Kans op vervolgorders
voor Fokker-100 in YS
„Een extreem aantrekkelijk toestel"
3AG'i CONOMIE
Beurs uan Amsterdam
UZAK HEEFT INVLOED
P CONSUMPTIEGEDRAG
Benzine duurder door
stijgende olieprijzen
„Fokker moet
zich aan
de afspraken
houden"
TOPMAN AMERICAN AIRLINES:
I I I I I
foidóeS&uïa/nt
ALLE WAAROM HEEFT ZIJN DAAROM.
QeidócQowumt
DONDERDAG 23 MAART 1989 PAGINA 7
i;N HAAG - Muzak, muzikaal behang, ook wel achtergrond-
Ijziek genoemd, heeft invloed op bepaald soorten consumptief
jÜrag in cafés en restaurants. Dit blijkt uit een vandaag gepu
reerd onderzoek van het Bedrijfschap Horeca. Cafébezoekers
[bezoekers van restaurants van grootwinkelbedrijven willen
jht swingend muzikaal behang. Klassiek mag ook. Maar ro-
jntische of te krachtige ritmische klanken zijn uit den boze.
koekers van Chinees-Indische restaurants houden niet van al
jactieve muziek en gasten van Nederlands-Franse restaurants
jbben geen duidelijke voorkeuren, aldus het onderzoek. Het
[derzoek concludeert dat een horeca-ondernemer via keuze
zijn muzak ervoor kan zorgen dat zjn gasten langer blijven,
rder kan door de muziekkeuze een bepaald publiek worden
^electeerd. Muzak zorgt ook voor privacy: een gesprek aan
l tafel wordt door de achtergrondmuziek minder goed ver-
tanbaar voor de buren. Tenslotte drukt muzak storende gelui-
n weg. Zoals bij voorbeeld geluiden uit de keuken of een reu-
lende verwarming.
DSM mogelijk
minder milieu
onvriendelijk
GELEEN - De hinderlijk
geelbruine pluim die al ja
renlang te zien is boven de
schoorstenen van de chemi
sche bedrijven van DSM-
Limburg in Geleen, gaat bin
nenkort verdwijnen. Dit als
gevolg van een reductie met
85 procent van de stiksto-
foxydenconcentraties in het
gas dat de schoorstenen uit
stoten. Dat staat in een giste
ren gepresenteerd milieuac
tieplan dat door een speciale
begeleidingscommissie is op
gesteld.
Kamminga verwacht weinig
van werkervaringsplaatsen
UTRECHT - Voorzitter Kamminga van de werk
geversorganisatie in het midden- en kleinbedrijf
KNOV gelooft niet meer in de „werkervarings
plaatsen" waarmee werkgevers en werknemers
(met een forse overheidssubsidie) de langdurige
werkloosheid te lijf willen gaan. De discussie over
de invoering in ambtelijke en politieke kring is in
middels al zolang aan de gang en het eind is nog
lang niet in zicht, dat ik me afvraag of we hiermee
wel moeten doorgaan, aldus de KNOV-voorzitter
vanochtend in Utrecht bij de opening van een op
leidingscentrum voor langdurig werklozen in de
elektrotechnische industrie. Het plan moet enige
tienduizenden banen opleveren, die worden gesub
sidieerd met 15.000 (marktsector) of 22.000 gulden
(overheid). Het plan zou dit voorjaar nog van
kracht moeten worden, maar Kamminga gelooft
daar niet meer in. „Een verloren jaar, alle goede
bedoelingen ten spijt," aldus de KNOV-voorzitter.
ROTTERDAM - Benzine wordt met ingang
van morgen drie cent per liter duurder. Een
liter superbenzine gaat dan 168 cent aan de
zelftankpomp kosten en een liter super on
gelood 162 cent. De benzineprijs volgt daar
mee de stijgende tendens van de noteringen
op de internationale óliemarkten, waar het
hoogste niveau sedert vijftien maanden be
reikt is. De prijzen van diesel en lpg veran
deren niet. De prijsaanpassing met drie cent
is de grootste sinds lange tijd. Meestal gaan
de benzineprijzen met stapjes van een of
twee cent omhoog en omlaag. De notering
van Brentolie uit de Noordzee voor levering
in mei was dinsdag met 18,20 dollar de
hoogste sinds vijftien maanden. Gistermid
dag had de stijging zich doorgezet tot een
prijs van 18,45 dollar.
