e leeuw laat zntanden
ien, maar hij brult niet
tlf
Zelfdoding als sociaal probleem
Tweede Kamer wil
welzijnswet voor
Sieren aanscherpen
Anne Frankhuis aangepast
aan stroom van bezoekers
Zwervers steeds
vaker psychotisch
"1NNENLAND
CcidócSouiant
WOENSDAG 26 APRIL 1989 PAGINA 3
emeentesecretarissen
illen ook meer geld
:N HAAG Na onder anderen de
litie-ambtenaren en verpleegkundi-
n willen nu ook de gemeentesecreta-
geld. Gisteren kwam de Ne-
rlandse bond van Gemeente-ambte-
(NBGA) met een keiharde loon-
n procent méér voor alle gemeen-
ecretarissen. Volgens de NBGA be-
jat al geruime tijd ontevredenheid
er de beloning. Tot dusverre hebben
een functionarissen die werken bij
kleine gemeenten (tot 2000 ïnwo-
Europfrs) recht op een toeslag van tien pro-
ut Naast de mogelijkheid van een
-procentspremie moet de beloning
gemeenten tussen de 2 000 en 100.000
woners beter worden afgestemd op de
'aarte van de functie, aldus de NBGA
O komi
vaarop
it vastg'('
groot d
a n
gesel
Jarige
kroonprins
Prins Willem-
Alexander viert
morgen zijn
verjaardag. De
kroonprins
wordt 22 jaar
oud.
foto: anp
Tv-uitzending over joden
schokt veel Winschoters
WINSCHOTEN De dinsdag door de KRO uitgezonden tv-
film 'Navertelling' van Ad Zonneveld over hoe het de joodse
bevolking van Winschoten in de Tweede Wereldoorlog ver
ging, heeft de gemoederen in die plaats danig in beroering ge
bracht Het feit dat in de documentaire vooral naar voren
kwam dat de bevolking weinig gedaan heeft om joden te hel
pen, heeft bij een aantal Winschoters kwaad bloed gezet. „Het
is natuurlijk wel waar dat er veel NSB'ers gewoond hebben,
maar ik protesteer ertegen dat jullie alleen het negatieve in
beeld hebben gebracht. Jullie hebben niet de mensen aan het
woord gelaten die wél onderduikers hebben geholpen. Daar
zijn zelfs mensen voor gestorven", aldus een inwoonster in een
brief aan de KRO. Burgemeester Postma beschouwt de film
geenszins als een aanval op de Winschoter -bevolking. „Die
houding was niet specifiek voor Winschoten, maar exempla
risch voor wat overal in Nederland gebeurde. Alleen omdat de
film in Winschoten opgenomen is, komt het dichterbij".
Harry van den Bergh
mogelijk voorzitter VVN
DEN HAAG Het voormalige
PvdA-kamerlid Harry van den
Bergh (47) is door het hoofdbestuur
van Veilig Verkeer Nederland
(VVN) voorgedragen als nieuwe
voorzitter van deze organisatie. De
vacature ontstaat in juni als de hui
dige VVN-voorzitter ir. J.A. Wes
terhof met vut gaat. Van den Bergh
bedankte in 1987 voor het lidmaat
schap van de Tweede Kamer nadat
hij in opspraak was gekomen door
vermeende onoirbare speculaties
met Fokker-aandelen, een handel
wijze die overigens nooit is bewe
zen. Sinds zijn aftreden vervulde
Van den Bergh enkele adviserende
functies, onder meer bij het elektro
nicabedrijf Alcatel.
400 miljoen van Lubbers
betrokken bij najaarsoverleg
DEN HAAG De 400 miljoen gulden die premier Lubbers had
willen uittrekken voor een inkomensverbetering van één procent
voor ambtenaren en minima, per 1 januari aanstaande, blijft voorlo
pig gereserveerd. In kringen rond het kabinet spreekt men de ver
wachting uit dat het bedrag alsnog zal worden ingebracht in het
najaarsoverleg met werkgevers en vakbeweging. Nu al weggeven
heeft volgens een zegsman weinig zin. Het effect van de 1%-verho-
ging is vele malen groter als het pas in het najaar, aan de vooravond
van de cao-onderhandelingen in het bedrijfsleven (en aan de voora
vond van de verkiezingen), wordt gepresenteerd. De vakcentrales
CNV en FNV hebben herhaaldelijk een verhoging van de uitkerin
gen en ambtenarensalarissen bepleit. De verhoging van één procent
is bovendien noodzakelijk om de ongelijke inkomensverdeling die
ontstaat als gevolg van de belastingvereenvoudiging per 1 januari,
aan de onderkant van het loongebouw wat te verzachten. Met het
optrekken van de ambtenarensalarissen had Lubbers bovendien
deels tegemoet willen komen aan looneisen van werknemers in de
collectieve sector. Minister Ruding voelde daar echter weinig voor.
