Fries dorp heeft
eerste bridgehotel
Leuk dikker worden
Magie
en medicijnen
VAN HUIS UIT
Ccidóc Qowvamt
MAANDAG 17 APRIL 1989 PAGINA 1
de latere bypass operatie, een ech
te verbetering veroorzaakte bij an
gina pectoris. Men deed dit door
bij een aantal patiënten tijdens de
operatie alleen maar een sneetje
aan te brengen in de borstkas en
die onmiddellijk te hechten. Tot
stomme verbazing was deze opera
tie net zo effectief als de echte: de
patiënten met dat nep-litteken
rapporteerden voor 90 procent een
enorme verlichting van hun
klachten. Men noemt deze merk
waardige werking van nepbehan
deling of fopmedicijn tegenwoor
dig het 'placebo-effect'. Verder on
derzoek maakte duidelijk dat ook
de werking van 'gewone' medicij
nen of behandelingen vaak voor
een belangrijk deel op dit placebo
effect berust.
Nepmedicijnen
Dat aandeel kan zo groot zijn dat
de farmaceutische industrie daar
om altijd haar nieuwe pillen of
poeders vergelijkt met placebo's,
ofwel niet van echt te onderschei
den nepmedicijnen. De proefperso
nen, maar ook de onderzoeker
krijgen dan tijdens het experiment
niet te weten wie wat gebruikte.
Dat maakt men pas na afloop be
kend. Pas als het nieuwe genees
middel beter is dan het fopmiddel,
dan pas wil men aannemen dat het
lende morfine-achtige stoffen die
we zelf produceren. Als men
proefpersonen Naloxon geeft, een
tegengif tegen morfine en dus van
endorfine, dan is het plotseling ge
daan met het placebo-effect tegen
pijn en onbehagen. Het effect is
een ingewikkeld verschijnsel waar
dokter, patiënt en geneesmiddel
als in een magische driehoek hun
rol hebben. Hoe meer de dokter
overtuigd is van eigen kunnen,
hoe meer hij voor elkaar krijgt.
Als hij het recept lusteloos over
het bureau richting patiënt schuift,
dan kan hij beslist op mindere
werking van zijn voorgeschreven
geneesmiddel rekenen. Genees
middelen of behandelingen wer
ken des te beter naarmate ze er in
drukwekkend uitzien. Wat er pre
cies inzit, of wat ze voorstellen,
maakt voor het placebo-effect niet
uit. Alles helpt, mits met overtui
ging gebracht. Dit verklaart waar
om bij onderzoek naar het effect
van om het even welke alternatie
ve geneeswijze altijd dezelfde re
sultaten opduiken, (een derde ge
neest, een derde heeft baat en de
rest heeft er niets aan), omdat het
de alternatieve genezers nooit aan
overtuiging ontbreekt, noch aan
indrukwekkend mysterieuze en
door niemand te controleren be
handelingen.
Onlangs heb ik er, mede daarlI
geïnspireerd door anderen, ni\ I
zorg over uitgesproken dat erI
onze cultuur zo weinig plaats I
voor een warme benadering d I
niet uit is op de „heb". Die ni\ I
onmiddellijk de vraag stelt: w(
kan ik beleven aan dat meisje
die jongen, die vrouw, die ma1
Waarbij eerder de vraag rijst:
Wat zou ik voor haar/hem u-
kunnen betekenenNiet dus i
eerste instantie de gedachte a, we
veilig vrijen. Waar we het hit Oir
over hebben wordt trouwens1 vei
tegenwoordig helemaal niet vvo
meer onder vrijen gerekend.