luzie in top
erscombinatie
^STERDAM - M. de Jong,
ran de Perscombinatie
Ktgever van Volkskrant, Pa-
lol en Trouw) heeft furieus
fcreageerd op het afwijzing
n de fusie met de NDU door
k eigenaars van de Perscom-
[natie, de stichtingen Parool,
blkskrant en Christelijke
et name de brief van de
lichting Parool is hem in het
rkeerde keelgat geschoten,
stichting wil in de toe-
Dmst door de hoofddirectie
verjai ooraf geïnformeerd worden
irer mogelijke samenwer
kingsverbanden. De Jong
)elt zich daardoor onder cu-
itele gesteld en vat de brief
a's een motie van wantrou"
en. De hoofddirectie en de
J lad van commissarissen bera-
•n zich nu op de ontstane si-
latie. De Stichting Het Parool
met 90 procent van de aan-
slen de grootste eigenaar - en
ok de andere twee eigenaars,
ebben zich uitgesproken voor
elijke eigendomsverhoudin-
in in een eventueel nieuw
edrijf. In het voorgestelde
lan wordt uitgegaan van een
erdeling 25/75 tussen Pers-
imbinatie en VNU. Mr. L.
an Vollenhoven, bestuurslid
ran Elsevier, het moederbe-
rijf van de NDU, heeft laten
feten dat er niet aan de ei-
endomsverhoudingen gesleu-
ïld kan worden.
dan ii,
Fran
n, de
chter
h nog
UINBOUWVEIUNQ
,cevr"' n
au-i.üo. uourgeues u.öö-i.oo. uris-
douvv ijssla 0.66-0.95. Komkommers 76/
r nog o - -- -- -
?1 betyi
MARKTEN
17-0.45. Radijs 1 zakje 0.24-0.50.
ttich 1 lang 0.30-1,15. Sla 19 super
17-0.38. Tomaten A super 3.54-
60. VI. Tom bb super 4.78-6.24.
gelijk ardappelen 7.30-8.00. Bospeen
aats at? n c
daarb$'
Koolrabi a46-a86U°Paksoi 0.20-
24. Pepers groen 12.00-14.10. Pos-
leln 5.70-6.25. Prinsessebonen
6.60-28.00. Raapstelen bos 0.08-
21. Snijbonen 11.20-13.90. Spinazie
'ldoorll ,40-1.95. Witte kool 4.25-4.25. Witte
gebru idijs 0.61-0.78,
lestland-West afd. Poeldijk,
ag 22 maart 1989: Alfsla 50-53. An-
k. Doo jjvie 215-295. Aubergines 350-490.
Ites groen 60-145, geel 70-150.
ook
et „bi
ïad wi
de Eil
2.30-5,70, Radijs 1/2 middel
24-43. Kooli
88. Krulandijvie 50-56. Krulsla 32-
Lollo rosso 60. Mini-aubergines
290, paars 330-850, rood 910-1530,
520-810. Puntpaprika lila 530-
Pepers groen 910-1200, rood
Prei 91-109. Raapstelen
ls hals 0-29. Rabarber 140-145. Radijs 39-
9, zakjes 25-44, witpunt 83. Selderij
™4-68- Sla 17-38. Snijbonen 1080-
ioii ge |270. Spinazie 100-200. Tomaten
"ai 11-665. VLeestomaten 501-646.
lan/Vitlof 190-220. Ijspegels 118-129.
1 dl ,80. Bloemkool 3.20-6.50. Bospeen
,40-4.70. Cherry torn. rood 3.20-
.20. Cherry tomaten 3.25-3.75.
ïourgettes 75-1.50. Courgettes geel
I.OO-1.86. Crispysbergsla sl: 60-72.
ing v; 18-1.56. Komkommers mini 22-36.
■Komkommers stek 1.05-1.75. Koolra-
il 14-1.00. Krulandijvie 65-90. Krulsla
Ï5-45. Lollorossa 24-1.23. Paksoi 20-
Paprika geel 2.40-7.90. Papr.
n 1.70-5.90. Papr. lila punt 7.10-
IO.OO. Papr. oranje 6.20-12.50. Papr.
JnivPaars 2-80-8.20. Papr. rood 7.60-
c.,u 13.80. Papr. spits 7.40-8.30. Pepers
"00l groen 12.20-12.90. Pepers rood
;den n J7.00-17.80. Peterselie bos 62-85.
elas Postelein 6.20-7.30. Prei 1.05-1.10.
poes Raapstelen bos 15-33. Rabarber
66J 2.40-2.70. Radijs glas 69-1.00. Radijs
puntzak 44-50. Rettich 55-1.10. Reu-
de bij ienradljs 75-95. Selderij bos 36-54.