an haa]
en Sto|
shingti
ijn teg<
iet Oos
iiets
Vant d;
üns gel
t Euro)
■ijl op
tegischl
Vervolg van de voorpagina)
ENEN Zodra Hans
'iegel de zaal van het
igrescentrum in Ouwe-
ids Dierenpark binnen-
imt, op een steenworp
,n de Grebbeberg in
enen, krijgt hij een
lande ovatie. De 47-jari-
commissaris van de ko-
igin in Friesland heeft
in nog geen woord ge-
[gd. Als het applaus van
vierhonderd VVD'ers
verstomd, begint Wiegel
een speech die voor
doen opvallend wei-'
ig populistische trekjes
vat. Slechts nu en dan
roorlooft hij zich ëen
'oordspeling of een ironi-
:he opmerking die doet-
inken aan de Wiegel die
de jaren zeventig de
D aanvoerde.
iteraard begint Wiegel het
de twee kabinetten-
ibbers uitvoerig te prijzen,
ij kan het echter niet laten
Jt Nationaal Milieubeleids-
dat officieel niet eens is
^tgebracht, af te kraken. Ook
'•eft hij- premier Lubbers, die
Hans Wiegel. foto: anp
toch een „pienter politicus" is,
een veeg uit de pan. Lubbers
moet goed weten dat lasten
verzwaring uit den boze is.
En indirect valt Wiegel ook
fractieleider Voorhoeve aan.
„De VVD moet niet naar links
schuiven", houdt Wiegel de
zaal voor. „De verschillen met
CDA en PvdA, die de laatste
jaren juist in onze richting zijn
gegaan, worden daardoor klei
ner Dat dient de politieke dui
delijkheid niet. Bovendien
scheppen we dan ruimte voor
een partij ter rechterzijde van
ons. Wij moeten uitgaan van
onze eigen kracht, wij moeten
ferm zijn. We moeten met een
helder programma komen en
ons pas na de verkiezingen
van 1990 bereid tonen tot het
sluiten van compromissen"
Behoefte
Dat is de taal waaraan de
VVD'ers behoefte hebben.
Lang hebben zij naar deze
avond uitgekeken. Wiegel
heeft eind maart weliswaar in
Limburg een politieke toe
spraak gehouden. Maar deze
keer is het, gezien de spanning
in de coalitie over het finan
ciële beleid van het rijk in en
na 1990, veel belangrijker.
Hierna zal Wiegel voorlopig
niets meer zeggen over de lan
delijke politiek. Veel VVD'ers
hebben genoeg van de voor
zichtige taal van de huidige
fractievoorzitter Voorhoeve en
willen vuurwerk. Lubbers
moet maar eens flink worden
geschoren.
Wiegel, de „leeuw" van de
VVD, laat wel z'n tanden zien,
maar brult niet. Hij durft niet
hardop te zeggen dat de VVD-
bewindslieden zich met hand
en tand tegen het NMP dienen
te verzetten. Wel acht hij het
„niet ondenkbaar" dat er een
kabinetscrisis ontstaat als de
VVD zich tegen het NMP
blijft verzetten. Ook toont hij
zich uitermate teleurgesteld in
Lubbers' pogingen de defen
sie-uitgaven voortaan nog
maar met één in plaats van
twee procent te laten stijgen:
„Dat is nou het risico als je al
in je verkiezingsprogramma
water bij de wijn doet. Het is
een minpunt dat ons eigen
program de groei van de de
fensiebegroting afremt. Lub
bers heeft dit onmiddellijk in
geboekt als bezuiniging, waar
mee onze voortreffelijke mi
nister van defensie Bolkestein
voor het blok wordt gezet".
