Jonge predikanten staan rood CcicLcGourarit i Prof. Kuitert en de dilemma 's van de genetische manipulatie kerk wereld Bisschoppen herhalen afwijzend standpunt actieve euthanasie )weer H lezers GEESTELIJK LEVEN/OPINIE £eidóc(Bouna/nt WOENSDAG 12 APRIL 1989 PAGINA ilNNl Opnieuw pleidooi voor opzeggen luchtvaartverdrag AMERSFOORT De RK bisschoppen hebben hun pleidooi voor het opzeggen van het luchtvaartverdrag met Zuidafrika herhaald. Dit nebben ze de Nederlandse Hervormde Kerk, die hierom had gevraagd, laten weten, maar zij zullen in het open baar geen nieuwe stappen doen. De bisschoppen hadden eerder gevolg gegeven aan het pleidooi van hun Zuidafrikaanse colle ga's die om stopzetting van de vluchten naar Zuidafrika had den gevraagd en om ontzegging van de landingsrechten van de Zuidafrikaanse luchtvaartmaatschappij SAA. Minister Van den Broek liet in november weten dat de regering dit niet van plan is. Het volledig isoleren van Zuidafrika draagt volgens de rege ring niet bij aan wezenlijke vreedzame hervormingen in dat land. IKV voorlopig uit financiële problemen DEN HAAG Het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) is voorlopig uit de financiële problemen. Het tekort van 200.000 gulden over het jaar 1988 is bijna geheel weggewerkt. Sinds be gin maart, toen het IKV een brandbrief stuurde aan alle dona teurs, is 188:000 gulden binnengekomen. De begroting beloopt één miljoen gulden. Vele donateurs geven de laatste jaren aan zienlijk minder, en de inkomsten uit de kerken blijven even eens achter bij de begroting. „Het structurele financiële pro bleem blijft bestaan", zegt de woordvoerder. „We zijn nu uit de grootste zorgen, maar kunnen natuurlijk niet elk jaar een actie houden". Het IKV heeft zeven medewerkers in dienst. Een va caturestop blijft voorlopig van kracht. De meeste mensen leiden een leven van heimelijke vertwijfeling. „Raad van Kerken moet anders functioneren" AMERSFOORT De rk bis schoppen willen met het mo- deramen van de Raad van Kerken praten over het func tioneren van de Raad. Daar mee herhalen ze hun bezwa ren die ze in 1986 hebben ge uit in hun reactie op de nota „Oecumene in de jaren '80" van de Raad. Dat heeft toen geen gevolg gehad. In het gesprek moeten de ver houdingen tussen de lidker ken, die in groottte zeer ver schillen, aan de orde komen. Dat betekent niet dat de RK Kerk al op voorhand meer vertegenwoordigers in de Raad claimt, aldus de woord voerder van de bisschoppen conferentie. Wel zal moeten worden bekeken wat het ver schil in grootte betekent. De kleinste lidkerken tellen niet meer dan 10.000 leden, de RK Kerk in Nederland omvat 4 miljoen gelovigen. Verder zijn de bisschoppen van mening dat in de Raad niet alleen maatschappelijke, maar ook geloofsvragen aan de orde moeten komen. In 1986 noemde ze het geloofsge sprek over het verschillend verstaan van het mysterie Kerk een „oecumenische prioriteit". Verder wezen ze erop dat zo wel bij Rome als bij de We reldraad van Kerken de groei in overeenstemming inzake Als laatste punt willen de bis schoppen spreken over het naar buiten treden van secties van de Raad waarbij sons de indruk wordt gewekt alsof de Raad van Kerken of de ker ken zich hebben uitgespro ken. Israel vraagt hulp Polen bij verwijdering klooster JERUZALEM De Is- raelische minister van buitenlandse zaken, Mos- he Arens, heeft gisteren aan de Poolse minister van religieuze zaken ge vraagd te helpen bij de verwijdering van het klooster van de Karme lietessen in het voormali ge concentratiekamp Auschwitz. Tijdens een bezoek van de Poolse mi nister Wladyslav Loranc aan Israel, zei Arens dat de aanwezigheid van het klooster in Auschwitz bij vele Israëliërs „nog steeds