Indiase tweeling met
ee maten gemeten
Speelfilms op tv
Communistische trekjes"
(bij Maagdenhuisbezetting
MEI
IO/TELEVISIE
lieidócSouiunt
ZATERDAG 13 MEI 1989 PAGINA 19
iRSUM - Sins de
gaandeweg meer
5|jn komen te liggen
i even gemakkelijk
kntie gaat in India
de Westeinderplas-
jeden we onze kin-
Jniet meer op tot
iffelijke burgers
vaderland, maar
jedemens van de
iveral ter wereld.
jdachte zit achter het
ima „Van heinde en
VPRO-tv In dit ka
de film die we zon-
fend te zien krijgen op
pd 2 om 10.00 uur.
Indelt over een „Twee-
India", het jongetje
km en het meisje Pun-
rorden met twee maten
Het jongetje heeft
fi trek in school, maar
Het meisje mag niet
ihool. Dat is nergens
pdig. Het moet haar
helpen in de huishou-
riant f* komt vooral neer op
/percrfa^en een naburige
Tel leling van deze film is
leren hier te laten zien
deren elders ter wereld
De gedachte voor een
Port ks reeks ontstond des-
}iver 4de Scandinavische lan-
n Eme tot een uitwisseling
1965) ris over dit onderwerp
n. De VPRO haakte
ruime tijd geleden al-
p in en zette verschil-
ilms op het scherm.
Li uit India kwam uit de
[an het Haagse Museon,
pel kinderen uit de ho-
[lassen van de basis
met grote regelmaat
jnen om kennis op te
ver wat er buiten Ne-
I nog meer te koop is op
I^ld, met name hoe kin-
ïlders het leven onder
voor het geld werd
jorg gedragen door de
g ontwikkelingshulp
jitenlandse Zaken,
/reeswijk trok in over-
I Museon naar India om
,-pn verhaal te filmen,
waarin inzicht wordt gegeven
in de leefwijze van kinderen
daar.
LOKATIE
Louk: „Dat ging niet een-
twee-drie. Mijn verhaal moest
passen bij wat ik daar aan zou
treffen. Ik koos als lokatie het
dorp Rajasthan op de rand van
een woestijn en zocht een ge
zin met minstens een jongen
en een meisje, broertje en zusje
dus. Met acteren daar zijn die
mensen niet vertrouwd. Ik
had een Indiase producer bij
me en die heeft de mensen
daar bekend gemaakt met de
werkwijze van filmers. Zij
moesten en mochten zichzelf
spelen, maar dan wel zo, dat
zij in mijn verhaal pasten. Dit
komt er op neer, dat jongens
wel de kans krijgen op school
se ontwikkeling en dat meisjes
daar bewust buiten worden ge
houden. Dit kan spanningen
geven in huis. Nu geldt dit
niet voor heel India. In de ho
gere kasten en in de grotere
steden ontvangen veel meer
meisjes onderricht, maar in
het achterland mankeert daar
het nodige aan".
Nu trof Louk Vreeswijk het
dat hij in het gekozen dorp op
een tweeling stuitte, die rede
lijk voldeed aan de voorwaar
den die hij aan zijn filmver
haal stelde. Aan de film kon
daardoor een documentaire in
slag worden gegeven en tege
lijk het effect van een speel
film worden bereikt.
Hun vader is pottebakker en
waar moeder ook nog de zorg
heeft voor de was en de koffie
kan er nooit genoeg water
naar huis gedragen worden.
Punki is er maar druk mee,
maar met de kan water op
haar hoofd beschikt zij over
een sierlijke wandelgang. Daar
kan geen mannequin tegen op.
Zij helpt haar vader ook met
het kneden van de klei waar
uit potten en pannen en ande
re sierlijke voorwerpen en
speelbeestjes gemaakt worden.
Zij doet er vuile handen bij op,
terwijl haar broer in de boe
ken neust. Wel spelenderwijs
allemaal, daar niet van.
