Mysterieus virus ontslaat
maffiosi uit gevangenschap
Sabotage links verzet
verdeelt El Salvador
Botha en De Klerk zien elkaar niet
Medicijnen uit
nieuwe planten
y
—Ha/Ai, piepkleine Griekse droomwereld
Islamitische
conferentie
tegen
doodvonnis
Rushdie
■iUITENLAND
Qeidc&Qowuvnt
VRIJDAG 17 MAART 1989 PAGINA 7
apan wil meer
walvissen vangen
>KYO Het hoofd van het Ja-
e wetenschappelijk instituut dat
irzoek verricht naar het wel en
van de walvissen, meent dat hij
weinig onderzoeksmateriaal heeft
m verantwoorde conclusies te trek
en. Daarom moeten er volgend jaar
eer van deze zeezoogdieren gevan-
en worden. Dit jaar hebben Japanse
jssers driehonderd walvissen ge-
>od; onderzoeker Nagasaki zegt er
'5 nodig te hebben. Volgens critici
ïbruikt Japan het wetenschappelijk
iderzoek als excuus om haar wal-
fgverwerkende industrie draaiende
houden.
Expositie Parijs
lading VOC-schip
PARIJS Op 19 maart 1609 liep het
VOC-schip Mauritius bij Kaap Lopez
voor de kust van Gabon op een zand
bank en zonk. Het schip was met een
lading specerijen, porcelein, en metalen
voorwerpen op de thuisreis vanuit Chi
na en die lading is vanaf vandaag te
zien in het Musee de la Marine, dat is
gevestigd in het Palais de Chaillot in
Parijs. Meer dan drie eeuwen rustte de
lading in het wrak op de zeebodem tot
dat het bij toeval door een oliemaat
schappij werd ontdekt. Het scheeps
wrak kon niet in zijn geheel worden
gelicht, maar een groot aantal kanon
nen, de scheepsklok, en veel Chinees
porcelein zijn wel naar boven gebracht.
(Van onze correspondent Anthony Heard)
KAAPSTAD Toen ik op „D-day" de
staatszender opzocht om te horen wie nu
eigenlijk de baas is in Zuidafrika, werd
daarop het drama dat zich in de stad af
speelt angstvallig vermeden. De zender,
regelmatig geïntimideerd door de rege
ring, heeft de neiging alleen de bulletins
van hogerhand af te wachten en niet
gevaarlijk te gaan speculeren. Ik luis
terde die woensdagmorgen de vijftiende
maart aandachtig naar de uitzendingen,
maar het enige geluid dat op een rege
ringscrisis wees was het Amerikaanse
liedje „Spoel het bloed van toga" dat via
de ether binnenkwam. Het was per slot de
„Idus van Maart" (de dag waarop Caesar
door Brutus werd vermoord, red.) en het
wemelt van de Brutussen rondom Botha,
die nog steeds vastbesloten is te heersen
ondanks zijn beroerte en ondanks De
Klerks verkiezing tot partijvoorzitter. Aan
het eind van het liedje fluisterde een zwa
re stem „Pas op. en de discjockey vulde
moedig aan: „Keizers hebben de gewoonte
te vallen". Maar zal Botha Caesar in
politiek opzicht volgen? En hoe? Dit is
de brandende vraag die politici, waarne
mers, diplomaten en mensen in de straat
bezighoudt. In een donkerblauw pak. ge
taand door de vakantie aan zee en mager
der dan vóór zijn beroerte, zat Botha de
kabinetsvergadering voor en woonde de
presentatie van de begroting bij. De Cape
Times meldde dat Botha en De Klerk
zelfs niet in eikaars richting keken. Toch
wees er over het algemeen niets op dat er
een crisis gaande was, die begon toen Bot
ha na zijn beroerte in januari het leider
schap van de partij opgaf, maar president
wilde blijven om, zoals hij zei, een „bin
dende factor" te zijn. Ondertussen hebben
de partijgelederen geweigerd dit gedeelde
„hoofleierskap" te accepteren, waarmee
zij in feite zeiden dat ze De Klerk steunen
voor beide functies.