Huzarenstukje
Wiegel is bang dat Lubbers „in
het diepst van z'n gedachten"
aan het huzarenstukje denkt
van een coalitie met de PvdA.
Lubbers wil volgens Wiegel
best wel premier worden in
een CDA/'Pvd A-kabinet. „De
PvdA verkoopt al z'n ziel en
zaligheid, en dus zeker z'n
fractievoorzitter Kok, om te
kunnen regeren". Een home
risch gelach stijgt op uit het
publiek. Wiegel blijft stoïcijns
en zegt dat de VVD zich klaar
moet maken voor de verkie
zingsstrijd van volgend jaar.
„We moeten niet vriendelijk
praten tegen onze coalitiepart
ner. In de politiek worden
geen zoete broodjes gebak
ken". Fijntjes benadrukt Wie
gel dat Voorhoeve in een in
terview heeft bevestigd dat
het VVD-programma „cen
trum-rechts" is. Dat moet zo
blijven, vindt Wiegel. „Ons
programma vormt een uitste
kende basis voor de verkiezin
gen".
Ondanks zijn kritiek op Lub
bers komt Wiegel tot de slot
som dat de samenwerking tus
sen CDA en VVD moet wor
den voortgezet. „Zelden heb
ben regeringspartijen er beter
voorgestaan dan nu. De econo
mie en de werkgelegenheid
groeien, het financieringste
kort daalt en de kiezers heb
ben vertrouwen in de toe
komst".
Tot teleurstelling van een deel
van de aanwezigen kondigt
Wiegel niet zijn terugkeer in
de landelijke politiek aan. Het
werkelijke vuur spuwen, zoals
Wiegel in februari vorig jaar
deed tijdens een rede op de
veertigste verjaardag van de
VVD, blijft uit. Toen kreeg hij
21 ovaties. Nu, aan het slot van
zijn speech in Rhenen, krijgt
Wiegel geen staande ovatie,
maar een beleefd applaus,
VVD'ers waardig. De commis
saris der koningin aanvaardt
de terugreis naar Friesland.
Zijn gedachten zullen echter,
zeker nu de verkiezingen
dichterbij komen, steeds vaker
in „Den Haag" zijn.
ROB SEBES
i Groo
mdska
houde
visselin
'D en
mgevei
(Van
iten dal parlementaire redactie)
)EN HAAG De Twee-
Kamer heeft gisteren
en stortvloed van voor
dellen ingediend om de
ieslfssii 'ezondheids- en Welzijns-
kan le
convei
s gevol e
'et voor Dieren aanzien-
groer J scherper te formule
ren. Veel van de voorge
stelde nieuwe gebods- en
^ei erbodsbepalingen zullen
eToos aar verwachting me* rui"
js c ie meerderheid worden
Hp t aangenomen, of minister
Araks van Landbouw (de
eestelijke vader van het
'etsontwerp) dat nu leuk
indt of niet.
kiem van de Gezondheids-
Welzijnswet voor Dieren
d al in 1980 gelegd. Aan
it debat van gisteren is een
tienjarige pennestrijd
regering en kamerfrae-
lorafgegaan. Onder in
bed daarvan is het wètsont-
'erp al enkele malen gewij-
igd, maar over een flink aan-
il punten zijn bewindslieden
volksvertegenwoordigers
et nog steeds niet eens kun-
worden. Wel steunen de
>alitiepartners CDA en VVD
opvatting van minister
raks dat de wet het karakter
hebben van „je mag in
rincipe alles met dieren doen,
:nzij het nadrukkelijk verbo
den is". De oppositie wijst deze
filosofie met klem af. PvdA,
D66 en de kleine linkse partij
en vinden evenals de Dieren
bescherming dat de wet juist
een omgekeerd uitgangspunt
moet hebben: elke aantasting
van vrijheid, gezondheid en
welzijn van dieren is verbo
den, tenzij het volgens de wet
is toegestaan.