Lief zijn voor elkaar,
ogencontact, maar vooral
hartelijke gebaren, zijn we da c0_
volledig vergeten als mi:
mogelijkheden om de ander U
laten blijken dat je voor hem Dat
voelt? Zijn we die kunst Fey
helemaal verleerd? We hebbe|het
ook zo'n verschrikkelijke haalde
Herman van Veen heeft 'het
daarover niet toevallig zijn de
indringend lied „Opzij, opzij, Sten.
opzij"gezongen. Tijd voor rustte s
lief zijn bij elkaar, hebben de niet
mensen nauwelijks. deeS
Onverplicht, niet doelgericht iken
elkaar zijn, van elkanders afsl
aanwezigheid genieten, kunmmin
we dat niet meer. Met strelenAja:
gebaren van de vreugde daandat
getuigen - dat wat we onder en 1
erotiek verstaan - lijkt een en
verleden kunst. Helaas is eendacl
pleidooi tot het overwinnen vont
het aanrakingstaboe momentèDal,
compleet misplaatst. Aanrakepast
strelen, teder een ander en i
omvatten... hoe durf je erove/jwel
spreken in de dagen-van-inceDe
waarin we ons bevinden. Zorpobi
bijna paniek ontstaat er. In gifk
instituten, kinderdagverblijven pit:
èn in gezinnen. Een jonge,
gescheiden vader zei me onlait
met een heel ernstige
uitdrukking op zijn gezicht, i
hij zich afvroeg of hij zijn
dochtertje - als ze in het
weekend bij hem verbleef -
wel met enige warmte en
genegenheid naar bed kon
brengen. Stel je voor dat het jpey
kind later tegen haar moederbij
de schoolvriendinnetjes erovevan
zou uitpakken hoe lief ze haa&ja:
vader vond. De ouderen onc/%rin
ons kennen uit hun jeugd nogËaw
verhullende formuleringen. fceei
Achter de hand en met d00]
verstolen blikken of verc
onbevoegden het niet zoudenbal
horen, werd gefluisterd dat je^erj
met je kinderen moest oppas%hai
voor die oom, „die zijn handset
nu eenmaal niet kon kra(
thuishouden". Die verhalen z^ere
natuurlijk niet opgetekend e/feat0
nog minder op hun gr0e
waarheidsgehalte onderzocht.booi
wil bepaald niet het grote kan:
kwaad van incest negeren o/derj
ook maar bagatelliseren. Maa^n
de vraag is wel: wat werd erHiel
toen (en nu!) onder zo'n geditfey,
verstaan9 Uit een reactie va/ihet
paniek neigen we er
gemakkelijk toe onderhand
verdacht te maken en elke
aanhaling of liefkozing van e
kind tot incest of verkrach tiilr^
minstens tot een weg daartoe
verklaren. Er zijn heel ernstig
vragen te stellen over deze J
materie. Enerzijds die van
zoeven: moet elke
liefdesbetuiging van vader toy
kind, onderwijzer tot leerling
verpleger ten opzichte van
verzorgde, opnieuw taboe N-DI
worden verklaard? Maar 1 Ja
anderzijds: zouden ouders mét scl
opgroeiende kinderen ook nil p,
in hun eigen gezin wat
behoedzamer met de intimitet°
kunnen omgaan? Als alles o/rre'
en bloot geschiedt, niet alleeif-0^
de badkamer maar over de A de
slaapétage van het huis, als »ek
iedereen in Adam's-/Eva's- V-R
costuum ronddartelt, is het
zo gek te bedenken dat zoiec
grensverleggend werkt. Zou t ma
man de natuurlijke schoonhe[ jn
van zijn opgroeiende doch terp
ineens niet meer zien omdat f g0(
nu juist haar vader is? We hS
hebben allang geleerd, en wik sta
onze huizenbouw gepraktizeèr te
dat, waar enigszins mogelijk,jrhjk
jonge mensen hun eigen i 0p
privéplek moeten hebben, i/ijjk ,s
materiële vlak, maar ook vofer j
hun geestelijke ontplooiing. Artje
komt een tijd en vooral er zjkei
situaties in de opvoeding, wal bew
het naakt moet worden |ang£
beschermd tegen ongewenstM jn
belangstelling. Ook in het gé\. fjj,
Behoedzaam met eikaars ging
lichamelijkheid omgaan, is df in
En eerbiedig. Seksualiteit e%a]
erotiek verstaan als een was
geschenk van God. n al
^ieuz
n, di
Vlak voor de Franse Revolutie
was het in Parijs heel gewoon om
je te laten magnetiseren. Ene dok
ter Anton Mesmer, van huis uit
Oostenrijker, had in 1779 het 'dier
lijk magnetisme' bij de mens ont
dekt. Bij gezonden zou die in de
vorm van magnetische stromen in
harmonie zijn met zichzelf, maar
bij zieken, u raadt het al, juist
weer niet.