Waarnemers zeggen dat als Botha al in
het geheim mocht hebben besloten op te
stappen, hij dit pas zou doen na het Paas-
reces. Of mogelijk probeert hij het uit te
zingen tot volgend jaar maart, wanneer
hij nieuwe presidentsverkiezingen moet
uitschrijven. Vooralsnog is het echter voor
iedereen koffiedik kijken wat er zal ge
beuren.
GENT De Belgische firma Plant Genetic
Systems is er in geslaagd planten door ge-
nenwijziging te veranderen in „fabrieken"
van geneesmiddelen. Grote hoeveelheden
van de gewenste stoffen concentreren zich
in stabiele vorm in specifieke delen, zoals de
zaden, en de winning van de stoffen daaruit
is eenvoudig. Het gaat om farmaceutisch
hoogwaardige chemische verbindingen van
aminozuren, peptiden genaamd. Zo kan
koolzaad nu bloedfactoren en groeihormo
nen leveren voor mens en dier. De methode
levert economische voordelen op vergeleken
met de huidige produktiewijze in de chemi
sche en farmaceutische industrie.
J OME Met klachten
ver pijnlijke ledematen,
demhalingsmoeilijkhe-
en en leverkwalen zijn
Vintig maffia-bazen van
un gevangeniscellen
vergebracht naar het zie-
enhuis.
olgens de speciale hoge com-
issaris in de strijd tegen de
jiaffia, dr. Domenico Sica
Békt de mysterieuze ziekte die
3e criminelen geveld heeft
Haar corruptie. De artsen, zo
^fóoft hij, worden overge
haald om dubieuze symptomen
«bevestigen en om ervoor te
dat de gevangenen met
>ed worden overgebracht
de veel comfortabelere
(ekenboeg. Daar worden ze
pr>hun wenken bediend door
fesi verpleegsters. Maffiose
ipjongens en familieleden
jfezorgen dagelijks druiven,
(kkere wijnen en manden
t delicatessen.
ds enkele tientallen maffia-
Jkzen en honderden bendele-
jfep in december 1987 ge van-
l»n werden gezet, hebben de
Siciliaanse gangsters naarstig
gezocht naar manieren om de
ongemakken van hun gevan
genschap te verlichten. Signor
Antonio Serro, hoofd van de
maffia-familie Agrigento, her
stelt van zijn ziekte irt zijn lu
xueuze villa. Het huis wordt
streng bewaakt door carabi
nieri. die af en toe ook mogen
genieten van de copieuze
maaltijden die de persoonlijke
kok van de grote boss bereidt.
Leden van de zogeheten „cu
pola", de Siciliaanse maffia
top verblijven in het gemeen
teziekenhuis van de Siciliaan
se hoofdstad Palermo. Signor
Pippo Calo, een maffiose geld
schieter die tot levenslang
werd veroordeeld wegens zijn
aandeel in een schietpartij in
Florence, ligt sinds vorig jaar
zomer in het ziekenhuis. Hij
zou last van zijn nieren heb
ben.
Signor Giancomo Gambino, de
peetvader van de San Lorenzo
streek, heeft pijn in zijn been
en een peetvader van een an
der gebied heeft last van „mo
torische storingen". Ze kuie
ren in hun ochtendjassen door
de gangen van de speciale zie
kenhuisafdeling, houden hun
sigaretten een beetje verbor
gen en bespreken op hun ge
makje nieuwe strategieën. Ze
hebben bovendien de beschik
king over twee vertrekken
waar ze bezoekers kunnen
ontvangen en waar ze onge
stoord hun familiezaakjes kun
nen blijven regelen.
Vorig jaar begon de anti-maf
fia beweging argwaan te koes
teren toen vijf .capo's" (bazen)
in de Ucciardone gevangenis
klaagden over hun gezondheid
en vervolgens naar het zieken
huis van Palermo werden ge
bracht. Twee maanden later
werden nog eens vijftien ge
vangenen ziek. Carabinieri be
last met de bewaking van de
patiënten meldden dat het
mysterieuze virus de bendelei
ders er niet van weerhielden
feesten te organiseren en de
nieuwste films te bekijken.
De openbare aanklager, dr.