Louk: „Dan krijgen die twee
nog ruzie ook. Punki is
nieuwsgierig naar wat boeken
allemaal te bieden hebben en
gapt bij haar broertje een boek
weg. Door haar vuile handen
raakt het boek besmeurd en
daar wordt Ganshyam boos
om. Zij krijgen ruzie. Zij vlie
gen elkaar in de haren, maar
Punki laat zich behalve door
een waterkaraf niet op haar
kop zitten. Dat is de enige sce
ne, die ik niet in elkaar heb
hoeven zetten. Als broer en
zus maakten zij op volkomen
natuurlijke wijze ruzie. Uit het
leven gegrepen film. Het moet
je als filmer ook eens mee zit
ten".
MARKT
Het is niet zo verwonderlijk,
dat Ganshyam niet graag naar
school gaat. Hij mag mee naar
de markt in de naburige stad
om de vervaardigde kleipop-
pen te verkopen. In het spel
van loven en bieden vindt hij
daar het rekenen beter te le
ren dan op school, waar de
meester met de lat gereed staat
als hij te laat in de klas arri
veert, omdat hij tot op het
laatste moment zijn vader
heeft geholpen.
Bij de VPRO kijkt men met
nog weer andere ogen naar
een dergelijke film. De kijken
de kinderen moeten zich kun
nen identificeren met de pro
blemen van de kinderen in
een ander deel van de wereld,
zo verwoordt men het doel
van deze serie. De kinderen
hier moeten hun eigen proble
men herkennen in die van an
dere kinderen en tegelijkertijd
leren inzien, dat zij hier be
voorrecht leven. Dat er nog
veel werk dan de winkel is
voor alle kinderen overal ter
wereld hun recht op onderwijs
waar kunnen maken. Hier
komt nog bij, dat er herken
ningspunten in deze film be
staan die de kinderen hier ze
ker zullen aanspreken, al was
het maar hoe zij aan het einde
van de lessen joelend naar bui
ten rennen. Een spel dat fil
mer Louk Vreeswijk in de
schoot geworpen kreeg door
toedoen van de Indiase kinde
ren zelf.
Als door middel van dit soort
films dit inzicht groeit passen
deze in de opzet van „Heinde
en ver" en zullen de betreffen
de instanties en omroepen nog
lang aangesproken worden
door de behoefte er aan. Die
blijkt ook uit het grote aantal
kinderen, dat jaarlijks het Mu
seon bezoekt. Om te bereiken,
dat de daar vertoonde films
ook beklijven, worden er ook
boekjes over uitgegeven, het
liefst met fraaie foto's en an
dere illustratie. Het boek over
India verschijnt in het najaar
en komt voor vijf gulden ter
beschikking van scholen, maar
zal ook op andere plaatsen
verkregen kunnen worden.
Men ziet de kinderen ook be
trokken bij rituele huiselijke
handelingen en gebruiken.
Ook spelen zij hun eigen spel
letjes, het leven van alledag,
hun belevingswereld, waarin
zij zichzelf uiten. Men moet
zich als kijker daarbij realise
ren, dat Punki intussen al uit
gehuwelijkt is. De toekomst
van de kinderen moet gere
geld worden. Dit wordt in In
dia niet overgelaten aan het
vrije spel der amoureuze
krachten.
Louk: „Je brengt de mensen
daar al filmend een boel wes
telijke gebruiken bij. Dat is
niet precies te zeggen hoe dat
uitpakt, maar een feit is dat je
een dergelijk dorp anders ach
terlaat dan je er binnen komt.
Ik kwam daar terecht in'een
situatie die ik gezocht heb,
waar mijn verhaal kon spelen,
al heb ik dat verhaal wel aan
mijn film toe moeten voegen".
Men zegt dat het de spanning
van het kijken wegneemt als
de afloop van een film tevoren
wordt verteld. Dat gaat in het
geval van deze film niet op.
Punki komt over als uitermate
nieuwsgierig naar boekenwijs
heid en als betoverd door de
magie van het woord. Zij gaat
zichzelf leren lezen en schrij
ven. In de laatste beelden
schrijft zij haar naam in het
zand.
TON OLIEMULLER
eisje Punki en haar broertje Ranshyam.
