Niet dramatisch doen over
verdwijnen methylbromide
IN EN OM DE KAS
Bloembollenbranche
vreest milieuwetgeving
Per huishouden
22 planten en
drie huisdieren
LAND EN TUINBOUW
VRIJDAG 3 MAART 1989 PAGINA 16
MELOENEN, EEN TYPISCH WESTLANDSE CULTUUR (2)
De meloen is een warm-
teminnend gewas, dat al
leen in de zomermaanden
in onverwarmde kassen
kan worden gekweekt.
Door middel van verwar
ming kan de teelt ver
vroegd worden, 't Is
evenwel ook een lichtge
voelig gewas. Voor half
maart planten is derhalve
niet goed mogelijk. Dit
mede ook door de dan
nog heersende „kortedag-
"periode.
Zonder extra kunstmatige as
similatie-belichting (waarmee
tevens het kortedag-effect
wordt doorbroken) is een teelt
in februari uitgesloten. Zoals
in ons vorig artikel vermeld is
de teelt van meloenen nooit
goed van de grond gekomen.
Dit vooral door het soms te
genvallende aantal stuks dat
per m2 wordt geoogst. Boven
dien wordt het gewas door
grondkwalen belaagd, met
name fusarium, die de plant
in snel tempo ten gronde kan
doen gaan en phomopsis, die
de wortels aantast waardoor
In een serie van drie artike
len behandelt de heer L.G.
Nederpel, gepensioneerd
ambtenaar bij de Rijks
Tuinbouwvoorlichting, in
deze rubriek de nieuwste
ontwikkelingen in de teelt
van meloenen. Vandaag het
tweede.
de plant langzaam ten onder
gaat. Hiertegen dienen en
kunnen maatregelen geno
men te worden.
Om niet te snel in de proble
men te geraken passen de
kwekers in eerste instantie
een stringente teeltwisseling
toe. Wanneer het gevaar van
door ziekten besmette grond
toeneemt, gaat men over op
het gebruik van geënte plan
ten. De meloenen worden dan
geënt op een fusarium resis-
tente-onderstam van de pom
poen Benincasa cerifera. Dit
is specialistenwerk en wordt
uitgevoerd op een planten-op-
kweekbedrijf. Vooral de fir
ma v.d. Eyk in Rijswijk heeft
hiermee grote faam
De wortels van genoemde on
derstam zijn bovendien tole
rant tegen phomopsis dat wil
zeggen de wortels worden wel
iets aangetast maar door het
zeer uitgebreide wortelgestel
weet de plant zich goed te
handhaven. Wanneer men na
enige jaren ook met het ge
bruik van geënte planten uit-
geteeld raakt, kan men over
gaan op het stomen van de
grond. Het toepassen van
methylbromide heeft op ge
noemde kwalen namelijk
geen enkel effect. Bovendien
zal dit middel toch in de toe
komst geheel gaan verdwij
nen. Daar moet men overi
gens niet te dramatisch over
doen. Stomen van de grond
kost op dit moment evenveel
als de chemische ontsmetting
met methylbromide. Bij sto
men komt er iets aan arbeids
kosten bij. Daartegenover
staat dat men bij stomen geen
wachttijd kent en direkt daar
na geplant kan worden. Sto
men doodt bovendien alle
schadelijke bodemorganis
men, is milieuvriendelijk en
voorkomt allerlei residuperi
kelen.
Bepalen we ons tenslotte tot
enkele teeltgegevens van me
loenkwekers die door de jaren
heen met de teelt veel erva
ring opdeden.
Tuinder v.d. Knaap aan de
Oranje Sluis (onverwarmde
teelt planttiid 1 mei) oogst
elkr jaar 7 a 8 vruchten per
m2. (de gemiddelde oogst op
de bedrijven ligt op 4 a 5
vruchten per m2). Er wordt
jaarlijks teeltwisseling toege
past. Om de drie jaar komt hij
op een perceel terug. In 1988
kwam er in enige planten fu
sarium voor, zodat hij op en
ten diende over te gaan. Het
betreft hier het zogenaamde
plafondsysteem: dat wil zegen
twee omhooggaande rijen
planten per kap waarvan de
kop naar het midden van de
kap wordt geleid. Wanneer
door slechte weersomstandig
heden de zetting niet geheel
naar wens verloopt, ontwik
kelen zich meestal in „het
plafond" een aantal vruchtjes
die in eerste instantie nog niet
uitgroeien doch na de oogst
van een aantal meloenen zich
toch tot volwaardige vruchten
gaan ontwikkelen. Dit vooral
is het grote voordeel van het
plafondsysteem.