Afgezien van dit meningsver
schil bleek er gisteren echter
brede overeenstemming te be
staan over onder meer de vol
gende 'aanvullingen op de wet:
De wet moet niet uitsluitend
van toepassing zijn op die
ren die door mensen gehou
den worden, maar ook voor
in het wild levende dieren;
Het couperen van
of oren of welke
king dan ook moet bij elk
dier verboden zijn;
Nieuwe typen huisvestings
systemen voor dieren (bij
voorbeeld hokken of legbat
terijen) moeten eerst aan
een commissie ter beoorde
ling worden voorgelegd
voordat ze mogen worden
i Dierengevechten moeten
verboden worden;
Vissen dienen ook onder de
wet te vallen;
Klachten over dierenmis
handeling kunnen niet al
leen worden ingediend bij
de strafrechter maar ook bij
een burgerlijke rechter.
Jannen aangehouden na ontvoering
.MSTERDAM De politie in Amsterdam heeft vanmorgen
rie mannen aangehouden die kort daarvoor een 23-jarige
rouw hadden ontvoerd. De ontvoering heeft volgens de po-
tie vermoedelijk te maken met een onbeantwoorde liefde.
)e vrouw was lopend op weg naar haar werk, toen er naast
aar een busje stopte waaruit drie mannen stapten. De
rouw werd met geweld in de auto getrokken. Getuigen za-
het voorval en waarschuwden de politie.
ïn krant ontvangen Bel tussen 18.00 e
15.00 uur, telefoonnr.071-122248 en u
I «bezorgd.
Een
medewerker
van Rijks Munt
in Utecht legt
de laatste
hand aan een
officierskruis.
Duizenden
Nederlanders
worden eind
deze week
weer verrast
met een onder
scheiding ter
gelegenheid
van
„Nederlandse les
niet verplicht
voor werklozen"
VEGHEL Minister De Ko
ning (sociale zaken) vindt het
niet zinvol om werkzoekenden
te verplichten een cursus Ne
derlands te volgen zolang er
lange wachttijden voor derge
lijke cursussen zijn. Hij zei dit
gisteren in Veghel op een bij
eenkomst, van vrouwelijke
burgerheesters en wethouders.
Overigens pleitte de minister
voor een snelle uitbreiding
van de mogelijkheden om Ne
derlandse lessen te volgen.
„Dergelijke cursussen kunnen
worden georganiseerd zonder
dat er direct uitzicht is op een
baan", aldus de bewindsman.
DE KNOLLEN
"o°iR0oHKUMT u m£ veftraiai
,Cït£w pcüHEAfiewr viNtw
CM ccves AAW TE VttAfiCW?
AMSTERDAM De
Anne Frank Stichting wil
voor 12 miljoen gulden
het voormalige woonhuis
van Anne Frank en de
belendende percelen op
een nieuwe manier met
elkaar verbinden waar
door het beter in staat is
de toenemende stroom
van bezoekers - ruim
500.000 per jaar - te ont
vangen.
Uit drie ontwerpen heeft een
adviescommissie inmiddels dat
van Ben them en Crouwel Ar-
chitekten gekozen. Het voor
ziet in het afbreken van het
achterhuis van Prinsengracht
265 (Anne zat ondergedoken
op nummer 263) en de bouw
van een glazen trappenhuis in
plaats daarvan. Er komt van-
daaruit een verbinding met de
„tuinzaal" voor wisselexposi
ties en manifestaties. De zaal
staat in verbinding met het al
aangekochte pand Wester-
markt 10. Daar komen voort
aan de grote groepen binnen
en zijn educatieve ruimten en
een museum winkel onderge
bracht. Het ministerie van
WVC heeft inmiddels 3 mil
joen gulden toegezegd en van
de Algemene Loterij Neder
land kan één miljoen gulden
tegemoet worden gezien. De
rest van de financiering is nog
Het hoofdstedelijke bureau
Monumentenzorg heeft zich
vooralsnog tegen de voorne
mens uitgesproken, ondermeer
omdat door de sloop van de
muren in het voorhuis van
nummer 263 de authenticiteit
van het pand geweld zou zijn
aangedaan.
UTRECHT Nederland telt ongeveer 100.000 thuislozen. Jaar
lijks zal dat aantal nog met enkele duizenden stijgen, zo voor
spelden enkele deskundigen vandaag in Utrecht op het Neder
lands congres voor openbare gezondheidsregeling. Het congres
was gewijd aan „De gemeenten en de mensen in de marge".
De Utrechtse hoogleraar dr. B. Gersons (ambulante en sociale
psychiatrie) zei dat naar schatting de helft of tweederde van alle
thuislozen een of meer keer opgenomen is geweest in een psy
chiatrisch ziekenhuis en te maken heeft gehad met Riagg-hulp.