Giuseppe Ayale liet daarom
een aantal artsen uit Milaan
overvliegen naar Palermo
voor een onverwacht medisch
onderzoek. Daaruit bleek dat
de maffiosi zo goed als niets
mankeerden. De gangsters wa
ren echter niet zo blij met hun
plotselinge herstel en drongen
er bij het hof van beroep op
aan een Sicilaans medisch co
mité in het leven te roepen.
Hetgeen ook gebeurde.
De plaatselijke artsen kwamen
tot de conclusie dat de maffia
bazen inderdaad érnstig ziek
waren, vermoedelijk omdat ze
vreesden voor hun eigen ge
zondheid. Enige tijd geleden
werd een gevangenisarts ver
moord nadat hij had gewei
gerd zijn diagnose te schikken
naar de wensen van de maffia.
De maffia-overloper, signor
Tommaso Buscetta, wiens ge
tuigenis bijdroeg aan de ver
oordeling van een omvangrij
ke groep maffiosi, vertelde de
politie dat met name artsen in
de ziekenboeg van een gevan
genis, die de eerste diagnoses
stellen bij klachten, vatbaar
zijn voor intimidatie en cor
ruptie.
Het meest ideale voor een
maffioso is een ziekte, die hem
in de gevangenis-ziekenboeg
doet belanden, gevolgd door
Jfomerige dorpen, waar de tijd stil lijkt te staan, zijn nog te vinden in Griekenland.
door
winsl
de sti
daa^
3,20 n
uit.
n-Teti
chter
genoei
:e nol
n
rend
rhandi"
ver;
Olie
®rond
5 inti
[ALKI Het Griekse
lalki is een nietig eiland
dat, gezien vanaf het
asteland ter rechterzijde
an Rhodos zwemt als een
>odsmannetje naast een
aai. Doordat het lange
jd werd overschaduwd
oor z'n grote toeristische
uurman, werd over het
oofd gezien dat Halki
&lC7ook als vakantiebe-
temming kan dienen.
t sluimerende eilandje in de
aigeische Zee raakte in verval
n de bevolking liep steeds
leer terug. Het ooit zo welva-
ende kleine stadje, rijk ge-
(orden van de sponzenvisse-
5, bofte niet.
lu beantwoordt het eiland he
lemaal aan onze diepste dro-
len over Griekenland. Halki
,f ezit nog zoveel overblijfselen
e jt het verre verleden dat de
4 "ezoeker het gevoel heeft in
e tijd terug te gaan. Het hele
üand ademt die typisch
«riekse sfeer waardoor veel
tensen meteen verliefd wer
en op Griekenland
ichter de rechtlijnige stad ba-
en de kale, lichtgrijze kal-
'otsen in het zonlicht. Een
hiahtische ruïne balanceert
f Mogeniek op de meest opval-
'nde piek. Het vormt een per-
*t decor voor het turquoise
'Jpater van Pcndamos Beach,
het strand dat het dichtst bij
de stad Ligt
Zelfs in de haven ziet het zee
water er blauw en schoon uit,
maar bij Pondamos golft het
water glashelder over het ge
bleekte zand. Ook Nicks „Ta-
verna" past in het beeld. Een
voudige tafeltjes op een scha
duwrijk terras wekken de in
druk van eeuwigdurende, re
laxte lunches, die slechts van
tijd tot tijd onderbroken wor
den door een duik in de uitno
digende zee.
Kasteel
De afstanden zijn klein op het
eilandje. En dat maakt het le
ven bijzonder simpel. Je kunt
makkelijk de hele dag op het
strand doorbrengen en later in
de middag, als het wat koeler
is, teruglopen naar de stad
Wil je echter wat meer activi
teit dan is dit ook de beste tijd
voor een klim naar het kas
teel.
Niet alleen het uitzicht over de
zee loont de moeite, de aanblik
van de ruïneuze puzzelstuk
ken die ooit de hoofdstad
vormden is ook een bijzondere
verrassing. In de tijd van de
plunderende piraten was dat
een prima schuilplaats voor de
stad. Later, toen die dreiging
wegviel werd de stad ver
plaatst naar een beter bereik
baar plekje aan de kust.
's Avonds biedt het haven
plaatsje een levendige aanblik
Vissers bootjes in frisse kleuren
liggen aangemeerd op slechts
enkele passen afstand van de
bars en restaurantjes. Het
avondwandelingetje lijkt door
de Grieken te zijn uitgevon
den. En ook hier kuiert ieder
een door de smalle straatjes als
de avond is gevallen.
