Hervormde gemeentegrenzen niet open
Lijden
Geen vrijer man
dan een katholiek man
kerk
wereld
;w
ok
;hz
m
£cidóc GOU/UMIa'
Kerken
Westland
op kabel
Toch geen wijding gehuwde ex- anglicaan
Kerkelijk onderdak voor zwervers in Rotterdam
ROTTERDAM - Samen met
dominee Hans Visser van de
Rotterdamse Pauluskerk
heeft mgr. R. Bar gisteren
het voormalige pand van de
zusters van Moeder Teresa
aan de Mathenesserlaan geo
pend en in gebruik gesteld
als tijdelijk onderkomen
voor (mannelijke) daklozen.
Het pand dat door het bis
dom Rotterdam was gekocht
van de zusters, die naar el
ders in de stad zijn verhuisd
is overgegeven aan de Stich
ting Tijdelijke Huisvesting,
waarin verscheidene Rotter
damse kerken en het Katho
liek Centrum Welzinsbehar-
tiging samenwerken. Het
biedt slaap- en wasgelegen
heid voor twintig daklozen,
die voor de maaltijden te
recht kunnen bij de Missio
naries of Charity (de zusters
van Moeder Teresa). In de
afgelopen maanden werd
het pand grondig opgeknapt
door een vrijwilligersorgani
satie.
Koppigheid is de
energie der dommen
DOORN „Waar de
Heilige Geest is, heerst
vrijheid. Wat er nu dreigt
te gebeuren is het tegen
deel van vrijheid, name
lijk een kerkelijke bu
reaucratie". Zo waar
schuwde prof. dr. A. J.
Bronkhorst gisteren de
hervormde synode om
toch vooral niet de voor
stellen aan te nemen be
treffende „open gemeen
tegrenzen".
De synode sprak enkele
uren over de wenselijkheid
om gemeenteleden bij
uitzondering de mogelijk
heid te geven zich in een
andere kerkelijke gemeente
te laten inschrijvan dan
waar hij/zij (geografisch)
hoort. De synode was er
echter nog niet aan toe om
een betreffend voorstel over
te nemen.
Het probleem waar alles om
is begonnen ligt in de onvre
de die sommige leden heb
ben met het kerkelijk leven
in de gemeente waartoe ze
volgens de regels behoren.
Ze wijken dan vaak uit naar
elders en zijn daar veelal
ook actief. Sommigen geven
te kennen liever iogeschre-
ven te zijn in de gemeente
w§tar ze naar hun eigen ge
voel thuishoren dan in de
gemeente waar ze zich nooit
laten zien. Kun je zo'n lid
maatschap toestaan en wie
komt er wel en wie niet
voor in aanmerking? Aan
welke gemeente wordt de
kerkelijke bijdrage gegeven?
Dat zijn een paar vragen
waarop de synode maar ge
deeltelijk een antwoord kon
formuleren.
Een van de uitgangspunten
van de Hervormde Kerk is
dat ze geen „club van gelijk
gezinden is" waarvan de le
den elkaar uitzoeken. Men
sen worden door God geroe
pen en die bonte verzame
ling mensen komt bijelkaar
in de kerk. Door een rege
ling te maken voor mensen
die buiten de eigen (geogra
fische) gemeente willen
gaan, dreigt toch dat idee
van een „clubjeskerk" of
van „hotelkerk" waar je
naar believen uitstapt of
waar je elkaar als gelijkge
zinden kunt vinden, zo oor
deelden diverse sprekers.
Een andere kant is dat je
niet krampachtig moet doen
voorkomen alsof de kerk
een (landelijke) eenheid is.
Daardoor kan dwang ont
staan en is er gebrek aan
ruimte om de veelvormig
heid van geloven te beleven.
De gereformeerde gast prof.
dr. H. Weijland zei dat de
gereformeerden wat dat be
treft leergeld hebben be
taald: delen van deze kerk
zijn vertrokken door teveel
dwang-om-de-eenheid (o.a.
christelijke gereformeer
den).