Nieuw Sla poly glas 17-65. Snijbonen glas
".'10-11.60. Sperziebonen glas
.50-26.50. Spinazie glas 2.2Q-2.45.
.ruiten 2.92-4.53. Tomaten 4.00-
.39. Tomaten rood 4.40-6.17. Vlees-
van
olken"
sc h rij
ire is
geluid-
de to
lmfesti
i spec
gehoui
schepp
of and
p hebt
NEW YORK - De Amerikaanse
luchtvaartmaatschappij American
Airlines sluit vervolgorders voor de
Fokker-100 niet uit.
American Airlines, één van de groot
ste Amerikaanse luchtvaartmaat
schappijen, zal de komende jaren twee
miljard dollar per jaar in nieuwe
vliegtuigen investeren. De maatschap
pij denkt in de verdere toekomst 200
vliegtuigen of meer mét een capaciteit
van ongeveer 100 stoelen nodig te
hebben. Fokker zou daar dus voor in
aanmerking kunnen komen. De
maatschappij kijkt momenteel ook
naar de Fokker-50 voor de regionale
maatschappij American Eagle, een
dochteronderneming van American.
Binnen enkele maanden valt hierover
een beslissing, maar de Fokker-50
staat niet bovenaan het kandidaten-
lijstje, zo zei de president van Ameri
can Airlines, Robert L. Crandall, gis
teren in New York. Dit gebeurde bij
de bekendmaking van de order voor
Fokker die de levering van 75 Fok
ker-100 vliegtuigen en een optie op
nog eens 75 van deze toestellen om
vat.
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG - De Korte heeft
door de berichten uit New
York de indruk gekregen dat
Fokker de terugbetalingsrege
ling van de staatssteun pro
beert op te houden. De Korte:
„Ik ben Fokker toen dat be
drijf in grote nood zat, met 212
miljoen gulden te hulp gescho
ten. Hoewel aan deze steun
strikte voorwaarden zijn ge
steld, heeft de Nederlandse sa
menleving grote risico's geno
men", Die afspraken moeten
worden nageleefd. Uitgangs-
unt
EZ is de
Bij de ondertekening van het contract poseerden bestuursleden van Fokker e
Airlines bij een model van de Fokker-100.
komst van november 1987,
toen Fokker onder voorwaar
den nog eens 212 miljoen gul
den steun kreeg toegezegd.
Deze overeenkomst is nog
steeds niet in detail geregeld.
Het gaat niet alleen om de wij
ze waarop de totale schuld van
Fokker aan de Staat (die voor
1,5 miljard gulden risico loopt)
moet worden terugbetaald. De
vliegtuigfabrikant moest ook
de kosten terugbrengen, een
lange-termijnplan.op tafel leg
gen, de raad van bestuur op
sterkte brengen en zoeken
volwaardige partner
i te werken.
NEW YORK - In het voor
Amerikaanse begrippen
oeroudè Plaza-hotel in het
hartje van New York
drukt de topman van
American Airlines, Robert
Crandall een model van
een Fokker-100 vliegtuig
letterlijk aan de borst. De
grootste industriële order
uit de Nederlandse ge
schiedenis moet nog gete
kend worden, maar de
liefde tussen American en
Fokker kan al niet meer
stuk. „Dit is een extreem
aantrekkelijk vliegtuig",
zegt Crandall terwijl hij
voor de Amerikaanse ca
mera een arm om de romp
van het modelvliegtuig
slaat en met de vrije hand
Fokker-directeur Van
Duinen stevig de hand
drukt.
De persconferentie van Ame
rican gisteren was de officiële
bezegeling van de superorder
bij Fokker, die vorige week al
uitlekte. Tussen 1991 en 1994
levert Fokker totaal 75 F-100's
aan American, voor ruim 3,7
miljard gulden. American
heeft tevens een optie geno
men op nog eens 75 vliegtui
gen die tussen 1994 en 1998 ge
leverd zouden moeten worden.
De totale waarde van de order
bedraagt ruim 6,5 miljard gul
den. In feite kunnen deze op
ties als vaste orders worden
beschouwd. Omdat er een an
dere aanbetalingsregeling voor
is overeengekomen wordt ech
ter van opties gesproken.
