ELtc 9. Nederlands museum van de 19e eeuw: utopie of werkelijkheid? QeidwOowuvnt Prijzen- en notenregen bijResidentie Orkest D-ietzen „Tien procent echte Toorops toch verrassende oogst" Wisselend niveau bij blijspel Visie ONTDEK UW EIGEN, ZAKELIJKE REGIO IN DE STATENHAL. KUNST ZATERDAG 8 APRIL 1989 PAGINA 19 heidsdi atbijt sleidin erzeke jnlijke W iet 1 g< eldorf Opening Holland Festival rechtstreeks op televisie AMSTERDAM De Nederlandse Opera en de NOS hebben overeenstemming bereikt over een rechtstreekse uitzending van de opening van het Holland Festival op 1 juni vanuit het Amsterdamse Muziektheater. Het gaat om de wereldpremière van „De Materie" van Louis Andriessen in de regie van Robert Wilson. Het is de eerste keer sinds de opening van het theater dat een directe uitzending wordt verzorgd. De organisatie van de opname leverde aanvankelijk problemen op om dat het Holland Festival zich moest terugtrekken wegens financiële problemen. Er komen zeven camera's met een speciale gevoeligheid in de zaal die het lichtplan van de regie niet zullen verstoren. Het Residents Orkest speelt o.l.v. Ronald Zollman werken van Mes- aiaen, Wagemana an Gruber. Mu ziektheater, giateravond. Het concert met eigentijdse muziek gisteravond in HET Muziektheater telde drie in plaats van vier stukken. Diri gent Ronald Zollman had niet genoeg tijd om ook nog Peter Schats „Concerto da Camera" in te studeren. Begrijpelijk, maar tegenover een publiek dat herhaaldelijk met gedeel telijk andere programma's wordt geconfronteerd dan waarvoor het is gekomen, op nieuw ergerlijk. De beide voor de pauze ge speelde werken „Oiseaux exo- tiques" van Messiaen uit 1955 en „Metrum" dat de Haagse Conservatoriumleraar en Mes- siaenbewonderaar Diderik Wagenaar in 1981-84 schreef hebben de gelaagde ritmische structuur en een onrustig gril lig notenbeeld met elkaar ge meen. Messiaen ontleent zijn lichtgekleurde orkestklank aan de bewerkte geluiden van aziatische vogels. Hij bedeelt solistische rollen toe aan de piano, de xylofoon en 2 bas klarinetten. Die laatste twee waren echter nauwelijks- te horen. OOk het saxofoon kwartet dat in „Metrum ëen concerterende solistenrol speelt kon zich slecht profile ren tegen de dominante klank vannhet grote orkest, althans veel minder dan bij een vorige uitvoering in het conservatori- Deze beoordeling i: relatief dat de plaats van de luisteraar in de zaal voor dit soort aangelegenheden bepa lend kan zijn. Een echte solistenrol was pas weggelegd voor Wim Vos die afwisselend marimba, xylo foon en slagwerk bespeelde in „Rough times" uit 1983 van Karl Heinz Gruber. Hij deed dat uitstekend en met een per- fekt gevoel voor de ritmische beweging die ook in dit stuk weer bepalend was. Vlak voor de pauze betrad de voorzitter van de Johan Wage- naarstichting, Ton Hartsuiker, het podium om drie prijzen die deze stichting heeft toegekend nader toe te lichten in superla- tieve termen als „een van de belangrijkste hedendaagse werken' voor „Metrum" en „een belangrijk stadium in de ontwikkeling van de electroni- sche muziek" voor de „Ar chaic Symphony" van Michel Waisvisz. De derde prijs werd posthuum toegekend aan de grote promotor van de Neder landse toonkunst Edu Ver hulst. Vervolgens was de eer aan burgemeester Havermans om deze Kees van Baarenprijs aan Diderik Wagenaar uit te reiken, De Willem Pijperprijs aan vader Waisvisz en de Evert Cornelisprijs aan me- Verhulst. ERIK BESIER Marijke Boon: heel lang en heel leuk Marijk* Boon