e kunt het geweld niet
|het laatste woord gunnen"
J
ristiani wil wel
jraten met verzet
Laatste woord is nog niet gesproken
Washington
zit met Arena
in de maag
lON WIL EL SALVADOR NIET LOSLATEN
al
;rc
een nieuw /wonruuB vnn
SUSKH«nWISK€
U/oJt Mfiuitt €t
hof lênt'Yi/ini in
inht op Ikrre uur
sus HE
TinnsiD
e[ iont BIKIHDE
iaJ mnmotroon-
r< wim xoiurt
Iff dut ie wiMtn
til huif drif'JA hfb
ioui fOftt. run hu 01 mms
Nici ffoiu
chts ™'"r
nro *?»m-
'aginJneNLAND CcidócSomotit dinsdag 21 maart i989 pagina 5
n, d
oord.
t begii
1-IerlaiJ1
voede
kladders
er vrij
in °°r.
HAAG De twee
n die in de nacht van
Ag op maandag werden
j|houden wegens het be-
1 van de ambassade
Salvador, zijn giste-
de Haagse politie
vrijgelaten. Ze hebben
dentiteit en motieven
rijsgegeven, aldus een
Ivoerder. Aangenomen
dat de bekladding te
n had met de dood van
•cameraman Lagrouw
Salvador. Overigens
e schade aan de ambas-
erg mee.
NEDERLANDSE VAKBOND VOOR JOURNALISTEN:
(Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Volgens
de Nederlandse Vakbond
voor Journalisten (NVJ) is
„het laatste woord nog
niet gesproken" over de
weigering van minister
Van den Broek een nader
onderzoek in te stellen
naar de dood van IKON-
cameraman Cornel La
grouw in El Salvador.
Van den Broek zei gisteravond vador werden vermoord. Toen
in Brussel niet over aanwijzin
gen te beschikken dat er spra
ke is van „boos opzet". Hij
wees er verder op dat de
IKON-ploeg zich op gevaarlijk
terrein bevond. De bewinds
man zei met zijn herhaalde op
merking dat de ploeg „vrijwil
lig" naar gevaarlijk gebied was
gegaan slechts een feitelijk ge
geven te willen vaststellen.
„Je loopt daar risico's, dat hoef
ik u met te vertellen".
Hij wilde geen vergelijking
trekken met 1982, toen vier
IKON-journalisten in El Sal-
liet de Nederlandse regering
wel ter plekke een onderzoek
instellen. Nu heeft Van den
Broek meer vertrouwen in de
Salvadoraanse autoriteiten.
„Ik meen en hoop dat de situa
tie binnen de Salvadoraanse
regering nu een andere is dan
toen. Ik wil daarom eerst de
gegevens uit El Salvador af
wachten", aldus Van den
Broek.
Volgens de NVJ zullen de Ne
derlandse media in de toe
komst heel goed moeten afwe
gen wat ze laten verslaan in
politiek en militair gevoelige
regio's. Secretaris Verploeg zei
niet voor media te willen uit
maken wat wel of niet kan
„maar de tol van deze journa
listiek is hoog". Het werken
voor journalisten wordt daar
gevaarlijker. Zij worden steeds
vaker het doelwit van militai
ren, doodseskaders of terroris
tische groeperingen, aldus
Verploeg.
De stafchef van het Salvado
raanse leger, kolonel Emilio
Ponce, heeft een onderzoek
aangekondigd naar de dood
van de journalisten tijdens de
verkiezingen van het afgelo
pen weekeinde. Ponce zei de
dood van de journalisten zeer
te betreuren.
Voor de beschieting vanuit de
lucht van de auto's waarmee
Lagrouw naar een ziekenhuis
werd gebracht, had Ponce wel
een verklaringf. Hoewel de
wagens duidelijk als pers-wa
gens herkenbaar waren, dacht
de piloot dat de aangeschoten
IKON-man een guerrillastrij
der was, aldus Ponce. Hij zei
ook dat de helikopter niet ge
richt schoot, maar de voertui
gen slechts tot stoppén wilde
dwingen.