De therapie van Mesmer lag voor
de hand: hij behandelde zijn pa
tiënten door ze met behulp van
kuipen vol ijzervijlsel opnieuw te
magnetiseren. Een tijdje lang had
hij een sjieke praktijk. Marie An
toinette was een patiënte van hem,
en ook George Washington, de
eerste president van de Verenigde
Staten.
Duisternis
De toenmalige wetenschappelijke
wereld wilde niets van dit 'Mes
merisme' hebben en wierp hem,
na een vernietigend rapport van
de (nog steeds) beroemde schei
kundige Lavoisier, in de buitenste
wetenschappelijke duisternis. Het
was eigenlijk de eerste botsing tus
sen de nog jonge, op de natuurwe
tenschap gebaseerde, moderne ge
neeskunde en wat later de alterna
tieve geneeskunde zou heten.
Maar wat men niet kon wegver-
klaren was dat Mesmer wel dege
lijk patiënten van allerhande
klachten en kwalen leek te gene
zen. Naderhand is die genezende
kracht weggewuifd als louter sug
gestie, maar iets een naam geven is
iets anders dan het geven van een
verklaring.
In zijn wetenschappelijke vorm
dook dit verschijnsel voor het
eerst in de jaren vijftig op, toen
men wilde onderzoeken of het af
binden van een slagader in de
borstkas, een ruwe voorloper van
nieuwe middel ook echt werkt.
Tijdens dit soort onderzoek kun
nen verbazingwekkende zaken
aan het licht komen. Zo bleek de
houding van de arts zelf al een
placebo-werking te hebben. Als
die dacht een opiaat (morfine bij
voorbeeld) voor te schrijven dan
was het pijnstillende werking er
van twee keer zo groot dan wan
neer hij meende de kleine pijnstil
ler paracetamol te geven. Ook ob
jectief waar te nemen verschijnse
len als snelheid van de hartslag, de
hoogte van de bloeddruk, bleken
ook al door placebo's te beïnvloe
den. Het merkwaardige is, dat pla
cebo's niet alleen de werking,
maar ook de bijwerkingen van een
geneesmiddel kunnen imiteren. Bij
onderzoek van geneesmiddelen
komt het regelmatig voor dat deel
nemers uit de foppillengroep, zich
vanwege de vermeende bijwerkin
gen van het middel uit het onder
zoek moeten terugtrekken. Dat
niet alleen de werking, maar ook
de bijwerkingen van een genees
middel ook op een placebo-effect
kan berusten bleek in 1983 uit een
vermakelijk experiment van Gel-
mers. Die gaf patiënten bij het
middel Persantin wel of niet een
bijsluiter mee. En zie. Van de bij
sluiterpatiënten vertoonden 40
procent een of meer bijwerkingen
als vermeld in bijsluiter, terwijl
van de patiënten die van niets wis
ten slechts 10 procent dergelijke
klachten hadden. Waaruit weer
blijkt dat je je niet alleen een gene
zing kunt laten aanpraten, maar
ook een ziekte.
Effect
Waar het effect van niets bevat
tende middelen op berust, is nog
steeds niet echt duidelijk. De pijn
stillende werking van placebo's
zou komen door stimulatie van de
aanmaak van endorfines, pijnstil-
Vandaag de dag kan een
vrouw de negen maanden
zwangerschap gezellige kle
ding dragen die bij haar ver
anderend figuur past. Als al
les kits is, zien de meeste
vrouwen er in die tijd beter
uit dan ooit; ook de gezond
heid verbetert vaak na het
krijgen van een kind. Het
maakt sterker, weerbaarder,
mits de hele periode een
normaal verloop heeft.
