Broze persvrijheid in Paraguay
finale
Carly Simon: „Mijn leven is een salade
„DE HARDNEKKIGSTE CENSOR ZIT IN ONS HOOFD"
CeicUeSowvant
Volgens Antonio Pecci, redacteur bij Ul
tima Hora en secretaris van de vakbond
voor journalisten is de omgang met deze
vrijheid zeer onwennig. „Ook onder
Stroessner hadden we niet te maken met
een officiële censor", zegt hij. „Bleek een
artikel iets te opruiend of te kritisch te
zijn, dan was een telefoontje van het mi
nisterie voldoende". De directeur (altijd
loyaal aan het regime) riep de betrokken
journalist onmiddellijk op het matje.
„We zijn opgegroeid met deze restricties
en kunnen moeilijk aan de nieuwe situa
tie wennen. Vooral oudere journalisten
zijn zeer gezagsgetrouw. Bij hen zit de
hardnekkigste censor in het eigen hoofd.
Er is op de kranteredacties momenteel
een generatieconflict gaande. Alleen de
jongeren durven de directie tegen te
spreken of kritisch over de Voorlopige
Regering te schrijven". Pecci meent ech
ter dat negatieve berichtgeving over Ro
driguez niet erg verstandig is. „We we
ten niet of hij na de verkiezingen nog
even tolerant zal zijn. Want de president
gaat op 1 mei ongetwijfeld winnen". De
enige tegenstand komt van Dimongo
Laino, kandidaat voor de PLRA, de Par-
tido Liberal Radical Autentico, de partij
die zich in tegenstelling tot andere libe
rale partijen nooit schuldig heeft ge
maakt aan collaboratie met het Stroess-
ner-regime. Maar de populariteit van ge
neraal Rodriguez zal waarschijnlijk een
te grote hindernis zijn voor deze opposi
tieleider.
Drugs
In de Paraguayaanse kranten wordt al
leen positief over de president geschre
ven en leest men niets over diens ver
meende betrokkenheid met drugshandel.
Pecci: „Het publiek accepteert geen ne
gatieve verhalen over Rodriguez. Boven
dien zijn alle bewijzen over deze affaire
in handen van de Amerikanen". Dit
wordt echter ontkend door de Ameri
kaanse ambassade. „Deze geruchten
doen al twintig jaar de ronde. Rodriguez
zou banden hebben gehad met de zoge
heten French Connection. Maar we heb
ben indertijd alle geruchten onderzocht
en nooit voldoende bewijzen kunnen
vinden om hem te veroordelen. Voor dit
moment is deze kwestie ook niet meer
interessant. We moeten niet naar het
verleden maar naar de toekomst kijken.
En Rodriguez heeft toegezegd 'tough on
drugs', te zullen zijn, de drugshandel
hard aan te pakken", aldus perschef M.
Brown. De openheid van Rodriguez'
Voorlopige Regering is allesbehalve vol
ledig. Echte oppositionele media, zoals
het radiostation Nanduti, wordt het le
ven nog altijd zuur gemaakt (zo mag
men bij dit radiostation alleen maar
voor de microfoon iets zeggen na het
noemen van naam en persoonsnum
mer). Kritische berichtgeving over de
president of het leger wordt niet geaccep
teerd.
Journalisten mogen ook geen onderzoek
doen naar het daadwerkelijk aantal
slachtoffers tijdens de bloedige coup van
3 februari. Officieel zijn het er 31 maar
volgens geruchten zouden het er een
paar honderd moeten zijn. Volledige
persvrijheid in Paraguay is dus schijn.
Maar met de verkiezingen in het voor
uitzicht, de getuigenissen van slachtof
fers van het Stroessner-regime en de ont
hullingen van allerlei corruptieschanda
len is Pecci momenteel al meer dan te
vreden.
„We hebben het nog nooit zo druk ge
had. De oplage van onze krant is ver
dubbeld. Dat er geen volledige openheid
is, vinden we momenteel minder belang-
j rijk. We hebben genoeg om over te
schrijven".
