Irakis „Vrouw is lang beschouwd als heilige koe krachtproef voor het kabinet; Nachtegalen leren te brullen Politiek Partij Parlement 3ina iiINNENLAND fieidócSotvuMit ZATERDAG 25 FEBRUARI 1989 PAGINA 5" FOTO: Winnu vfamibi^ ing bef lNC op angert Naüo erte dit u event len zijiï inisatie zoudeil atischet tejaardc :eft hef e zwart orrrboord nitt meer ^ontwiikm1. Wt ZWHEri lijn, be tten. Ii beteke lande! hard' IEAR1 lerale g )EN HAAG Toen het Zwierste kabinet-Lubbers Huind 1982 aan de macht wam, had het één alleso- /angeni erheersend voornemen: 1987 v? et terugdringen van de Lausani rerheidsuitgaven. De ge- et Hari achte daarachter was dat aping «r ruimte geschapen in. H loest worden voor een DC- erlichting van de lasten P w< an het - zieltogende - edrijfsleven. e< [aar ook de weg naar de hel geplaveid met goede voorne- lens. Waarom zou Lubbers igen waar zijn voorganger Agt had gefaald? Van relatief bescheiden be- linigingsplan Bestek-'81 de CDA-fractie bijna al ii een reden waarom er begrotingspost niets in Kindering mocht worden ge- Jacht. CDA-fractie stond onder liding van drs. Ruud Lubbers. Jelen op en rond het Binnen- jof zijn ervan overtuigd dat de jötterdamse econooom in die i leerde hoe hij later als pre- er zijn eigen voorgenomen bezuiningen wèl zou kunnen verwezenlijken. Die veronder stelling is slechts gedeeltelijk juist. Lubbers mocht dan pre cies weten hoe hij de Kamer moest hanteren, van een ander aspect van de zaak was hij aanzienlijk minder goed op de hoogte: de weerzin van indivi duele ministers tegen aansla gen op hun begrotingen. Niet zo verwonderlijk want op dat punt had de nieuwbakken re geringsleider nauwelijks of geen ervaring. Als minister van ecomomische zaken in het kabinet-Den Uyl ('73-'77) was hij lid van een club die onder ling wedstrijden leek te hou den in het juist zo hoog moge lijk opschroeven van de uitga ven. Dat werd gedaan op grond van het - verkeerde - idee dat daarmee de stagne rende economie aangejaagd zou worden. Hoe kon Lubbers dus weten van de 1001 metho den, vorig jaar zo fraai be schreven in het proefschrift van de journaliste José Toir- kens, die een minister ter be schikking staan als hij een be zuiniging wil ontduiken? Hemd nader Ook voor de zogenaamde no- nonsense-ploeg van Lubbers I bleek het hemd telkens nader dan de rok. De minister van financiën, dr. Onno Ruding, stond machteloos tegenover het collectieve „egoïsme" van de vakministers. Dat het fi nanciële tekort van de over heid toch nog fors werd ver minderd was te danken aan enkele bewindslieden die wèl vastberaden het snoeimes han teerden. Dat waren wijlen de VVD'er Rietkerk (binnenland se zaken) en de CDA'er De Koning (sociale zaken), die respectievelijk de salarissen van de ambtenaren en de in komens van de uitkeringsge rechtigden omlaag drukten en vervolgens op dat niveau be- Die prestatie was overigens niet geheel hun eigen verdien ste. In tegenstelling tot de meesten van hun collega's ■hadden Rietkerk en De Ko ning niet te maken met grote weerstanden op hun eigen de partementen en van machtige pressiegroepen. De uitkerings trekkers waren de gemakke lijkste prooi. Ze zijn vrijwel niet georganiseerd en kunnen niet staken. Dat laatste kun nen de ambtenaren wel, maar zij hebben de handicap dat een staking van enige omvang en tijdsduur onvermijdelijk de woede opwekt van het grote publiek. Dat was ook de be langrijkste reden waarom de grote ambtenarenacties van 1983 („Boos op Koos") misluk ten. Vooral de stilstand van de posterijen maakte de bevol king furieus en bracht de rechter ertoe deze staking te verbieden. Vanaf