Meestal willen schizofrene patiënten liefst niet lastig gevallen
worden met gesprekken en therapieën. Onderzoek heeft aange
toond dat een overbetrokken en kritische houding als para
doxaal effect heeft dat de patiënt weer ernstiger psychotisch
wordt. „Met rust laten, wat niet hetzelfde is als verwaarlozen,
blijkt heilzamer", aldus Gersons.
Het toenemend aantal psychotische zwervers in Nederland
wordt niet veroorzaakt door vermindering van het aantal psy
chiatrische bedden en evenmin door een stijging van het aantal
mensen met chronische psychiatrische stoornissen. Het is een
gevolg van een verschuiving in de groep opgenomen patiënten.
Door de komst van nieuwe geneesmiddelen en therapieën wor
den beter behandelbare patiënten sneller opgenomen dan vroe
ger. Chronische patiënten krijgen minder kans.
De patiënten geven de voorkeur aan het groeiend circuit van
eenvoudige pensions boven het ziekenhuis, waar grote anonieme
zalen zijn vervangen door kleinschalige woon- en opvangmoge
lijkheden met groepstherapieën. Prof. Gersons is niet voor meer
bedden in psychiatrische ziekenhuizen, wel voor professionele
psychiatrische begeleiding. Zonder die begeleiding staat opvang
in pensions gelijk met de mensen aan hun lot overlaten.
ENORME TOENAME ONDER JONGEREN
DEN HAAG Het aantal
zelfdodingen in een land
heeft te maken met de in
deling en veranderingen
van die samenleving. Tot
die conclusie komt de We
reld Gezondheidsorgani
satie, WHO, na een onder-
oek naar suïcide in 62 lan
den.
In westerse en westers geo
riënteerde landen is het aantal
zelfdodingen de afgelopen
twee, drie decennia almaar
toegenomen, met een onge
kend hoogtepunt (dieptepunt)
in de laatste paar jaren. En in
dezelfde periode is in die lan
den de werkloosheid toegeno
men, zijn er minder kinderen
geboren, werken meer vrou
wen buitenshuis, zijn er meer
echtscheidingen, worden meer
moorden gepleegd, is het alco
holgebruik fors toegenomen en
heeft de ontkerkelijking toege
slagen. In Latijnse landen
daarentegen, waar de maat
schappij aanzienlijk minder
ingrijpend is veranderd, heb
ben ae laatste tijd juist minder
de hand aan zichzelf
„Die zeven sociale factoren bij
elkaar, dus absoluut niet afzon
derlijk, bepalen of er in een
land veel of weinig zelfmoor
den voorkomen", zei de Leidse
hoogleraar klinische en ge
zondheidspsychologie dr. R.
Diekstra gisteren in Den Haag,
waar hij als coördinator van
het WHO-project de gegevens
presenteerde. Diekstra vertel
de dat in Nederland het aantal
zelfdodingen sterk is toegeno
men, zoals in meerdere kleine
Westeuropese landen als Ier
land, Noorwegen en Denemar
ken. Vooral jongeren en van
hen weer vooral die van ach
terin de twintig stappen steeds
vaker bewust uit het leven;
ruim twee keer zoveel als be
gin jaren zeventig en jongens
weer twee keer zo vaak als
meisjes. In totaal zouden er in
Nederland jaarlijks zo'n twee
duizend mensen zelfmoord ple
gen, maar prof. Diekstra denkt
dat het er wel tegen de vier
duizend zijn. Bij veel verkeers
ongelukken gaat het volgens
hem om suïcide, zeker als er
sprake is van één auto met één
inzittende, maar die worden
niet als zodanig aangemerkt.
En zelfdoding komt in Neder
land vooralsnog het meest voor
bij ouderen, maar doorgaans
wordt hun dood door de arts
als natuurlijk bestempeld, dan
wel als euthanasie. Diekstra:
„Bij één op de vier gevallen
van euthanasie is evenwel
sprake van zelfdoding: chro
nisch zieke ouderen die een
overdosis pillen slikken". En
dan heeft hij het nog niet over
de ongeveer 25.000 mensen die
jaarlijks wel proberen zichzelf
te doden, maar daarin niet sla
gen.
