Berliner Philharmoniker: stem
van het orkest doorslaggevend
55055
w
Einde aan verlaging
onroerend- goedbelastingi
OPZOEKKAAR
DE KRANT KÓMT
OVERAL.
IBJECTEN
Op zoek naar man die Von Karajan opvolgt
DIE
OUWE
FIETS
VAN U
is
OFFICE
CENTRE
NOORDWIJK
■S^SIITHOFF PERS
'1
Omwonenden protesteren
tegen bouw van garages
Bezwaren tegen parkeerterrein vrachtwagens
KUNST
EcidócSoiwcmt
ZATERDAG 6 MEI 1989 PAGI
CU1
BERLIJN Een memorabe
le dag in de geschiedenis van
de Berliner Philharmoniker:
op 24 april 1989 beëindigde
Herbert von Karajan na 34
jaar zijn contract als muziek
directeur met het orkest. Om
gezondheidsredenen wordt
gezegd. Maar er zijn ook an
dere oorzaken.
Von Karajan wilde maar zes
concerten per jaar meer met
het orkest, en daar was de
Berliner niet mee gediend.
Verder zijn er nog allerlei
redenen die niet openbaar
zijn gemaakt. Von Karajan
was benoemd tot dirigent
voor het leven. Bijgevolg
pleegde hij contractbreuk, en
dat zou kunnen zorgen voor
heel wat juridisch heen en
weer gepraat.
De vraag naar zijn opvolger
maakt velen nieuwsgierig,
maar niemand heeft een pas
klaar antwoord. De naam Ja
mes Levine wordt soms ge
noemd als grote kanshebber,
terwijl sommigen er aan
twijfelen of er iemand zal be
noemd worden voor Von
Karajan definitief het con
certpodium verlaat. Von Ka
rajan zei zelf: „Besprekingen
over mijn opvolging kunnen
pas ingaan de dag na mijn
dood". Het is zo dat al zijn
concerten met de Berliner
Philharmoniker, gepland
voor de rest van 1989, afge
last worden.
Maar dat betekent niet dat
Herbert von Karajan de diri
geerstok aan de muur hangt.
De maestro zal nooit meer
voor de Berliner staan, maar
hij musiceert ondertussen
verder met de Wiener Phil
harmoniker. Ook zijn con
tract met Deutsche Gram-
maphon blijft bestaan. Met
ide Wieners nam hij nog
Bruckners zevende symfonie
op. Andere opnamen volgen.
Met de Berliner Philharmo
niker zijn nog twee opnamen
te verwachten. Ze werden
ingeblikt vóór de breuk en
wachten op publikatie. Het
gaat om de derde en vierde
symfonie van Brahms en het
eerste klavierconcerto van
Tsjaikowski. Deze laatste op
name, met als solist Yevgeny
Kissin, is de allerlaatste van
de indrukwekkende reeks
met het Berlijnse orkest. Een
object voor verzamelaars
heet dat.
BERLIJN De geschie
denis van de Berliner
Philharmoniker begon zo
als de samenwerking met
Von Karajan eindigde:
een conflict met de diri
gent. Dat was in de lente
van 1882, met de toen in
Berlijn zeer populaire
Benjamin Bilse. De man
betaalde de door dagelijk
se arbeid vermoeide musi
ci slecht. Voor een trein
reis naar Polen moesten
de musici met een vierde
klascoupé genoegen ne
men.
Ontevredenheid alom en de 54
musici namen op eigen risico
hun lot in eigen handen. Ze
werden nog korte tijd 'ex-or
kest van Bilse' genoemd, maar
kozen nadien zelf een naam:
Filharmonisch Orkest van
Berlijn. Toen kon niemand de
gevolgen van deze gebeurtenis
overzien. Het orkest moest
tientallen jaren alle mogelijke
voorstellen aanvaarden om in
leven te blijven. Meer dan
eens stonden ze op de rand
van een bankroet.
Vanaf 1951 werd de Berliner
Philharmoniker administratief
aan de stad Berlijn gebonden
ën de toekomst op financieel
gebied verzekerd. Het orkest
krijgt nu een jaarlijkse subsi
die van ongeveer 19 miljoen
Duitse Mark. Maar al zijn de
musici van de Berliner Phil
harmoniker nu in zekere zin
ambtenaren, de zin voor auto
nomie die aan de basis lag van
hun ontstaan wisten ze te be
waren.