ZATERDAG
The seven year itch
Amerikaanse speelfilm uit
1955 van Billy Wilder met
Tom Ewell, Marilyn Monroe
en Sonny Tufts. Een man, die
zojuist zijn vouw en zoon op de
trein heeft gezet, ontdekt dat
in de flat boven de zijne een
fraaie blondine haar intrek
heeft genomen. Vooral bekend
vanwege de scène met Mon
roe's opwaaiende jurk.
BRT1, 16.00 uur.
Where love has gone
Amerikaanse filmdrama uit
1964 van Edward Dmytryk
met Bette Davis. Susan Hay-
ward en Michael Connors. Uit
zending geschiedt in het kader
van de Bette Davis-cyclus. De
film vertelt het verhaal van
een minderjarige dochter van
een beeldhouwster die de min
naar van haar moeder heeft
doodgestoken.
Duitsland 1, 20.15 uur.
Porky's pikante pretpark
Amerikaanse klucht uit 1981,
die zich afspeelt in de jaren
vijftig. Een groep door sex ge
obsedeerde scholieren wordt
gevolgd; sterke verhalen en
gluren in de meisjes-kleedka
mer gaan vooraf aan nacht-
club-bezoek. De film was des
tijds een redelijk succes in de
Nederlandse bioscopen, de kri
tiek deed hem af met de kwa
lificatie „onderbroekenlol".
Nederland 2, 22.10 uur.
The mechanic
Amerikaanse speelfilm uit
1972 van Michael Winner met
Charles Bronson, Jill Ireland
en Jan Michael Vincent. Bron
son geeft gestalte aan een be
roepsmoordenaar die zijn
moorden zo weet in te kleden
dat ze op ongelukken lijken.
Duitsland 2, 23.25 uur.
Betrayal
Brits drama uit 1982 naar een
oorspronkelijk scenario van
Harold Pm ter. Sober verfilm
de driehoeksverhouding. De
onconventionele verhaalstruc
tuur, verfilmd door regisseur
David Jones, belet niet om van
de vlekkeloze acteerprestaties
van Jeremy Irons, Patricia
Hodge en Ben Kingsley te ge
nieten.
BBC2 23.05 uur.
All that jazz
Amerikaanse speelfilm uit
1979 van de vorig jaar overle
den regisseur Bob Fosse. Met
o.a Roy Scheider, Jessica Lan
ge en Ann Reiking. Een cho
reograaf/regisseur werkt zich
over de kop en gaat ten onder
aan stress, drank en vrouwen.
BBC1, 23.40 uur.
The bridges at Toko-Ri
Amerikaanse speelfilm uit
1954 van Mark Robson met
William Holden, Grace Kelly,
Mickey Rooney en Frederic
March. Deze avonturenfilm is
gebaseerd op een roman van
bestseller-schrijver James Mi-
chener De film kreeg destijds
een Oscar voor de speciale ef
fecten. Piloot Brubaker krijgt
de opdracht de strategische
bruggen bij Toko-Ri in Korea
op te blazen.
Nederland 2, 00.00 uur.
Poltergeist II
Amerikaanse griezelfilm uit
1985 van Brian Gibson met
Craig T. Nelson, Jobeth Willi
ams en Heather ORourke.
waarvan vrijdag 12 mei deel 1
te zien is. Opnieuw wordt de
familie Freeling door duistere
machten bedreigd. Een India-
nenopperhoofd wordt te hulp
geroepen.
Duitsland 1, 00.10 uur.
EERSTE
PINKSTERDAG
Earthquake
Amerikaanse rampenfilm uit
1974 van Mark Robson met
Charlton Heston, A va Gardner
en George Kennedy. Spekta
kelstuk, waarin verhaald
wordt van een zware aardbe-
Scene uit All that jazz
Bad News Bears to Japan
Amerikaanse komedie uit 1978
van John Berry met Tony
Curtis en Jackie Earle Healey.
Dit is de derde en laatste film
rond het honkbalteam dat
dankzij Walter Matthau en Ta-
tum O'Neal bekendheid kreeg.
Curtis speelt een kleine gok
ker die denkt geld te kunnen
verdienen met dit honkbal
team.
Duitsland 2, 15.20 uur.