Naast allerlei
bezwaren waren er ook
praktische. De voorgestelde
regeling zou een grote ker
kelijke bureaucratie bewer
ken, de kerkorde zou een
dik pak papier worden, ter
wijl toch vrijwel niemand
zich aan de regels zal hou
den, zo luidde de verwach
ting van velen.
Synodevoorzitter ds. A. W
Wallet (Utrecht) constateer
de dat er meer tijd nodig is
om alle op- en aanmerkin
gen te verwerken in een
nieuw besluitvoorstel en
stelde de stemming uit. De
synode liet echter al wel we
ten in principe zo'n regeling
te willen.
Voorhoeve lijstrekker
VvD-FRACTIEVOORZITTER Joris Voorhoeve wordjïi
gend jaar de lijsttrekker van zijn partij bij de verkie:
voor de Tweede Kamer. Hij heeft zich, voorzichtig fori
rend zoals dat bij dit soort uitspraken hoort, „bereid"
klaard die taak te vervullen „als de VVD-leden dat wi
Dit laatste stond echter al vast: zowel VVD-partijvoor
Ginjaar als vice-premier De Korte hadden tevoren publten.
lijk laten weten dat zij Joris Voorhoeve de kandidaat bi
stek vinden. Daaruit bleek dat binnen hun partij defi
een eind was gemaakt aan het geduw en getrek doo*
Korte om het lijsttrekkersschap.
BlJ het aantreden van het tweede kabinet-Lubbers in
mer van 1986 besloot de VVD dat de partij zou worden gL-
door het duo De Korte-Voorhoeve. Rudolf de Korte, to
toe financieel-economisch specialist van zijn fractie,
niet alleen minister van economische zaken en vice-pre
maar ook leider van het VVD-smaldeel in het kabine
werd geacht in soepele samenwerking met Joris Voorh
de partij te gaan leiden.
(Var
■pv nd:
JJAT interregnum van het tweemanschap heeft niet
geduurd wegens de uiterst zwakke start van De Kort|F°kJ
minister. Zonder overleg met zijn collega-ministers kw
ceerde De Korte een bezoek van koningin Beatrix aa
toen nog in leven zijnde keizer Hirohito als ongewenst,
mier Lubbers reageerde furieus: ten overstaan van een
Tweede Kamer gaf hij De Korte te verstaan deze uitglijd rs 2
rekenen tot de categorie „eens maar nooit weer". D,
heeft de van ambitie overlopende De Korte steeds mee
noegen moeten nemen met een rol in de schaduw.
DAARENTEGEN slaagde Joris Voorhoeve er in niet af,
zichzelf te profileren, maar ook zijn fractie weer enig
vertrouwen te geven. De rust in de partij keerde terug ö,r d
roep om de come-back van Hans Wiegel verstomde gel|>r. I
lijk. Het discussiestuk „Liberaal Bestek", dat alom alsndu
ruk naar rechts werd betiteld, is inmiddels met de publi]prke
van het concept-verkiezingsprogramma „Een kansvollePF h„
komst, naar een nieuw evenwicht" fors bijgebogen in iLea'
sociaal-liberale richting. Imjr
ezen
De VVD doet daarmee een poging een positie te verwelf
in het centrum, een plek die al wordt ingenomen door et t0
tiepartner CDA. Het wordt dus dringen in het politieke lang
den. Hoewel het nog ruim een jaar duurt voor we een rtouc
we Tweede Kamer gaan kiezen, nemen de inleidende sqkke
mutselingen al in aantal toe. Binnen de coalitie heeft M®.ee,
hoeve zich gaandeweg als de belangrijkste tegenspeler s
premier Lubbers ontwikkeld. Nu de VVD onder leidingjjfst;
Voorhoeve haar zelfvertrouwen verder tracht te herwinierge
belooft vooral de krachtmeting binnen de coalitie zelf uijktn
boeiend te worden. ^ctr
jdert
HET pokerspel rond de commerciële televisie, die de >kke
zo graag van de grond zou zien komen, is daar een jitse
voorbeeld van. In die kwestie speelt vice-premier De KPde
nog een achterhoedegevecht met CDA-minister Brink^de™
Zonodig zal Lubbers zich daar ook wel bij laten geldent 'bc
uitkomst lijkt dan voorspelbaar. »nie
Zonnige perioden
DE BILT (KNMI) De afge
lopen nacht kwamen er flinke
opklaringen voor, terwijl de
wind zwak en veranderlijk
was. Deze situatie is uitermate
gunstig voor afkoeling, vooral
1 de polaire lucht waarin we
ons bevinden. Hierdoor kon de
temperatuur op veel plaatsen
beneden het vriespunt komen.
