na Ie
Herman van veen
Toekomst
fi
Dagjesmensen
tillen niet
zo zwaar
aan
Gezellig
Het
£eidóe@ou/tcmt'
In toeristisch Nederland zet de ver
schuiving in de richting van rustige
en leerzame vormen van vermaak
zich voort. De kermisachtige super
attracties waarmee de pretparken
een retourtje naar het sensationele
adrenalineparadijs beloven blijven
natuurlijk hun adembenemende
dubbele loopings draaien, maar
zijn niet langer zaligmakend. De
laatste jaren worden de miljoenen
vooral geïnvesteerd in attracties die
een uitgebalanceerde combinatie
bieden van vermaak en een leer
zaam dagje uit.
Die koerswijziging heeft onder meer te
maken meP de groeiende grijze golf die
met z'n zee van vrije tijd toeristisch Ne
derland overspoelt. Die ouderen zijn
zelfs in het gezelschap van hun
kleinkinderen niet zo snel of hele
maal niet geneigd om in een strakzit-
tend karretje met ware doodsverachtig
een kurketrekker te draaien in een su
per-achtbaan, of zich in een wankel
bootje in een kolkende rivier te storten.
Ook gezinnen met kleine kinderen en
30-plussers blijven liever met de beide
benen op de vaste grond.
Voor het kakelverse toeristisch seizoep
dat traditiegetrouw in dit paasweekend
ontluikt zijn tientallen miljoenen gul-
dejis geïnvesteerd in nieuwe attracties
en uitbreidingen van bestaande projec
ten. Maar op de lijst ontbreken nieuwe
'thrill rides', zoals de superachtbanen
en andere thrillerachtige vormen van
vermaak in het vakjargon van de pre-
tindustrie heten. De noviteiten waar
mee de attractieparken naar de gunsten
en guldens van de dagjesmensen lon
ken bewegen zich in heel wat rustiger
vaarwater. Een greep uit het nieuwe
aanbod:
.Land van ooit
In het Noordbrabantse Drunen gaat op
28 april 'Het Land van Ooit' open. Dit
25 hectare grote, met veel natuur
schoon gestoffeerde theater- en kunst
park ligt rond een kasteel dat meer dan
twee eeuwen het bezit was van de Bel
gische graven d'Oultremont. Ooit
woonde er Henriëtte d'Oultremont, bij
genaamd 'Jetje Dondermond', die door
haar verhouding met koning Willem I
een crisis rond het koningshuis veroor
zaakte die in 1840 leidde tot het aftre
den van de vorst.
'Het Land van Ooit' richt zich op vol
wassenen met kinderen tot en met 11
jaar en op bezoekers van 35 jaar en ou
der. Kermisattracties zijn er niet te vin
den. „Wij zijn een ander park, niet te
vergelijken met wat elders wordt gebo
den", benadrukt initiatiefnemer-direc
teur Mare Taminiau, voorheen direc
teur exploitatie van De Efteling. „De
formule komt er op neer theater, kunst
en bestaande natuur op een harmonieu
ze wijze te laten samengaan. Daarmee
wordt het beste recht gedaan aan de
sfeer van het oorspronkelijke landgoed.
Wij hebben er voor gekozen subtiel om
te gaan met wat hier al was. Een eeu
wenoud pad door het bos moet daar
blijven liggen, vinden wij. Dan creëren
we wat we willen daar maar om
heen
'Het Land van Ooit' voert de. bezoekers
onder meer via het 'Wielewoud', een
bewegend bos, terug in de tijd. Onder
weg ontmoeten zij dieren, reuzen, rid
ders en andere wonderlijke figuren.
Het personeel is uitgedost in historische
kledij. Zo bewaakt een ridder te paard
het parkeerterrein, terwijl hofdames
optreden als caissière of toiletjuffrouw.
Het nieuwe park telt vier theaters waar
doorlopend kindervoorstellingen wor
den gegeven. Enig is zijn soort is het
'Manegetheater', waar ridders te paard
elkaar bekampen. Er is plaats voor 1400
toeschouwers. Het 'podium' bestaat uit
een zandbak van 650 vierkante meter.
In een van de theaters treedt Alfred
Jodocus Kwak op. De dappere fabel
eend met een gouden hart als het gaat
om ontwikkelingssamenwerking en
milieubescherming is het geesteskind
van cabaretier Herman van Veen die
ook de naam voor 'Het Land van Ooit'
bedacht.
