[Openbaar-vervoerkaart
Verdeelt CDA en VVD
Exxon, reus op lemen voeten
Naleven rookverbod
niet af te dwingen
Vleerderheid Kamer wil
f van lijstverbindingen
DRIE DEELSTATEN BUIGEN
VOOR RAF-HONGERSTAKERS
Heerma houdt vast aan
gedwongen doorstroming
una BINNENLAND/BUITENLAND
CcidócSotMOtit
WOENSDAG 12 APRIL 1989 PAGINA 7
koninklijk paar
laar München
JONN De koningin en prins Claus bren-
>n dinsdag 25 en woensdag 26 april een offi-
eel bezoek aan de Beierse hoofdstad Mün-
jen. Hun komst past in het kader van een
1 federlands cultuurproject dat tot de zomer de
•i eierse hoofdstad zal beheersen. Het project
ivj in maart gestart met exposities van de
kunstgroep Cobra en van Nederlandse Ju-
endstil-keramiek. Het koninklijk gezelschap
1®°! al onder meer een uitvoering bijwonen van
jj^et Nederlands Dans Theater in de Beierse
370 taatsopera. De Duitsers grijpen de gelegen-
15t0pid aan de koningin en de prins te informe-
r de verkeers- en vervoersproblema-
Moskou wil gezonken
onderzeeër lichten
MOSKOU De marine van de Sovjetunie gaat
proberen de vorige week voor de Noorse kust ge
zonken kernonderzeeër omhoog te halen. De on
derzeeër ligt op een diepte van 1.500 meter. Aan
boord ervan heeft brand gewoed, terwijl zich een
reeks ontploffingen voordeed toen de opvarenden
het schip verlieten. Het bergen van een schip dat
anderhalve kilometer onder water ligt is een zeer
ongewisse operatie. Een Noors onderzoeksschip
heeft dinsdag op anderhalve' kilometer diepte wa
termonsters genomen, maar tot dusver geen spo
ren van straling vastgesteld. Volgens de Sovjetu
nie waren de twee kernreactoren aan boord uitge
schakeld en zouden zij geen gevaar opleveren, net
zomin als de twee nucleaire torpedo';
het schip was uitgerust.
BONN Drie Westduitse deelsta
ten die worden geregeerd door de
sociaal-democratische SPD, hebben
aan de 39 leden van de Rote Armee
Fraktion die in hongerstaking zijn
gegaan een compromisvoorstel ge-
daan.
De RAF-leden zijn hun actie begonnen
om in een of twee grote groepen bij elkaar
gevangen te worden gezet. Nu zitten zij
nog verdeeld over het hele land opgeslo-
Sympathisanten van de RAF-hongerstakers bezetten gisteren onder meer ten.
het kantoor van de burgemeester van West-Berlijn. Na enige tijd werden De deelstaten Nordrhein-Westfalen,
zij door de politie afgevoerd. Schleswig-Holstein en West-Berlijn heb-
FOTO: AP ben voorgesteld hen op te nemen en ge
vangen te houden in groepen van vijf per
sonen. Twee RAF-leden die gevangen zit
ten in West-Berlijn, Angelika Goder en
Gabriele Rollnik, hebben echter al laten
weten dat ze volharden in hun eis om in
een of twee groepen bij elkaar te worden
gebracht.
De Westduitse regering is zeer ongelukkig
met het initiatief van de drie deelstaten,
en regeringswoordvoerder Friedhelm Ost
zei dat de regering er bij hen op aandringt
het voorstel te heroverwegen. Al tien
keer eerder hebben gevangen zittende
RAF-leden met hongerstakingen gepro
beerd, hun samenvoeging af te dwingen.
De overheden hebben al die keren nooit
een duimbreed toegegeven.
134.( lEN HAAG De rege-
Jlï ngspartijen in de Twee-
79.! e Kamer, CDA en WD,
onden het gisteren niet
:ns worden over de in
hering van een „gratis"
jpenbaar-vervoerkaart
studenten in ruil
|80oor een verlaging van de
82i asisbeurs. Ook over het
M'schaffen van de uitwo-
99S endenbeurs voor stude-
20.0 ;nden in het voortgezet
en middelbaar beroepson
derwijs was geen overeen
stemming. Dat bleek tij
dens de voorbereiding van
het debat 'over de studiefi
nanciering dat vanmiddag
plaatsvond.