FRANS BOTHOF
Carly Simon houdt van woorden. Het schrijven zit haar in het bloed,
maar dat is misschien niet zo vreemd als je vader de grondlegger is
van de wereldberoemde uitgeverij Simon Schuster. Toch gaat
haar ambitie uit naar het componeren van een symfonie en heeft het
schrijven van instrumentale filmmuziek haar hart gestolen. „Wat
niet wil zeggen dat ik niet langer met woorden speel. Ik ben bezig
met een boek, dat deze zomer moet verschijnen", laat de
Amerikaanse zangeres weten. Na het winnen van een Golden Globe,
eerder dit jaar, weet Carly op 29 maart of ze ook een Oscar in de
wacht heeft gesleept in de categorie filmmuziek voor 'Working Girl'.
Reden voor een gesprek met deze veelzijdige vrouw over fobieën,
kinderen, huwelijk en boeken.
95
AMSTERDAM - „Op het mo
ment dat ik zo beroemd was ge
worden dat ik niet langer werd in
gehuurd om shows te openen voor
bijvoorbeeld Cat Stevens of Kris
Kristofferson, maar zelf het hoofd
programma was, werd ik gek van
angst. De enige manier om mijn
plankenkoorts te onderdrukken
was een flinke massage vlak voor
dat ik het podium op moest. En
dan bedoel ik zo'n stevige massage,
dat het leek alsof ik in elkaar werd
geslagen. Ik moest het idee hebben
dat het podium een bevrijding be
tekende. Wie zich altijd heeft afge
vraagd waarom mijn haar zo rom
melig zat, weet nu het antwoord. Ik
liep zo van de massagetafel naar
het podium. Het leek alsof ik uit
de jungle was gestapt, maar ik was
wel heel ontspannen", zegt Carly
Simon.
Brieven
De Amerikaanse zangeres is per boot
naar Europa gekomen. „Ik geef eerlijk
toe dat ik verschillende fobieën heb. Op
een podium staan spant de kroon. Ik
kon er als kind al niet tegen om met het
school koor op te treden. Maar ik ben
ook bang om te vliegen, heb een hekel
,aan spinnen en word bang als ik mij in
gesloten voel. Dat er vorig jaar een live
elpee verscheen, was vooral een over
winning op mijzelf. Zulke uitdagingen
zijn belangrijk in mijn leven. Ik wilde
iets doen waar ik bang voor was om mij
zelf naderhand een schouderklopje te
kunnen geven. Tijdens de voorbereidin
gen heb ik soms met het zweet in mijn
handen gezeten, flitste er telkens door
mijn hoofd: je kunt je nog altijd terug
trekken, Carly. Ik had acht jaar niet op
een podium gestaan. Soms denk ik wel
eens; zou het niet heerlijk zijn om al
mijn angsten te overwinnen. Het zou
een welkome bevrijding zijn en ik denk
dat mijn fans het zouden toejuichen als
ik meer zou optreden. De gedachte met
een kleine groep het podium op te gaan
en te spelen in de intimiteit van een
club, spreekt mij enorm aan. Ik zou wil
len dat ik het kon".
„Mijn platenmaatschappij zou het idee
in elk geval toejuichen. Ik zou veel meer
platen hebben verkocht als ik regelmatig
op tournee was gegaan. En ik weet dat
mijn fans mij missen. Ik krijg geregeld
brieven met: wanneer kom je in Amster
dam spelen? Als ik zo'n brief lees, voel
ik mij rot omdat ik aan zo'n verzoek
niet kan voldoen. Het zou ook voor mij
zelf heel leuk zijn, want ik geef graag".
„Ik heb nooit de intentie gehad zangeres
te worden. Dat is uit nood geboren. Ik
schreef nummers en stuurde die rond
naar zangeressen zoals Judy Collins en
Cass Elliott, maar kreeg nooit antwoord.