PvdA en CDA willen debat over
ontwikkelingshulp El Salvador
DEN HAAG Een meerderheid in de Tweede Kamer van
PvdA en CDA wil zo spoedig mogelijk na het paasreces debatte
ren over het mogelijk verminderen of stopzetten van de ontwik
kelingshulp aan El Salvador. Beide fracties zijn ongerust over
het recente geweld tijdens de verkiezingen in in het Midden-
amerikaanse land, dat het leven kostte aan onder anderen de
Nederlandse cameraman Cornel Lagrouw. De zege van de ex
treem-rechtse Arena-partij is voor PvdA en CDA de aanleiding
zich te bezinnen over de mate waarin Nederland financiële
steun verleent aan El Salvador. CDA-woordvoerder De Hoop
Scheffer zei vanmorgen voor de KRO-radio dat hij nog niet de
finitief tegen het geven van ontwikkelingshulp aan El Salvador
is, maar dat hij een politieke discussie wel nodig vindt. Zijn
PvdA-collega Melkert was hierover zeer verheugd: „Ik ben blij
dat het CDA eindelijk een opening heeft gemaakt. Het is de be
doeling dat ontwikkelingshulp terecht komt in een land waar de
democratie hoog in het vaandel staat. Het valt te betwijfelen of
de democratie in El Salvador is gediend met een extreem-rechts
bewind".
Een groot aantal van de naar schatting duizend journalisten die in El Salvador verslag hebben
gedaan van de presidentverkiezingen, hebben gisteren de laatste eer bewezen aan hun vermoorde
collega's, onder wie Cornel Lagrouw. Op het spandoek stond geschreven dat de de moorden
krachtig werden veroordeeld. foto: afp
merhand enige ruimte voor
kwaadheid".
De Ronden: „Die volksbewe
ging wordt geïnspireerd door
de bevrijdingstheologie. Dat
heeft ons vanaf het begin
geïntigreerd. We hebben ge
zien hoe bisschop Romero op
stond, zich ontwikkelde tot de
verwoorder van de essentie
van het christelijk geloof en
daarmee midden in een poli
tiek conflict terecht kwam, ja
zelfs midden in het politiek
geweld. Wie onrecht bestrijdt,
wie zijn mond opendoet, die
krijgt moeilijkheden. Wij zien
het als onze taak dat te regis
treren, dat vragen de mensen
Zo heilig is die taak echter
niet dat De Ronden er men
senlevens voor op het spel zou
willen zetten. De dood van La
grouw was niet ingecalculeerd,
de IKON ziet het niet als een
onvermijdelijk bedrijfsrisico.
De Ronden: „Als we ook maar
het vermoeden hebben dat ie
mand overhoop geschoten
wordt, dan gaan we niet. De
opdracht aan dit team was de
gang van zaken rond de ver
kiezingen op het platteland te
volgen, we hadden niet de in
druk dat dat met hele grote ri
sico's gepaard zou gaan. Het
team had ook toestemming
van het leger gekregen om het
land in te gaan. We waren er
absoluut niet op uit wild-west-
beelden te maken, maar toen
het dorp toch zeer plotseling
aangevallen werd, deed La
grouw wat iedere cameraman
zou doen: hij filmde".
Plicht
Na de dood van Koos Koster,
Jan Kuiper, Joop Willemsen
en Hans ter Laag in 1982 heeft
de IKON een aantal jaren af
gezien van het maken van re
portages in El Salvador.
„Ik heb mensen, ook free-lan
cers, verboden weer naar dat
land te gaan", vertelt De Ron
den. „Ik schat dat dat drie,
vier jaar geduurd heeft. Toch,
uiteindelijk, zijn we er weer
heen gegaan. Als je een zaak
relevant vindt, kun je niet het
laatste woord aan het geweld
gunnen. Maar hoe we nu ver
der moeten? Daar hebben we
het nog niet over gehad, we
zijn nu nog teveel bezig met
het afhandelen van deze ge
beurtenis. Maar het zou na
tuurlijk het einde van de vrije
berichtgeving betekenen, als
de journalistiek zich zou laten
intimideren. Nadat Koos Kos
ter de gevolgen van een af
schuwelijke slachtpartij in El
Salvador had gezien, schreef
hij: „Het feit van overleven
verplicht". Die tekst staat ook
op zijn graf".