Het CDA wil studenten de
mogelijkheid geven zelf te be
slissen of zij van de OV-jaar-
kaart gebruik willen maken.
Daar staat dan een verlaging
van hun basisbeurs van zestig
gulden per maand voor uitwo
nende studenten en veertig
gulden voor thuiswonenden
tegenover. De VVD wil echter
onverkort vasthouden aan de
voorgenomen bezuinigingen
van CDA-minister Deetman
van onderwijs. Na urenlang
overleg op hoog politiek ni
veau waren de regeringspartij
en er nog niet uit.
Het CDA heeft de steun van
de PvdA. Het PvdA-kamerlid
Vermeend verzet zich tegen
de bezuinigingen zoals Deet
man die nu voorstelt. Vooral
de koopkrachtaantasting die
voortvloeit uit" de verlaging
van de beurzen zint hem niet.
Bovendien neemt de minister
volgens Vermeend te grote ri
sico's met de invoering van
een kolossale hoeveelheid ge
gevens van alle studenten die
recht krijgen op een OV-jaar-
kaart. In november vorig jaar
waarschuwde de Informatise
ringsbank in Groningen de
minister voor de risico's die
genomen worden met een in
voering op korte termijn van
de gratis O V-kaart.
Voor het afschaffen van de
uitwonendenbeurs geldt het
zelfde argument. Vermeend
verwacht een groot aantal ge
rechtelijke procedures van ge
dupeerde studenten. „Dat zaï
opnieuw een chaotische situa
tie opleveren". Eerder draaide
het invoeren van gegevens
van ruim een half miljoen stu
denten uit op een grote chaos
bij de Informatiseringsbank.
De PvdA vindt dat Deetman
eerst met een compleet plan
moet komen. „Dit is lapwerk",
vindt Vermeend. „De minister
doet er goed aan het gat in de
begroting voor één jaar te dek
ken met vervroegde aflossin
gen van de studieschulden
door afgestudeerden. In dat
jaar kan hij het hele systeem
verder uitwerken en verbete-
'V-stfiptease op
«j unsterdamse kabel
78J
30J MSTERDAM Het bestuur
»n de stichting Salto, de be-
ogj eerder van het open kabelka-
32j aal in Amsterdam, heeft in-
931 estemd met de komst van een
301 r-programma waarin een te
lefonerende dame zich gaan-
243( weg het gesprek ontkleedt.
64> et bestuur ziet geen wettelij-
146.1 e gronden om het program-
ia tegen te houden. Vorige
laand had de adviesraad van
^g( ilto nog bezwaren geuit te-
101.1 ;n de komst van het pro-
65,1 amma, dat 's nachts tussen
„16- >.00 uur tot 06.00 uur te zien
2^| 1 zijn. Liefhebbers van het
58dj ogramma zullen wel wat
81.0 oei te moeten doen om volle-
6°%' aan hun trekken te ko-
®gj en. Via Salto zal alleen beeld
zien zijn. Het bijhorende ge-
id, het telefoongesprek dat
dame voert, kan slecht
orden gehoord via een 06-
mbtenaar geeft
ichzelf lening
DTTERDAM Het hoofd
lancieel beheer van de ge-
ïentelijke Kredietbank in
Otterdam heeft bekend dat
Ij de afgelopen 2,5 jaar
gO.OOO gulden van zijn werk-
ver heeft verduisterd. De
j -jarige man die inmiddels is
schorst, verstrekte leningen
n zichzelf en aan gefingeer-
relaties. Hij keurde deze
lf goed en nam vervolgens
1 !t geld op. Ook nam hij kas-
lden op, waarbij hij gebruik
aakte van vervalste kwitan-
is. Al het geld heeft hij in
t casino vergokt. De gë-
pente Rotterdam verwacht
llee ton van de verzekering
Jug te krijgen. De rest van
at geld wil zij via een civiele
ocedure op de man verha-
akistan aanvaardt
euwe VN-posten
ÏW YORK Pakistan is
iteren akkoord gegaan met
t installeren van VN-waar-
mers langs de grens met Af-
anistan. De Sovjetunie en
ghamstan hadden daar bij
Veiligheidsraad op aange-
ongen.