De stem van de musici is bepa
lend voor de keuze van vaste
dirigent en intendant. Ook bij
alle andere problemen van ad
ministratieve of artistieke aard
is de stem van het orkest door
slaggevend. Alleen het orkest
is bevoegd om een nieuwe mu
sicus al dan niet in zijn gelede
ren op te nemen. Wat bijvoor
beeld geleid heeft tot proble
men met Von Karajan die de
klarinettiste Sabine Meyer in
het orkest wilde hebben.
Het orkest beslist echter en
woont quasi voltallig het toela
tingsexamen bij. Slaagt de
kandidaat, dan krijgt hij of zij
een proefcontract van één jaar.
De 'ouden' observeren nauw
keurig de nieuweling en wan
neer die bewijst thuis te horen
in het orkest, volgt een blij
vende verbintenis. Maar
slechts weinigen doorstaan de
proeven
De Berliner Philharmoniker
heeft het geluk gehad om
reeds als jong orkest een
beroep te kunnen doen op de
eerste dirigent in de moderne
betekenis van het woord: Hans
von BUlow. Hij was de eerste
in Berlijn die bijvoorbeeld het
publiek verbood om tijdens
een concert bier te drinken of
taartjes te eten. Hij was een
eerste echte vedette met de di
rigeerstok. Die liet hij zich
aanreiken op een zilveren
schotel. Hij droeg steeds witte
handschoenen bij het dirige
ren, maar bij het tweede deel
uit Beethovens derde symfo
nie, de Marcia Funèbre, droeg
hij zwarte.
Hans von Biilow werkte
slechts vijf jaar in Berlijn,
maar dat was voldoende om
het orkest de karakteristieken
mee te geven die generatie na
generatie •'bewaard bleven.
Ook vandaag nog.
Andere grootheden zoals Her
mann Levi, Hans Richter, Fe
lix Mottl, Felix von Weingart-
ner en Ernst von Schuch
zwaaiden de scepter. Dirige
rende componisten zoals
Brahms, Grieg, Tsjaikowski en
componerende dirigenten zoals
Richard Strauss, Mahler en
Pfitzner hebben met de Berli-
ners gewerkt.
In" 1895 werd Arthur Nikisch
chef-dirigent. Hij had reeds
enkele jaren het Boston Sym
phony Orchestra, ongeveer
even oud als de Berliner Phil
harmoniker, geleid en was be
roemd om zijn werk met het
Gewandhausorchester Leipzig.
Nikisch zou 27 jaar bij de Ber-
liners blijven. Iets wat nog
nooit gebeurd was. Bij geen
enkel orkest, waar ook te. we
reld. Ook zijn opvolgers, Wil
helm Furtwangler en Herbert
von Karajan, bleven langer
dan een kwart eeuw verbon
den met het orkest.
Furtwangler leidde de Berli
ner Philharmoniker van 1922
tot 1954 met een onderbreking
van enkele jaren tijdens de
Tweede Wereldoorlog. Toen
nam Sergiu Celibidache het
roer over. Met Furtwangler
boekten de Berliners enorm
veel succes.
Verschillende historische op
namen vormen daarvan een
levend, bewijs. Maar ook Bru
no Walter, Erich Kleiber, Otto
Klemperer en Fritz Busch wis
ten als gastdirigent de faam
van dé Berliners aan hun ei
gen beroemdheid te binden.
Vanaf de jaren dertig traden
Eugen Jochum en Karl Böhm
toe tot de prestigieuze rij. Fe-
renc Fricsay en Rafaël Kube-
lik volgden. Vandaag behoren
Abbado, Barenboim, Maazel,
Mehta, Ozawa, Kleiber en By-
chkov tot de gelukkigen die
het orkest 'mogen' dirigeren.
Herbert von Karajan blijft
sinds zijn benoeming op 5 april
1955, precies op zijn 47e ver
jaardag, tot de recente breuk
onverbrekelijk met de Berli
ners verbonden. In 1938 diri
geerde hij hen voor het eerst
in werken van Mozart,
Brahms en Ravel.
Van toen af koesterde Von
Karajan de ambitie om de vas
te dirigent te worden. Zijn
kwaliteiten als dirigent raak
ten vlug bekend, maar niet ie
dereen was het er mee eens.