Fictie
Ik ben zelfs naar school geweest om het
notenschrift te leren beheersen. Als op
lossing voor mijn probleem bedacht ik
dat het misschien aardig was één elpee
te maken met eigen composities. Op die
manier zou mijn materiaal aandacht
krijgen en aangezien verscheidene men
sen tegen mij hadden gezegd, dat het
niet slecht was wat ik schreef, ging ik op
zoek naar een platencontract. Op een ge
geven moment kwam ik iemand tegen
die mij dat contract bij Elektra Records
bezorgde. 'That's The Way I've Always
Heard It Should Be', de eerste single,
werd een enorme hit. Ik wist niet wat
mij overkwam, maar mij terugtrekken
ging niet meer. De platenmaatschappij
begon druk uit te oefenen. Ze wilde niet
alleen een opvolger, maar ook dat ik zou
gaan optreden en dat was nou net iets
dat ik absoluut niet wilde. Ik kon de
boot even afhouden, maar toen kwam er
een verzoek van Cat Stevens binnen. Hij
wilde dat ik voor hem zou openen in
The Troubadour in Los Angeles. Het is
grappig hoe het in het leven gaat, want
de maatschappij zei: wat is er voor no
dig om je op dat podium te krijgen? Ik
zei: als Russ Kunkel de drums bespeelt,
doe ik het. Ik kende Russ niet, maar
dacht, dat lukt nooit want hij is met Ja
mes Taylor op tournee, dus die heeft
geen tijd. Bovendien was hij de meest
gevraagde sessie-drummer van Amerika,
waarom zou hij met een onbekend zan
geresje het podium willen delen. De vol
gende dag belde Jack Holsman van Elek
tra op: Russ doet het. Ik zat er dus aan
vast. Op de openingsavond van de tour
nee introduceerde Russ mij aan James
Taylor met wie ik later ben getrouwd.
Met Russ heb ik na de scheiding van Ja
mes een tijdje samengewoond. Zo kwam
ik op één avond enkele mensen tegen
die voor een groot deel bepalend zijn ge
weest voor de rest van mijn leven".
„Ik kwam in een mallemolen van mana
gers, advocaten, zakenmensen en platen
maatschappijen terecht. Maar ik klaag
niet, want er zitten kanten aan het vak
die ik heel plezierig vind. Het schrijven
van songs bijvoorbeeld. Als ik terugkijk
herinneren ze mij aan bepaalde perioden
uit mijn leven. Ik werk meestal vanuit
een persoonlijke ervaring, maar meng
het met de nodige fictie. Ze zijn niet zo
dagboek-achtig als veel mensen denken.
Ik kan mij erg goed inleven in een situa
tie. Daarom had ik ook geen problemen
bij het schrijven van het titelnummer
van 'Working Girl'. Hoewelecht ge
makkelijk is het nooit geweest. Ik heb
misschien vier nummers geschreven, die
in een keer op papier stonden. Maar het
componeren van instrumentale muziek
is een heerlijke bezigheid. Wat mij er
vooral in aantrekt, is dat je niet gebon
den bent aan het vers-refrein-patroon. Je
kunt het in elke denkbare vorm gieten
en dat is een bevrijding na al die jaren
opgesloten te zijn geweest in het keurslijf
van de popmuziek. Het is een heerlijke
bezigheid".
„Als we over ambities praten, is dat een
van de zaken die ik zou willen uitbou
wen. Een ander is het componeren van
een symfonie, eigenlijk het liefst een
Mis. Maar ik zou wel gewoon door wil
len gaan met het uitbrengen van, zeg
maar, populaire elpees, want ik hou van
zingen. Ik wil zeker blijven musiceren
tot ik tachtig jaar ben".
Evenwicht
een evenwicht tussen mijn carrière als
muzikante en mijn leven als moeder.
Mijn kinderen zijn zulke schatjes. Het is
heerlijk om bij ze in de buurt te zijn.