In de nieuwe attractie is veel ruimte
ingeruimd voor kunst. In de Engelse
tuinen rond het uit 1231 daterende kas
teel staan beelden van Nic Jonk. Bin
nen zijn schilderijen te zien in de 18e
eeuwse 'Trompe l'oeil'-stijl. Dat is een
vorm van illusionisme in de schilder
kunst die door het bedrieglijk naboot
sen van voorwerpen de toeschouwer
doet geloven dat wat hij ziet zich daar
echt bevindt.
In het nieuwe park is vijftien miljoen
gulden geïnvesteerd. Om de exploitatie
sluitend te krijgen zijn 340.000 bezoe
kers per seizoen nodig. Maar Mare Ta
miniau rekent op een half miljoen dag
jesmensen.
'Het Land van Ooit' is het vierde park
in de toeristische driehoek Efteling-Au-
totron-Beekse Bergen. Dit deel van
Midden-Brabant ontwikkelt zich tot
een van de belangrijkste toeristische
gebieden van ons land. Recreatieve be
drijven en de overheid broeden op
plannen om er de komende jaren hon
derden miljoen guldens te investeren
in met name verblijfsrecreatie.
Libema investeerde twintig miljoen
gulden in een compleet nieuwe inrich
ting van het Safaripark Beekse Bergen
en in het 'Huis van de toekomst' in Hil-
varenbeek. In het Safaripark zijn de
meeste hekken vervangen door water
partijen. De safariboot 'Livingstone' die
vorig jaar 150.000 bezoekers langs de
savannes vervoerde, heeft gezelschap
gekregen van het zusterschip 'Stanley'.
Op het terrein van het Autotron in
Rosmalen krijgt het 'Huis van de toe
komst' vorm. Dit futuristische project
(kosten negen miljoen gulden) is een
idee van Chriet Titulaer. Het laat zien
hoe wij in de toekomst wonen, werken,
studeren, communiceren, goederen be-
stéllen en de vrije tijd doorbrengen. De
opening is eind juni.
In Rotterdam gaat op 12 mei het Imax-
theater open. De directie is dezelfde als
van het Omniversum in Den Haag, een
vergelijkbare attractie die elk jaar een
half miljoen bezoekers trekt. In de Hof
stad worden voornamelijk educatieve,
populair wetenschappelijke program
ma's vertoond, terwijl op het 17 meter
hoge en 22 meter lange witte doek in
Rotterdam puur recreatieve films te
zien zijn. Het nieuwe Imax-theater is
gevestigd in hetzelfde pand als het Eco-
nocenter. Dit unieke museum, dat op
een speelse manier de basisbegrippen
van de economie bijbrengt, gaat in de
loop van dit jaar open. Het museum is
een initiatief van de Rotterdamse Ka
mer van Koophandel, de Erasmus Uni
versiteit en de gemeente Rotterdam.
Bouwkosten van het Imaxtheater en
Econocenter bedragen dertien miljoen
gulden.
Heilzame baden zijn in opmars. Na
Nieuweschans, dat een flinke uitbrei
ding onderging en het enkele maanden
geleden geopende 'Thermae 2000' op de
Couberg in Valkenburg, heeft nu ook
het Noordlimburgse Arcen een Ther-
maalbad. Het water met een tempera
tuur van 34 graden borrelt uit een 900
meter diepe bron omhoog. Het kuur
oord mikt op 180.000 bezoekers per
jaar.
Directeur Hans van den Berg van
Avonturenpark Hellendoorn is apetrots
op zijn 'Magical Monkey Show', de eer
ste grote elektronische theatershow in
ons land. Het park investeerde er bijna
drie miljoen gulden in. Het idee komt
oorspronkelijk van Walt Disney. In
Hellendoorn is voor deze cabaret-musi
cal een speciaal theater met 500 zit
plaatsen gebouwd dat de sfeer van rode
pluche ademt. In de twintig minuten
durende show zingen 23 elektronisch
bestuurde apen op vijf podia teksten
van Willem Wilmink. De 'Magical
Monkey show' ging deze week in pre-
Ons eigen Duinrell tenslotte heeft er
een waterzweefmolen bij. Een attractie
echter die valt binnen de categorie
'thrillers'. Niet alleen draait de molen
met veel vaart zijn rondjes, hij wordt
bovendien omringd door fonteinen en
de 'zwevers' hebben voortdurend het
angstige gevoel een straal water over
zich heen te krijgen.
Met de miljoeneninvesteringen trach
ten de dagattracties hun greep op de
groeimarkt van het dagtoerisme te ver
stevigen. Dagtochtjes vormen verreweg
het belangrijkste deel van de toeristi
sche sector in ons land. Van de iMaim
dertig miljard gulden die jaarlijks in
deze sector omgaat, wordt meer dan
twintig miljard besteed aan dagtrips.