Verdere toename
Diekstra verwacht dat de ko
mende jaren het aantal zelfdo
dingen zal blijven toenemen.
Drastisch als er niets gebeurt,
matig als de overheid bereid is
geld ter beschikking te stellen
voor enkele hulpprogramma's
zoals voorlichting door jonge
ren (en niet door volwassenen)
in de eerste klassen van het
voortgezet onderwijs. „Moge
lijk dat we dan uiteindelijk het
aantal zelfdodingen kunnen
halveren", aldus Diekstra.
Aangezien suïcide volgens het
WHO-project een sociaal pro
bleem is, zouden er volgens
Diekstra ook sociale oplossing
adviezen of richtlijnen
overheid zijn niet genoeg. Er
moet een beleidsplan komen
waarin niet alleen volksge
zondheid en onderwijs worden
betrokken, maar ook sectoren
als economische zaken en soci
ale zaken. Diekstra is daarover
echter zeer pessimistisch.
Pure wanhoop
Hij wordt daarin gesteund door
zijn collega dr. A. Kerkhof, die
de recente Nota Suïcidepre
ventie van staatssecretaris
Dees bestudeerde. Kerkhof
kwam tot de conclusie dat de
overheid het probleem wel on
derkent, maar niet bereid is er
iets aan te doen. Kerkhof:
„Zelfdoding wordt nog altijd
niet serieus genomen. Dees
doet alsof het een keus is, maar
dat is het niet, het is pure wan
hoop. Het kan iedereen over
komen, ook Dees".
Het WHO-rapport komt op een
moment dat diverse onderzoe
ken hebben bewezen dat de
pressie. dat vrijwel altijd voor
afgaat aan suïcide, niet alleen
een sociaal, maar ook een li
chamelijke oorzaak kan heb
ben. Sommige mensen hebben
erfelijk meer kans op depres
sies c.q. zelfdoding dan ande
ren. In het WHO-rapport
wordt dit aspect niet genoemd.
DICK HOFLAND
Dees wil meer
bedenktijd
bij afsluiten
bejaardenpolis
DEN HAAG Staatsse
cretaris Dees (volksge
zondheid) vindt dat be
jaarden langer de tijd
moeten krijgen om te be
slissen of zij een ziekte
kostenverzekering met
standaardpakket afsluiten.
Dees heeft- daarop aange
drongen bij de ziektekos
tenverzekeraars. Wettelij
ke maatregelen om de be
doelde termijn te verlen
gen heeft hij niet.
Mensen die ouder zijn dan 65
jaar kunnen tot 1 mei inschrij
ven op de standaardpolis, die
een dekking heeft die over
eenkomt met het ziekenfonds.
Zij betalen daarvoor 181 gul
den per maand. De regeling is
bedoeld om bejaarden met een
hoge ziektekostenverzekering
tegemoet te komen.
Er komen echter steeds meer
berichten dat verzekeraars
hun bejaarde cliënten de stan
daardpolis willen aansmeren
met onduidelijke of onjuiste
voorlichting en tegen een lage
re premie dan 181 gulden.
Verzekeringsmaatschappijen
proberen op de valreep zoveel
mogelijk bejaarden 'binnen te
halen', want dan koroen zij in
aanmerking voor de omslag-
Kremie voor jongere particu-
er verzekerden om het grote
re risico dat bejaarden voor de
maatschappijen inhouden té
verekenen.
Dees heeft goede hoop dat de
ziektekostenverzekeraars ge
voelig zijn voor het argument
van hem, de Tweede Kamer
en een aantal belangenorgani
saties van ouderen en verze
kerden om bejaarden wat
meer tijd te gunnen voor af
sluiting van de standaardpolis.
De staatssecretais meent overi
gens dat de Tweede Kamer in
meerderheid zelf verantwoor
delijk is voor de huidige situa
tie. PvdA en CDA hebben er
indertijd voor gezorgd dat de
standaardpolis toegankelijk is
voor alle beiaarden. Dees en
de VVD wilden de regeling
beperken tot bejaarden met
een laag inkomen en hoge
ziektekosten Het KLOZ heeft
eerder becijferd dat de premie
voor jongere verzekerden per
jaar met 300 gulden stijgt als
alle bejaarden gebruik zouden
maken van de nieuwe polis.