„Eten voor twee" heette het
in vroeger jaren. „Mis", zegt
dr. ir. J. M. A. van Raay, die
zich al sinds 1981 aan de
Landbouwuniversiteit in
Wageningen bezighoudt met
research op dit gebied. Hij
gelooft dat men zwangere
vrouwen in onze westerse
wereld niet lastig moet val
len met méér eten. Ook
John Durnih uit Glasgow,
die ook in niet-westerse lan
den als Gambia, Thailand en
de Filipijnen onderzoekin
gen deed op het gebied van
voeding voor vrouwen in
verwachting, komt met twee
studies voor de dag Voor
een normale ontwikkeling
heeft de aanstaande moeder
per dag gemiddeld 1020 kJ
(243 cal) meer nodig dan
vóór de zwangerschap. Ze
neemt gemiddeld 11,6 kilo in
gewicht toe, waarvan 2 kilo
op rekening staat van extra
vetreserves in het lichaam
van de moeder. De brochure
„Eten als je in verwachting
bent" van het Voorlichtings
bureau voor de Voeding in
Den Haag (f 4,25), vertelt er
meer over.
Niemand is gebaat bij over
gewicht! Om de hele periode
leuke kleren te kunnen dra
gen is echter „lijnen" geen
goede zaak. Met minder eten
dan gewoonlijk loopt men
kans op tekorten. De huidige
mode vangt het verdwijnen
van de taille en het toene
men van de omvang van de
buik echter zeer goed op.
Een lange broek met ver
stelbare taille'van dunne zo
merstof staat heel charmant
met een oversized lang, wijd
jasje van hetzelfde materiaal.
Een witte bandplooibroek
gaat mooi samen met een
swaggerachtige, wijde top in
lila/purper, zwart/wit,
pink/fuchsia en wit/lime.
Pullovers, bolero's, truien,
strapless topjes lijken voor
een paar maanden in de ban
te moeten. Voor op het
strand echter geen nood.
Hier staat bijvoorbeeld een
geruite seersucker jurk met
verlaagde taille, waaraan
een strook is gerimpeld, heel
fris en koel. Hij hangt aan
twee korte, brede schouder
banden die aan de japon zijn
vastgeknoopt. Heel handig is
ook een hemd (op broek of
wijde rok), bestaande uit een
schouderstuk met driekwart
mouwen, waaraan een (ge-
plisseerde of wijde) strook is
genaaid of geknoopt. Handi
ge vingers maken zo'n kle
dingstuk zelf. Axioma is dat
tops wijd en lang zijn, te dra
gen liefst op broeken of rok
ken met verstelbare taille
band. Een broek is trouwens
niet het gekste kledingstuk
voor die periode omdat die
het silhouet verlengt.
TINY FRANCIS
Comfortabel katoen voor een blije tijd. De jurk met verlaag
de taille komt op 49,- (C A).
FOTO'S: PR
Oldebérkoop of Oldeber-
kóóp; er bestaat enige
onduidelijkheid over.
Verder is alles klaar en
helder. Over kernwa
pens geen enkele onenig
heid. Opvallende borden
aan de gemeentegrens
melden dat het Friese
dorp 'kernwapenvrij' is.
Naast 'Onze kerk staat
voor U open'. En de niet
alledaagse uitnodiging:
'Elk kan zonder pas hier
binnen, En wij spreken
ieders tael, Al zojt ok nog
zo gek vezinnen, Ie bin
hier zo op jow verhael'.
'n Hersenspinsel van
Lamkje Hof-de Boer, een
lokale Annie M.G.
Schmidt, die onder 't
karnen van de boter en
het schuren der melk
bussen nogal eens naar
de pen greep en de goe
gemeente verraste met
uitzonderlijke teksten.
Oldeberkoop is een cultureel
bolwerk. Een dorp tussen de
riviertjes Linde en Tjonger.
„Een gezellig ruim gebouwd
Drents aandoend brinkdorp",
staat in de wervingsfolder,
„met verschillende beziens
waardigheden; zoals een ro-
mano-gotische kerk uit de
twaalfde eeuw". En met ho-
tel-café-restaurant Lunia, het
enige bridgehotel van Neder-
Zit er brood in een afgelegen
uitspanning als bridgehuis?
„Reken maar", roept Wim
van Gessel zelfverzekerd, ,,'t
Is een schot in de roos. We
zitten al vol tot half juni!".
Bridge is in. 'n Stukje bescha
ving, dat hoort bij de moder
ne opvoeding. Gelijk tot voor
kort tennis en thans golf.