Hotel
Amerikaanse speelfilm uit
1967. Rod Taylor, Catherine
Spaak Karl Malden en Melvyn
Douglas spelen de hoofdrollen
in dit door Richard Quine ver
filmde verhaal van Arthur
Hailey. Vooral memorabel
vanwege het spel van Melvyn
Douglas.
BBC 1, 16.00 uur.
Das Dreimaderlhaus
Oostenrijkse muziekfilm uit
1958 van Ernst Marischka met
Karlheinz Böhm, Gusiav
Knuth en Magda Schneider.
Omlijst door de muziek van
Beethoven en Schubert wordt
het levensverhaal vertelt van
de jonge componist Franz
Schubert in het Wenen van
vlak na de Napoleontische
oorlogen.
Duitsland 2, 20.15 uur.
Tiempo de morir
Colombiaanse speelfilm uit
1984 van Jorge Ali Triani rflet
Maria Eugenia Davila en Gus-
tave Angarita. Het is de derde
en laatse film in een korte
reeks Zuidamerikaanse films.
Deze film is gebaseerd op het
boek 'Kroniek van een aange
kondigde dood' van Gabriel
Garcia marquez. Een man
keert na achttien jaar gevan
genisstraf terug in zijn dorp.
De zonen van zijn slachtoffer
zinnen op wraak.
Nederland 2, 22.07 uur.
Tre fratelli
Italiaans/Franse speelfilm uit
1980 van Francesco Rosi met
Philippe Noiret, Michele Placi-
do, Vittorio Mezzogiorno en
Charles Vanel. Na de dood
geboortedorp.
Duitsland 2, 23.05 i
van hun moeder ontmoeten
drie broers, die kwa karakter
zeer verschillen, elkaar in hun
geboortedorp
uur.
Jabberwocky
Het team van Monty Python
tekent voor de prod uk tie van
deze Engelse klucht uit 1977.
Onder regie van Terry Gilli
am beleven Michael Palin,
Max Wall. Deborah Fallender
en John le Mesurier absurde
avonturen in de middeleeu-
BBC 2, 23.15 uur.
TWEEDE
PINKSTERDAG
Ich bei Tag und du bei
Nacht
Duitse komediefilm uit 1932
van Ludwig Berger met Willy
Fritsch en Kathe von Nagy.
Een huurkamer wordt gedeeld
door een manicure en een kel
ner. Hij slaapt er overdag, zij 's
nachts. Als ze elkaar ontmoe
ten, worden ze verliefd, maar
weten niet dat ze hetzelfde bed
beslapen.
Duitsland 2, 10.05 uur
It's always fair weather
Amerikaanse muziekfilm uit
1955 van Gene Kelly en Stan
ley Donen met Gene Kelly,
Dan Dailey en Cyd Charisse.
Tien jaar na de tweede we
reldoorlog ontmoeten drie
dienstmakkers elkaar weer. Ze
komen tot de ontdekking dat
ze niets meer met elkaar ge
meen hebben.
Duitsland 1, 15.35 uur
Liebe, Jazz und Übermut
Duitse muziekfilm uit 1957
van Erik Ode met Peter
Alexander, bi bi Jotfns, Grete
Weiser en Rudolf Platte. Deze
film behoort tot het genre
schlagerfilms. Muziek staat
hierin centraal. Het verhaaltje
is slechts bijzaak.
Duitsland 2, 15.40 uur
Cadaveri eccelenti
Frans/Italiaanse speelfilm van
Fransesco Rossi uit 1976 met
FOTO: PR
Lino Ventura, Charles Vanel.
Max von Sydow, Fernando
Rey e.a. Politie-inspecteur on
derzoekt reeks moorden op
vooraanstaande rechters. Hij
verdenkt in eerste instantie de
maffia, later een onschuldige
verdachte en komt terecht bij
een extremistisch complot, dat
de moorden heeft gepleegd
met de bedoeling de schuld la
ter naar linkse activisten te
schuiven.
RTBF1. 20.05 uur
Clockwise
Engelse speelfilm uit 1985 van
Christopher Morahan met
John Cleese. Penelope Wilton,
Alison Steadman, Stephen
More en Sharon Maidon. John
Cleese speelt in deze film een
buitengewoon zenuwachtige
hoofdonderwijzer die altijd
bang is te laat te komen.