zingt en «peelt in Ze heeft een stemmige zwarte jurk en rode pumps aan die mooi bij haar accordeon kleu ren. Ze heeft glimmend witte tanden en haar haar in gor dijntjes. Als een daarvan de rechterkant van de zaal het gezicht op haar gezicht ont neemt, doet ze dat met een traag, bevallig gebaar achter haar oor. Het is duidelijk dat hier een gunst verleend wordt. Ze is erg lang en erg leuk en heet Marijke Boon. Op haar accordeon legt ze haar nieuwe bundeltje, 'Zojuist verzamelde gedichten. Bij de voordracht eruit durft ze het tempo heel laag te houden. Bij na op dicteersnelheid draagt ze ook het vers voor dat op de aan de ingang verkregen prentbriefkaart staat, en dat 'De overeenkomst tussen ma terie en levende have' blijkt te heten: „Vlooien springen/ me rels zingen/ poezen miauwen/ koeien herkauwen/ muizen piepen/ deuren soms." Als de gedichten en levenslie deren, vaak over de ongeluk kige liefde, aanslaan, ontdooit ze en wordt ze spontaan. Maar de keurigheid blijft. Ze zal nooit struikelen over haar woorden of zichzelf vergeten, ook niet als ze haar gilletjes en haar klaterende lacht de zaal instuurt. Ze blijft onvermin derd beschaafd, als een on- der-wij-ze-res. Ach, was ze de mijne. DICK VAN TEYLINGEN ADVERTENTIE GERUST OP REIS EN DE SCHERPSTE PRIJSI MEER DAN 35 WINKELS (ANVR/SGR) Derde Nationaal Theaterfestival voor scholieren UTRECHT Onder het motto „Prikkelend en uit dagend" wordt het derde Nationaal Scholieren The aterfestival gehouden, deze keer van 2 tot en met 6 mei in de Sterrebos Stu dio's in Utrecht. Voor de middagen en avonden zijn er vijftien voorstellingen geprogrammeerd, voor de ochtenden workshops die ook tot twee presentaties moeten leiden. Bovendien wordt er een theaterbeurs gehouden. De organisatie van het festival heeft de Stichting Cervelaat, die voor het festival samen werkte met het Landelijke Ondersteuningsinstituut voor Kunstzinnige Vorming en het Platform Scholierentheater. Centraal in het programma staan de „echte" op school ge maakte voorstellingen. Voor het festival werden overweldi gend veel produkties aange meld, waaruit met regionale instanties een voorselectie is gemaakt. Twee keer eerder organiseer de Jeugdtheater De Krakeling in Amsterdam een soortgelijk nationaal festival, dat een groeiende en zich ontwikke lende traditie lijkt te worden. Onder de vele tientallen schoolvoorstellingen die elk jaar in première gaan,, zijn vaak boeiende en interessante produkties, die ook op andere plaatsen en voor een breder publiek tot hun recht komen, aldus Cervelaat. Tot de nieuwe ontwikkelingen behoort dat jongeren de kans, krijgen met porofessionele re gisseurs en choreografen tei werken. Een aantal van deze voorstellingen wordt nu ook in| Utrecht gegeven. EEN PALEIS VOOR EEN ONDERGESCHOVEN KIND AMSTERDAM Het be gint met de Slag bij Wa terloo, immens vereeu wigd door J.W. Pieneman, het eindigt met koningin Wilhelmina, fijnzinnig ge portretteerd door Pier Pander en daartussen een staalkaart van wat de 19e eeuw aan Nederlandse of verwante beeldende kunst heeft voortgebracht. De aangewezen plek is uiter aard Den Haag. Het paleis Lange Voorhout misschien? Immers: „Histo risch gezien komt Den Haag als eerste in aanmerking om dat deze stad in de vorige eeuw door de aanwezigheid van hofhouding en regering een veel belangrijker cultureel centrum vormde dan Amster dam. Door leden van de ko ninklijke familie, hofhouding en regering werden talrijke opdrachten aan beeldende kunstenaars verstrekt. Maar