Wie tegenwoordig geen nie
tig wit balletje met een goed-
gerichte mep enkele kilome
ters kan verplaatsen dreigt
een tweederangs burger te
worden. Wie met de mond
vol tanden staat bij sans-atout
en groot-slem eveneens.
Wim is één van de vierhoof-
dige directie. Samen met
broer Hans, diens echtgenote
Thea en zijn vriend Siegbert
Zimmerman voert Wim het
commando over het bridge-
centrum. „Alle vier zijn we
bridge-freaks en onze onder
linge relatie is van dien aard,
dat we denken het gezamen
lijk kunnen fiksen".
Saaie avonden
„De ervaring heeft ons ge
leerd", licht Wim toe, „dat
vakantiegangers vooral 's a-
vonds een passende ontspan
ning missen. Overdag verma
ken ze zich wel. Wij richten
ons op de groep mensen die
zich in de avonduren wil ont
spannen met een spelletje
bridge. Het is bepaald niet zo
dat ze hier van de vroege
ochtend tot diep in de nacht
met de kaarten moeten ma
nipuleren. Oldeberkoop leent
zich uitstekend voor een
heerlijke vakantie. Het is
hier een schitterend natuur
gebied". De folder vermeldt
de 'unieke Dellebuursterhei-
de' en 'het uitgestrekte
Drents-Friese Wold, bestaan
de uit ongeveer vierduizend
hectare bos, heide en Zand
verstuivingen'.
„Met de tennisvereniging
hebben we een overeenkomst
dat onze gasten gebruik kun
nen maken van de tennisba
nen. Als extra attractie heb
ben wij dan 's avonds onze
drives". Bridge-minnend Ne
derland wachtte erop. Vanuit
't gehele land kwamen de
aanmeldingen binnen. Het
voorbije weekeinde opende
Lunia officieel de poorten.
Zesendertig gasten vonden
de weg naar Molenhoek 2.
Alle kamers waren meteen
bezet. De vuurdoop werd een
succes. „Geen wanklank",
bevestigt Hans opgetogen.
„Diverse gasten hebben al
weer voor een bezoek ge;
boekt".
Hotel Lundia heeft voor de saaie avonden een oplossing gevonden: bridgedrives.
De directie liet niets aan het
toeval over. Twee jaar gele
den werden de eerste lijnen
uitgezet. Wim: „Het is lang
zaamaan gegroeid. Ik woonde
met Zimmerman in Jubbega
en daar hadden we een grote
tuin. Een hectare. Voor de lol
organiseerden we er vaak
bridge-drives. Veel bezoekers
namen een tent of een cara
van mee. Het bracht ons op
de gedachte vaste caravans te
plaatsen. Een specifieke brid
ge-camping. Met een centraal
gebouw om te kunnen brid
gen. Het bleek niet haalbaar,
't Vergde enorme investerin
gen. We zaten met de riole
ring, de verlichting en ga
maar door. Toen kwam dit
pand vrij. Na één keer kijken
wisten we het al: dat is het".
Neo-renaissance
Villa Lunia is een fraai gesi
tueerd buiten uit de vorige
eeuw; opgetrokken in neo-re-
naissancestijl. Oorspronkelijk
gold het als onderkomen van
de familie Willinge-Prins.
Rijke grootgrondbezitters, die
in Oldeberkoop de lakens
uitdeelden. Na het vertrek
van de Willinge-Prinsen
kreeg het huis talloze be
stemmingen. Het laatst wa
ren de bewoners geestelijk
gehandicapten. Zij kregen in
elders een beter aangepast
onderdak en de villa kwam
in de aanbieding. Spekkie
voor het bekkie van Wim en
z'n kornuiten. Reeds ander
half jaar geleden werd het
voorlopig koopcontract gete
kend. „Net voor de afschaf
fing van de WIR-premie",
herinnert Wim zich. „Het is
toch al met al een fikse in
vestering geworden".
„Bridge is al lang geen elites-
port meer", zegt Wim met
klem. „Bovendien is het erg
snel groeiend. Tien jaar terug
waren e'r zo'n dertig- tot
veertigduizend georganiseer
de spelers. Dat is meer dan
verdubbeld. Bridge is ook erg
goedkoop. Wat heb je nodig?