Bijen voor de bestuiving laat
de tuinder eerst toe war
de gevormde bloemen
De meloensoort Charentais.
zijn inzicht van „levensvatba-
kwaliteit zijn. De zetting
vruchtselectie kan overgaan.
Van Staalduinen aan de
Maasdijk (hete-lucht, gedeel
telijk buisverwarming) is vo
rig jaar op het systeem van
v.d. Knaap overgegaan. Dit is
hem uitstekend bevallen. Hij
maakt gebruik van geënte
planten. Van Staalduinen is
een tegenstander van chemi
sche grondontsmetting (even
als het gebruik van kunst
mest). Om die reden is het ge
hele bedrijf, ook waar geen
meloenenteelt plaatsvindt, ge
stoomd. Evenals dit inmiddels
bij de komkommerteelt (in de
grond dus geen substraat) in
gebruik is geraakt, dekt ook
hij de grond af met wit zoge
naamd „loopplastic", waarin
met een boor op de rol vooraf
FOTO: L.N. KRUL
gaatjes zijn geboord. Naast
lichtreflectie heeft dit als
tweede voordeel dat de grond
onder het plastic vochtig
blijft. Bovendien liggen de
wortels afgeschermd tegen
wortelbreuk tijdens de werk-
kaslucht ontstaat, waardoor
schimmelziekten minder ge
makkelijk kunnen optreden.
Wat dit laatste betreft, het af
dekken van de grond met
plastic, dat als één van de
voordelen van het telen op
substraat wordt gezien, be
staat er wat dit onderdeel be
treft geen enkel verschil.
Door de wat ruimere plantafs-
tand en gebruik makend van
geënte planten, oogst hij wat
zwaardere vruchten dan v.d.
Knaap.
Volgende week: Aandacht
voor „water geven" leidt tot
beter resultaat
De bloembollensector heeft
grote angst voor de gevolgen
van het nieuwe Nationale Mi
lieubeleidsplan en het Meerja
renplan Gewasbeschermings
middelen. Binnen dit vak
vreest men namelijk dat er
onvoldoende tijd is om goede
alternatieven te vinden voor
de tot op heden gebruikte
middelen. Bij gebrek aan der
gelijke plaatsvervangers is het
namelijk lang niet ondenk
baar dat een aantal bedrijven
de pijp aan Maarten moet ge
ven en met zoiets in het voor
uitzicht is het natuurlijk niet
verwonderlijk dat men op de
barricades gaat en de messen
slijpt om de belangen te vuur
en te zwaard te verdedigen.
In de voorste linies van de ge
lederen bevindt zich een per
soon die er in elk geval geen
enkele moeite mee heeft om
eens luid en duidelijk te zeg
gen waar het op staat. Dat is
Se heer J. Veldhuyzen van
Zanten, voorzitter van de Ko
ninklijke Algemeene Veree-
niging
Bloembollencul-
Roodlof: weer nieuwe groente
De Nederlandse groente
en fruitmarkt heeft er
weer een nieuw produkt
bij: roodlof. Eigenlijk als
ras al lang geleden ont
staan uit een kruising tus
sen witlof en Radichio
Rosso. Op 35 hectare
wordt in Nederland
Roodlof geteeld. De we
kelijkse aanvoer op de
Nederlandse veilingen
bedraagt ongeveer 11.000
kilogram.
Roodlof lijkt wat het uiterlijk
betreft veel op witlof. De
Van roodlof valt, gecombi- v?rm van het struikje is ge-
neerd met garnalen, een appel hjk. De lengte is tien tot twin-
en wat mandarijntjes op sap, centimeter, bol van onder
een heerlijke cocktail te ma- en en sPlts toelopend. Wat
ken. roodlof zo aantrekkelijk
maakt is de frisse kleur.De
FOTO: PR randen van de bladeren zijn
paars, donkerrood gevlamd.
De meeste kleur zit aan de
binnenkant van het blad. Bij
het openbreken zijn de felge
kleurde randen aan de bin
nenzijde en een licht roze,
violet kleur in het midden
van de bladeren zichtbaar.
Ook de smaak verschilt van
die van witlof. Roodlof is
zachter van smaak en minder
bitter.
Roodlof wordt veel gebruikt
in voorgerechten, als garne
ring of als salade. Alleen of in
combinatie met andere groen
ten en fruit is roodlof snel en
gemakkelijk te bereiden.