In één van de restaurants
treedt op zaterdagavond stee
vast een groepje muzikanten
op. Dë bekende traditionele
danswijsjes genieten nog steeds
een razende populariteit onder
de bevolking. Iedereen
kinderen. stoere jonge
mannen, oude vrouwen, bon
kige vissers en zelfs de vrouw
van de burgemeester is dol
op dansen.
Evenwicht
Halki is echter niet helemaal
de droomwereld die "net lijkt,
want ten slotte maakt ook dit
eiland deel uit van de échte
wereld. De eerste tekenen van
de economische ommekeer,
veroorzaakt door het toerisme,
hebben zich reeds aangediend
Zo biedt de plaatselijke lagere
school nu tevens een middel
bare opleiding. Voor de jonge
ren is er werk om op het
eiland te blijven. Het is
niettemin een wankel even
wicht. Halki zou makkelijk z'n
unieke karakter kunnen ver
liezen in het najagen van de
grillen van het toerisme. Maar
het eiland'kan er ook z'n voor
deel mee doen.
In een buitenissige poging de
kwijnende economie njeuw le
ven in te blazen bestempelde
de Griekse regering Halki tot
„Eiland van Vrede en Vriend
schap en Internationale
Jeugd". Met behulp van fond
sen van de Unesco en de Euro
pese Gemeenschap werd een
aantal oude huizen opgeknapt.
De voormalige ohjfpers werd
omgebouwd tot een hotel, be
doeld om de „Jonge Federalis
ten" te huisvesten die er con
ferenties beleggen. Als er geen
conferentie wordt gehouden,
staat het „hotel" leeg en dat is
eigenlijk altijd. Het belachelij
ke is dat dan toch niemand an
ders er gebruik van mag ma
ken.
Langzamerhand wordt Halki
ontdekt. Enkele kleinere tour
operators hebben het eiland al
opgenomen in hun reispro
gramma. Tot nu toe zijn er
echter nooit meer dan zo'n
zestig toeristen tegelijk. Alleen
op zondag is het een drukte
van belang, want dan zoeken
bewoners van Halki die op
Rhodos werkzaam zijn hun fa
milie op. Mocht die drukte je
allemaal teveel worden, dan is
er altijd de mogelijkheid van
een excursie naar het onbe
woonde, nog véél kleinere ei
landje Alimia.
een ernstige verslechtering
waardoor opname in het ge
meenteziekenhuis van Paler
mo noodzakelijk is. Als zich
daarna de eerste symptomen
van een hartkwaal aandienen,
is het helemaal perfect, want
dat betekent dat de patiënt en
kele maanden thuis rust zal
moeten houden en aansterken
Aanklager Ayala vond het
merkwaardig dat een maffia
baas, die onder medische con
trole moest worden geplaatst
wegens aanhoudende steken
in de borst, toestemming kreeg
om thuis verzorgd te worden
Tenslotte zijn ziekenhuizen, en
niet particuliere villa's, toch de
aangewezen plaats om toezicht
te houden op patiënten. De Si
ciliaanse artsen verwierpen
zijn aanklacht en voerden aan
dat de best denkbare behande
ling voor de zieke maffia-boss
bestond uit aangepaste maaltij
den, bereid door* zijn eigen
kok, een masseur en een dage
lijkse duik in zijn privé-zwem-
bad.
Thomas Buscetta vertelde tijdens zijn proces dat
vangenissen erg gevoelig zijn voor omkoping.
doktoren in ge-
FOTO: AP
AR-RIYAD De minis
ters van buitenlandse za
ken van de Organisatie
van de Islamitische Con
ferentie ICO hebben gis
teren geweigerd de op
roep van ayatollah Kho
meini, de geestelijk leider
van Iran, ^e ondersteunen
om de Britse schrijver Sal
man Rushdie te doden.
Wel riepen de ministers de
uitgevers op de roman „De
Duivelsverzen" terug te
trekken. De lidstaten van de
ICO moeten de uitgevers van
de roman boycotten indien
zij er niet in slagen de roman
uit de handel te nemen.