dat moment raakte het kabinet eraan gewend de schouders op te halen telkens wanneer overheidsdienaren een hogere beloning eisten. Bij sommige van deze groepen veroorzaakte dat een toene mende bitterheid. Zo daalde de stemming vorig jaar bij de politie tot het absolute nul punt. Slimme vakbondsleiders als Gert Koffeman en Leen van der Linden maakten daar handig gebruik van. Met steeds de dreiging van het on voorstelbare, een staking van de politie op de achter grond, voerden zij en hun bon den ononderbroken ludieke acties, vooral tegen leden van het kabinet. Zij bereikten daarmee twee dingen tegelijk: de sympathie van de massa- (media) bleef behouden en de regering werd steeds dichter met de rug naar de muur ge dreven. Tegen die uitgekookte tactiek hadden ook de massie ve Van Dijk (binnenlandse za ken) en de taaie Korthals Al- tes (justitie) op het laatst geen verweer meer. Oom Agent, die tegenwoordig meer weg heeft van zijn jonge neefje, kreeg uiteindëlijk precies wat hij ge ëist had: meer poen. Meer oproer Vanaf dat moment was het een zekerheid dat ook andere zichzelf overwerkt en onder betaald achtende ambtenaren of trendvolgers loonsverbete ring zouden proberen af te dwingen. Inmiddels is het zo ver. Het oproer kraait nu nota- bene onder een groep, die tot dusver als de meest lijdzame van alle werknemers werd be schouwd: de verpleegkundi gen. Na een oproep van het Comité Verplegenden en Verzorgen den in Opstand (VVIO), dat als het ware uit het niets ver rees, kwamen er op 11 februa ri zesduizend zusters en broe ders in Utrecht bijeen om hun kennelijk jarenlang opgekrop te woede en frustratie uit te schreeuwen. Florence Nightin gale zou haar ogen niet geloofd hebben. De Nederlandse nach tegalen fluiten niet langer zoetgevooisd, zij hebben ge leerd te brullen! Maar liefst vijf procent ex tra eist het VVIO, waarvan vier procent voor reële loons verhoging en één procent voor verbetering van de arbeidsom standigheden. Maar initiatief neemster Gaby Streuer, een tot dat moment onbekende verpleegster in het streekzie kenhuis Waterland te Purmer- end, slaagt er aardig in de exorbitante eis aannemelijk te maken. Zij blijft onvermoei baar uitleggen dat de verple ging, terwijl het werk almaar zwaarder en verantwoordelij- ker is geworden, een achter stand van 12 procent heeft op gelopen op de werknemers in het bedrijfsleven. Zelf ver dient Gaby, 27 jaar oud en ge diplomeerd verpleegkundige op een psychiatrische afdeling, 1600 gulden schoon in de maand. Na een aanvankelijke afwij zing hebben de ambtenaren bonden, die de stemming in de verpleging faliekant verkeerd hadden beoordeeld, de eis van het VVIO overgenomen. Daardoor wordt nu voor alle ruim tweehonderdduizend werknemers in het zieken huiswezen dezelfde loonsver hoging geëist. Dat simpele feit plaatst het tweede kabinet-Lubbers voor de waarschijnlijk grootste de salarissen vaststelt ziekenhuiswezen, toegeeft is er geen houden meer aan. Dan staan onmiddellijk daarna alle andere ambtenaren en trend volgers op de stoep. Dus heeft De Koning verordonneerd dat de verpleegkundigen er maxi maal maar 0,75 procent bij kunnen krijgen. Maar kan hij dat volhouden als straks het Binnenhof opnieuw belegerd wordt, maar nu door tiendui zenden witte uniformen, bege leid door sirenegeloei van am bulances, en als er in de zie kenhuizen permanent zon dagsdiensten worden ge draaid? RIK IN T HOUT Volgende week woensdag en don- Ierdag praat de Tweede Kamer ver de Nota Meisjesbeleid. Om de [990-generatie, te beginnen met peisjes geboren in 1972, te helpen "j het verwerven van economi- he