Roodlof is ongeschikt om te
koken,omdat daardoor de
aantrekkelijke rode kleur
verdwijnt.
Verse roodlof is te koop van
februari tot half mei. De lof
kan in een koelkast ongeveer
vijf dagen worden bewaard,
maar dan niet verpakt plastic.
Het is zaak de groente snel te
Kamerplanten en dieren brengen in Nederland heel wat ge
zelligheid in huis. Dat is de conclusie die kan worden getrok
ken uit de resultaten van twee pas gehouden odnerzoekjes
over sierteeltprodukten en huisdieren. Het eerste toonde aan,
dat in Nederlandse huishoudens gemiddeld veertien groene
planten, vier bloeiers en vier cactussen staan. Dé andere en
quête bracht aan het licht, dat Nederlanders in totaal achttien
miljoen vogels, vissen, katten, honden en knaagdieren verzor
gen. Per huishouden komt dit dus neer op drie dieren en
tweeëntwintig potplanten. Zowel honden als katten willen
nog wel eens van planten eten, omdat het hun methode is om
de maag te reinigen. Als er geen tuin of balkon is voor een
uitstapje, kan een pol „kattegras" uitkomst bieden. Anders
bestaat de kans dat ze hun heil bij planten als de paraplu-
plant, asperge en Chlorophytum zoeken. Die worden er door
deze behandeling niet mooier op. Kamerplanten die giftige
stoffen bevatten, zoals klimop, Dieffenbachia en Oleander,
kunnen veiligheidshalve beter niet onder het bereik van die
ren komen. Als richtlijn kan het potplantenboekje van Bloe
menbureau Holland dienen, waarin wordt aangeduid welke
planten giftig kunnen zijn.
Nog niet zo lang geleden
spuugde deze man al vuur tij
dens een persbijeenkomst in
het dorpje 't Veld, aan de
vooravond van de Westfriese
Flora die door minister Nij-
speelde de toegeworpen bal in
zijn openingswoord terug door
te stellen dat het gebruik van
bestrijdingsmiddelen in Ne
derland vele malen groter in
vergelijking tot welk ander
land binnen de EG dan ook.
Er is overigens een nuance
verschil: de tegenstanders van
de middelen spreken over
BESTRIJDINGS-middelen en
de voorstanders over GE-
WASBESCHERMINGS-mid-
delen en dan hebben beide
groepen het dus over hetzelf
de... In zijn jaarrede die Veld
huyzen van Zanten onlangs
hield tijdens de algemene le
denvergadering in Hillegom,
haalde de telersvoorman nog
eens alles uit de kast. „Ons
vak erkent dat de gewijzigde
inzichten ten aanzien van het
milieubeleid op zichzelf waar
heid bevatten, maar we ko
men direct in de zorgen als
deze stellingen absoluut wor
den." Veldhuyzen van Zanten
zei in Hillegom ook dat het
vermoeden bestaat dat het op
komst zijnde Nationale Mi
lieubeleidsplan en het meerja
renplan gewasbescherming, er
ook toe bij zullen dragen dat
het bollenvak in de zorgen
komt".
Als inderdaad in vijf jaar tijd
75% van de door ons gebruik
te middelen moet verdwijnen,
betekent dat het definitieve
einde voor een groot stuk Ne
derlandse land-en tuinbouw,
inclusief bollenteelt. Alterna
tieven worden niet aangebo
den en de minister van finan
cien vindt dat de oplossingen
maar gefinancierd moeten
worden uit de produktiviteits-
stijgingen.." Veldhuyzen van
Zanten zei dat het technisch
onmogelijk is om op korte ter
mijn alternatieven te vinden.
KERKDIENSTEN
zondagsmissen
en avondmissen
LEIDEN O.L. VR. HEMELVAART/
ST^JOZEF: za. 19.U., zo. 9.30 u., 11
u., 19 u. Lof.
H. ANTONIUS VAN PADUA:
zo. 9.30 u., 11 u. Hoogmis.
OUD KATHOLIEKE KERK: ZO. 10 u.
Eucharistieviering.
j zondag 10 uur, behalve
AARLANDERVEEN HEILIGE PE
TRUS EN PAULUS: za. 19 u.; zo.
D.30 u. Hoogm
ALPHEN AAN DEN RIJN H. PIUS:
za. 19 u.; zo. 9 en 10.30 u.
H. BONIFATIUS: za. 19 u.; zo. 9.45 u..
11.30 u.
DE HEILIGE GEEST KERK (De Bron):
HAZERSWOUDE H.H. ENGELBE
WAARDERS: za. 19 u.; zo. 10.00 u.