bovendien vond de belangrijke 19e eeuwse Nederlandse stro ming, de Haagse School, haar oorsprong in de Hofstad". Zo laat het pleidooi zich sa menvatten dat zal klinken komende dinsdag en 1 uitgelezen ge zelschap van academici en cul tuurhouders te Amsterdam zich bezighoudt met de vraag: „Het Nederlands Museum van de 19e eeuw, utopie of werke lijkheid? „Een thema met een ingebakken aanklacht, want schril zijn de bewoordingen waarmee het begeleidend con gresboekje schildert hoezeer de beeldende kunst van de 19e eeuw verwaarloosd wordt als ware het een ondergeschoven kind. Het lijkt wel of de Ne derlandse schilderkunst uit die periode ophoudt met van Gogh en Jongkind, daar komt het op neer. Het congres wordt georgani seerd door het Kunsthistorisch Instituut der Universiteit van Amsterdam. „Een zwevend idee, op zoek naar een behui zing", vat voorzitter drs. J. Ge vers van het College van Be stuur de bedoeling samen. Wat is er precies mis? Niemand zal vreemd opkijken, aldus de in leiding bij het congres, wan neer muziek van de 19e eeuw- se tegenpolen als Brahms, Of fenbach en Wagner op één avond wordt uitgevoerd. Een dergelijke programma van te genpolen in de beeldende kunst is echter nauwelijks te vinden. Ook de 19e eeuwse li teratuur mag zich verheugen in een warme belangstelling. Sommige werken worden op nieuw vertaald of uitgegeven. Er bestaan zelfs uitgeverijen die zich toeleggen op de her uitgave van 19e eeuwse litera tuur. En werken die niet meer in de boekhandel te verkrijgen zijn, kunnen door belangstel lenden vrij gemakkelijk wor den opgevraagd via bibliothe ken. Dit alles in tegenstelling tot schilderijen en beelden uit de vorige eeuw die voor het overgrote deel zijn opgeborgen in voor publiek en onderzoe kers vrijwel ontoegankelijke depots van musea en andere instellingen. Alleen in de drie grootste Amsterdamse musea al worden duizenden kunst werken als stiefkinderen be handeld. Conditie Dat de collecties in de depots er qua conditie niet op voor uitgaan, mag duidelijk zijn, zo vervolgen de organisatoren van het congres hun betoog. Nog onlangs heeft de Reken kamer in haar rapport over de musea in Nederland gewezen op de vaak bedroevende om standigheden in de museum depots. Het is des te treuriger te constateren dat de kunst werken in Nederland zo snel in kwaliteit achteruit gaan, terwijl er voldoende man kracht aanwezig is. Daarbij zouden de talloze werkloze kunsthistorici waardevol werk kunnen verrichten door de grote hoeveelheden archief materiaal uit de vorige eeuw te onderzoeken ten behoeve van restauratie en conserver ing. Wanneer de 19e eeuwse schilderijen en beelden een maal uit hun kelders naar bo ven zijn gehaald, hoeft men voor gebrek aan waardering niet te vrezen, denken ze op het Amsterdamse Kunsthisto risch Instituut. Ze verwijzen daarbij naar verschillende suc cesvolle deeltentoonstellingen die de laatste tijd aan kunste naars uit de 19e eeuw gewijd zijn geweest. Met name de ex posities van de Haagse School en Barbizon schilders in het Haags Gemeentemuseum, het Mauritshuis, De Schilderijengalerij iq en het museum voor de 19e eeuw in één verband bijeen: plek. Haagse Gemeentemuseum hebben een grote publieke be langstelling aan het licht ge bracht voor kunst uit deze pe riode. Echter: de aandacht wordt op deze manier versnipperd en verspreid. Men mist de diep gang die zou kunnen ontstaan bij de presentatie in een geheel eigen museum voor de 19e eeuw. Het oprichten van zo'n museum zou een rustpunt