De rug van hogedruk, die hier
verantwoordelijk voor was,
bepaalt de gehele dag het
weer. We kunnen profiteren
van flinke zonnige perioden,
waarbij de temperatuur tot on
geveer 8 graden kan oplopen.
De komende nacht zal het
minder koud worden. Zondag
neemt de bewolking toe op de
nadering van een nieuw front.
Weersvooruitzichten voor di
verse Europese landen, geldig
voor zondag en maandag:
Zuid-Scandinavië: In west-
Noorwegen af en toe regen, el
ders af en toe zon en weinig of
geen neerslag. Middagtempe-
ratuur 4 tot f
bkki
Spanje en Portugal: In hetf®
den en zuid-Portugal, inclr L
Lissabon, zonnig bij midf
temperaturen van 17 to|J
graden. In het noorderrarc
langs de noordelijke Mi<Fot
landse-Zeekust veel bewolr
en vooral bij de Pyrenéee[°êe
en toe regen. MiddagtemI£",0'
tuur 12 tot 16 graden.
Noord-Italië en noord-J$m^
slavië: Veel bewolking. Pf.®£
den met regen. Middagterf1*5
ratuur van 13 graden in de!
vlakte tot 16 a 18 graden i£
kuststreken.
Midden- en zuid-Italië, zt
lijk deel Joegoslavische
Veranderlijk bewolkt. Op
plaatsen enkele buien,
met onweer. Middagtem]
tuur 16 tot 20 graden.
Griekenland:
Zonnig en warm,
Griekenland mogelijk eei
gen- of onweersbui. Midi,,
temperatuur 18 tot 24 gra<t
edr;
Britse Eilanden: Eerst vooral
in het westen en noorden tij
delijk regen, op maandag wis
selend bewolkt en vooral in
Ierland en Schotland regen- of
hagelbuitjes. Middagtempera-
tuur 9 tot 13 graden, op maan
dag iets lager.
Denemarken, Noord-Duits-
land, Benelux en noordwest-
Frankrijk: Af en toe zon, voor
al meer naar het zuiden. Voor
namelijk in Denemarken nu
en dan wat regen. Middagtem
pera tuur van 9 graden in De
nemarken tot 13 graden in
Frankrijk.
Oost-Frankrijk, midden- en
zuid-Duitsland: Flinke perio
den met zon en droog. Middag-
temperatuur 9 tot 13 graden,'s
nachts plaatselijk lichte vorst.
Alpengebied: Ten noorden van
de alpenhoofdketen overwe-'
gend zonnig, ten zuiden daar
van veel bewolking en vooral
meer naar het zuiden af en toe
regen, boven 1500 a 2000 me
ter sneeuw. Middagtempera-
tuur in de dalen en in het
laagland 10 tot 12 graden, in
het zuiden iets hoger.
Zuid-Frankrijk: Veel bewol
king, meer naar het westen bij
de Atlantische oceaan echter
ook zon. Bij de Rivièra soms
regen. Middagtemperatuur 10
tot 13 graden, bij de Middel
landse zee tot 17 graden.
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Mallorca
Malta
San Francisco zw. bew.
Sao Paolo zw. bew.
Singapore nle« onhr.
door Marinus van der Berg
In een projekt over Verliezen-
Verwerken dat gestart werd
op initiatief van het Katholiek
Centrum voor Welzijnsbevor
dering is een van de doelen
om in de samenleving gevoe
lig te worden voor de vele
soorten van verliezen waaraan
mensen kunnen lijden.