Zo woonde Otto Klemperer
eens een concert met Von Ka
rajan bij. Terwijl hij luidruch
tig zijn plaats innam gromde
hij: „Eens zien wat de kerel
kan..." Tijdens de uitvoering
kon Klemperers onmiddellijke
omgeving het oordeel van de
maestro duidelijk horen: „Af
schuwelijk, afschuwelijk, een
drekdirigent!" Tegenover Lo-
rin Maazel drukte Klemperer
zich iets beleefder uit: „U bent
zeer begaafd, maar u doet alles
verkeerd!"
Alexander Rahbari, gewezen
assistent van Von Karajan en
sinds vorig jaar chef-dirigent
van het BRT-Filharmonisch
Orkest, laat het cynisme voor
wat het is: „Herbert von Kara
jan is een persoonlijkheid die
men slechts éénmaal tegen
komt. Het Karajan-tijdperk is
iets wat nooit meer terugkomt.
Het is zoals met Napoleon of
Churchill: het zijn sterke per
soonlijkheden die men niet
kan vergelijken met anderen.
Von Karajan heeft voor diri
genten uit deze tijd veel ge
daan. Hij heeft het prestige
van het dirigeren voor een
brede massa op hoger niveau
gebracht".
„Ja, dat heeft ook te maken
met de tijd. De opnametech
niek is samen met Von Kara
jan gegroeid en hij heeft er op
juiste wijze gebruik van ge
maakt. Von Karajan is een
Von Karajan: Besprekingen over
veelzijdig iemand. Het heeft
me eerlijk gezegd steeds ge
stoord dat men mij als be
schermeling van Von Karajan
bestempelde, maar hij heeft
me veel geholpen. Niet zozeer
bij concerten, maar bijvoor
beeld toen de Nürenburger
mijn opvolging kunnen pas ingaan de dag na mijn dood q^a;
F0'ien
Symphoniker mij als chef-diri
gent wou aannemen zeihij:
„Neen, zo kom je niet ver. Een
orkest hebben is niet noodza
kelijk. Dirigeer overal". Hij
had gelijk. Met de Berliners
heb ik viermaal gewerkt, tel
kens in een reeks van drie of
vier concerten. Met vei
ces Het is een wonderba-
orkest. Maar ik moet ze
er zijn nog veel goede
op de wereld. Slechte orl
zijn er niet. Alleen sleci
rigenten".
ANDRÉ DE GRC
"1
orl
■lechbe
MISSCHIEN
WEL
5 TIENTJES
WAARD
Giro
Astma Fonds
KOLLEKTE 8-14 ME!
MET DE WENSEN VAN
DE MODERNE ONDERNEMER HEBBEN
WIJ REKENING GEHOUDEN, ZOALS:
- Indelingsefficiëncy
- Multifunctionele gebruiksdoeleinden
- Eigen identiteit
- Luxe afwerking
- Hoogwaardige uitstraling
en vele andere wensen.
IN UNITS VANAF 90 m2, kantoorruimte,
showroom, managemenslruimte, etc.
VOOR DE HUURPRIJS VAN 195,- PER M2
PER JAAR EXCL. B T W
Oplevering gepland 3e kwartaal 1990.
Jftr.
Goed nieuws voor (asp.)
kampeerders en watersporters.
Op de vrijdagen
12/5, 19/5, 26/5, 2/6, 9/6 wordt
extra aandacht besteed aan de rubriek
CARAVANS/WATERSPORT.
Geadverteerd kan worden tegen het voordelige
'Kleintje, klein gezet tarief', waarbij in de tekst één
woord EXTRA VET (12 punts) mag worden vermeld.
Bij 3x plaatsen hoeft maar voor 2x te worden
betaald. (Tussentijds annuleren is dan niet mogelijk).
De advertenties worden geplaatst onder een speciale
kop.
De tekst dient uiterlijk de woensdag vóór plaatsing
vóór 13.00 uur in ons bezit te zijn.
Met uw advertentie bereikt u 405.400 kostwinners en
partners")
TELEFOON 070 - 950 304
Bereik per gemiddeld nummer Sljthoff Pers combinatie
(Haagsche Courant/ Het Binnenhof. Goudsche Courant,
en de Leidse Courant).
Bron: Summo Scanner.
Te pacht of le koop
nieuw te openen snackbar
in het centrum van Den Haag.