Hoogmis. 11.30 u.
-NJNDI,
DEP. HET ANKER;9 za. 19
10.30 u.
HILLEGOM ST. JOZEFPAROCHIE:
za. 19 u. Ned. liederen; zo. 10.00 u.
Ned. liederen. 11.30 u. Ned. liederen
H. MARTINUS: za. 19.00 uur; zo. 9.00
en 11.00 uur. Van 10-7 t/m 21-8 dien
sten za. 19 uur, zo. 10.00 uur.
HOOGMADE O.L. VR. GEBOOR- PREDIKBEURTEN
TE: za. 19 u.; zo. 10 u.
KATWIJK AAN DEN RIJN H. JO
HANNES DE DOPER: za. 19 u. Eu
charistieviering; zo. 10.00 u. Eucharis-
ROELOFSARENDSVEEN MARI>
PRESENTATIE: za. 19 u.; zo. 10.30 u
ST. PETRUS BANDEN: za. 19 u.; zo
9.30 u. Hoogmis, 11.30 u.
RIJPWETERING O.L. VR. GE
BOORTE: za. 19 u. in Oud Ade; zo.
u. Hoogmis. 10.30 u.
menzang; zo. 9.30 u. Hoogmis. 11 u.
za. 19 u.; zo. 11.30 u.
H. MOEDER GODS: 19 u.; zo. 10 u.
WARMOND ST. MATTHIASKERK:
za. 19 u.; zo. 9.00 en 11.00 u.
WASSENAAR ST. WILLIBRORD:
za. 19 u.; zo. 9.30 en 11 u.
DE GOEDE HERDER: za. 17 u.. zo.
10.30 u.
ST. JOZEF: za. 19 u., zo. 9.30 en 11
WOUBRUGGE GOEDE HERDER:
za. 19 u.; zo. 10 u.
ZEVENHOVEN HEILIGE JOHAN
NES GEBOORTE: za. 19 u. H. Mis; zo.
9 u. Stille Mis, 10.45 u. Hoogmis.
ZOETERWOUDE-RIJNDIJK MEER
BURGPAROCHIE: za. 19 u. Misvie-
iring met parochieel koor.
BUITENKAAG JOHANNES EVAN
GELIST: za. 19 u.; zo. 10.00 u. (10 uur
is wintertijd. Zomer is 9.30 uur).
LANGERAAR H.H. ADRIANUS: za.
19 u., zo. 9.30 en 11.30 uur.
LEIDERDORP DE MENSWOR
DING: za. 19 u. Eucharistieviering; zo.
10 u. en 11.30 u. Eucharistieviering.
LEIMUIDEN ST. JAN DE DOPER:
za. 19 u.; zo. 9.30 u. Hoogmis, 11.15
samenzang.
dernevendienst); 11.30 u. H. Mis.
orgel en Volkszang.
ZOETERWOUDE ST, JAN'S ONT
HOOFDING: za. 9 jan. 19.30 uur H.
Mis met zang. zo. 9.30 u. Woord- en
Communieviering.
CHR. DIENAARKERK: za. geen H.
Mis; zo. 10 u. Hoogmis.
DE ZILK HEILIGE HARTKERK: za.
predikbeurten
Zondag 5 maart 1989
LEIDEN Hervormde Gemeenten:
Hooglandse kerk: geen. Oude Vest-
J Alblas, H.D. Mare-
S. Meijers; 12 u.
kerk: 10 i
Oec. studentendienst; 17 u. ds. G. H.
Abma, Gouda. Maranathakerk: 10 u.
ds. H. E. Schouten. De Regenboog:
Bapt. Gem.: 9.30 u. ds. Agtereek.
10 u. Bijbelstudie; 11 u. Predikatie
Evang. Centrum, Zijlsingel 2A: 10 u.
evang. J. P. H. Zijlstra. Zendings-
3
dhr. J. Eikerbout.
AARLANDERVEEN Herv. Gem.: 10
u. ds. G. Van Driel; 19 u. ds. J. A.
Stam; 18.30 u. ds. A. Sterren
burg. Rijsoord. Geref. Kerk: 9.30 u.
ds. N. de Reus; 18.30 u. ds. G. Zijl,
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv. Ge-
dingskerl
18.30 u.
jeugddienst. Adventskerk: 10 u.
ds. A. Jonkman, 18.30 u. ds. P. C. 't
Hooft. Adventskerk: op 8 maart wordt
er een dienst gehouden door domi
nee P. Wildschut; aanvang 19.30 uur.