Hoewel het verlies door ster
ven gemakkelijk een centrale
plaats inneemt, wil dit projekt
uitdrukkelijk stilstaan bij
meerdere vormen van verlies.
Er zijn verliezen die een zeke
re algemene erkenning krij
gen, ómdat ze gemakkelijk
herkend worden.
Er zijn ook vormen van verlies
die veel minder erkenning krij
gen. Ik beschouw het als bij
zonder waardevol om attent
gemaakt te worden op verlie-
servaringen die gemakkelijk
verborgen blijven. Ik noem dat
waardevol omdat het mij een
dieper inzicht geeft in het lij
den dat er kan zijn.
Ik schrijf deze gedachten nu
de lijdensweek dichtbij is. De
herinnering aan het lijden van
Christus krijgt een diepere zin
als we zo gevoelig worden
voor het lijden in deze tijd.
Anderen attent maken op lij
den dat er is, kan agressie op
roepen. Dat ondervond ik op
een bezinningsdag van een
Katholieke Ouderen Bond
waar de nieuwe, vaak verbor
gen armoede, door mij ge
noemd werd als een lijden dat
ook een groep ouderen on
dervindt. Er stond iemand op
die van mening was dat de
ouderen niet moesten zeuren
en klagen en dat ze alleen
maar reden tot dankbaarheid
en tevredenheid hadden.
Ze kreeg een aantal klappers
op de hand, maar ik zag ook
mensen verbleken en ik voel
de me zelf trillen. Het mag
kennelijk niet gezegd worden
dat er in onze samenleving
geleden wordt onder armoe
de. En toch moet dit lijden
aan het licht worden gebracht.
Zo belde iemand me op die
me vertelde dat zij in haar
kontakten de laatste tijd re
gelmatig de ervaringen hoor
de van vrouwen die lijden aan
verlies van waardigheid door
sexueel geweld. Sommige
vrouwen zijn al in hun jeugd
zo misbruikt dat dit zich in
hun huwelijk kan doorzetten.
Ze weten niet wat het is om
respect te hebben voor eigen
gevoelens, omdat de eigen
gevoelens nooit erkend zijn.
Het kan vele jaren duren voor
dat zij hierover kunnen spre
ken. In de jaren daarvoor heb
ben zij gefunctioneerd als een
robot.
Er is de laatste tijd veel publi
citeit over verschillende vor
men van sexueel misbruik. Er
zijn cijfers genoemd die een
schok teweeg hebben ge
bracht. Eén op de zeven vrou
wen zou een vorm van sexueel
geweld ondervonden hebben.
Ér is met ongeloof op gerea
geerd.
Ik heb ook ervaren in1 ge
sprekken dat dit leidde tot
een bagatellisering, die het
vrouwen nog moeilijker maak
te om hun ervaringen ter spra
ke te brengen. Ik kan op basis
van een aantal gesprekken in
de laatste tijd zeggen dat er
meer reden tot serieuze zorg
om deze vorm van lijden is
dan gedacht wordt. Er is veel
verborgen lijden als gevolg
van sexueel misbruik. Er is
alle reden om in veel bredere
kring na te denken over de
waarde, de betekenis en de
bescherming van de intimiteit.
Dat is geen oproep tot terug
keer naar preutsheid en
angstvalligheid. De eigen taal
van het geloof lijkt me hier het
samen ontwikkelen van fijnge
voeligheid voor de eigenheid
van elke mens. Elke mens is
een wonder. Wij zijn elkaar
gegeven. In elke mens wil het
goddelijke mysterie van de
liefde openbaar worden.
Een derde vorm van lijden aan
verlies waarop ik attent werd
gemaakt is de ervaring van ie
mand die zei: „Mijn ouders
hebben mijn zus levend dood
verklaard". Het gaat om het
negeren, het doodzwijgen van
iemand vanwege een niet aan
vaardde levensstijl. Het pro
jekt „Verliezen-Verwerken"
heeft een profetische beteke
nis als het een weg is waar
langs mensen hun verborgen
lijden kenbaar kunnen maken.