zelfstandigheid is méér nodig in het opleggen van een arbeids- |licht meent een meerderheid van Kamer. In de nota ontbreekt iet trouwens aan concrete maat regelen die de deelname van meisjes aan het arbeidsproces moeten bevorderen. Ook voorzit ter Dian van Leeuwen-Schut van de Emancipatieraad deelt deze kritiek. Een gesprek met de vrouw die op 1 mei na zes jaar af scheid neemt van de Emancipatie- raad. Ze blikt tevreden terug, al vindt ze dat veel ontwikkelingen I zich te langzaam voltrekken. DEN HAAG „Emanci- is beïnvloeding", egt voorzitter Dian van eeuwen-Schut van de flmancipatieraad, terwijl peinzend voor zich uit kijkt. „Of de raad daarin feslaagd is de afgelopen es jaar? Ja en nee. Men- |en zijn wakker gemaakt, jroblemen zijn bespreek baar geworden en deels ipgelost. Ik denk daarbij én de sociale zekerheid, pxueel geweld, directe en pdirecte discriminatie. Op terreinen zijn zeker sultaten geboekt. Maar wilt altijd méér en oral sneller bepaalde ngen bereiken". d. Dinsijk hacj gehoopt dat de gang mpi^aar de arbeidsmarkt voor en wat eenvoudiger zou 'orden. Dat is helaas nog niet :rv!akWet geval. Het valt me vaak op lal" val)at men in andere Europese ;er" iiènden denkt dat het in Ne- •ovinci^erland allemaal fantastisch is in dez<eregeld omdat we er zo mooi vorden)ver kunnen praten. Vertel je j begraferv°lgens hoe de praktijk in hij gellkaar zit dan krijg je alleen ,als eeibaar verbaasde blikken". ,Neem bijvoorbeeld de kin- controleropvang. Al jaren wachten NC val?e °P uitbreiding. De huidige ijn meler,duizend plaatsen zijn op De or*n bevolking van 14 miljoen icht iiféél te weinig. Kinderopvang 7-jarig# ee" belangrijke voorwaarde ?lvalligjm vrouwen tot betaalde ar- /aarvaiWd toe te kunnen laten. Daar dan diwn we het allemaal over eens. liggen^ achterhoedegevechten van mejit moment gaan over hoe de embark precies geregeld moet machts^orden. Dergelijke discussies irte on'emen onnoemelijk veel tijd tachtif beslag, terwijl alom het ge en. luid opraakt". Tolgens de voorzitter van de Imancipatieraad is het feit dat allemaal zo lang' duurt al te wijten aan de menta- de Nederlanders. Die volgens haar aanzienlijk nu nie#a*eT en calvinistischer dan n allertere Europeanen. „De he con'rouw 's in Nederland decen- rakenj>a lang beschouwd als een iblemeijrilige koe. In veel van de ons li evenlmringencle landen was dat ien zijlui anders. Daar bouwden an hefannen èn vrouwen na de prlog samen de maatschappij p en bleven veel vrouwen ac- lef op de arbeidsmarkt. De 1 traditionele opvatting dat de Dian van Leeuwen- Schut: „Net zoals meisjes het vak techniek leren, zo moet je jongens leren voor zichzelf te kunnen zorgen. Dat is de keerzijde van de medaille". FOTO: DIJKSTRA VOORZITTER VAN LEEUWEN VERLAAT EMANCIPATIERAAD vrouw thuis hoort te zitten stamt uit het begin van deze eeuw. De hele arbeidersbewe ging ging er prat op dat de man het zich kon veroorloven dat hij zijn vrouw niet buitens huis hoefde te laten werken. Die opvatting ijlt nog altijd Tien maanden ..Kijk eens naar het Beleids plan Emancipatie van het ka binet Dat dateert uit 1985. «JuSKE EN WISKE DE KOMIEKE COCO Vele discussies volgden, maar weinig werd gerealiseerd. Dan de Nota Meisjesbeleid, die vo rig jaar verscheen. Daarin werden weer dezelfde zaken beschreven. En opnieuw volg den eindeloze discussies. Het kabinet wil in 1990 een begin maken met economische zelf standigheid, dat is prima, maar over tien maanden is het al zo ver en men is nog niet eens gestart met de voorlichting!" Die voorlichting moet zich overigens niet alleen richten op meisjes en