DE OLIERAMP BIJ ALASKA: GEEN REDDEN MEER AAN
(Van onze speciale
verslaggever
Rob Ruggenberg)
CORDOVA Bijna drie
weken na het op de klip
pen lopen van de super
tanker Exxon Valdez, zijn
er nog altijd meer vragen
dan antwoorden. Hoe
heeft dit kunnen gebeu
ren? Waarom duurde het
zo lang voordat de bestrij
ding op gang kwam?
Waarom speelde Exxon
bij de bestrijding de baas,
en niet de overheid? Hoe
kun je zo'n ramp voorko
mmen? Hoe moet dat nu in
de toekomst?
Van Exxon overheerste de af
gelopen weken het beeld van
de reus op lemen voeten. Ex
xon (moederbedrijf van onder
andere Esso), behoort tot de
grootste en rijkste onderne
mingen ter wereld, maar de
slagvaardigheid bleek bedroe
vend. Bureaucratie, angst om
beslissingen te nemen, onkun
de en nalatigheid vieren hoog
tij. De dagen van Frank Iaros-
si, president van Exxon Ship
ping, zijn geteld.
In Nederland en in veel ande
re landen zou na een dergelij
ke ramp de overheid de touw
tjes in handen hebben geno
men (Het blijft overigens
maar de vraag of een log li
chaam als bijvoorbeeld Rijks
waterstaat het er bij een der
gelijke operatie beter zou heb
ben afgebracht).
In de Verenigde Staten, met
hun hoge opvattingen van free
enterprise, zijn bedrijven tot in
laatste instantie verantwoorde
lijk voor hun doen en laten.
Gouverneur Cowper van Alas
ka overwoog weliswaar al in
een vroeg stadium om de
Kustwacht de leiding van de
operatie te geven, maar hij
deed dat pas na twee weken,
Gouverneur Cowper doet het
daarom niet zo goed in de pu
blieke opinie van Alaska, de
laatste weken. Hij probeerde
dat vorige week goed te ma
ken met een dreigement dat
hij de oliepijplijn door Alaska
zal laten sluiten als Exxon de
zaak niet goed afhandelt. Zo'n
uitspraak is eerder komisch
dan dat hij serieus moet wor
den genomen. Washington zal
nimmer accepteren dat die pij
plijn die een kwart van
Amerika's energie aanle
vert zal worden gesloten.
Onthullend zijn de talloze fou
ten die dezer dagen aan het
licht komen, nog afgezien van
het risicovolle alcoholgebruik
aan boord van reuze-schepen
en op walradarstations. Bij de
„ijsberg" die de derde stuur
man noodzaakte ver van de
vaarroute uit te wijken, plaat
sen de vissers ook vraagte
kens. Zij zeggen in de zeeëngte
nooit een ijsberg gezien te heb
ben die zo groot was dat een
supertanker daarvoor van
koers zou moeten veranderen.
Ook de dag na de ramp heb
ben de vissers zo'n ijsberg niet
in de omgeving waargenomen.
Onbetrouwbaar
Duidelijk is ook geworden dat
de oliemaatschappij (en waar
om zou dit alleen voor Exxon
gelden?) onbetrouwbaar is ge
weest bij het treffen van voor
zorgsmaatregelen. Bij de olie
haven in Valdez was de helft
van het voorgeschreven aantal
van twaalf oliezuigers niet
aanwezig of buiten gebruik, de
voorgeschreven 6,3 kilometer
oliescherm was er niet, de drij
vende bak waarin de opgezo
gen olie moet worden gedepo
neerd lag in dok.
De vissers in de Prince Willi
am baai vragen zich af of niet
elke supertanker standaard
een oliescherm aan boord zou
moeten hebben, plus een zui-
ginstallatie om eventuele ge
lekte olie uit het water weer
terug aan boord en in een tank
te pompen. Het lijkt een zo
simpele voorzorgsmaatregel,
maar Exxon had hem niet ge
troffen.