Een pakje kaarten. Ik speel
in een club; de contributie
bedraagt vier tientjes per
jaar. Dat is toch niks!". De
Lunia-directie mikt op de
huis-tuin-en-keukenbridgers.
„We zijn er niet op uit om de
echte professionele spelers in
huis te halen. Negentig pro
cent van de mensen wil puur
een weekend uit en dan 's a-
vonds bridgen. We zijn ervan
overtuigd, dat het heel ge
moedelijk gaat. We spelen
een soort toernooi over een
aantal dagen. Om kleine
prijsjes. Het gaat niet om de
prijzen. Bij een naburige pot
tenbakker hebben we mok
ken laten maken, met onze
naam erop. En we hebben
flessen wijn onder eigen
naam. Het is gewoon leuk dat
als je wint, je een herinne
ring meekrijgt. Maar ik zal er
alles aan doen om te voorko
men dat met het mes op tafel
wordt gespeeld. Onze gasten
zijn op vakantie. Iedereen is
trouwens welkom. We stellen
geen eisen aan de kunde der
spelers. Aan het begin wordt
in één grote groep gespeeld.
De bovensten gaan naar de
A-groep; de ondersten naar
de B-groep.
Bridge heeft een sterke socia
le functie. Het is een team
sport; je speelt met z'n twee
ën. Door te bridgen ontmoet
je ontzettend veel mensen
doordat je steeds van tafel
verwisselt. Vier spellen aan
één tafel en dan weer naar
eeq| andere tafel. De deelne
mers hoeven niet paarsgewijs
te komen. Ook eenlingen zijn
welkom. Wij delen ze dan in
en eventueel kunnen we
voor een partner zorgen.
Bridge is beslist niet moeilijk
al denkt menigeen dat. Je
moet even doorbijten om de
spelregels te leren. Maar op
dat moment kun je ook spe
len. Ieder op z'n eigen ni
veau. Hoe langer je speelt,
des te beter word je. Het
blijft boeien. Ik kan zonder
moeite tot vier uur 's mor
gens doorspelen. Het is ge
woon een heel leuk spel. En
een uitstekende training voor
het geheugen. Ik beluister
het dikwijls bij oudere spe
lers, lui van tachtig. Ze
moeten alle kaarten onthou
den. Dan train je toch wel 't
geheugen, 't Mooie bij bridge
is, dat het z'n gedragsregels
heeft. Bepaalde dingen zijn
verboden. Je mag bijvoor
beeld je partner niet uitschel
den. Daardoor krijg je toch
iets gecultiveerds. Ik heb ja
ren geklaverjast en me koste
lijk geamuseerd, maar de
sfeer is toch anders. Als wecl-
FOTO: GERRIT BOER
strijdleider zal ik zeker in
grijpen als het onverhoopt te
fanatiek wordt. Dat is mijn
recht. En mijn plicht".
Oldeberkoop is echter niet
direct het centrum van Ne
derland. „Klopt. Maar wel
een dorpje met iets heel
eigens. Er wonen hier nog
geen duizend mensen. Maar
elk jaar een enorme cultuur-
manifestatie! Zes weken lang.
Met exposities van kunste
naars uit binnen- en buiten
land. En het ziet ernaar uit
dat we een gat in de markt
aanboorden. Met de reserver
ingen loopt het boven ver
wachting. We hebben echt
wel even in angst gezeten. Al
hadden we op onze manier
wel wat aan marktonderzoek
gedaan, het blijft toch natte-
vingerwerk. Je hebt enorm
geïnvesteerd. Als de gasten
dan wegblijven, kun je het
schudden. Gelukkig was onze
angst ongegrond. De gasten
komen zelfs van buiten de
landsgrenzen. We adverteren
ook in Duitse, Belgische en
Engelse bladen. De start is
zondermeer erg hoopvol. Tot
ver in juni zitten we vol. Nu
is het aan ons om de vaart
erin te houden. De gasten
moeten voldaan afreizen en
terug willen komen. Als we
het goed doen, zet de ontwik
keling zich door. De combi
natie is natuurlijk ideaal.
Overdag ben je toerist en
's avonds kun je je uitleven
in je liefhebberij. Kan het
mooier?".
JAN RITZEMA