Bellen voor afspraak 079-
168020.
Wie wil met mij een legaal loog-
bedrijf starten, voor part. en
handel. Heb zelf een antiekzaak
in Leiden en een zeer goed in
koopadres. Discretie verzekerd.
Br. o. nr. SP 49200 bur. bl.
compl. slagerij
Tel. 070-809360.
T.k. riant gelegen RECREATIE
BUNGALOW (hout). In polder
Leiden. Tel. 070-455830.
Luxe zomerhuis op 600 m2,
zeer goede locatie aan de
KAGERPLASSEN, 2 slaapka
mers, badkamer, eig. haven
voor 3 boten, vr.pr.
185.000.-. Tel. 02503-
15575.
Weg. omstandigheden prachtig
houten CHALET, geh. compleet
ingericht, met zonnige tuin en
berging, aangesloten op alle
voorzieningen aan vaar- en vis
water 27.500.-. Tel. 01827-
5761 b.g.g. 4041.
I BEDRIJFSOBJEKTEN
Te huur
Kantoorruimte 85 m2
op 1e verd. 14.000,- per jaar
incl. water en verwarming
Steenstr. 33 A, Leiden
Inl. tel. 01712-8465
071-132772
T.h. representatieve kantoor
ruimte, 2x70 m2, kosten plm.
2000.- p.m. Evt. gemeub. Tel.
070-238405.
Brc
WARM.OND De tijdelij
ke verlaging van de tarie
ven van de onroerend-
goedbelasting (ogb) wordt
met ingang van 1990 on
gedaan gemaakt. Dat is
het voorstel van het colle
ge van burgemeester en
wethouders van War
mond, dat binnenkort
wordt aangeboden aan de
gemeenteraad.
Het op peil brengen van de
ogb is een van de maatregelen
die B en W willen nemen om
de voorjaarsnota voor 1990
rond te krijgen. Het college
vindt dit nodig, ondanks de
verwachting dat de gemeente
rekening over 1988 een over
schot van tussen de twee en de
tweeëneenhalve ton laat zien.
In een brief met uitgangspun
ten voor de begroting van vol
gend jaar toont het college zich
redelijk tevreden over de fi
nanciële positie van de ge
meente Warmond De begro
ting van dit jaar is op enkele
punten wel bijgesteld, maar de
plussen en minnen vallen
goeddeels tegen elkaar weg.
De uitbreiding van het aantal
standplaatsen op de campings
in het Lage Land levert de ge
meente volgend jaar al een be
lastingextraatje op van 25.000
gulden. In de volgende jaren
zal dat bedrag waarschijnlijk
het dubbele zijn.
Onderwijs een dienst te kun
nen bewijzen met een dou
ceurtje. Dat dankt de minister
dan gedeeltelijk aan het ondui
delijke systeem van rijksver
goedingen voor het onderwijs.
B en W klagen in hun brief
over de onjuiste gegevensbe
standen die het ministerie
hanteert. Bovendien zouden
doorgegeven veranderingen
niet goed worden verwerkt
Een en ander heeft er in War
mond toe geleid dat er te
vroeg vergoedingen zijn ont
vangen voor plannen die pas
later zijn gerealiseerd. In de
gemeentekas zou ongeveer een
half miljoen gulden te veel lig
gen. Burgemeester en wethou-
ders stellen in hun brief op
korte termijn duidelijkheid te
wensen. Als het ministerie
iBro
Vol
daar niet voor zorgt, i
Warmond zelf een gesP«zoe]
seerd bureau in de arm o
te rekenen wat Deetman
krijgt. fe
Grote veranderingen zl^0(
begroting voor 1990 over P
niet te zien geven. Ongeil,,
zijn B en W wel met de ie
ging van de provinciale
ring voor de stads- en dj^1
vernieuwing, die van 10 .ol^
wordt teruggebracht
91.000 gulden. „De aangfj"
digde verlaging is weer
van de zegeningen val J
overheveling van taken—
het rijk naar de gemee|" f
Eerst wordt de taak m(
beperkte som geld overj_
gen en vervolgens wort
uitkering afgebouwd", zo,
B en W boos weten.
ei*-"
""1
LISSE Drie omwonen
den protesteren tegen de
bouw van negen garages
door bouwbedrijf Hors
man Co b.v. bij de
Heereweg 264. Zij willen
niet dat voor de bouw van
de garages bomen worden
gekapt, vrezen verlies van
privacy en een waardeda
ling van hun woning. De
bezwaren worden aan
staande maandag bespro
ken tijdens de commissie
ruimtelijke ordening.