scheppen. Belangstellenden hoeven dan niet meer stad en land af te reizen om het werk van een kunstenaar of kunst stroming te zien. Er zou bij voorbeeld een plaats kunnen worden ingeruimd waar de ontwikkeling van het portret de aandacht krijgt die hij ver dient. Als leidraad voor een dergelijke portrettengalerij zou de uitbeelding van het vor stenhuis in de loop van de vo rige eeuw kunnen dienen. De koninklijke familie heeft altijd aan zowel beeldhouwers als schilders in ruime mate op drachten verstrekt en een saaie aangelegenheid, belooft het congresboekje, hoeft dit onderdeel van het museum niet te worden, want door een combinatie van geschilderde portretten met de talloze port retbustes zou een levendig ge heel ontstaan. De rij vorsten- portretten is zo groot §n divers dat eerder geselecteerd dient te worden dan dat men aange wezen zou zijn op bruikleen. Den Haag Den Haag als vestigingsplaats nogmaals. „Een museum Voor de 19e eeuw zou een aanvul ling zijn op de musea die de Hofstad reeds bezit. Een bijna diachronisch, alomvattend beeld van de kunstgeschiede nis zou worden bereikt door Mauritshuis, De Schilderijen galerij Willem V, Museum en Panorama Mesdag, het mu seum voor de 19e eeuw en het Haags Gemeentemuseum -in één verband bijeen te hebben. Zo'n museum zou bovendien haar glans afstralen op vorstin en regering, zeker als werk uit koninklijk bezit een belangrijk deel van de collectie zou uit maken". Rest de vraag: wie zal dat betalen? Met de onwillig heid van minister Brinkman in het achterhoofd tovert de auteur van het congresboekje een opmerkelijke zoete lieve Gerritje uit zijn hoge hoed. „Als financiering door de overheid niet zou lukken, dan zou het bedrijfsleven van Ne- FOTO: MILAN KONVALINKA derland toch bereid moeten zijn zo'n museum te bekosti gen? Misschien zou koningin Beatrix een voorbeeld kunnen stellen, waarna alle bedrijven met het predicaat Koninklijk wel zouden moeten volgen? Het vorstenhuis is in het ver leden al meerdere malen de kunst te hulp gekomen. Verlies Zo behoedde Willem I Neder land voor het verlies van een kostbare Rembrandt en was Willem III jarenlang maecenas van de schilder Jongkind en bovendien de insteller van de Koninklijke subsidie voor vrije schilderkunst. Ook ko ningin Juliana schonk het Rijksmuseum nog tal van kunstwerken die helaas zijn weggestopt in moeilijk toegan kelijke kelders. De presentatie van koninklijke geschenken in het paleis op de Dam heeft aangetoond dat uit het bezit van het Koninklijk Huis ar chief menig museumstuk zou kunnen komen. Een letterlijk royale bijdrage van de konink lijke familie zou de totstandko ming van een museum voor de 19e eeuw zeker dichterbij brengen". PIET SNOEREN Herman Frank (Pssst) krijgt eerste Jan van Heelprijs DEN HAAG Het Cen trum voor Kunstzinnige Vorming in Den Haag kent de eerste Jan van Heelprijs toe aan Herman Frank (53) van kinderthe ater Pssst. De prijs, twee duizend gulden en een beeldje, wordt vanmiddag uitgereikt bij de opening van het Festival Kunst en Kind. De tweejaarlijkse priis is inge steld bij gelegenheid van dit festival. Hij is er voor wie of wat zich bijzonder verdienste lijk heeft gemaakt voor kunst zinnige vorming voor kinde ren. De onderscheiding is ge noemd naar de 90-jarige Haag se beeldend kunstenaar Van Heel die initiatiefnemer is van creativiteitscentra en die ook een van de grondleggers is van het huidige tekenonderwijs. De jury wilde vooral het werk van een pionier zichtbaar ma ken. Ze overwoog