Met de order van American
verwerft Fokker in één klap
een fors deel van de Ameri
kaanse markt voor vliegtuigen
met rond de 100 stoelen. De
Nederlandse vliegtuigbouwer
heeft geen prijzenoorlog hoe
ven voeren om grote concur
renten Boeing en McDonnell
Douglas af te troeven, zo liet
Crandall weten. „Fokker-100
is voor ons gewoon het beste
toestel. De prijs speelde niet
zo'n belangrijke rol. Boven
dien liggen de vergelijkbare
Amerikaanse vliegtuigen nog
op de tekentafel. De Fokker-
100 vliegt al".
Euforie
De raad van bestuur van Fok
ker verkeerde bij de presenta
tie in New York zichtbaar in
een euforische stemming, De
order betekent dan ook de de
finitieve doorbraak op de
Amerikaanse markt, waarbij
eerdere orders van US-Air (20
orders, 20 opties) en Braniff
(12 orders, 6 opties) verbleken.
„Dit is een grote dag voor
Fokker. Zeven en vijftig jaar
nadat een Fokker-vliegtuig de
eerste oversteek naar Amerika
maakte, zijn we weer helemaal
terug op de Amerikaanse bo
dem", verklaarde directeur R.
van Duinen.
American is in elk geval zeer
verguld met zijn nieuwe aan
winst. President-directeur
Crandall putte zich uit in su
perlatieven om de sterke kan
ten van het Fokker-parade-
paardje te benadrukken.
„Voor het eerst in de geschie
denis verdienen we geld-, sim
pelweg door de oude toestellen
te vervangen. De Fokker-100
is bij exploitatie namelijk liefst
32 procent goedkoper dan de
Boeing 727 die we nu de deur
uitdoen".
Een leuke bijkomstigheid voor
Fokker is, dat American ook
zijn 6 splinternieuwe Britse
vliegtuigen van het type BA
146 aan de kant zet en ver
vangt door de F-100. Deze con
current voor Fokker zou in de
praktijk
houdsko!
ïen. Crandall: „De F-100 i
elk geval veel economischer
dan het Britse toestel".
Geluid
Een belangrijke overweging
voor American om voor Fok
ker te kiezen, zo bleek giste
ren, is het feit dat de F-100
aan de strengste Amerikaanse
geluidsnormen voldoet. Op
een groot aantal vliegvelden in
Amerika worden alleen nog de
allerstilste vliegtuigen toegela
ten. Het feit dat onlangs een
Fokker-100 van KLM tijdens
een landing in Zwitserland
door zijn landingsgestel zakte,
heeft volgens Crandall weinig
indruk gemaakt. „Dat ongeluk
was voor ons geen aanleiding
om nog eens over de order na
te denken".
American zal zijn vloot de ko
mende jaren sterk uitbreiden.
Tot 1994 zal het aantal toestel
len onder de vlag van deze
maatschappij fors groeien, van
468 tot 642. Als de optie daarbij
wordt opgeteld heeft America
in 1994 ruim 780 toestellen on
der zijn beheer. Fokker kan
volgens Crandall uiteindelijk
Swarttouw
Swarttouw, die dinsdag zijn af
treden als president-directeur
bij Fokker aankondigde, volg
de de persconferentie van
American vanuit de zaal. Hoe
wel in de oorspronkelijke
persberichten van American
een speech van Swarttouw
was opgenomen, hield de pre
sident-directeur zichzelf bij de
plechtigheid in New York zo
veel mogelijk buiten de schijn
werpers. „Ik heb aangekon
digd dat ik me meer zal terug
trekken, laat ik daar maar al
vast aan wennen", aldus
Swarttouw na afloop van de
bijeenkomst met American.
Hij kon echter de verleiding
niet weerstaan om nog even
bij zijn paradepaardje - het in
de zaal opgestelde model van
de Fokker-100 - te poseren.
Swarttouw: „American Airli
nes heeft zojuist 400 miljoen
gulden aanbetaald. Zo snel
kan de situatie veranderen.
Anderhalf jaar geleden wisten
we niet hoe we de lonen moes
ten uitbetalen. Dat het alle
maal toch gelukt is, daar ben
ik wel verdraaid blij mee".