vrouwen, meent Dian van Leeuwen. „Minister De Koning, de verantwoorde lijke bewindsman voor het emancipatiebeleid, heeft on langs een appèl gedaan op va ders en zoons om hier aan mee te werken. Als we praten over de verdeling van taken bin nenshuis - want daar moet iets aan gedaan worden wil je niet blijven zitten met die dubbele belasting van vrouwen - dan moeten we ook jongens over de drempel krijgen en de vooroordelen die bestaan over onbetaald werk en emancipa tie wegnemen. Dat betekent zoeken naar creatieve oplos singen in bijvoorbeeld het on derwijs. Net zoals meisjes het vak techniek leren, zo moet je jongens leren voor zichzelf te kunnen zorgen. Dat is de keer zijde van de medaille. Zonder dat aspect zal het proces nog langer duren". Volgens de Meisjesnota van het kabinet is al in de eerste levensfase sprake van verschil in opvoeding tussen jongens en meisjes. Bij meisjes wordt de nadruk gelegd op eigenschap pen als zorgzaamheid, gehoor zaamheid en netheid. Bij jon gens op het resultaat van hun handelingen. „Het proces van volwassen worden van meisjes wordt gekenmerkt door een moeizaam manoeuvreren tus sen uiteenlopende verwachtin- gèn", aldus het rapport. Nauwelijks Uit onderzoeken blijkt dat het merendeel van de meisjes er vanuit gaat dat zij later - als ze buitenshuis werken - het huis houdelijk werk met hun part ner zullen delen. Wat de op vang en verzorging van kinde ren betreft verwachten zij dat daarvoor de nodige voorzie ningen aanwezig zullen zijn. Jongens daarentegen blijken nog maar nauwelijks bereid te zijn hun aandeel in verzorgen de en huishoudelijke taken op zich te nemen. Dian van Leeuwen vreest dat het met de huidige snelheid nog generaties zal duren voor dat het vanzelfsprekend is dat dat beide partners werken en gezamenlijk het werk binnens huis op zich nemen. „Ik zou dat proces graag willen ver snellen want als je vóór het jaar 2000 die verdeling niet meteen regelt, zit je straks met een gefrustreerde generatie die zich wild heeft gewerkt. En dat is onze bedoe ling ook niet". Daarom blijft kinderopvang in de visie van de Emancipatie- raad een belangrijke plaats in nemen. Op aandringen van de Kamer gaat het kabinet 125 miljoen gulden, die beschik baar komt na de belastingher vorming in 1990, aanwenden voor kinderopvang. Het kabi net denkt daarbij aan gastou derprojecten die op gemeente lijk niveau moeten worden op gezet. De Emancipatieraad deelt dit voorstel niet. „Je kunt niet alle heil ver wachten van gastouderop- vang", zegt Van Leeuwen. „Daarvoor is de nood momen teel te hoog. Op den duur moet er sprake zijn van een breed scala aan kinderopvangmoge- lijkheden waar ook gastoude- ropvang onderdeel van uit kan maken. Maar op dit moment los je met gastouderopvang echter niet zo gek veel op. Uit breiding van kinderdagverblij ven zet meer zoden aan de dijk. Waarom worden hier voor geen jongeren ingezet via het jeugdwerkgarantieplan? Dat kan niet, zegt men, omdat het maar tijdelijke banen zijn. Maar dat is een keuze. Het gaat om prioriteiten. Dan moeten de gemeenten maar kiezen: structurele arbeids plaatsen en wat minder lan taarnpalen bijvoorbeeld. Met wat creatieve wil kan het pro bleem heel snel getackeld worden". Kinderloos „Tien jaar geleden nog stopten de meeste vrouwen met wer ken op het moment dat ze gin gen trouwen. Nu zie ie dat ze de arbeidsmarkt verlaten op het moment dat het eerste kind is geboren. Tot ongeveer de leeftijd van 25 jaar is de po sitie van mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt gelijk, daarna komt er een keerpunt door het gebrek aan kinderop vang. Er