Volgens de Kustwacht-regels
moet de oliebestrijding binnen
vijf uur na een gebeurtenis in
volle gang zijn, maar volgens
de vissers duurde het twee da
gen alvorens een (wrak en
slechtwerkend) oliescherm
rond de lekke tanker werd
aangebracht. Toen was het
grootste leed al geschied. Proe
ven met het in brand steken
van de olie mislukten omdat
de olie toen al te veel verdund
Nationalistisch
En welke krankzinnige facto
ren, vermoedelijk van natio
nalistische aard, hebben een
rol gespeeld bij het weigeren
door Exxon van de aangebo
den buitenlandse hulp? Smit
Tak was snel ter plaatse met
een formidabele oliezuiger,
maar moest werkloos blijven
toezien.
Ook de Sovjetunie stelde vrij
wel onmiddellijk een gespecia
liseerde oliezuiger beschik
baar, maar dat aanbod werd
eveneens onmiddellijk door
Exxon van de hand gewezen.
Hoewel nog geen Amerikaan
het vaartuig had bekeken,
werd het „niet geschikt" be
vonden. Pas nadat de publici
teit zich vorige week over het
Russische aanbod had ont
fermd, gingen mensen van Ex
xon en van de Kustwacht kij
ken (en accepteerden de zui
ger).
En pas twee weken na de
ramp schakelde de gouverneur
(en niet Exxon) de marine in,
hoewel de vissers daar al van
af het allereerste begin om
hadden gevraagd, gesmeekt
zelfs. De marine-oliezuigers
moeten ook nu nog van vaak
veraf gelegen plaatsen worden
aangevoerd. Dat kost tijd en
elke dag dijt de olievlek ver
der uit.
Zoals de situatie nu ligt, is er
geen redden meer aan. De gi
gantische vlek is gewoonweg
niet meer op te ruimen. Wie
over het rampgebied vliegt en
de uitgestrektheid van de olie
ziet, met daardoorheen de mi-
niscule spoortjes die de oliezui
gers trekken, weet dat het hier
om een verloren oorlog gaat.
Het schoonmaken van de
kustlijn met lappen poetska
toen is evenzeer cosmetisch.
Het doet het goed voor de tv-
camera's, maar het is dweilen
met de kraan open. Zodra de
wind draait voeren de golven
plakken rampspoed
Natuur sneller
Vooralsnog ziet het er naar uit
dat de natuur sneller werkt
dan Exxon. Van de immense
olieplas van ruim veertig mil
joen liter ruwe olie is naar
schatting reeds tien miljoen li
ter verdwenen: opgegaan in de
lucht. De lichte bestanddelen
uit de olie vervliegen en
veroorzaken daardoor een niet
onaanzienlijke luchtvervui
ling.
Dave Kennedy en Jerry Galt,
wetenschappers van de Natio
nal Oceanic and Atmospheric
Administration, verwachten
dat uiteindelijk de helft van de
olie op deze wijze zal verdwij
nen. De andere helft spoelt er
gens aan land, of zinkt naar de
bodem.
Ter vergelijking: elf jaar gele
den verging de Amoco Cadiz
voor de kust van Bretagne.
Van de 223.000 ton ruwe olie
die in zee stroomde, werd
slechts 20.000 ton daadwerke
lijk opgeruimd; de rest ver
dween, ergens in zee. De viss-
stand kreeg een klap waarvan
zij nog steeds niet is hersteld.
Met name vlak onder de Bre
tonse kust zit nauwelijks meer
Ook in Alaska is de schade on
meetbaar, de slachtoffers zijn,
letterlijk, niet te tellen. Nie
mand, weet hoeveel vogels en
vissen er al gestorven zijn,
hoeveel walvissen, zeeotters,
zeehonden en zeeleeuwen het
loodje zullen leggen.
Doedelzak
Doedelzakspeler Mike Rowan kijkt verschrikt Op wanneer hij in
Melbourne (Australië) midden tijdens een lied wordt gestoord
door een jonge Australiër, die wel eens wil zien wat de lange
Schot onder zijn kilt heeft te verbergen.