PAUL KOOPMAN
AIR neemt Ford
dealer Albema over
ROTTERDAM - Automobiel
Industrie „Rotterdam" (AIR)
wil Albéma in Den Haag over
nemen. Dat is de houdster
maatschappij van de collega-
Ford-dealer Centraal Auto Be
drijf, van de schadehersteller
Karos en de assurantiebemid
delaar Burgass. De onderhan
delingen verlopen zodanig dat
de transactie naar verwach
ting binnenkort kan worden
beklonken, zo heeft AIR
woensdag meegedeeld.
g 22 april verschijnt deze krant met de special
In de komende tijd staan weer tienduizenden schoolverlaters voor de
keuze tussen doorstuderen of proberen een job te vinden.
In BEROEPSKEUZE, een special van deze krant, worden mogelijk
heden en kansen op een rijtje gezet.
Informatie over de adverteermogelijheden in deze bijlage wordt
u graag verstrekt door Ronald te Boekhorst, bereikbaar onder
nummer 071 - 122 244.
Slotkoers woensdag i
bam hold 300.00 303.00
balenb.beh. 74.00 75.50
beers 129.00 128.50
begemann 72.80 72.50
belindo c 387.00 383.00
boer druk 389,50 388.00
boer wink c 57.00 57.00
oraal bouw 910.00 920.00
calve 6 pr c 4850.00 4800.00
claimindo c 375.00
cred lyonn 77.30
cvg gb c 93 00
desseaux 188.00
dordt 10 pr 240.00
dorp groep 48.50
dorp div 89 49.00S
econosto 221.00
emba 124.00
enral-non c 55.10
eriks hold c 354.00
tumessc 118.50
gamma hold 77.00
hagemeyer 86.00 87.70
hes lectin 15.70 15.60
hein hold 127.00 126.50
.hoek loos 188.00 190.00
holdoh-hout 505.00 495.00
mend gans 2900.00 2850.00
mhv a'dam 23.90 23.90
moeara 1105.00 1105.00
moeara opr 146500. 146500.
moeara c op 14650.0 14650.0
moeara wb 15830.0 15600.0
vd moolen 32.70 31.50
543.008 550.00B
16.60 16.50
295.00 295.50
9500.00K 9500.00K
282.70 283.50
744.00 742.00
schuitema 1610.00 1600.00
schutlersv 94.30 93.90
stad roti c 146.50 147.00
telegraaf c 443.00 445.00
text twenthe 249.00 250.00
tulip comp 64.20 64.00
tw kabelh c 143.50 144.00
ubbink 103.00 103.50
unilever 132.00
unil 7 pr. 1200.00H
west invest 27.70 27,70
5900.001 5650.00K
NMB en Pakhoed
in trek
AMSTERDAM - Op de Amsterdamse effectenbeurs bleken
NMB en Pakhoed gisteren in trek. Daarnaast lag Hoogovens
goed in de markt. Dat gebeurde in een markt, die voorzichtig
begon, maar later toch wat aantrok. De stemmingsindex kon
daardoor aan het eind van de dag een halve punt winst laten
zien op 170,5. In aandelen ging voor ƒ687 miljoen om op een
totale omzet van 1346 miljoen. NMB die in de loop van de dag
met haar jaarverslag kwam, sloot ƒ6,50 hoger. Pakhoed wipte
4,80 omhoog. Bij de internationale waarden liep Hoogovens
voorop. Er kwam 1,40 op de koers van het staalfonds op
ƒ87,80. Beleggers hebben hoge verwachtingen van de cijfers
over 1988, die over een week worden gepubliceerd. Het fonds
prijkte nummer twee op de lijst van meest verhandelde aande
len. Philips sprokkelde er een dubbeltje bij op ƒ39,10, maar de
andere internationals lieten een paar dubbeltjes liggen. Nedlloyd
werd 4,50 duurder. Wessanen moest 1,10 inleveren en Borsu-
mij 1,70. Bols raakte 1,50 kwijt op 133,50. De obligatiemarkt
gaf hier en daar fractionele stijgingen te zien. De 7 procent tien
jarige lening 1989 noteerde onveranderd 99,30. De tweede tran
che van de lening, waarop dinsdag is toegewezen op dezelfde
koers, kwam in de handel op 99,55. Ahrend steeg 9 en Nutricia
6. Op de optiebeurs stond Hoogovens ook in de belangstelling.
Van de totale omzet op de EOE van 46.000 contracten kwamen
8800 voor rekening van het staalfonds.
Geen krant ontvangen? Bet tussen 18.00 en 19.00, zaterdags
tussen 14.00 en 15.00 uur, telefoonnr. 071-122248 en uw krant
wjj«rdt nog dezelfde avond nabezorgd.