is wel een groeiende tendens naar bewuste kinder loosheid en het uitstellen van kinderen krijgen. Maar nie mand wil toch een generatie zonder kinderen? Die dreigt wel als er niet snel wat wordt gedaan". Kinderopvang is de verant woordelijkheid van iedereen, meent Van Leeuwen. „Ouders hebben daarin een taak, net zoals overheid en bedrijfs leven. Het is een algemeen maatschappelijk belang dat er kinderen op de wereld ko men". Dat kinderopvang in veel gevallen een kostbare zaak is wijst ze van de hand. „Vrouwen die zeggen: ik ben mijn hele salaris kwijt aan de kosten van kinderopvang, zijn kortzichtig. Het gaat immers om investeren in je toekomst, zodat je later niet met een „gat" zit en eindeloos aan her-, om- en bijscholing moet gaan doen. De politieke partijen mogen niet tot de verkiezings campagne van 1990 wachten om kinderopvang luid aan te prijzen, want dat zou beteke nen dat 1989 een verloren jaar wordt. Er moet nu iets gebeu ren. En die 125 miljoen moet per 1 januari aanstaande inge zet worden". Discussie Het kabinet heeft onlangs la ten weten weinig te voelen voor een verdergaande ver zelfstandiging van de uitke ringsgerechtigden. Dian van Leeuwen verwacht echter dat de discussie hierover deson danks zal doorgaan. „Ik hoop dat wanneer de Kamer over het meisjesbeleid praat, er ook aandacht wordt besteed aan artikel drie van de Toeslagen wet. Het is destijds een enorme misser geweest dat vrouwen met kinderen beneden de 12 jaar werden uitgezonderd van de plicht tot economische zelf standigheid. Dat is nu wat je noemt de klok stilzetten! Je creëert immers opnieuw een generatie van zogeheten her- intreedsters op de arbeids markt. Er zal geld gereser veerd moeten worden om deze vrouwen straks weer kansen te geven op een baan. Dat is fout! Daarom moet die uitzon dering uit de Toeslagenwet". „Voor mannen en alleenstaan de vrouwen is het toch ook al tijd vanzelfsprekend geweest dat ze werkten? Alleen ge huwde vrouwen hebben altijd in een uitzonderingspositie ge zeten. Die hoefden dat niet. Voor hen werd een situatie ge creëerd waarin levenslange af- Toeslagenwet is er destijds op aandringen van het CDA inge komen. Voor een aantal men sen ging de discussie schijn baar wat te snel. Het huisje boompje-beestje-gevoel, het koesteren van de oude gezins situatie leeft binnen het CDA nog heel sterk". Toch zal er de komende jaren heel wat gaan veranderen, meent Dian van Leeuwen, of de behoudende krachten in de samenleving het nu willen of niet. ,.Ik denk dat mannen meer last van ons zullen krij gen. Ze hebben dat jarenlang niet gehad en wat de werkge legenheid betreft altijd op het eerste plan gezeten. Dat wordt anders. De Europese eenwor ding en het feit dat er minder kinderen worden geboren dra gen er toe bij dat de werkgele genheid ook voor vrouwen zal gaan groeien. Om vrouwen nu al te helpen zullen we moeten overgaan tot het invoeren van streefcijfers, percentages en positieve actie. We moeten af van die eeuwige discussie over de vraag hóe het allemaal moet. We moeten nu gewoon gaan beginnen". MARGA RIJERSE Op 14 oktober 1982 publiceerden de Nederlandse kranten op hun voorpagina's in vele toonaarden en variaties een nieuwsbericht dat onze natie een ander aanzien zou geven: „Van Agt weg", „Van Agt niet terug in nieuw kabinet", „Dries houdt het voor gezien", Van Agt wijst Lubbers aan als opvolger". De dag tevoren had de premier tijdens een persconferentie zijn afscheid uit de regering aangekondigd. Er stond een nieuw kabinet (van CDA en VVD) in de steigers en Dries wenste daar niet meer in op te treden als premier, noch