veel pijn en verontwaar diging veroorzaakt." Het klooster zou volgens een afspraak tussen het Vaticaan en het Joods Wereldcongres eind februari uit Auschwitz verwijderd moeten zijn, maar problemen om elders in Polen een terrein voor het Karme lietessenklooster te vinden zouden de verplaatsing ver traagd hebben. Een aanbod van joodse leiders een tijdelijk tehuis voor de Karmelietessen op te richten is door der Pool se kardinaal Macharski afge- Het Joods Wereldcongres heeft tevens geprotesteerd te gen de aanwezigheid van een groot acht meter hoog kruis in Auschwitz. Het houten kruis naast het omstreden Karme lietessenklooster was gezien door een delegatie van Franse joden. Zij wilden 800 handte keningen aanbieden als pro test tegen de aanwezigheid van het klooster. De Karme lietessen weigerden de petitie in ontvangst te nemen. Vol gende maand vergadert het WJC-bestuur over een voor stel alle ontmoetingen met paus Johannes Paulus II tij dens diens buitenlandse rei zen te boycotten totdat het klooster is verplaatst. het Hervormd Opleidingscentrum naar Barneveld P. Schoonhoven; naar Dantumawoude (part-time) L.A. Bergstra. kandidaat te Kollum. Beroepbaar drs.E.G.H. Laseur, Steenakker 1, 6651 JA Dru- j Franeker-Sexblerum l.c.m. Arum. Bedankt voor Enschede-Oost H.J. Room te Alphen aan den Rijn. GROTE PASTORIEËN EN STUDIESCHULDEN BEZORGEN MOEILIJKHEDEN LEIDERDORP Voor het eerst in de geschiede nis luiden predikanten de noodklok voor zichzelf. De gereformeerde predi kanten hebben op hun jaarvergadering de toene mende armoede onder vooral de jongere colle gae aan de orde gesteld. „Hoelang moet het nog duren voordat predikan ten gaan denken aan ac ties en stakingen," stelde de voorzitter, ds. B.J.G. Roolvink schertsend. Se cretaris van de gerefor meerde predikantenbond, ds. G. van Loenen uit Leidschendam relativeert de geluiden. Hij spreekt liever van financiële on deskundigheid bij predi kanten. Jonge predikanten zitten net als veel andere afgestudeerde academici met studieschulden van twintig- tot vijftigduizend gulden. Zij krijgen hun eerste baan op het platteland en worden dan in veelal grote en oude pastorieën met hoge stookkosten gehuisvest. De jonge predikant moet zijn bi bliotheek opbouwen, moet een auto hebben en heeft meer 'beroepskosten' dan an dere vrije beroepsbeoefenaars. Met de noodklok echoën ook relativerende geluiden mee: „We lijden geen honger. Onze nood moet niet overdreven worden, maar we zitten niet op rozen, zoals de mensen zouden kunnen denken als ze onze grote huizen zien," zegt ds. Gerrit Huiskamp. Gerrit Huiskamp kwam na zijn theologische studie met zijn vrouw en kinderen in Arum terecht in een grote pastorie. „Mensen krijgen een vertekend beeld: je woont in een groot huis, dus je zult wel rijk zijn. We hebben in mijn studietijd een huis in Kampen gekocht. Dat was achteraf ons geluk. Mijn vrouw heeft in opgelopen. Maar nu hebben we tweeduizend gulden netto ongeveer. Dat vind ik beslist Dominee G. van Loenen te weinig. Je moet je op aller lei manieren beperken: abon nementen op tijdschriften kunnen niet, boeken die je voor je beroep toch nodig hebt, kun je niet aanschaffen ook al zijn ze voor de belas ting aftrekbaar. Je moet wel eerst het geld op tafel leggen." Er wordt van een predikant ook verwacht dat hij vrijwilli gerswerk doet. In dorpen worden ook de vrouwen van de predikant ingeschakeld voor allerlei vrijwilligers werk. Ds Huiskamp: „Je zit in dit beroep in een wereld van vrijwilligers. De mensen ver wachten dat jij dan ook van alles erbij kan doen. Wij zijn er ook meestal wel voor te vinden, maar alles kost extra geld. Je hebt liefde voor je werk, maar we moeten ook leven. Ik ken in mijn omge