Volgens C. Ruwaard zal na de
bouw van de garages in het
weekeinde en tijdens de avon
den gesleuteld worden aan de
auto's. Daarnaast zal het aan-
en afrijden van de wagens en
het open- en dichtklappen van
de garagedeuren en autopor
tieren voor overlast zorgen.
Ruwaard protesteert verder
tegen de hoogte van de gara
ges waardoor zijn tuin „het
aanzien krijgt van een binnen
plaats van een gevangenis".
Ook het kappen van kastanjes
vindt hij een slechte zaak
want die zorgen nu voor pri
vacy in zijn tuin. Tenslotte
wijst hij op de mogelijke scha
de aan zijn huis als er op korte
afstand gebouwd wordt. G.
van de Wetering wijst in zijn
bezwaarschrift op de uitlaat
gassen waar hij nu aan de ach
terkant van de woning last
van krijgt. Bovendien kan hij
anderhalve tot twee meter
tuin niet meer gebruiken voor
het planten van monsters voor
zijn klanten. De bouw van de
garages zorgt immers voor te
veel schaduw. Omwonende H.
van der Eerden heeft groten
deels dezelfde bezwaren als de
anderen. Verder is hij boos
over het feit dat hij enige tijd
geleden geen toestemming
kreeg voor de bouw van een
garage naast zijn woning ter
wijl Horstman Co wel mag
bouwen.
Foreholte speel
Europees handig.
LEIDEN De dames va
tateam-Foreholte spelen
gend jaar Europees har
Dat is het gevolg van de, BI
bekerwinst die de dame|za]
Zeeman-SEW boekten b
Haagse Fototechniek 8°
Het betrof een halve flRO
wedstrijd in de strijd oivl
nationale beker. ForePa
treft nu SEW in de eindjhe
Doordat SEW al landski^
oen is, neemt de Voorh
ploeg ongeacht de uitslajslc
de finale, volgend jaar va
aan de Europese Cup vodVO
kerwinnaars. jtej
GRATIS ELKE WOENSDAG DE 1 z
&ev
Iha
BIJLAGE Bil UW KRANT MET H(
INFORMATIE OVER FILMS.MUZII Rr
THEATER. RECREATIE,EXPOSITlj
EN EEN COMPLETE AGENDA °P
Be
'VI
VALKENBURG De
aanleg van een vrachtwa
genparkeerterrein tussen
de Torenvlietslaan, de To-
renvlietswatering en de in
aanleg zijnde provinciale
weg S4 moet niet door
gaan. De ruimte moet be
stemd worden voor de
glastuinbouw. Dat vindt
de Agrarische Structuur
commissie bollenstreek-
Rijnsburg .o.. De commis
sie wordt gesteund door
de CBTB afdeling Val
kenburg, Katwijk en Lei
den.
De beide organisaties wijzen
het college van Valkenburg op
het tekort aan grond voor de
glastuinbouw in de regio. Als
er nu extra ruimte beschik
baar komt dan moet dat voor
de agrarische sector, die door
de aanleg van de S4 is aange
tast, worden bestemd. Verder
levert een parkeerterrein voor
vrachtwagens overlast op voor
de bedrijven uit de directe om
geving. Warmdraaiende moto
ren veroorzaken geluid- en
stankhinder en vervuiling.
Ook zou er gevaar kunnen
ontstaan als er auto's worden
geparkeerd met gevaarlijke
stoffen. Beide organisaties zet
ten verder vraagtekens bij de
VI
noodzaak van een vracl ha
genparkeerterrein in Vallej
burg. De firma's G.W. eri da
Slootweg protesteren evert op
tegen de aanleg van ze
vrachtwagenparkeerterrei m,
Zij zijn bang dat door het de
ken van olie het water be
sloot, dat zij gebruiken als na
water, wordt vervuild, co
vrezen zij door de geparkrt R<
wagens minder licht inl dc
kassen te krijgen, wat siert sp
voor de chrysantenteelt. te
NATIONAAL
REVALIDATIE
FONDS
Postbus 323
3500 AH UTRECHT
Tel 030 331165