Kruiskerk: 10 u. dhr. J. Goedhart.
Geref. Kerk. Maranathakerk: 10 en
18.30 u. drs. P. Wilschut. Salvatori-
kerk: 10 u. ds. F. J. Boer; 17 u.
Jeugddienst in Opstandingskerk.
Baptistengem.: 10 u. Ev. E. Poppe;
17.00 u. ds. H. G. Koekkoek. Leger
des Heils: 10 en 19 u. Samenkom
sten. Volle Evangelie Gem.: 10 u. dhr.
A. v.d. Hoorn.
ALPHEN NOORD (Herv./Geref-
huis. Ashramcollege: 10 u. ds. P.
Baane. Driehoorne: 19 u. Pastoor J.
Oudhoornseweg: 10 u. ds.
Rijnsburg. Vredeskerk: 10 u. ds. G. J.
Mink; 17 u. ds. P. C. Koster. Chr. Ge
ref. Kerk: 10 en 17 u, ds. D. Slag-
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem.: 10 u. ds. J. TH. W. Quak,
Berkel en Rodenrijs; 19 u. ds. A. Mak,
Heemstede, gez. jeugddienst Geref.
Heemstede, gez. jjdd. Ger.kerk.
LEIDERDORP (Herv./Geref.dien-
sten): Dorpskerk: 9 u.
3.30 l
G. Stegeman.
i. E. E. I
R. S. Elgersma.
i. Solo Mio: 9 u.
de Goede in Willibrorduskerk.
BOSKOOP Herv. Gemeente:
Dorpskerk: 9.30 u. ds. H. A. v.d. Pol;
18.30 u. ds. H. J. ter AlBlas, Alphen.
De Stek (Herv./Geref.): 9.30 u. ds. G.
de Jong. Geref. Kerk: 9.30 u. mr. Th.
O. Vreugdenhil, Jeugddienst, 17 u.
ds. G. de Jong. Chr. Geref. Kerk: 9.30
kand. C. Haasnoot. Lisse. Geref. enveen). Groen Kerkje; 16 u. ds. K.
-enshof (Haagse Schouwkerk)
mw. K. v.d. Broeke, kant. theol. Egllse
Wallone: 10.30 u. pastoor D. Ribs;
19.u. orgelconcert. Acad. Ziekenhuis:
Möhring-Wilterdink. Petrakerk:
10 u. in de Bethlehemkerk, ds. S. T.
de Mey-Meulendijk. Oude Vestkerk:
NIEUWVEEN H. NICOLAAS: za. 19 meenschappen: Vredeskerk: 10
NIEUW VENNEP MARIA ONB.
ONTV.: za. 19 u.; zo. 10 u.
NOORDEN ST. MARTINUS: za. 19
u. Avondmis; zo. 9 u., 10.30 u. Ge
zongen Mis.
NOORDWIJK BINNEN ST. JE
ROEN: za. 19 u. H. Mis; zo. 9.30 u.
Hoogmis, 11.00 H. Mis.
NOORDWIJK AAN ZEE MAf-IIA
kerk: 10 u. ds. L. C. Rietveld, 17 u.
ds. H. E. Schouten. Groenhoven: 10
u. ds. J. Nauta. Chr. Geref. Kerk: 10
G. C. den Hertog. Ge-
em.: 10 en 17 u. ds. P.
loopsgez./Rem. Kerk:
10.30 u. ds. C. M. Vos-Wiegand.
H. L. Boonstra.
DE KAAG Herv. Gem.: 9.30 u.
kand. A. Dorst, Leiden.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv.
Gemeente: Dorpskerk: 10 u. ds. Z. de
Graaf, H.D.; 18 u. ds. A. B. Sloof.
Ontmoetingskerk: 10 u. dr. A. B.
Sloof, H.D.; 18.30 u. ds. Z. de Graaf.
De Rank: 10 u. ds. H. Westera-Fran
ke, dienst van Schrift en Tafel.
KATWIJK AAN ZEE Herv. Ge
meente: Nieuwe Kerk: 10 u. ds. H.
Visser; 18 u. Ds. C. B. Schuurman.
Oude Kerk: 10 u. ds. CH. J. Sjollema;
Muller.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem.: 9.30 u. dhr. N. Stam.
Nieuwkoop. Geref. Kerk: 9.30 en 17
u. ds. G. Zijl. Remonstrantse Gem.:
dhr. J. Knoester, Scheveningen.