Jezus heeft de vele vormen
van lijden erkend en serieus
genomen en er zijn leven voor
ingezet. Het werd Hem niet in
dank afgenomen door mensen
die meenden het alleenrecht
te hebben en hun mening als
de enige ware zagen. Jezus
heeft mensen doen opstaan
uit het verborgen lijden. Zo
werd hij een krachtgevende
troost voor velen.
i'
"GEESTELIJK LEVEN/OPINIE £eidóe<2ou/io/nt
ZATERDAG 18 MAART 1989 PAG#
NAALDWIJK Met ingang
van volgende maand gaan de
Westlandse kerken, verenigd
in WEKKER, elke maandag
avond tussen 19.00 en 20.00
uur een uur lokale radio ver
zorgen. Daartoe zal aanstaande
woensdag tussen de Westland
se Omroepstichting (WOS) en
WEKKER een overeenkomst
worden gesloten.
De programma's zullen ge
maakt worden onder eindver
antwoordelijkheid van de
Westlandse Omroepstichting,
maar de kerken die bij WEK
KER zijn aangesloten, 40 ge
loofsgemeenschappen, zullen
de programma's maken met
een eigen professionele staf.
De overeenkomst tussen
WEKKER en WOS is het re
sultaat van bemiddeling van
het Samenwerkingsorgaan
Westland tussen beide instan
ties, nadat de kerken hun
nood hadden geklaagd over
het gebrek aan ruimte dat zij
huns inziens ondervonden bij
het opzetten van een eigen
programma. Het Samenwer
kingsorgaan Westland subsi
dieert de lokale omroep sinds
1986. Voorwaarde daarbij is
dat alle groeperingen en in
stanties aan bod komen.
De WOS is te ontvangen op
kanaal 93.1 FM.
Over de vraag die het
Thijmgenootschap vorige
week bezig hield of ka
tholieken moeten opgaan
in de gemeenschap dan
wel zich dienen te ver
schansen in het isole
ment, zou Johan Alber
dingk Thijm waarschijn
lijk niet lang hebben hoe
ven nadenken. Thijm die
honderd jaar geleden
overleed, was wars van
het isolement en het is
zeker ook die instelling
geweest waarop zijn intel
lectuele nazaten in het
Thijmgenootschap zich nu
nog graag willen beroe
pen.
Thijm was in dit opzicht an
ders dan vele andere confes
sionele voormannen uit zijn
tijd, Kuyper en Schaepman
bijvoorbeeld. Thijm was dan
ook geen politicus, maar in de
eerste plaats literator. Zagen
Kuyper en Schaepman in het
isolement juist hun kracht,
Thijm daarentegen wilde een
voluit nationale figuur zijn.
Hij zag geen tegenstelling tus
sen het katholicisme en de
negentiende-eeuwse maat
schappij waarin hij leefde.
Maar het zat hem dwars dat
de katholieke erfenis uit het
verleden door eeuwen van
protestantse overheersing was
verdonkeremaand. En hij wil
de dat veranderen door die
rijkdommen opnieuw aan de
oppervlakte brengen. Hij is
daar ook zeker in geslaa
Thijm is gaan grasduinen
het (laat)middeleeuwse verle
den. De Middeleeuwse ridder
verhalen (Karei ende Elegast,
Floris en de Blanchefloer) zijn
door zijn romantiserende her
vertellingen uitermate popu
lair geworden. Dat geldt ook
voor de vele kerstliederen die
hij heeft opgediept. Dat we nu
met Kerstmis de herdertjes la
gen bij nachte zingen, hebben
we aan hem te danken.