ving geen jonge predikant die geen belastingschuld heeft". Ongezond Ds. B.J.G. Roolvink, voorzit ter van de vereniging van predikanten van de Gerefor meerde Kerken in Nederland, heeft de discussie in zijn jaar rede aangezwengeld. Hij vindt dat de kogel nu maar eens door de kerk moet worden gejaagd: de salarissen van ge reformeerde predikanten moeten opgetrokken worden. „We zijn er de afgelopen tien jaar alleen maar op achteruit gegaan. Dat is niet meer ge zond." Ds. Roolvink zet de klachten op een rijtje: wij moeten onze VUT zelf beta len, wanneer een collega ziek wordt, draaien wij zelf voor de kosten van vervanging op, in onze hoge kosten voor re.- presentatie wordt onvoldoen de tegemoet gekomen en als de plannen doorgaan zijn die ook voor de belastingen niet meer aftrekbaar. De inkom sten van een predikant liggen wel boven het minimumloon, maar „wij zijn academisch ge schoold, zijn een belangrijke schakel in de hulpverlening, draaien veel meer dan veertig uur per week en onze arbeids- druk is hoog." Werkgever Ds. G. van Loenen uit Leider dorp die voor de predikanten FOTO: PERS UNIE in het overleg met het depu- taatschap PFÖ (Personele Za ken Financiën en Organisa tie) zit over de arbeidsvoor waarden, is het niet helemaal eens met zijn voorzitter. Het PFO is voor de predikan ten de werkgever. Ds. Van Loenen wil het niet over 'ar moede onder predikanten' hebben, maar meer over 'fi nanciële ondeskundigheid'. „De jonge predikanten verge ten dat over hun inkomsten later nog de volksverzekerin gen en de loonbelasting wor den ingehouden. Ze krijgen dan enorme belastingaansla gen en raken in de proble men. En als hun vrouw dan moet gaan werken om bij te spijkeren dan is dat toch geen ramp. Het is toch uit de mode geraakt dat predikantsvrou wen allerlei hulpdiensten moeten verichten." Ds. van Loenen wil de salaris sen van jonge predikanten wel aan de orde stellen, maar hij wil ook zorgen dat jonge predikanten beter over hun financiën worden ingelicht. Ook de secretaris van de ver eniging, ds. Scholten uit Veendam, vindt dat dringend noodzakelijk. Hij heeft vol doende voorbeelden van jon ge collegae die financieel vastgelopen zijn. „Ze komen uit minder rijke gezinnen en zijn gaan studeren. Ze hebben hoge studieschulden en vaak ook belastingschulden. Ze staan rood op de bank. In het dorp waar ze zijn terecht ge komen wordt er van alles van de dominee verwacht. Als er een collecte is dan is de domi nee lijsttrekker. Al die extra taken brengen kosten met zich mee." Pensioengrondslag Ds. Scholten is ook niet zo ge lukkig met de woordkeuze van zijn voorzitter. Hij had ook liever niet over 'armoede' gesproken en ook zeker niet over 'acties'. „Er is natuurlijk geen predikant die erover denkt acties te gaan voeren, maar het is wel goed dat er nu eindelijk eens aan de bel is getrokken. Het onderwerp speelt al jaren. We hebben nooit geklaagd. Niemand heeft alarm geslagen toen onze pensioengrondslag in eens met tienduizend gulden omlaag werd getrokken, nie mand heeft ons gehoord over de bevriezing van onze sala rissen sinds 1978. Ik heb laatst ontdekt dat ik nu ik met pen sioen ben, evenveel verdien als een luitenant van 23 jaar. Altijd hebben we onze klach ten binnenskamers gehou den." Ds. Scholten heeft goede hoop dat de overleggroep met het PFO tot goede adviezen komt aan de kerkelijke organisaties die het laatste woord hebben over de inkomsten van predi kanten. Er wordt al sinds 1985 gepraat over de VUT-bijdra- gen, over tegemoetkomingen voor jonge predikanten, maar tot nu toe zonder resultaat. G. Bouwknegt van het PFO, de werkgever, relativeert de klacht van de vereniging van predikanten zo: „De armoede onder predikanten is inciden