RIJNSBURG Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 9.30 u. ds. Smaling, 17 u.
Ds. Wagter. Bethelkerk: 9.30 u. ds.
Wagter. Geref. Kerk: Petrakerk: 9.30
u. en 17 u, ds. Terpstra, H.A. Imma-
nuelkerk: 8 45, 10.30 en 17 u., ds.
Snel, H.A. Maranathakerk: 9.30 u. en
17 u. ds. Cziria, H.A. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 17 u. ds. W. van Sorge.
Sassenhelm/Lisse: 10.30 u. mw. M.
Driessen, Leiden.
VALKENBURG Z.H. Herv. Gem.:
10 u. dr. C. Vermeulen; 18.30 u. prof.
A. v.d. Beek. Geref. Kerk: 9.30 u. dhr.
W. Volker, Vreeland; 18.30 u. drs. S.
Oegema.
Zwart. Geref. Kerk: 10 u. ds. G. de
Zeeuw; 19 u. ds. J. D. A. de Zwart in
Herv. kerk. „Ontmoeting" (Herv./Ge
ref.) 10 u. ds. J. D. A. de Zwart.
WARMOND Herv. Gem.: 10 u. dr.
M. B. Blom, Oegstgeest.
ds. J. A. Schilt, gezinsdienst. Ger
Kerk: 9.30 u. ds. P. Gilhuis; 19 u.
C. v.d. Kooi.
LISSE Herv. Gemeente: Dorps
kerk: 10 u. ds. B. C. de Gelder. Pau-
luskerk: 10 u. ds. G. J. Ruitenburg,
Noordwijk; 19 u. ds. B. C. de Gelder,
zangdienst. Geref. Kerk: 10 u. en 17
u. ds. E. Boswijk, H.A. Chr. Geref.
Kerk: 10 u. ds. A. W. Vos; 16.30 u. ds
J. van Dijken. Geref. Gem.: 10 en 16
u. ds. A. M. den Boer. Ned. Geref.
Kerk (Salvatori): 10 u. in de Chr. Ge
ref. Kerk, ds. A. W. Vos. 19 u. ds. A.
W. Vos.
NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 ds.
J. A. Wegerif; 18.30 u. Jeugddienst,
ds. J. A. Wegerif. Geref. Kerk: 9.30 u.
ds. R. v.d. Weg, H.A.
NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. A. S. Klusener, Breukelen; 18.30
u. ds. H. O. Molenaar, Puttershoek.
NIEUW-VENNEP Herv. Gem.: 9.30
u. en 19 u. ds. W. H. B. Ten Voorde.
Geref. Kerk: 9.30 u. ds. N. Wijngaar
den; 16.30 u. ds. G. Rang. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 16.30 u. kand. G. M
Bijkerk, Apeldoorn.
NOORDWIJK Herv. Gemeente:
Grote Kerk: 10 u. ds. W. v.d. Lee; 17
u. ds. J. den Hoed, Sliedrecht; 19 u.
ds. G. A. Scholte. Kerk aan Zee: 10 u.
ds. G. J. Ruitenburg; 17 u. ds. v.d.
Lee (Buurtkerk). De Rank: 10 u. kand.
L. D. Burger, Waddinxveen. Geref.
kerk: Hoofdstraat (Buurtkerk) 10 u.
ds. G. A.Scholte. Vlnkenlaan: 10 u.
ds. R. S. Elgersma. Stichtingskerk: 11
De Zilk: 10 u. ds. P. Sierat.
OEGSTGEEST (Herv./Geref. dien
sten): Endegeest: 10 u. ds. L. H. C.
Pauluskerk: 10 u. ds. R. E. Da Costas
Gemeentecentrum: 10 u. ds. J. van
Kooman (maaltijddienst); 19 u.
ring Boegel. Van Gent, Taytelbaum,
1 Luyk tel. 122522.
Groep 3: Pleiter, Lely, Smit, W. de
Bruijne, J. de Bruijne, Stolk, Jurgens,
Fogelberg en v.d. Muysenbergh:
gindewij. Pnlelkerk: 9.30 u. ds. J. R. SASSENHEIM - Herv. Gem.: 9
Volk, 18.00 u. ds. Ch. J. Sjollema.
10.30 u. ds. Vollebregt; Geref. Kerk:
10 u. ds. K. E. Bras. 19 u. R. W. Bie-
winga. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u.
ds. M. Hogenbirk. Ned. Prot. Bond E.C.M. Priester," R. Rietbroek, A.J.