Voor de duidelijkheid: een dagtocht is
een uitstapje dat thuis begint en dat mi
nimaal vier uur duurt. Bezoek aan fa
milie of kennissen en uitstapjes vanuit
het vakantiehuisje of de tent horen
daar niet bij.
Een onderzoek van het Nederlands Bu
reau voor Toerisme toont aan dat 84
procent van de Nederlanders wel eens
een dagtocht maakt. Gemiddeld mag
zo'n uitstapje niet meer kosten dan
37,50 gulden per persoon. Maar opval
lend is dat de mensen uit de lagere so
ciale klassen, die overigens minder
vaak op pad gaan, wel bereid zijn er
meer voor uit te geven: 42,50 gulden
per persoon. Gezinnen met jonge kin
deren trekken de grens bij drie tientjes
per persoon. De gemiddelde Nederlan
der is best bereid tijdens een dagtocht
te reizen maar vindt 115 kilometer
»voor heen en terug wel welletjes.
Deskundigen geven graag huizenhoog
op over het leerzame en culturele as
pect dat een dagtocht vooral moet heb
ben. Maar het NBT-onderzoek toont
aan dat de dagjesmensen daar zelf min
der zwaar aan tillen. Zij vinden dat een
dagje-uit vooral 'gezellig' moet zijn en
vooral niet te veel mag kosten.
De dierentuinen en attractieparken za
gen vorig jaar in drie zomermaanden
acht miljoen dagjesmensen langs de
kassa's paraderen. Dat is overigens een
fractie van het bezoek aan natuurgebie
den, steden, strand en grote evenemen
ten. Die trokken vorige zomer 46 mil
joen dagjesmensen, de toeristen en va
kantiegangers dus niet meegeteld. His
torische steden en kastelen waren w
voor zes miljoen dagtochten. Drs. F.J.L.
van Duim van de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg vindt dat alle organi
saties en instellingen die zich met 'het
verleden' bezighouden de handen in
een moeten slaan om de belangstelling
voor onze historische steden, gebouwen
en dergelijke op te krikken. Als voor
beeld noemt hij Engeland. „De Engel
sen spreken over 'heritage' ofwel 'erf
goed' als aanduiding van monumenten
zorg en geschiedenis als marketing pro-
dukt. 'Heritage' is daarom noch ge
schiedenis met een grote G, noch mo
numentenzorg met een grote M. Het
verleden wordt als 'fun' geëtaleerd en
geëxploiteerd. Het lijkt verkeerd, maar
er wordt groot enthousiasme en waar
dering voor het verleden mee bereikt".
loo
Vertaald naar de toeristische en recrea
tieve markt in eigen land stelt Van
Duim zich monumentenzorg aldus
voor. „Nederland beschikt vermoede
lijk over de grootste hoeveelheid cul
tuurhistorie per vierkante kilometer
ter wereld, dat wil zeggen monumen
ten, historische structuren, musea en
plaatsen waar een historische gebeurte
nis heeft plaatsgevonden. Wat we heb
ben moet weer onder de aandacht wor
den gebracht. Wii kunnen méér doen
met onze geschiedenis en cultuurhisto
rische elementen. De pracht van de
unieke Nederlandse kerken zou mis
schien permanent voor het publiek toe
gankelijk moeten worden gemaakt. De
orgels dienen te klinken. De geschiede
nis van het bouwwerk en van degenen
die er een laatste rustplaats vonden die
nen tot leven te worden gebracht. De
kastelen en historische buitenplaatsen
moeten gaan opbloeien, zoals bijvoor
beeld Het Loo en de bezittingen van
onder meer de English Heritage enigs
zins laten zien. De indruk moet bestaan
dat de laatste bewoners elk moment
kunnen binnenkomen. Op de verdedi
gingswerken van de vestingsteden
moeten de kanonnen bulderen, bij de
waterfronten moeten varende monu
menten kruisen. Hetzelfde geldt voor
voormalige industriële gebieden met
monumenten van bedrijf en techniek,
de dampende stoomgemalen en 20e-
eeuwse tuindorpen. Het geldt voor de
jonge en de oude monumenten".
„Het buitenland heeft zoveel meer, zegt
men. Maar dat is niet waar. Het aantal
dagtochten is groot, maar op cultuur
historisch gebied zeer gering. Ons his
torisch .besef zou bijzonder klein zijn,
maar dat valt te stimuleren wanneer de
geschiedenis en in het kielzog de mo
numentenzorg ook als 'fun' wordt ge
zien en gepresenteerd. Binnen het erf
goed-concept ligt er in Nederland een
enorm niet geëxploiteerd goed dat ge
knipt lijkt te zijn voor het dagtoeris
me'
AAD STRUIJS