Thijm kreeg het lied van een
vrouw uit Utrecht die mee
werkte aan zijn volksalmanak
waarin hij aan katholieken
wilde laten zien wat hij ge
vonden had. Zij had het lied
opgetekend in een volksbuurt
Johan Alberdingk Thijm
in Utrecht, maar in de mid
deleeuws-gestileerde taal is de
hand van Thijm heel duide
lijk zichtbaar. Hij veranderde
overigens wel meer in oude
teksten en dat hield niet altijd
,®f±ag,d„' Neutraal
Ook in zijn maatschappelijke
opstelling wees Thijm het iso
lement van de hand. Zijn kin
deren stuurde hij naar een
neutrale school (met uitzonde
ring van zijn jongste zoon,
Karei Jan Alberdingk Thijm,
alias Lodewijk van Deyssel
die op kostschool gedaan
werd in het internaat Rolduc;
huiselijke omstandigheden
waren daar waarschijnlijk
mede debet aan. Thijm was
ongelukkig getrouwd met de
hoogleraarsdochter Mina
Kerst die geen interesse had
voor zijn artistieke ambities.
In een van de brieven die zijn
dochter na zijn dood uitgaf,
LONDEN Het Vaticaan
heeft toch geen toestemming
gegeven voor de priesterwij
ding van een gehuwde ex-ang
licaan. De congregatie voor de
geloofsleer realiseerde zich op
hët laatste moment dat David
McDonald is getrouwd nadat
hij de Schotse Episcopaalse,
Kerk had verlaten.
McDonald, die op 8 april tot
priester zou worden gewijd,
kreeg deze week bericht uit
Rome waaruit bleek dat het
Vaticaan is teruggekomen van
de toestemming die vorig jaar
zomer was gegeven: de wijding
van McDonald, vader van vijf
kinderen, is strijdig met de
heersende praktijk. In de Ver
enigde Staten, Australië en het
Verenigd Koninkrijk is het
geen uitzondering dat gehuwde
ex-anglicanen priester worden
gewijd. Het verschil met Mc
Donald zit 'm erin dat deze
priesters trouwden voordat zij
de stap naar de Rooms-Katho-
•lieke Kerk zetten.
Het bisdom Clifton reageerde
teleurgesteld en verontwaar
digd op het Romeinse besluit.
De bisschoppen van Engeland
en Wales besloten ruim drie
jaar geleden de zaak-McDonald
voor te leggen aan het Vati
caan, dat dus alle tijd heeft ge
had om zich op de hoogte te
stellen van Mc Donalds levens
loop.
Koningin Beatrix heeft gisteren
de bijbel in drievoud aangebo
den gekregen. De Statenverta
ling, de vertaling van 1951 en
de Groot Nieuws Bijbel zijn op
in totaal achttien computer
schijfjes gezet. Ter gelegen
heid van de jubileumviering
(175 jaar) van het Nederlands
Bijbelgenootschap (NBG), gis
teren in de Nieuwe Kerk te
Amsterdam, kreeg de koningin
de bijbels-op-schijf aangebo
den. De koningin is bescherm
vrouwe van het NBG.
FOTO: ANP
schreef hij, vlot tweetalig als
hij was, dat dit het grote kruis
van zijn leven was geweest:
Le mal est irréparable - het
kwaad is niet te herstellen.)
Betekent dit nu dat Thijm ook
vandaag katholieken nog zou
kunnen inspireren? De Rot
terdamse hoogleraar W. Frij-
hoff waarschuwde er vorige
week al terecht voor dat we
voorzichtig moeten zijn om
Thijm voor ons karretje te
spannen, hoe groot zijn ver
diensten ook mogen zijn ge
weest.
Thijm leefde in het tijdperk
van voor de verzuilers. Die
werden pas goed actief in het
laatste kwart van de negen
tiende eeuw. Juist omdat hij
overtuigd was van de beteke
nis van zijn erfenis wilde hij
haar niet opsluiten in een zuil.
Bij niet-katholieken, liberalen
vooral zoals Potgieter en Bus
ken Huet, oogste hij waarde
ring voor zijn literaire activi
teiten. Bij de katholieken en
bij de clerus daarentegen was
het enthousiasme minder
groot. Zijn onafhankelijkheid
werd hem niet in dank afge
nomen. „Ik heb in de verste
verte nooit van enige geeste
lijke overheid afgehangen
dan voorzover ik aan deze of
gene priester de bediening
van de biecht gevraagd heb.
Geen vrijer man dan een ka
tholiek man als hij den moed
heeft en den wil vrij te zijn",
schreef hij aan de protestantse
letterkundige Jan ten Brink,
die zijn onafhankelijkheid in
twijfel had getrokken.