6352. Warmond - Voorhout:
zo. hulsartsenpraktijk Hoornweg/S
leeboom 02522-11393. Noordwijk:
za. Groepspraktijk 01719-19300.
Katwijk - Rijnsburg - Valkenburg:
Groep 1: F. Dijk, J.J.A. Henneman,
J.H. ten Hove, J.A.J. Lodder, W.C.M.
Meeuwisse. J.A. Pool, I.J.W. Scho
nenberg: za. en zo. dr. J.A. Pool tel.
01718-22322; Groep 2: W. Berg
man. H. van Duyn, L. van Duyn, H.M.
Hueting, H.C. Moolenburgh, J. Tim-
mers: za. en zo. H.M. Hueting 01718-
29550. Groep 3: G.
Verhage, C.H. van der Water: za. en
zo. E.C.M. Priester 01718-21024.
Sassenheim: za. en zo. dr. H. Moer
man tel. 11119. Alkemade - Rijnsa-
terwoude: za. en zo. dr. W. Beekhuis
tel. 01712-8202. Roelofarendsveen.
Praktijk Saeys/van Mierlo/Roelen-
/Brock: za. en zo. dr. P. Brock/A.
Roeien tel. 01713-12329. Alphen:
groep 1: za. dr. C. van Blooijs tel.
32B2B en zo. dr. Th. Eradus 72072.
Groep 2: za. dr. A.D.J. van Gemeren
tel. 20157 en zo. dr. H.P. Rakers
45610. Groep 3: za. dr. C.A. Varkevis-
ser tel. 21767 en zo. dr. J.B.E. Eyslnk
Smeets tel. 32059. Hazerswoude-
Koudekerk: za. en zo. dr. G.P. Har-
kes-Onderwater tel. 01728-8790.
Benthuizen Boskoop: za. en zo. dr.
J. Harderwijk tel. 01727-7540. Lan- dag.
Geref. kerk: Zijllaankerk: 10 u.
v.d. Woude, S.O.W. dienst in Messl-
askerk; 19 u. ds. v.d. Woude. Kieviet-
kerk, Samen-op-diensten, 10 u. ds. J.
Visser. Ned. Prot. Bond: 10.30 u. ds.
F. H. Fockema Andreae.
WOUBRUGGE Herv. Gem.: 9.30 u.
ds. J. Haitsman, Boskoop; 18.30 u.
ds. J. Ouwendijk, Alphen. Geref.
Kerk: 9.30 u. drs. M. J. Aalders, 18.30
u. dr. C. v.d. Kooi, Leimulden. Ned.
Prot. Bond: 10.30 u. ds. A. J. v.d.
Poel. Parijs.
kerk 9.30 u. dhr. J. P.Karstens; 19 u.
dhr. M. Schreuder.
ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 10 u.
ds. H. Groenendijk, Scheveningen;
18.30 u. ds. P. Taselaar, Alphen. Ge
ref. Kerk: 10 u. ds. A. Verdoorn,
Waddinxveen; 18.30 u. dr. R. Fern-
hout, Alphen.
Leeuwen, Verhage, Maris, Groene-
veld en De Ruiter, Van Schie: za. dr.
J.A. Verhage en C.M. Maris tel.
Sluis tel. 01725-79301. Op z
Koster, C. Juffermans en I. Cowan.
De dienstdoende arts is te bereiken
via de dokterstelefoon tel. 071-
122222.
TANDARTSEN Leiden - Leider
dorp - Oegstgeest - Warmond:
en zo. dr. F.M.
213122. Spreek
Zoeterwoude:
120502; Apotheek Beker,
dr. F. Lahr tel. 120347. Groep 5:
Jasperse, Wiersma, Crul, Kooyman,
De Jong, Prince, Reinders, D. Ham-
merstein en A. Hammerstein: za. dr.
H.J. Prince tel. 761754 en zo. dr. H.
Wiersma tel. 310420. Oegstgeest:
vanaf za. 8.00 uur: za. en zo. dr. G.A.
van der Steenhoven tel. 177461;
Spreekuur za. en zo. 11.30-12.30.
Kaag - Abbenes -Nieuw Vennep: tel.
02526-72850. Leiderdorp: za. dr. F.
Kemme tel. 893139 (spreeki
at, tel. 02520-16217. Leidschen-
dam: Kruisvereniging, tel. 070-
455300. Oegstgeest: Kruisvereniging,
verhuisd van de Roodenburgerstraat
in Leiden naar de Cronesteinkade
18a in Leiden.