Nederland 1, 20.16 uur
Hotline
Geheime agenten proberen op
de hot line tussen het Kremlin
en het Witte Huis te komen en
zo een internationale crisis te
veroorzaken. De belangrijkste
rollen in deze Amerikaanse
rolprent uit 1969 worden ver
tolkt door Charles Boyer. Ro
bert Taylor en George Chaki-
ns. Regie Etienne Perrier
BBC 2, 22.00 uur.
The barefoot contessa
A m eri kaan se speelfilm uit
1954 van Joseph L. Mankie-
wicz met A va Gardner.
Humphrey Bogart en Edmond
O'Brien. Een danseres in twee
derangs nachtlokalen wordt
dankzij een regisseur een grote
ster. Door met een Italiaanse
graaf te trouwen hoopt ze ook
in haar privéleven gelukkig te
worden
Duitsland 1, 22.45 uur
System ohne Schatten
Duitse film uit 1983 van Ru-
dolf Thome met Bruno Ganz,
Dominique Laffin en Hanns
Zischler. Centraal staat een in
zichzelf gekeerde computer
specialist die zich door een
verleidelijke Franse actrice en
een vriendin van haar laat
overhalen om een computer
van een bank te kraken.
Duitsland 2, 23.10 uur
ERSUM - De terugblik
bezetting van het Maag-
Ai is in mei 1969 door Am-
)n Jmse studenten had een
ierk-uitzending van de
I van 25 minuten moeten
jr,(?n. Onder de titel „Tus-
ttmantiek en rede" kwam
t zoveel materiaal los, dat
iwffluur ontoereikend bleek.
^programma liep uit tot
'Tg minuten en wordt
ög uitgezonden op Neder-
-B om 21.30 uur. Dit bleek
fekort. Er bleven tal van
jn liggen, althans ant-
ien daarop.
)everre kreeg de door de
hten gewenste democra-
k het universitaire reilen
Tjlen gestalte op een wijze
lot op de huidige dag
paar is? Verbeterde de
^4teit van het universitaire
[wijs erdoor of had dit er
,dspnder te lijden?
f<.B> toenmalige onderwijsmi-
.5 r Veringa, thans lid van
-aad van State, verschijnt
r-fe'd en laat zich tamelijk
J3$istisch uit over de ont
gingen na deze studente-
|and. Toch hebben zijn
Ien daarop gevolgde wet,
Sn de universitaire struc-
werd geregeld, veel weg
van het compromismodel. De
studenten kregen hun eis niet
ingewilligd tot volledig meebe
stuur, dat bijna leek op zelfbe
stuur, terwijl de professoren
nadien bleven_ klagen over de
onwerkbaarheid bij het sa
menstellen van het studiepak
ket en het geven van lessen.
De studenten hadden trou
wens het liefst hun eigen stu
diepakketten gemaakt.
Een en ander heeft na de be
ëindiging van de bezetting ge
leid tot veel en langdurig ver
gaderen en tot een vermin
derd aanbod van colleges, om
dat de professoren dat niet
meer zo zagen zitten.
BARRICADEN
Als gezegd, hierover treft men
in deze documentaire terug
blik weinig aan. Het lijkt ei
genlijk meer begonnen om de
schets van een beeld van op
standige studenten, de geest
van die tijd toen de verbeel
ding aan de macht heette te
komen.
Van de vele studenten, die
toen op de barricaden stonden,
worden er twee sprekend op
gevoerd, t.w. Constant Vecht,
thans directeur van de Groene
Amsterdammer, en Bertus
Hendriks, momenteel hoofd
van de Arabische afdeling van
de Wereldomroep. Als hun te
genspeler van destijds fun
geert oud-minister Veringa.
De Amsterdamse bezetting
stond niet op zich. Er ging een
jaar eerder in Parijs een grote
studentenrevolte aan vooraf
en in Tilburg en Nijmegen wa
ren de studenten ook al in het
geweer gekomen. Rivaliseren
de geldingsdrang heeft in Am
sterdam niet helemaal ontbro
ken.