dat de laat ste tien jaar het jeugdtheater in Den Haag een bijzondere plaats in de stad heeft ingeno men. Ze kende de prijs aan Frank toe omdat hij tussen kind en kunst een brug bouw de. Hij deed dat op scholen, in buurthuizen en in theaters. Bij culturele manifestaties, ge- Herman Frank, leider van het Haagse kinderthester Pssst krijgt de Jan van Heelprijs die voor de eerste keer is toegekend. FOTO: SP spreker, acteur, artistiek leider de jeugd werkte. Als acteur t uitmarkten en op vele plaatsen waar kunst gestimuleerd moest worden of werd be dreigd, dook Frank op als in- of commentator. Herman Frank was cabaretier en poppenspeler in Rotterdam voor hij bij het Rotterdams To neel kwam waar hij ook voor assistent-regisseur kwam hij naar de Haagse Comedie. Hij hield zich er vooral bezig met toneel voor de jeugd. Hij leidt als theatermaker al een jaar of vijftien de theatergroep Psst. (Vervolg van de voorpagina) DEN HAAG Met Toor ops in boodschappentas sen, verpakt in vuilniszak ken of zo maar in de bin nenzak of damestas wer den in het Haags Ge meentemuseum gisteren honderden nieuwsgieri gen ontvangen door een groepje Toorop-experts. In een werkkamertje mocht eenieder, die graag wilde ho ren of de eigen Toorop mo gelijk echt was na het in ont vangst nemen van een volg- nummertje naar binnen. Om in de meeste gevallen te ho ren dat hun meegebrachte afbeelding een reproduktie was. Hetgeen de meeste van de belangstellenden, die re kening moesten houden met een wachttijd van twee uur, wel hadden verwacht. Aan het eind van de dag konden de verzamelde des kundigen vaststellen dat zo'n tien procent van de ongeveer vierhonderd werken die werden aangeboden, ook in derdaad echt van Toorop was. Een verrassend grote oogst, zo beaamde ook John Siüevis, samensteller van de Toorop-expositie. Eén man kwam zelfs met een uitge breide Toorop-collectie op de proppen, verzameld op rom melmarkten en -veüingen. Daarnaast viel het de experts op dat er van Toorop een groot aantal vervalsingen in omloop is, overigens al ge maakt toen de schilder zelf nog leefde. Bij het toch nog aanzienlijke aantal echte Toorops zat slechts één werk dat Sillevis graag opgenomen had gezien in de Toorop-ex positie. Het betreft een teke ning van een boer op het land in Zeeland, waar Toor op zoals bekend langdurig verbleef. (ADVERTENTIE) KORZO THEATER p Heden, aanvang 20.00 uur OPENINGSFEEST Muziek, zang en dans door het hele gebouw. Vanaf 01.00 uur disco. -Toegang f 15.-. Tel. 637540 Voor een uitgebreide agen da, ook voor de komende dagen, raadplege men „UIT", de gratis wëkelijkse bijlage van deze krant. 3 John Lennon's Imagine (al); 18.45, 21.30. do. vr. ma. di. ook 14.00. BABYLON 1 (Winkelcen- bioscopen 01720-20800): The Bear (al); 18.45, 21.15. za. zo. WO. ook 13.45. zo. ook 16.15. EUROCINEMA II: Rain Man (al); 18.45, 21.30. za. hof 20. tel. 630637): Twins (al); 14.00, 18.45. 21.30. zo. 13.15, 18.45, 21.30. do. vr. ma. dl. ook 14.00. METROPOLE 1 (Carne- gielaan, tel. 456756): Rain man (al); *4.00, 18.45, 21.30. zo. 13.15, LEIDEN LUXOR (Stationsweg 19. tel. 071-121239): Twin# (al); 19.00. 21.15. za. zo. wo. ook 14.30. LIDO en STUDIO (Steenstraat 39. tel. 124130): Rain Man (al); 14.30. 18.45, 21.15. Cocktail (al); The Accused (12); The Bear (al); 14.30. 19.00, 21.15. A fish called Wanda (al); 19.00, 21.15. do. vr. ma. di. 14.30. Lady en de Vage bond (al); za. zo. wo. 14.30. «TRIA NON (Breestraat 31, tel. 123875): Amadeus (al); 20.00. 