Japanse premier
wil herkansing
TOKYO De Japanse pre
mier Noboru Takeshita heeft
het parlement gisteren om een
nieuwe kans gevraagd nadat
hij zijn excuses had aangebo
den voor de rol die hij in het
Recruit-schandaal heeft ge
speeld. Hij gaf voor het eerst
openlijk toe dat zijn partij
minstens 95 miljoen yen (onge
veer 1,4 miljoen gulden) van
de in opspraak geraakte firma
Recruit heeft ontvangen. Ta
keshita reageerde niet op de
hint dat hij zou moeten aftre
den en zei zich niet meer te
herinneren dat hij vorig jaar
nog elke betrokkenheid in het
schandaal ontkend had. „Ik
herinner me vaag dat mij
daarover vorig jaar in het par
lement iets gevraagd is. Als ik
op die manier heb geantwoord,
dan betekent dat dat mijn ge
heugen mij in die tijd een
beetje in de steek liet".
Tot nu toe hebben in verband
met het Recruit-schandaal al
drie ministers ontslag geno
men en zijn dertièn mensen,
onder wie hoge Japanse rege
ringsfunctionarissen, gearres-
Rechter doet niets
tegen kraaienjacht
ASSEN De Stichting Kri
tisch Faunabeheer is er niet in
geslaagd een kraaienjacht te
voorkomen van de afdeling
Meppel van de Koninklijke
Nederlandse Jagers Vereni
ging (KNJV). De president
van de rechtbank in Assen,
mr. E.J. Anneveldt, verklaar
de de stichting gistermiddag
niet ontvankelijk in een kort
geding dat zij tegen de KNJV
had aangespannen. De presi
dent kwam tot deze uitspraak
omdat hij de zaak niet spoedei
send achtte. „Kritisch Fauna
beheer heeft jarenlang de kans
voorbij laten gaan om in een
bodemprocedure te laten uit
zoeken of de EG-vogelrichtlijn
zich leent voor directe toepas
sing. Nu zij dit heeft nagelaten
kan de stichting geen beroep
doen op een spoedeisend be
lang", aldus mr. Anneveldt.
ZOETERMEER De Na
tionale Raad voor de
Volksgezondheid (NZR)
vindt het een goede zaak
als 'binnenkort in een
groot aantal openbare ge
bouwen zowel het roken
als de verkoop van tabak
sartikelen aan banden
wordt gelegd. Alleen is
nog niet duidelijk waar
precies een rookverbod
van kracht moet zijn. Ook
zet de Raad vraagtekens
bij de naleving van rook
verboden, omdat er geen
sancties op staan.
Dit zegt de NZR in een ad-
staatsecretaris
Dees van volksgezondheid
eind januari had gevraagd.
De bewindsman wil de anti
rookmaatregelen per 1 juli
van dit jaar invoeren. Een
rookverbod zou moeten gel
den voor allerlei gebouwen
die toegankelijk zijn voor het
publiek, zoals overheidsge
bouwen, instellingen voor
gezondheidszorg en maat
schappelijke dienstverlening
en alle gesubsidieerde sport
inrichtingen en onderwijsin
stellingen.
De Raad voor de Volksge
zondheid is het hier welis-
dat nog niet geheel duidelijk
is om welke gebouwen het
precies gaat. Zo stelt de NZR
vast dat bijvoorbeeld in een
gezondheidscentrum niet ge
rookt mag worden, terwijl
dat voor een praktijk van
een vrijgevestigde huisarts of
specialist niet hoeft te gel
den. Ook vindt de Raad aan
duidingen als „inrichtingen
op het terrein van ouderen
zorg en maatschappelijk
werk" te globaal. Om alle
twijfels en misverstanden
hierover uit de weg te rui
men vindt de NZR dat zo
duidelijk en concreet moge
lijk aangegeven moet wor
den in welke gebouwen ro
ken al dan niet is toegestaan.
^^■■Vervolg
de voorpagina)
effect|EN HAAG De frac-
iet ven van PvdA en VVD in
rekeni e Tweede Kamer, samen
elenom m meerderheid vor-
ollarkohend, willen af van het
lacht d< 'steem van lijstverbin-
eurs he 'ngen bij verkiezingen,
jaarcijft
•erd. Al 'dijen die een lijstverbin-
e zich e n8 °f lijstcombinatie aan-
stand v 'an (wat iets anders is dan
:ent bij !n gezamenlijke lijst) hebben
van tw n grotere kans één of meer
op f 46, ketels in de wacht te sle-
in. PvdA en VVD zien het
loor 2 11 hiervan niet meer in, zo
tot star kek gisteren in het kamerde-
ïet 30 cf over een groot aantal wij
dingen in de Kieswet.