Natuurlijk hebben ze hun problemen,
maar welk kind heeft die niet. Ik probeer
zoveel mogelijk tijd voor ze vrij te ma
ken. Het zou geen enkel probleem zijn
om een huishoudelijke hulp in te huren,
maar dat wil ik absoluut niet. Ik sta elke
morgen vroeg op om hun ontbijt te ma
ken en hun lunch in te pakken voor ik
ze naar school breng. Het was niet altijd
gemakkelijk omdat ik een tijd lang zowel
hun vader als moeder ben geweest. Ik
weet ook zeker dat de directeur van
mijn platenmaatschappij liever had ge
zien dat ik een andere oplossing ervoor
had gevonden, maar daar heb ik mij
niks van aangetrokken. En mijn kinde
ren zijn heel blij dat ik die twee beroe
pen combineer. Ze vinden het leuk dat
hun moeder net iets anders is dan die
van hun vriendjes en vriendinnetjes.
Hoeveel mijn carrière er onder lijdt,
weet ik niet. Het komt zo goed als nooit
voor dat ik de telefoon afzet om een
nummer te schrijven. Toevallig heb ik
gisteravond een tekst geschreven. Mis
schien zou ik wat meer discipline
moeten hebben. Mijn leven is een sala
de. Het schrijven van songs zijn de to
maten, terwijl het huishoudelijke werk
de sla is. Ik gooi het dagelijks in een gro
te schaal en roer daar wat in. Ik doe ge
woon alles tegelijk. Wat ik inmiddels
wel heb geleerd is mij af te zonderen, dat
kost mij geen enkele moeite. Vaak
schrijf ik in de drukste omgeving de bes
te songs. Laatst stond ik op Grand Cen
tral Station in New York te wachten op
een trein. Ondanks de dfukte kreeg een
tekst in mijn gedachten langzaam vorm.
Ik draag altijd een boekje bij mij waarin
ik aantekeningen maak".
Boek
„Ik ben momenteel bezig met een boek.
Geen autobiografisch gedreutel, maar
twintig hoofdstukken geobserveerde
emoties. Meer dan iets anders is het een
beschrijving van gevoelens. Hoewel ik
geen discipline heb, vind ik het heerlijk
om aan die verhaaltjes te werken. Ik
speel graag met woorden, maar dat heb
ik van huis uit meegekregen. Mijn vader
was uitgever en bracht regelmatig manu
scripten mee naar huis. Ik ben een soort
natuurlijke redacteur. Als ik niet in de
muziekindustrie was gegaan, had ik mijn
brood verdiend met het uitgeven van
boeken".
„Ik ben momenteel heel gelukkig. Iets
meer dan een jaar geleden ben ik op
nieuw getrouwd. Om mijn man wat over
mijn verleden te weten te laten komen,
heb ik al mijn oude platen uit de kast
getrokken en ze gedraaid. Ik vond het
behoorlijk interessant om ze weer eens
te horen. Hij vond sommige heel aardig,
andere deden hem niks. Maar ja, zo gaat
het in het leven".
HANS PIËT
In het Middenamerikaanse El Salvador worden
journalisten doodgeschoten als ze hun werk doen, want
de machthebbers in dat land houden niet van
pottekijkers. In Paraguay, waar onze verslaggever Frans
Bothof op zijn reis door Zuid-Amerika is aangekomen,
was het met de persvrijheid tot voor kort niet veel beter
gesteld. Maar sinds dictator Stroessner daar is verdreven,
lijkt het beter te gaan. „We zijn getuige van een
revolutie", zegt kolonel M. Guanes, een van de leiders
van het nieuwe regime. „De situatie is hier 180 graden
gedraaid", meent Antonio Pecci, redacteur van Ultima
Hora, de belangrijkste krant in Paraguay. Voor het eerst
in zijn 178-jarige geschiedenis kent dit Zuidamerikaanse
land democratische vrijheden. En daar is men trots op.
Maar die vrijheid blijkt nog broos en de omgang ietwat
onwennig te zijn. Zowel voor de journalisten als de
nieuwe machthebbers.
Gemartelden zijn tegenwoordig populair
in Paraguay. Het dagblad El Diario heeft
er zelfs eert vaste rubriek voor ingeruimd,
begeleid door een tekeningetje van mar
telwerktuigen.