als minister van wat dan ook. Hij vond het welletjes. Het kamerlidmaatschap wilde hij „voorshands" nog wel uitoefenen, zij het „niet in de hitte van de eerste linie, maar in de luwte". Volgens sommige kranten had Van Agt op die historische persconferentie ook gezegd dat hij „in de nevels van de herfst" zou verdwijnen, maar dat was geen juiste weergave van zijn woorden. Aan het slot van zijn afscheidsspeech maakte hij gewag van de „merkwaardige haat-liefde verhouding" die hij altijd met de pers had gehad. Maar die relatie, aldus Van Agt, „zal straks in de herinnering vervagen als het veelkleurig loofbos onder de melancholieke nevels van de herfst". Tot het laatst toe bleef Dries aan het Binnenhof de kampioen van de gebeeldhouwde zinnen. Inderdaad vervaagde de herinnering aan Van Agt vrij snel. Lubbers kwam en het no-nonsense-beleid deed zijn intrede in de landspolitiek. Er werd weer echt geregeerd. Van Agt bleef nog een blauwe maandag kamerlid en vertrok alras naar Den Bosch waar hij commissaris der koningin werd. Buiten Brabant wist hij nog maar zelden in de media te penetreren. Enkele jaren later sloeg de oud-premier zijn vleugels nog verder uit. Hij verdween uit Nederland om zich met zijn Eugénie in Tokyo te vestigen. „Ambassadeur van de Europese Gemeenschap" heette zijn nieuwe ambt. Het werd stil rond Dries van Agt. Tot deze week. Is het toeval dat de man, om wie altijd zo nadrukkelijk de geur van het Rijke Roomsche Leven had gehangen, opeens weer in het nieuws kwam toen in ons land de katholieke geestelijken weer verplicht werden een priesterboord te dragen? Het geeft wel te denken. Op twee verschillende fronten doemde Van Agt dezer dagen in de krantekolommen op. Enerzijds naar aanleiding van het feit dat twee voormalige ministers van financiën (Hofstra en Zijlstra) hem de grootste geld verspiller uit de Nederlandse politieke geschiedenis hadden genoemd. Anderzijds door de uitlatingen die van Agt zelf vanuit z'n Japanse residentie had gedaan over de zijns inziens schandelijk magere Nederlandse afvaardiging naar de uitvaart van keizer H. Geen koningin, geen prinses, geen premier, maar uitsluitend minister Van den Btoek. Dat zou de Hollanders nog duur komen te staan, waarschuwde Dries, want hij beschikte over sterke aanwijzingen dat andere EG-landen bezig waren Nederland vanwege die geringe belangstelling voor de begrafenis zwart te maken tegenover het Japanse bedrijfsleven. Dat Van Agt de grootste geldverspiller was geweest, verbaasde alleen de CDA 'ers en VVD'ers die nog altijd dachten dat die titel aan Den Uyl behoorde toe te komen. (Deze staat overigens qua verspilling op een goede tweede plaats). Maar de schenenschoppende stemmingkwekerij van Van Agt over de relatie tussen de lage landen en Japan schoot alle Nederlandse politici in het verkeerde keelgat, tot in het Europees parlement toe. De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de Gemeenschap, moet haar ambtenaar in Tokyo duchtig tot de orde roepen, vindt men. Een pikant detail daarbij is dat niemand minder dan de buitenlandcommissaris van de EG, de voormalige Nederlandse KVP- fractieleider en oud-minister van financiën Frans Andriessen, met de uitvoering van deze tuchtmaatregelen dient te worden belast Kenners weten dat het op z'n zachtst gezegd al iaren niet zo botert tussen Andriessen en Van Agt. Dat kan dus nog een leuk onderonsje worden. Maar laat de EG-bonzen asjeblieft niet zo ver gaan dat ze Van Agt ontslaan, want dan zitten wij binnenkort hier weer met hem opgescheept' TRUBBELS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 5