In mei 1969 kwam het ervan.
Het Maagdenhuis, waar het
universitaire bestuur zetelde,
gold in de ogen van studenten
als een burcht van het regen
tendom. In de toenmalige be-
stuursopzet van de Amster-
darpse Gemeente-Universiteit
fungeerde de burgemeester
zelfs als de hoogste autoriteit,
de „baas van het Maagden
huis", dat zijn naam ontleende
aan zijn vroegere functie, te
huis voor weesmeisjes. De bur
gemeester op die stoel werd
door de studenten ervaren als
een „vreemd element" in de
bestuursopzet. Als hoofd te
vens van de politie kon de
burgemeester dit persoonlijke
gezag bevestigen door de poli
tie tegen de studenten in te
zetten c.q. op te zetten. In die
dagen ging het dan ook hard
tegen hard, toen het Maagden
huis meer leek op een beleger
de vesting, waar de revolte
rende studenten tenslotte „aan
kop en kont" naar buiten wer
den gedragen.
De studenten eisten inspraak
in alle zaken die de universi
teit betreffen. Rector-magnifi-
cus Belinfante vond dit een
loze kreet en stelde dat alles
moest blijven zoals het was.
Men krijgt uit deze documen
taire wel een beeld van de
spanningen in die dagen. Er
ontstond een ander studenten
dom. De kinderen van de ar
beiders drongen door tot de
universiteit en troffen daar
van oudsher de corpsballen.
De behoefte aan meer demo
cratie groeide van onderaf.
Net als in Parijs begonnen de
studenten de arbeiders te be
trekken bij hun revolte. De
honderden studenten in het
bezette Maagdenhuis zochten
contact met de buitenwereld
en bouwden achterom over
een steeg heen een wankele
verbinding met de buitenwe
reld. Vrijwillig verschenen la
ter bouwvakkers om een echte
luchtbrug aan te leggen. Dit
leidde tot een euforisch besef
van solidariteit tussen arbei
ders en studenten, arbeiders
die hun zonen en dochters
konden laten studeren, maar
dit wel met inspraak van hun
kinderen zelf. Dezen behoor
den tot de bezetters die stel
den: „Wij zitten hier om poli
tiek te bedrijven, om onze de
mocratische rechten gestalte te
geven". Op haar eentje de
monstreerde zelfs een vrouw
bij het Maagdenhuis, een moe
der van een van de bezetters.
Zij eiste veilig en wel haar
kind terug, niet belaagd door
de politie.
NOSTALGIE
In deze documentaire dringt
wat familiale nostalgie door als
Constant Vecht, een van de
makers van deze film, de rela
tie met zijn vader er bij haalt.
Zijn welgestelde vader, die zijn
zoon liever medicus of jurist
had zien worden dan socio
loog. begint in hem een com
munist te zien vanwege diens
opstandigheid tegen het gezag
Een persoonlijke noot is nooit
weg, maar we hadden hier lie
ver een arbeideristische vader
gezien die het opnam voor zijn
zoon. Dit zou meer in overeen
stemming geweest zijn met de
geest van de revolte en nau
wer aangesloten hebben bij de
eis van de moeder dat haar
kind geen haarbreed zou wor
den gekrenkt.
In het Maagdenhuis zelf werd
druk -vergaderd over de voor
stellen waarvan door de stu
denten inwilliging werd geëist
ten overstaan van de autoritei
ten. Er werden ook drukwer
ken vervaardigd, die bij armen
vol uit het raam werden ge
smeten.
FOTO: ANP
Op straat kwam het tot char
ges van de politie tegen de stu
denten. Verwoede gevechten
met traangas en rake klappen
met de wapenstok. Aldus ma
nifesteerde zich het wettelijk
gezag volgens een wet die op
de helling stond. Maar dit ge
zag stond in zijn denktrant te
genover studenten die „door
hun radicale inzet bewezen
over een communistische geest
te beschikken". Daarom dien
den de straten te worden
schoon geveegd. Het gezongen
antwoord van de studenten:
„We shall overcome".
TON OLIEMULLER
