de mond van een demissionair mimi
Het benamingen verkiezingsbelofte en politiek testamenflJv
gen toch niet ver van de werkelijkheid.
Zomerse
temperaturen
DE BILT (KNMI) Het war-
me zomerweer houdt nog even
aan. Vandaag kwam de tempe
ratuur op de meeste plaatsen
boven de zomerse waarde van
25 graden uit. De aandrijvende
moter. hierachter is nog steeds
een hogedrukgebied boven
zuid-Scandinavië en de Oost
zee. Deze trekt de komende
dagen langzaam naar het oos
ten. Een onweersstoring die al
enige dagen boven Frankrijk
aktief is krijgt dan de kans om
zijn invloed in noordelijke
richting uit te breiden. Moge
lijk dat later op de dag een en
kele onweersbui het zuiden
van het land bereikt.
Weersvooruitzichten voor diverse
Europese landen, medegedeeld door
het KNMI, geldig voor morgen en
donderdag-
Zuid-S^andinavië' eerst zonnig. Don
derdag meer bewolking en een enke
le bui Middagtemperatuur dalend
van 20 naar 16 graden op donderdag.
Denemarken en noord-Duitsland:
zonnig Op donderdag enkele wol
kenvelden en mogelijk een bui. Mid
dagtemperatuur ongeveer 23 graden.
Benelux, zonnig. In de middag en
avond kans op een regen of onweers
bui. Middagtemperatuur omstreeks
24 graden.
Britse eilanden: perioden met zon en
een enkele bui In het noorden eerst
nog veel bewolking en mogelijk wat
regen. Middagtemperatuur van 12
graden in het Hoorden tot 23 graden
in het zuidoosten.
Midden- en zuid-Duitsland: zonnig.
Middagtemperatuur omstreeks 27
graden.
Frankrijk: zonnig. In de middag en
avond een lokale onweersbui. Mid
dagtemperatuur van 20 graden in het
noordwesten tot 28 graden plaatselijk
Italië: zonnig. In de middag e
een lokale onweersbui. Middf"
peratuur circa 26 graden.
Joegoslavische en Griekse kus
nig en in de middag en avondj
lijk een onweersbui. Middagtei
tuur ongeveer 25 graden.
WEERRAPPORT HEDENMORGEN
Oe Bilt onbew. 24
Gezien recente uitlatingerif
orthodoxe christenen,
den terecht beducht 1
herlevende 'jodenzen(|
Maar dat rabbijn Lewis j
kinderen niet wil laten j
werken aan een NCRV-d:
sieprogramma over
lende godsdiensten, omdai
vreest dat gepoogd zal wol
hen tot het christendom tt
keren, lijkt me een l|
vorm van paranoia.
J.W. Wolf,
VOORBURG. T