teel. We kunnen er ook niets aan doen." Het PFO werkt in Samen Op Weg met de her vormde predikanten samen om de salarissen van de gere formeerde predikanten in de toekomst misschien gelijk te trekken aan die van de her vormde collegae. MARSCHA VAN NOESEL DEN HAAG Waarom zouden genen eerder het werk van de Schepper zijn dan het hart of de nieren, zo vroeg prof.dr. H.M. Kuitert, hoogleraar ethiek aan de theologi sche faculteit van de Vrije Universteit (VU), zich gisteravond af. Kui tert hield in de Haagse Triumfatorkerk een le zing over genetische ma nipulatie op uitnodiging van de Vereniging van de Vrije Universiteit in Am sterdam. Veel gelovigen zijn fel gekant tegen ingrijpen in het erfelijk materiaal van de mens omdat we dan aan het werk van de Schepper zouden komen. Prof. Kuitert ziet dat niet zo. „De menselijke identiteit zit niet in zijn genen, maar meer in zijn geschiedenis en zijn re latie tot God", aldus Kuitert. Wel dienen we volgens hem met het manipuleren van DN A-materiaal uiterst voor zichtig te zijn. „Want we we ten. niet welk wiel we voor de verre toekomst aan het draai en zetten". Voor een bomvolle zaal had de hoogleraar over het glibbe rige onderwerp van de geneti sche manipulatie meer vragen dan antwoorden te bieden. Hoe moeilijk dat ook is, de paar honderd toehoorders hadden iets meer aan stand punten van de geleerde ver wacht. Kuitert schetste voor namelijk de ethische dilem ma's die het betrekkelijke gebied van de geneti- Screenen? Als we aan een erfelijke af wijking iets kunnen doen door medisch ingrijpen in het genetische materiaal, zijn we dat dan aan het nageslacht niet verplicht? Kan een echt paar zich kinderen veroorlo ven, wanneer er een erfelijke ziekte in de familie voor komt? Hoever ga je in dat verband met de zogenaamde prenatale diagnostiek (proef- zwangerschap in bepaalde kli nieken met de mogelijkheid tot abortus wanneer de vrucht „aangedaan" blijkt). Is het verplicht testen van bevol kingsgroepen (het zogeheten „screenen") te rechtvaardi gen? Volgens Kuitert zijn er (al dan niet theoretisch) drie mo gelijk manieren van geneti sche manipulatie: reparatie van genen. „Dit gebeurt al en daar heb ik niks op tegen. Als de kinderen bij voorbeeld mijn scheve neus uit het erfe lijk materiaal willen halen, oké". De tweede mogelijkheid is selectie, na een verplichte screening de soort verbeteren door het uitselecteren van zware erfelijke afwijkingen. „Eigenlijk een middel tegen de verkrotting van het men selijke genen-bestand. Het klinkt cru, maar dat doen we al. Denk maar aan het verbod op sex in instellingen voor zwakzinnigen, of sterilisatie vooraf", relativeert Kuitert. De derde mogelijkheid is het zelf samenstellen van je nako melingen in een soort genen- supermarkt. Kuitert: „We zouden dan de menseljke soort beter, bij voorbeeld min- Prof. H. Kuitert der gewelddadig, en gelukki ger, bij voorbeeld minder de pressief, kunnen maken". Toch wijst de hoogleraar in dat verband naar het ondui delijke wiel dat we aan het draaien brengen. „Uiterste voorzichtigheid en veel dis cussie is geboden". Tot ons (on)geluk dient het probleem zich nog niet eens in volle omvang aan. Prof. Kuitert: „Van de vierduizend afwijkingen, waarvan bekend opsporen en dan zijn er nog maar een paar waaraan wat is te doen". GERRIT BAL Kardinaal naar synode over de priester AMERSFOOBT Kardinaal dr. A.J. Simonis, aartsbisschop van Utrecht, is door de bis schoppenconferentie aange wezen als deelnemer aan de internationale bisschoppensy node die volgend jaar in Rome over de verdere vor ming van priesters wordt ge houden. Bisschop J.G. ter Schure van Den Bosch is zijn plaatsvervanger. Hulpbis schop dr. J.F. Lescrauwaet van