ASUNCION - Volgens een in
Asuncion wonende Nederlander
heerst in de stad nog altijd euforie
over het verjagen van de oude dic
tator Alfredo Stroessner. Maar
ruim een maand na de coup lijkt er
in de hoofdstad van Paraguay niets
feestelijks te gebeuren. Integendeel.
Het is er vochtig warm. Mannen
drinken mate in het stadspark, een
onzuiver afgestemde radio bromt
wat vanuit een aanpalend restau
rant en een 19e-eeuws trammetje
(van Belgische makelij) beweegt
zich piepend door de hoofdstraat.
Asuncion is vriendelijk, on-Zuidameri-
kaans veilig maar dodelijk saai. Het lijkt
nauwelijks voorstelbaar dat hier tanks
hebben gereden met mortiervuur en dat
er met automatische wapens is gescho
ten. Dat een plotselinge uitbarsting van
geweld de hele politieke koers van het
land heeft gewijzigd.
Maar de kogelgaten in de muren van de
politiekazerne en in de omliggende ge
bouwen zijn een zichtbaar bewijs: er is
hier wel degelijk gevochten. Met hulp
van het leger heeft een generaal zich in
de nacht van 3 op 4 februari als presi
dent ontpopt.
Na deze staatsgreep van generaal Andrés
Rodriguez maakt Paraguay zich nu op
voor vrije democratische verkiezingen.
En dat is voor het eerst. De campagne
wordt dan ook op een wat onwennige,
uiterst bescheiden en weinig spectaculai
re manier gevoerd.
Geen haast
Er zijn geen massale demonstraties of
grootschalige politieke bijeenkomsten.
En de enige pamfletten op straat zijn
nog van de afgezette dictator: „Stroess
ner voor een verenigd modern Para
guay". Met het opruimen van herinne
ringen aan de man die het land 34 jaar
lang in een ijzeren greep hield, blijkt
men in Paraguay weinig haast te maken.
Ciudad Presidente Stroessner, het grote
koopcentrum aan de grens met Brazilië,
heet nog altijd zo; de luchthaven bij
Asuncion staat als President Stroessner
Asuncion mag vreselijk saai zijn, de treinen zijn er schitterend. FOTO: CHARLOTTE BOS
International Airport vermeld en niet,
zoals in Brazilië het gerucht ging, Vlieg
veld van de Derde Februari (de dag van
de staatsgreep). In het kantoor van kolo
nel M. Guanes, toezichthouder op de
media, een Paraguayaanse versie van
minister Brinkman dus, hangt de foto
van de nieuwe president wel aan de
muur maar staat het portret van de vori
ge nog op de gang. Het wacht op een an
dere bestemming. Dat kan zowel de
vuilnisbak als het museum worden,
want niemand weet hoe 34 jaar Stroess
ner door de geschiedenis beoordeeld gaat
worden.
„De oude generaal is nóg altijd popu
lair", meent de perschef van de Ameri
kaanse ambassade in Asuncion. „Zijn
heerschappij wordt geassocieerd met
economische vooruitgang en rust. Toen
Stroessner in 1954 de macht greep, was
het land één grote puinhoop. Nu heeft
Paraguay een van de sterkste econo
mieën van Zuid-Amerika".
Paraguay kent bovendien wel meer
merkwaardige nationale helden. Zoals
maarschalk-president Francisco Lopez.
Hij joeg in de vorige eeuw zijn landge
noten de oorlog in tegen Brazilië, Argen
tinië en Uruguay. Een oorlog waarin het
zes jaar later uit tevoorschijn kwam met
nog maar een krappe tien procent van
de mannelijke bevolking in leven. Dan
hebben de daden van Stroessner Para
guay beduidend minder schade toege
bracht. Integendeel. Maar de stabiliteit
in een economische groei van het land is
wel ten koste gegaan van politieke rech
ten en individuele vrijheden.