Het gemeentebestuur van de
Brusselse voorstad St.Gilles,
waar veel buitenlanders wo
nen, heeft een voor zondag
geplande lezing over „De
Duivelsverzen" verboden.
AAN VOORAVOND VAN VERKIEZINGEN
(Van onze correspondente
Annemarie Heijn)
SAN SALVADOR
Even weet Guillermo
Ungo, presidentskandi
daat voor de Democrati
sche Convergentie, niet
wat hij moet doen. Zijn
toespraak op de slotmani
festatie van deze gematig
de coalitie, op een plein in
het centrum van San Sal
vador, wordt plotseling
verstoord door het ont
ploffen van een bom. Na
een tweede en derde bom,
gevolgd door schoten, be
staat er geen twijfel meer.
Razendsnel wordt de boel
bijeengepakt en het pu
bliek rent in paniek de
zijstraten in.
Het is aardedonker. In de hele
stad is het licht uitgevallen. In
de chaos is het onmogelijk een
taxi te vinden. Pas ver buiten
het centrum stopt er eentje
„Hadden ze de verkiezingen
nou echt niet een paar maan
den kunnen uitstellen", rea
geert de chauffeur kwaad,
..dan hadden we al deze ellen
de niet gehad". In de verte ho
ren we nog steeds schoten,
maar het is onduidelijk waar
het vandaan komt.
Later hoorden we dat het Sal
vadoraanse verzet FMLN het
presidentieel paleis in het zui
den van de stad heeft aange
vallen. Hoe de guerrilleros zo
dicht bij het paleis hebben
kunnen komen, is nog een
raadsel. Er liggen drie kazer
nes omheen en de stad is dezer
dagen overvol met militairen.
Volgens omstanders zijn ze na
de aanval met een stadsbus
weggekomen.
De sfeer in de hoofdstad van
San Salvador is dezer dagen
grimmig. Overal staan op
straat militairen in volledige
gevechtsuitrusting en zwart
beschilderde gezichten. Voor
de kazernes en regeringsge
bouwen zijn barricades opge
worpen tegen aanvallen van
de stadscommando's van het
FMLN. Na negen uur 'sa-
vonds zijn de straten uitgestor
ven. Het water is schaars en
de elektriciteit valt grote delen
van de dag uit. Het elektrici
teitsbedrijf kan nog maar voor
dertig procent in de behoefte
voorzien. Het verkeer is een
chaos, geen enkel stoplicht
functioneert.
Staking
Woensdagnacht twaalf uur
ging de transportstaking in.
die door FMLN voor onbe
paalde tijd werd afgekondigd.
De dag ervoor was het druk
ker dan normaal in de super
markten. De bevolking van de
hoofdstad sloeg extra drink
water en eten in. Er stonden
lange rijen auto's voor de ben
zinestations. Het verzet heeft
gedreigd om benzinestations
die tijdens de transportstaking
open zijn, in brand te steken.
Woensdag overdag bezetten de
stadscommando's vier radio
zenders en waarschuwden de
bevolking nog. eens extra zich
aan het transportverbod te
Inwoners van San Salvador verdringen zich op een vrachtwagen
nadat eerder deze week een transportstaking voor onbepaalde
tijd is uitgeroepen.
FOTO: AP
houden. Die avond op tv ver
klaarden de buschauffeurs
niet van plan te zijn te gaan
rijden. Ondanks de bescher
ming die het leger hen heeft
aangeboden, waren ze van me
ning dat „er onvoldoende ga
ranties zijn voor onze veilig
heid" Donderdag lag het ver
voer buiten de hoofdstad hele
maal stil.
De guerrillabeweging FMLN
heeft zich vierkant tegen de
verkiezingen van aanstaande
zondag verklaard en heeft zijn
achterban opgeroepen om ze te
saboteren. In meer dan de
helft van de gemeentes zijn de
burgemeester en het gemeen
tebestuur afgetreden na be
dreigingen van het FMLN.
Ook de eerste leden van locale
en regionale kiescommissies,
die verantwoordelijk zijn voor
de gang van zaken tijdens de
verkiezingen, zijn afgetreden
na dreigementen van de guer
rilla.