Lejo Schenk, eindredacteur
van het IKON-programma
Kenmerk zei het gisteravond
zo: „We zullen onze journalis
tieke taak niet loslaten, al we
ten we nog niet in welke vorm
we door moeten gaan".
Voor Jan Keulen staat vast dat
Cornel Lagrouw nooit gewild
zou hebben, dat zijn dood het
einde van de verslaggeving
over El Salvador zou beteke
nen. „Zijn grootste drijfveer
was dat de mensen déér ons
vragen verslag te doen van
hun leven, omdat de wereld
moet weten in welke situatie
ze 2ich bevinden".
STEVO AKKERMAN
Kuikenmonument
als protest
BARNEVELD Met het
schrijven van het getal 500
miljoen in bloedrode cijfers op
een tapijt van witte veren start
de Nederlandse Vegetariërs-
bond vanavond in Barneveld
een actie tegen de kip- en kui-
kenproduktie. De vereniging
richt ook een standbeeld op
voor het kuiken, dat komt te
staan naast het bekende stand
beeld van de kip in het cen
trum van deze gemeente. De
Vegetariërsbond wil de consu
ment er op wijzen dat die zelf
verantwoordelijk is voor het
dierenleed. Volgens de bond
worden jaarlijks 500 miljoen
kuikens uigebroed. Niet tijdig
uitgekomen kuikens worden
met de resterende eierschalen
vermalen, de overige worden
in vijftig dagen opgefokt in
donkere ruimten zonder bewe
gingsvrijheid, aldus de bond.
Turkse moet na
veertien jaar
Nederland uit
ZWOLLE Senay Yildirim,
een 26-jarige Turkse vrouw
die met een onderbreking van
acht maanden vanaf haar
twaalfde jaar in Nederland
woont, mag door de staat het
land worden uitgezet, zo luidd-
de gisteren de uitspraak in een
kort geding dat Yildirim tegen
de Staat der Nederlanden had
aangespannen. De vice-presi
dent van de Zwolse rechtbank,
mr D.J. van Dijk, stelt in zijn
vonnis dat hij het met de Staat
eens is dat Yildirim in 1985
haar hoofdverblijf naar Tur
kije heeft verplaatst, zodat
haar vestigingsvergunning is
komen te vervallen. Een her
zieningsverzoek kan daarom
geen redelijke kans van slagen
hebben.
Australische premier
bekent huilend overspel
SYDNEY De Australische
minister-president Bob Hawke
heeft in een tv-interview met
tranen in de ogen bekend dat
hij tijdens zijn 33-jarige huwe
lijk overspel heeft gepleegd.
Hawke werd al maandenlang
door de pers was achtervolgd
met vragen over zijn privé-le-
ven. Hawke beloofde onmid
dellijk beterschap door zijn
„ongelooflijke echtgenote"
voortaan trouw te blijven.
ERSUM Er klin-
ichoten. De guerril-
ln het Salvadoraanse
San Francisco de Ja-
worden aangevallen,
iien hoe ze zich groe-
en terugschieten,
voelen de dreiging
Je dood. Dan, opeens,
trot, ?st de camera zijn
op het gevecht. Er
droeg |t een schreeuw en
.'zien alleen nog de
Nobelp
tcht
standi
r de
het eel vra8en;
geraakt?", maar er komt
antwoord. Of toch. Er
hijnt een guerrilla
die roept: „Ze hebben
doodgeschoten!" Met die
■jen, gisteravond uitgezon
>p de Nederlandse televi
Dar Ier13 01 Cornel Lagrouw af-
i van het leven.
ie IKON hem wel mogen
gaan? Of moeten Neder-
e journalisten El Salva-
ïaar liever een tijdje links
liggen? Op het graf van
Koster, een van de in
in Salvador vermoorde
irlandse journalisten,
„Het feit van overleven
plicht".