VERENIGING BESCHERMING ON
GEBOREN KIND Hulpverlening bij
ongewenste zwangerschap v
Apotheek Meidoorn, Voorstraat 59,
Voorschoten, 01717-3350. Alkema
de: Apotheek Alkemade 01713-9100,
wijkerhout: za geopend van 9-13.
en van 17-18 u. en zo van 12-13 u. en
17-18 u. Spoedrecepten tel. 3511 of
dienstbel. Sassenheim: 02522-
10169.
WIJKVERPLEGING Leiden -
Noordwijkerhout - De Zilk - Voor-
het verpleegkundig hoofd. Bezoektij
den kinderafdelingen: voor ouders
van opgenomen kinderen na overleg
met verpleegkundig hoofd. Voor an
dere bezoekers van kinderen: Keel-,
neus- en oorheelkunde en neurologie:
14.15-15.00 en 18.30-19.30. Oogheel
kunde en heelkunde: 14.15-15.00 en
18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis:
iling 15.00-15.30 u. alleen
arts bellen. Bollenstreek: dr. E.A.M.
Verschueren tel. 01719-15305. Kat
wijk: Opgave via het antwoordappa
raat, op zaterdag tussen 11.00 -
12.00 uur spreekuur bij dr. Snel.
Muurling/Helder/Roe8t: Dr. A.W.
Helder tel. 071-220513.
ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI
ZEN LEIDEN Ongevallendienst
elke dag Academisch Ziekenhuis be
halve van dinsdag 13.00 u. tot woens
dag 13.00 u. (Diaconessenhuis polikli
nieken tel 155543, afdeling S.C.U. tel
175639) en van vrijdag 13.00 u. tot
zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-zieken-
Vertrouwelijk. Dag e
DIERENHULP- EN AMBULANCE
DIENST Hulpverlening in Lelden,
Leiderdorp, Oegstgeest, Rijnsburg,
Valkenburg, Voorschoten, Warmond
en Zoeterwoude. Tel. 071-174141.
BURGERRAADSLIEDEN Koren
brugsteeg 2. tel. 143171 (kantooru
ren). Spreekuren
iverzorging, Rem-
i 15.00-16.00 u. en van 18.30-
u. en van 19.30-21.00 u. alleen
oor vaders. Kinderafdeling dag.
5.00-18.30 u. CCU (hartbewaking)
14.00-14.30 u. en van 18.30-
19.00 u. Sport-Medisch Adviescen
trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u.
makliniek: Jongerenteam:
14.00-17.00 u. Opname: werkdagen
16.45-17.45 u.; za. zo en feestdag.
10.00-11.30 en 14.00-16.30 u. Team
A. C en D: dag. tot 21.00 u. met uit
zondering van behandeltijden en
etenstijden. Academisch Zieken
huis: Voor alle patiënten (behalve kin
deren) zijn de bezoekuren als volgt:
8.00-19.00 u. De Prae-
maturenafdeling: voor ouders en fa
milie is na overleg met patiënten
ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofd-
erpleegkundige hiervoor speciale
ANTI-DISCRIMINATIE CENTRAAL
MELDPUNT LEIDEN. Ketelboeter-
steeg 10. Ma. t/m vr. telefonisch be
tingen: alleen op afspraak, klachten-
18.30-20.30, afdeling vrouw:
den e.o. Voor een gesprek
i volgens afspraak, tel.
Stevenshof, spreekuur
9.00-10.00, tel. 146041.
Sector Zuid: Morsweg 83, spreekuur
ma. t/m vr. 9.00-10.00 en volgens af-
het weekeinde bereik-
NATIE HOMOSEXUALITEIT 071-
221008. zo. 20-24.
RAAD VAN ARBEID Hoge Rijndijk
Telefonische informatie
20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u. Leid-
seweg 33, Voorschoten. Tel. 3254.
SP HULP- EN INFORMATIEDIENST
Groenesteeg 33, Leiden. Tel. 071-
134640 of 071-144600. Hulp en Infor
matie op medisch, juridisch en milieu
gebied, werk, sociale verzekering en
huurkwesties. Spreekuur: elke don
derdag van 20.00-21.00 u.
STICHTING VRIJWILLIGERS CEN
TRALE Pallasstraat 1, Alphen aan
dan ook, tijdelijk hulp
Dagelijks bereikbaar van 9.00-17.00
u. voor informatie over vrijwilligers-
m persoonlijk
20.00, donderdag 19.00-22.00.
Leiden. Telefonische hulpdienst (voor
praktische hulp en informatie): tel.
170083, 215332 O» 312556.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