Haarlem zal een deel van de tijd als theologisch advi seur van de Nederlandse dele gatie aanwezig zijn. AMERSFOORT Met het oog op de behande ling van het wetsvoorstel euthanasie op 27 april door de Tweede Kamer hebben de rooms-katho- lieke bisschoppen zich opnieuw uitgesproken te gen het onder voorwaar den toestaan van actieve euthanasie. De bisschop pen verwijzen in hun ver klaring naar hun herder lijk schrijven „Lijden en sterven van zieken" van maart 1985. Het standpunt van de Roóms- Katholieke Kerk over het vraagstuk van de euthanasie werd in 1984 aan de staats commissie euthanasie gepre senteerd. Enerzijds zijn er volgens de bisschoppen ethische grenzen jan medisch handelen waar door het leven niet tot het bit tere einde verlengd behoeft te worden. Anderzijds is naar hun mening actieve directe euthanasie, zoals onder meer door de jurisprudentie van de afgelopen jaren is verwoord, geen moreel aanvaardbaar antwoord op dikwijls zeer ernstige problemen. Er zijn de mens, onder meer door de ontwikkeling in de medische wetenschap, vele mogelijkheden gegeven om het leed van lichamelijk en geestelijk lijden te verzachten. Dat is een zegen, zo zeggen de bisschoppen. Maar zich ont trekken aan het leven door het zelf te beëindigen of te la ten beëindigen achten zij in gaan tegen de Schepper, die het leven heeft gegeven. Het lijden moet wel zoveel mogelijk worden voorkomen en de pijn moet worden be streden, ook al kan dat tot ge volg hebben dat de onafwend bare dood wordt bespoedigd. De bisschoppen herhalen: „Er zijn grenzen aan het vermo gen om het lijden in eigen en andermans leven uit te ban nen. Wanneer mensen dit er kennen, kan het besef in hen groeien hoe zeer zij op elkaar zijn aangewezen, hoezeer zij elkaar moeten helpen en moeten groeien in solidariteit. De samenleving zal er mens waardiger door worden". SGP do rouwe Zwaar weer in zonnig Den Haaj t IEN HA ans dat itieke inenko aan biec erkiezin de rogramr Des rot huisiit arpeerc de ki Staé rde F :jrdag o jmst ir jitwerp -rkiezin dJIJlV Het kabinet-Lubbers houdt ook dit jaar de wind flink in de rug. Het bedrijfsleven profiteert volop de sterk opgeleefde wereldhandel en ons land ziet als alle goed gaat de economie dit jaar met 3,5 procent groeien, ondanks slaagt de overheid er maar moeizaam in zijn houdboekje op orde te krijgen. Blijkens het gisteren gepree senteerde Centraal Economisch Plan van het Centraal PI; bureau (CPB) stapelen de tegenvallers op de begrotingen vj de diverse ministeries zich op en zal alleen bij forse ombi gingen en verdergaande loonmatiging het financieringsti kort volgens plan kunnen dalen. UlT de CPB-ramingen kan nu al geconcludeerd worden dj het kabinet-Lubbers het in het verkiezingsjaar 1990 dubl moeilijk krijgt. Er moeten allereerst forse uitgavenovei schrijdingen van ruim twee miljard gulden worden wegge werkt. Daar komen de nieuwe tegenvallers op de wir-premi nog bij die minister Ruding van Financiën gisteren voorspe de. Maar het grootste probleem ligt nog wel op het psycholc gische vlak. Hoewel het in economisch opzicht mooi wei moeten de lieslaarzen aan en de zuidwester op. Zuinig zorgen dat het lijntje niet breekt en voorzichtig zijn met ht uitgeven van extra geld aan leuke dingen, dat is de koers di het CPB in zijn prognoses voor het kabinet uitzet. Zie di maar eens aan de burgers te verkopen. Het is dan ook nog maar de vraag of het kabinet die koei zal volgen. De vakbeweging, de minima, trendvolgers en i nister Deetman van onderwijs zetten elke dag meer druk o IJMEC de ketel voor extra geld. Daar komt bij dat de regeringspatftsser e tijen met de.verkiezingen in het Vooruitzicht een steeds g< tten e: williger oor lenen aan al deze