Iracht
zijn eerste belangrij-
idracht sinds lange tijd",
Jan Keulen over Cor-
.agrouw. Keulen, méér
collega-, van Lagrouw, is
ig in Nederland aangeko-
nadat hij een week lang
le het
nents-
Acadt
'olgens
Acadi
Li
in El Salvador geweest was,
als correspondent voor De
Volkskrant en NCRV-radio.
Terwijl hij naar Schiphol
vloog om hier deel te nemen
aan een werkoverleg, werd
Lagrouw doodgeschoten.
„Ik kende hem heel goed, hij
was een vriend", aldus Keu
len, „Cornel was een zeer
geëngageerde journalist, die
met zijn vriendin Annelies
Helwegen bij deze reporta
ge verzorgde zij het geluid
woonde in Managua, de hoofd
stad van Nicaragua".
„Het tragische is dat de be
langstelling voor Midden-
Amerika de afgelopen jaren is
afgenomen was. Lagrouw had
daardoor minder werk, en dat
is een groot probleem voor ie
mand die op free-lance basis
werkt. Hij had de laatste tijd
ook wat pech gehad met zijn
materiaal, camera's kapot en
zo. Nu had hij dan eindelijk
weer eens een grote klus en
dat gebeurt er dit.het is ont
zettend tragisch".
Oorlog
„Het was vorige week echt
oorlog in El Salvador", zegt
Keulen. „De sfeer was heel ge
spannen. Dat verklaart ook de
nervositeit van de militairen.
Zouden de guerrilla's geen ge
bruik maken van een busje
waar met grote letters „pers"
op stond?" Een dergelijke truc,
die overigens nimmer is uitge
voerd, zou de Salvadoraanse
militairen niet verbazen. Voor
hen staan buitenlandse corres
pondenten al'snel gelijk aan
communisten en dat zijn in
Roberto Maribel Campos, een van de vermoorde Salvadoraanse
journalisten, is gisteren begraven. Zijn vrouw en zijn zoon kon
den hun verdriet niet de baas. FOTO: AP
hun ogen al snel terroristen".
El Salvador heeft een lange
traditie van moeilijkheden met
de buitenlandse pers. Naast de
vier Nederlandse IKON-jour-
nalisten die in 1982 werden
vermoord, verloren ook ande
ren het leven, raakten tiental
len gewond en werden velen
tegengewerkt of het land uit
gezet. In het hoofdkwartier
van de extreem-rechtse Are
na-partij (winnaar van de ver
kiezingen) hing de afgelopen
dagen een spandoek met de
tekst: „Journalist, verraad je
eigen land, niet het onze!"
Keulen: „Er zijn altijd veel be
richten verschenen over de
schendingen van de mensen
rechten in El Salvador en wij,
de buitenlandse journalisten,
hadden die berichten gemaakt
en wezen beschuldigend naar
de rechtse doodseskaders, dus
in de richting van Arena. Bo
vendien bestaat er niet alleen
die enorme wrevel tussen mi
litairen en journalisten, er is in
het land ook sprake van totale
rechteloosheid. Hoeveel boe
ren zijn er niet vermoord, zon
der dat er iemand voor ver
oordeeld is? Het is bekend wie
de moordenaars zijn van aarts
bisschop Romero, maar ze
worden niet aangepakt. Het
zelfde geldt voor de moorde
naars van het IKON-team.
Van die rechteloosheid wor
den ook journalisten het
slachtoffer. Zij zijn vogelvrij".
Theologie
Het is dan wellicht toevallig
geweest dat zeven jaar na de
dood van Koos Koster en de
zijnen opnieuw iemand van
een IKON-team werd doodge
schoten; het was niet toevallig
dat die omroep weer present
was toen het er om spande in
El Salvador. De IKON heeft
iets met dat land en met de re
gio.
„Waar wij door geboeid zijn in
Midden-Amerika is de volks
beweging, die in opstand komt
tegen een extreem brute on
derdrukking", zegt Barend de
Ronden, directeur radio bij de
IKON. Hij is naar eigen zeg
gen „aangeslagen, met langza
(Van onze correspondent)
WASHINGTON De
Amerikaanse regering
heeft gisteren zeer be
hoedzaam en terughou
dend gereageerd op de
overwinning van de ex
treem-rechtse presidents
kandidaat in El Salvador.