Vredesvoorstel
Het FMLN is niet a priori te
gen alle verkiezingen. In het
vredesvoorstel dat ze 1 januari
bekend maakte, erkent ze dat
verkiezingen een mogelijke
weg zijn voor de oplossing van
het reeds een jaar durende
conflict. Maar het zouden dan
wel verkiezingen moeten zijn
onder veel andere omstandig
heden dan die er nu heersen.
Het FMLN stelt daarom voor
de presidentsverkiezingen een
half jaar uit te stellen en in de
tussentijd een aantal voor
waarden te scheppen voor een
eerlijk en vrij kiesproces. Het
leger zou tijdens de verkiezin
gen in de kazernes moeten
blijven, de linkse partijen zou
den vrijelijk campagne moeten
kunnen voeren in het hele
land, de Salvadoraanse vluch
telingen in het buitenland zou
den mee moeten kunnen doen
aan de verkiezingen, de re
pressie tegen vakbonden,
volksorganisaties en de uni
versiteit zal moeten worden
stopgezet, en in het algemeen
zouden de mensenrechten
moeten worden gerespecteerd.
Een blik op het rapportje dat
de Amerikaanse mensenrech
tenorganisatie America's
Watch me', het oog op de ver
kiezingen heeft uitgebracht, is
voldoende om ervan overtuigd
te raken dat het bergafwaarts
gaat in El Salvador wat betreft
de situatie van de mensen
rechten. Het aantal burgers
lachtoffers, veroorzaakt door
zowel het FMNL, het leger en
de veiligheidstroepen, is in
1988 flink toegenomen.
Doodseskaders
Maar meer verontrustend is de
terugkeer van de doodseska
ders. die vooral eind jaren '70
en begin jaren '30 afschuwelijk
huis hielden in El Salvador.
Deze paramilitaire organisaties
onderhouden nauwe banden
met de militairen en kunnen
daarom straffeloos optreden.
In 1988 hebben zich twee
nieuwe doodseskaders aange
diend: ARDE, dat staat voor
Revolutionaire Actie van
Anti-communistische Uitroei
ing en MACA (Centraal Ame
rikaanse Anti-communistische
Hand), die „alle religieuzen
van de duivel, communistische
diplomaten en andere aanhan
gers" ter dood veroordeelt.
MACA zond de Westduitse
ambassadeur in El Salvador
een dreigbrief. De dag daarop
verliet de ambassadeur het
land. In totaal zijn er in 1988
zestig burgers, vooral vak
bondsactivisten, studenten en
medewerkers van humanitaire
instellingen door de doodses
kaders vermoord.
Eén van de instellingen die
het wel heel zwaar te verdu
ren heeft, is de nationale uni
versiteit. De universiteit wordt
ervan beschuldigd 250 gewa
pende guerrilleros te herber
gen en een enorm wapenarse
naal te hebben. Het rijtje ge
beurtenissen van december
1988 dat de secretaris-generaal
van het universiteitsbestuur.
Mauricio Mejia Mendez, op
somt. is om koud van te wor
den. „Op 19 december ontplof
ten er drie bommen in het ge
bouw van tandheelkunde,
waarbii de nachtwaker om het
leven kwam. Daarna werden
er bommen gelegd in het huis
van de decaan en van de vice-
decaan van de faculteit van so
ciale wetenschappen". Al deze
acties werden opgeëist door
ARDE.
Wapens
Hoewel het FMLN heeft aan
gekondigd de verkiezingen te
zullen saboteren en de trans
portstaking voor onbepaalde
tijd te laten duren, is het goed
mogelijk dat de verkiezingsdag
zelf rustig zal verlopen. Er
wordt veel druk op het FMLN
uitgeoefend door de Democra
tische Convergentie en er zijn
besprekingen gevoerd tussen
het FMLN en Spanje om de
verkiezingsdag zelf niet te
verstoren.
De Democratische Convergen
tie en het FMLN zijn politieke
bondgenoten, hoewel de De
mocratische Convergentie de
gewapende strijd afwijst. De
Democratische Convergentie
lijkt te mikken op een tweede
verkiezingsronde waarbij de
partij, die volgens de laatste
enquêtes zeven procent van de
stemmen zal krijgen, zijn huid
duur zal verkopen: aan degene
die bereid is een politieke op
lossing voor de burgeroorlog te
zoeken-