Middeleeuwen
Thijm was zowel in zijn reli
gieus besef als in zijn kunst
opvattingen op de Middeleeu
wen georiënteerd. Daar trof
hij de zijn inziens ideale ver
smelting aan van kunst en re
ligie en zoals ze in die tijd aan
elkaar gekoppeld waren wa
ren ze beiden van goddelijke
oorsprong. Bovendien was
deze kunst op de gemeen
schap gericht. Ook voor zijn
eigen tijd stond hij deze idea
len voor. Zoals hij het ooit uit
drukte in een van de vele
brochures die hij op zijn eigen
drukkerij in Amsterdam liet
drukken: wij willen niet de
restauratie maar de voortzet
ting van het verleden. Voor
restauraties maakte hij zich
niettemin heel sterk. Door
zijn toedoen werd de Ridder
zaal in Den Haag voor sloop
behoed en aan hem danken
we mede het ontstaan van
Monumentenzorg. In zijn
zwager, de neo-gothische
achitect Petrus Cuypers, ont
werper van vele kerken en
het Amsterdamse Centraal
Museum en het Rijksmuseum,
had hij een ideale bondgenoot.
Het ontging Thijms tijdgeno
ten niet dat ook die twee laat
ste gebouwen in feite boeg
beelden waren van een ka
tholieke cultuur die geïnspi
reerd was op de Middeleeu
wen. Spottend werd bij de
opening van het Rijksmuseum
in 1885 door sommigen ge
sproken over „de wijding van
het bisschoppelijk paleis'
Kunst en religie zoals ze ge
functioneerd hadden in de
Middeleeuwen waren voor
Thijm als een balsem, een
sluitstuk dat hij zijn eigen tijd
opnieuw wilde aanreiken. Dit
middeleeuwse, esthetische ka
tholicisme van Thijm had
geen behoefte aan de pauselij
ke bullen waarin banvloeken
werden geslingerd haar libe
ralen en socialisten. De bezie
lende eenheid van het verle
den was hem genoeg.
Deze eenheid van religie,
kunst en schoonheid, afkom
stig van God en gericht op de
gemeenschap, ging met de
komst van renaissance en de
hervorming verloren. In de
renaissance telde immers niet
meer de goddelijke oorsprong
van de kunst, maar was de
mens het middelpunt gewor
den. Bijzonder gebeten was hij
op de hervorming - hoeveel
vrienden hij overigens ook
had onder protestanten, want
deze had als noodlottig resul
taat gehad dat de scheiding
tussen God en mensen was
vergroot. De hervormers
trokken immers ten strijde te
gen afbeelding van heilige en
geestelijke zaken. De kunst
kon zich daardoor niet meer
ontplooien.
Doelstellingen
Thijm wordt traditiegetrouw
onder de katholieke emanci-
patoren gerangschikt. Hoe
verschillend waren zijn doel
stellingen evenwel van de la
tere verzuilers die de dreiging
van de moderne tijd met af
sluiting wilden bezweren.
Voor Thijm was de hemel nog
onbewolkt, zijn vertrouwen
grenzeloos, zijn vrijheid on
aangetast. De verzuilers had
den wel andere zaken aan
hun hoofd, maar de huidige
ontzuilers zullen toch even
min met hem uit de voeten
kunnen, want voor de oplos
sing van de problemen van
zijn tijd keek Thijm toch in de
eerste plaats naar het verle
den. Juist omdat hij zo op de
Middeleeuwen georiënteerd is
het moeilijk hem als een
voorbeeld voor vandaag te be
schouwen.
PAUL VAN VELTHOVEN
Geraadpleegd: J. A. Alberdingk
Thijm, een keuze uit zijn werk,
Klassieke Galerij, 1972.
In het Amsterdams Historisch Mu
seum, Kalverstraat 92, is t.e.m. 7 mei
een tentoonstelling te zien over
Thijm, katholicisme en kunst in de
negentiende eeuw.
„Computer-bijbel"
voor de koningin