Een woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandse za
ken in Washington zei dat de
VS „de beslissing die het Sal
vadoraanse volk heeft geno
men zal accepteren. Maar wij
gaan ervan uit dat een nieuwe
regering in dat land de men
senrechten zal eerbiedigen".
De VS hebben hun miljarden
hulp aan El Salvador altijd af
hankelijk hebben gesteld van
een verdere democratisering
van het land en het terugdrin
gen van de activiteiten van de
zogenaamde doodseskaders.
De overwinning van de partij
die zo duidelijk gelieerd is aan
de doodseskaders als de Arena,
brengt Washington daarom in
een moelijk parket.
De VS kunnen El Salvador
niet in de steek laten. Maar
het laten voortduren van de
omvangrijke steun roept in ei
gen land veel kritiek op. Een
aantal senatoren heeft al voor
gesteld de helft van de militai
re hulp aan El Salvador op te
schorten tot 1 april 1990. Tot
die tijd zou getracht moeten
worden door onderhandelin
gen vrede te bereiken.
eifid
SALVADOR Al-
0 Cristiani, de komen-
•esident van El Salva-
heeft gezegd dat hij
is tot onderhande
met het linkse ver-
><jCristiani werd zondag
keer gekozen tot
>lger van de huidige
ident, de christen-de-
hfraat Duarte. Cristiani
meer dan vijftig
van de uitge-
_;§hte stemmen.
imerkingen van Cristiani
;n in El Salvador overi-
met een stevige portie
k^aan aanhoord, omdat zijn
de extreem-rechtse Are-
ich altijd op het standpunt
'gesteld dat met het ver-
et valt te praten.
-jarige nieuwe president
11 Salvador is een multi
miljonair, die stamt uit een ge
slacht van koffieplanters. Hij
heeft onder meer in de VS
economie gestudeerd. Pas en
kele jaren geleden deed hij
zijn intrede in de Salvadoraan
se politiek. Hij zou naar voren
zijn geschoven om de partij
een beter aanzien te geven.
Cristiani voorspelde gisteren
dat het land vrede zou ken
nen, indien ook het verzet aan
het democratische proces gaat
deelnemen. Als het verzet dat
niet wil, zal de regeririg
moeten antwoorden met een
„effectief en professioneel ge
bruik van de strijdkrachten",
aldus Cristiani. „Maar wij zou
den ook liever aan tafel gaan
zitten en over gen nationaal
vredesvoorstel praten, zodat
we allemaal weer in vrede
kunnen leven".
Een lid van de politieke com
missie van het Salvadoraanse
verzet noemde Cristiani giste
ren in een interview een lid
van „rationeel rechts" en een
man waarmee zaken gedaan
zouden kunnen worden. Pro
bleem is echter, aldus veel
waarnemers, Jat Cristiani
slechts een stroman is van de
beruchte Roberto D'Aubuis-
son, de oprichter van de Are
na-partij. Mensenrechtenorga
nisaties hebben D'Aubuisson
in verband gebracht met de
rechtse doodseskaders en de
moord op aartsbisschop Oscar
Romero.
Intussen hernam het openbare
leven in de hoofdstad San Sal
vador gisteren zijn normale
loop. Water en electriciteit wa
ren, na onderbrekingen als ge
volg van sabotage door ver
zetsstrijders, met grotere regel
maat weer beschikbaar. Ook
de door het FMLN uitgeroe
pen boycott van het vervoer
werd opgeheven. De actie die
vier dagen heeft geduurd, was
ingesteld uit protest tegen de
verkiezingen.
SKE EN WISKE DE SPEELGOEDSPIEGEL
In de Verenigde Staten is in verscheidene steden fel gedemon
streerd tegen de verkiezingen in El Salvador en de Amerikaanse
politiek jegen het Middenamerikaanse land. In New York moes
ten de demonstranten door de politie worden weggesleept.