16.00, 18.45, 21.30. e METROPO LE 2: A fish called Wanda (ai); 14.00, 18.45. «1.30. zo. 13.15, 16.00, 18.45. 21.30. METROPO LE 3: Another woman (al); 14.00. B.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00, 13.45. 18.45, 21.30. zo. 13.30, 16.00. 18.45, 21.30. ODEON 2: The blob (16); 13.45, 18.45, 21. .00. REX (Haarlemmerstraat 18.45, 21.30. zo. 13.30, 16.00, Who framed Roger Rabbit (al); 19.00. za. wo. ook 14.45. License to drive (al); 21.15. zo. ook 14.45 e CITY THEATER II: Maquerede VOORSCHOTEN GREENWAY (tel. 01717-4354): Who framed Ro ger Rabbit (al); do. vr. 19.00, Vincent (16); 17.00. 20.30. A win ter tan (16); 18.45. 22.15. STU DIO 2: El lute (16); 17.00. Paurs amore (16); 19.30. 21.45 STU DIO 3: Intervista (16); 17.30. Mani festo (al); 19.30. 21.30. HAAGS FILMHUIS; Zaal 1: Pelle de ver overaar; 19.15. zo. ook 14.00. Sa laam Bombay: 22.00. Zaal 2: De kommissaris; 19.30. 21.45. Zaal 3: 19.30, 21.45. do. 20.00. ma. 19.30, 22.00. zo. ook 14.00, 16.15. lm lauf NACHTVOORSTELLINGEN CINEAC 1: Working girl; (1 00.15. CINEAC 2: Twins (16); 18.45, 21.30. 18.45. 21.30. ASTA 2 The accu sed (16); 14.00. 18.45, 21.30. zo. 13.15, 16.00. 18.45. 21.30. ASTA 13.30, 16.00. STUDIO 1; Jungle book; zo. wo. 14.00. STUDIO 2: Pippi Langkous; zo. wo. 14.30. STUDIO 3: De reddertjea; zo. Toneelgroep Visie met: „Dwaasheid heeft haar eigen recht" van John Patrick in de regie van Wim Leurs. Theater De Poort, gisteravond. Her halingen: vanavond om 20.15 uur en Het blijspel „Dwaasheid heeft haar eigen recht" is al zo vaak gespeeld, dat het daardoor erg belangrijk om er een frisse wending aan te geven. Toneel groep Visie is er in elk geval in geslaagd om een sterke hoofdrol te creeëren. Carla Krüger speelt die rol, van Flo rence met veel verve en in korte tijd is zij in staat om het middelpunt van de belangstel ling te worden en die aandacht ook vast te houden. Het verhaal is geschreven rond mevrouw Florence Sava ge met een hebberige familie die op haar geld uit is. Zij laat zich echter opnemen in een inrichting en door handig te manipuleren zet zij haar fami lie voor gek. Tegen een goed verzorgd décor, dat een huise lijke sfeer uitstraalde, -speelde Visie een wisselende voorstel ling. Qua regie zat het spel boeiend in elkaar. ,Geen saaie spelfragmenten en een vlotte toneelzetting maakten het kij ken zeer aangenaam. De spe lers, die allen met een bepaal de tic behept waren, hielden dit consequent vol. Het was al leen jammer dat het spel op twee momenten toch wat in zakte. Het laatste tafereel voor de pauze werd met weinig overtuiging gespeeld en de slotscène had duidelijk te kampen met teksthaperingen, waardoor de continuïteit in het gedrang kwam. Natuurlijk waren er wel komische frag menten te beleven in dit voor al kluchtige spel, met bijvoor beeld Loes Ruisz als dwaze schilderes met haar haat tegen alles. Slechts een lange reeks scheldwoorden vormden haar enige gespreksstof en aardig was ook het afschuwelijke vioolgekras van Hannibal, die-- zich een ware concertviolist voelde. Visie is er in geslaagd om de balans in evenwicht te houden en heeft daardoor een genoeglijke toneelavond ge maakt van deze komische old timer. ROB VAN DER MIJL Twee dagen persoonlijke ontdekkingen. Trefpunt in de regio voor fabrikanten, leveranciers, afnemers, dienst verleners adviseurs. j|p!!r CONTACTA'89 COHLVdV.80 BEDRIJVEN CONTACTDAGEN 12 en Kt \pril in de Statenhal s-Gravrnhago O/w •uitlost ijl li'II 11 tH(M urn

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 19