wensen uit de samenleving. Z andaaj wil het CDA mèt de PvdA nadenken over een koopkrach deba verbetering voor de uitkeringsgerechtigden. Ook de VVIoorzitti belooft in zijn ontwerp-verkiezingsprogramma wao'ei sommige werklozen een extraatje. De vakbeweging zelfs dat de uitkeringen al medio dit jaar verhoogd moeteifNO) worden. van lische INTUSSEN zit de samenleving nog met een in te lossen fo ®r< se milieuschuld en een ook volgens het CPB nog veel dfëeme* groot leger werklozen. Voor uitgerekend deze bevolkingroe ^1?J7Y.a voorspelt het CPB weinig goeds: de bestaande werkloze11 Wijn (vooral degenen die al meer dan een jaar zonder werk zittel °.e^ »*- zijn moeilijk inzetbaar en hun koopkracht zal de komeni jaren slechts „fractioneel" stijgen. De werkgelegenheid kaan, fors toenemen, maar zal vooral aan nieuwe intreders op ceicl arbeidsmarkt ten deel vallen. De tweedeling in de samenl|an Led ving in een notedop, want de koopkracht van de mod; werknemer en de modale ambtenaar stijgt wèl: met 2,5 a fik te re nclusie vfoV-voo left wél Het kabinet staat al met al zonnige klimaat gebruikt worden om de overheidsfinancië op orde te krijgen of moet meer ruimte gecreëerd worde iel. voor het milieu- en werkgelegenheidsbeleid en het optrel let is j; ken van de uitkeringen? „Het kabinetsbeleid voor 1990 ka nog veel wijzigingen ondergaan", schrijft CPB-directeur Zalm in zijn voorwoord bij de ramingen. Het wordt zwaaJejjg j weer in Zonnig Den Haag. \\\en ju Af en toe regen DE BILT (KNMI) De aktie- ve storing die gisteren boven Engeland lag is in noordwaart- se richting weg getrokken. Het bijbehorende regengebied pas seerde afgelopen nacht ons land en komt nabij onze oost grens tot stilstand. Deze ont wikkeling brengt met zich mee dat er maar weinig veran dering in het weerbeeld komt. Morgen is het half- tot zwaar bewolkt en valt er af en toe regen, waarbij het oosten van het land de meeste kans maakt op de neerslag. De tempera tuur daalt komende nacht tot in de buurt van de 8 graden en komt overdag rond 13 graden te liggen. Een zwakke storing die morgen boven het Kanaal ligt zorgt er voor dat er een zwakke tot matige wind is uit uiteenlopende richtingen. Europese landen, medegedeeld door het KNMI, geldig voor morgen en vrijdag: Zuid-Scandinayïë: Half zwaar be wolkt en eerst nog een enkele bui. Middagtemperatuur rond 11 graden. peratuur rond 13 graden. Benelux en Bondsrepubliek Duits land: Wisselvallig weer met enkele buien. Middagtemperatuur rond 14 het westen opklaringen. Middagtem peratuur van 10 graden in het noor den tot 16 in het zuiden. Alpenlanden: Wisselvallig weer met eerst nog buien. Middagtemperatuur in de dalen en lage gebieden rond 14 Spanje en Portugal: Eerst veel bew king en vooral in het noorden pei den met regen. Later vanuit het w ten opklaringen. Middagtemperati van 12 graden in het noorden tot Budapest I 3rieven graag kort en Juidelijk geschreven De edactie behoudt zich len stukken te bekorten Zedenwetten De regering vindt al lang dat de zedenwetten toe zijn aan herziening. Om een begin te maken stelde minister Kort hals Altes voor om de straft re leeftijd te verlagen werkten tegen. Nu wil m zich consentreren op vi krachting. Tot nu toe is dat i leen strafbaar buiten het 1 welijk, maar het zou nu o gaan gelden binnen het huv lijk. Zo krijgt de vrouw mal over haar man. Als hij zijn I duld verliest, komt de recht che aan de deur. Een prob middel om de mannen hef welijk te doen schuwen, om echtscheiding te bevoi !t belar ;ke inb irtijd v itbreek 'wistg Vervol EIDE ebben :ties i ,rg Pl uizenc ibben en. I d A )ed v< iptheic combi iendel ngevet rhting in gis tterd o] )hen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2