■tten ge 'het verleden is de mogelijk-
lelenindïid van een lijstverbinding in
an 287, Kieswet opgenomen omdat
3,72) w< en ervan uitging dat daar-
'or diverse partijen op den
duur zouden besluiten tot ge
zamenlijke lijsten of een echte
fusie. Dit doel is alleen bereikt
bij ARP, KVP en CHU, die sa
men het CDA hebben ge
vormd. „Tegenwoordig lijkt
een lijstverbinding eerder een
instrument om partijen in af
zondering te houden", zei
PvdA-woordvoerder Van Ot-
terloo. De VVD'er Wiebenga
noemde de regeling voor lijst
verbindingen nodeloos inge
wikkeld. Bovendien kunnen
er vreemde situaties door ont
staan, betoogde Wiebenga. In
1977 haalde de PPR, die een
lijstverbinding had met PvdA
en D66, dank zij die combina
tie drie zetels. De CPN, die
méér stemmen had behaald
dan de PPR, kreeg echter
maar twee zetels omdat zij op
eigen kracht de verkiezingen
het deze week al
ken PvdA-voorstel om kleine
partijen pas in gemeenteraden
toe te laten als ze de volledige
kiesdeler hebben behaald. Het
mag volgens de PvdA niet
meer voorkomen dat kleine
partijen ondanks het feit dat
ze een te gering aantal stem
men hebben vergaard om in
de raad te komen tóch een ze
tel bemachtigen dankzij rest-
stemmen. D66 en de kleine
linkse en rechtse partijen ver
zetten zich furieus tegen dit
voorstel, dat volgens hen de
lokale democratie de nek om
draait. PPR-woordvoerder
Lankhorst noemde in zijn
boosheid zelfs de PvdA „een
vroeger bevriende fractie".
Het is overigens nog niet zeker
of het PvdA-voorstel het
haalt. De VVD moet er niet
veel van hebben en het CDA
kent een groot aantal twijfe-
Slaapkluis
Wat doe je
als je geen
geld wilt uit
geven aan
een hotelka
mer,
's nachts wel
in het station
terecht kunt
maar de
vloer daar te
koud vind? In
München
hebben ze
deze oplos
sing gevon
den: slapen
in een open
bagagekluis.
De nachten
zijn overi-
vrij
kort:
s mor-
kluis-s
weer buiten
de deur ge-
DEN HAAG Staatsse
cretaris Heerma (volks
huisvesting) houdt vast
aan gedwongen doorstro
ming voor huurders die te
goedkoop wonen. Hij blijft
bij zijn besluit te gaan
werken met tijdelijke
huurovereenkomsten en
huisvestingsvergunnin
gen. Hij legt echter de
verantwoordelijkheid
voor de toepassing van
deze instrumenten bij de
gemeenten.
Dat blijkt uit de definitieve
versie van de nota Volkshuis
vesting in de jaren '90, die
deze of de volgende week in
het kabinet wordt besproken.
Overigens bevat het nog ver
trouwelijke werkstuk slechts
een gering aantal wijzigingen
vergeleken met de ontwerp-
Wel geeft Heerma aan de
overdrachtsbelasting van 6
procent die bij de aankoop van
een woning moet worden be
taald, te willen beperken of af
te schaffen. Hiermee beoogt
hij de doorstroming van de
huur- naar de koopsector te
vergroten.
Omdat deze maatregel de
overheid geen geld mag kosten
zal het huurwaardeforfait (de
geschatte huurprijs van een
woning die de bewoner bij zijn
belastbaar inkomen moet op
tellen) omhoog moeten. Een
studie naar de mogelijkheden
daartoe wordt dit jaar voltooid.
Over zijn zeer omstreden plan
voor gedwongen doorstroming
merkt de staatssecretaris op
dat dit kan leiden tot het ont
staan van niet wenselijk ge
achte wijken, waar alleen
mensen uit de lagere inko
mensgroepen woittw» Gemeen
ten en verhuurders kunnen
daarom het beste beoordelen
of en in hoeverre de genoem
de doorstromingsinstrumenten
moeten worden toegepast. Van
dwang tot hantering ervan is
geen sprake, zo stelt Heerma.