Zwarte nacht
Volgens Pancho de Vargas, coördinator
van het Comité van Kerken, de belang
rijkste beweging op het gebied van de
mensenrechten in Paraguay, was 34 jaar
Stroessner één lange zwarte nacht.
„Onze lijst telt 120.000 namen. Allemaal
namen van mensen die tijdens het vori
ge regime om politieke redenen gevan
gen zijn gezet en zijn gemarteld". Het
comité probeert de slachtoffers van
Stroessner nu juridische steun te geven.
Volgens Vargas, zelf zestien keer opge
pakt en vier keer gemarteld, staan de
processen tegen enkele beulen al op het
punt van beginnen. „Sommigen zitten al
vast, naar anderen wordt nog gezocht".
Maar dat geldt niet voor alle verant
woordelijken. „Ik werd aan mijn voeten
opgehangen en vervolgens met een
zweep geslagen. Drie dagen lang", vertelt
Ignacio Chamorrolantero. Bij een van
die ranselpartijen was de toenmalige mi
nister van binnenlandse zaken, E. Yns-
fran, getuige. Deze politicus is momen
teel vice-president van de Colorado Par
tij, de partij van zowel Stroessner als
Rodriguez. Het ziet er niet naar uit dat
hij snel in het beklaagdenbankje zal ko
men.
Verbijsterend
Het verhaal van Chamorrolantero is
verbijsterend. Tweeëntwintig jaar lang
heeft hij gevangen gezeten, zonder ooit
te zijn veroordeeld. „Ik werd beschul
digd van betrokkenheid bij een politieke
aanslag. Maar daar had ik niets mee te
maken. Ik was dienstplichtig soldaat en
in een heel ander deel van het land gele
gerd. Maar omdat ik ook lid was van de
liberale partij (tegenstanders van het
Stroessner-regime - red.) wilde mijn mi
litaire commandant dit niet bevestigen.
Ik moest een verklaring ondertekenen
dat ik terrorist was. Dat heb ik altijd ge
weigerd". Dus werd Chammorrolantero
gemarteld en moest hij jarenlang dwang
arbeid verrichten. Pas op zijn veertigste,
nu tien jaar geleden, lieten de militairen
hem gaan.
Gemartelden zijn momenteel populair.
Dagelijks verschijnen hun afschuwwek
kende verhalen in de Paraguayaanse
kranten. Eén dagblad, El Diario, heeft er
zelfs een vaste rubriek voor ingeruimd,
begeleid door een tekeningetje van mar
telwerktuigen.
De pers leeft zich op die manier uit op
gebeurtenissen die soms tientallen jaren
geleden hebben plaatsgevonden en bin
nen de vrijheden die de Voorlopige Re
gering van generaal Andrés Rodriguez
hen toelaat. Corruptieschandalen van
voormalige Stroessner-medewerkers (zo
schijnt de minister van gezondheid met
belastinggeld 34 huizen voor zichzelf te
hebben laten bouwen), worden uitgemol
ken, de processen tegen deze lieden op
de voet gevolgd. „De kranten zijn een
stuk lezenswaardiger geworden", zegt de
in Asuncion wonende Nederlander.
„Ten tijde van Stroessner werd alleen
maar over voetbal en de buurtschan-
daaltjes geschreven".
Ook de autoriteiten zijn tevreden over
de „nieuwe pers". „Nog altijd gelden de
zelfde wetten als onder de vorige rege
ring. Toch is al een ware revolutie tot
stand gebracht", meent kolonel M. Gua
nes, hoofd van de communicatie en toe
zichthouder op de Paraguayaanse media.
„Nadat de Voorlopige Regering heeft ge
zegd dat zij de vrijheid van meningsui
ting zou respecteren, zijn grote verande
ringen in de gesproken, geschreven en
visuele pers opgetreden. Wij zijn onder
de indruk van alles dat naar buiten
komt en willen nog voor de verkiezingen
van 1 mei nieuwe regels tot stand bren
gen in samenwerking met alle betrokke
nen", aldus de kolonel.
