Shinto- ceremonie
omstreden onderdeel
begrafenis Hirohito
ït
Graafwerk in Hollywood naar privé-geheimen Nancy Reagan
Dialoog met PLO voorwaarde
herstel diplomatieke banden
Groene
koningin
UITENLAND
EeidaeSommit
VRIJDAG 24 FEBRUARI 1989 PAGINA 5
ederlanders mogen
emmen in Spanje
isterer
Coningei
Melli
en on
Jieuw-
bijlen i
Voens-
iegtui i
actii
idwer-
J rege4i
)lk. InS|
:kelijk|
ver u
DRID Spanje en Nederland hebben
eren afspraken gemaakt over het over en
verlenen van stemrecht aan langdurig
bezetenen voor gemeenteraadsverkiezin-
Spanjaarden die minstens vijf jaar onaf-
roken in Nederland hebben gewoond, mo-
voortaan in ons land stemmen. Voor Ne
landers in Spanje geldt een „wachttijd"
drie jaar voor zij aan de verkiezingen
dgen deelnemen. In Nederland wonen on-
reer dertigduizend Spanjaarden, terwijl er
schatting vijftienduizend Nederlanders
anje wonen. Het akkoord is het eerste in
soort in de Europese Gemeenschap,
inje hoopt een soortgelijk verdrag ook te
i toe- men sluiten met de anaere lidstaten van
Europese Gemeenschap.
Dertienjarig meisje
gedood in Soweto
JOHANNESBURG In Johannes
burg is gisteren een 13-iarig meisje
vermoord dat volgens de Zuidafri-
kaanse politie in contact stond met
de lijfwachten van de in opspraak
geraakte anti-apartheidsactiviste
Winnie Mandela. Het slachtoffer
woonde in dezelfde straat als Max
well Madondo, een van de lijfwach
ten van mevrouw Mandela, die vori
ge week is gestenigd en doodgesto
ken. De politie onderzoekt of de aan
slag een wraakactie is voor de moord
op Madondo. Volgens de autoriteiten
verbleef het meisje in de woning van
een vrouw die eergisteren werd ge
arresteerd in verband met de dood
van Madondo.
Krokodil verslindt
dertiende slachtoffer
KUALA LUMPUR Een enorme kroko-
dil door de rivierbewoners in Malaysia
Bujang Senang, ofwel „Koning van de Kro
kodillen" gedoopt heeft deze week op
nieuw een visser aangevallen en opgepeu
zeld. Het was zijn dertiende slachtoffer in
tien jaar. Bujang Senang is voor de plaatse
lijke bevolking een schrikaanjagende my
the. Hij wordt beschreven als een reus van
zeven meter lang en meer dan een meter
breed. Het monster is nauwelijks te vangen
en zelfs bovennatuurlijke krachten helpen
niet. In november 1982, nadat het zoveelste
slachtoffer aan de kaken van Bujang Se
nang ten prooi was gevallen, werd de hulp
ingeroepen van tovenaars, maar ook zij
wisten de krokodil niet op te sporen.
Algerijnen blijven
weg bij referendum
ALGIERS In een referendum
heeft Algerije gisteren ingestemd
met een totale herziening van de
grondwet. Dat was op zich niet zo
verrassend, want de kiezers kon
den alleen ja of nee zeggen. Op
vallender was het grote aantal
Algerijnen dat wegbleef: lande
lijk zo n 22 procent, in de hoofd
stad Algiers een derde. Algerije is
nu een van de eerste ontwikke
lingslanden geworden die het
van oorsprong stalinistische mo
del van „socialisme in één land",
als staatsideologie heeft afschaft.
WTttebroods-
eken" van
eorge Bush
jn voorbij
ervolg van de voorpagina)
TSHINGTON Met
besluit van de senaats-
mmissie voor de strijd-
ichten dat John Tower
minister van defen-
[mag worden, is in een
een einde gemaakt
de „wittebroodswe-
|i" van George Bush.
i Amerika te doen ge-
[jkelijk dat de nieuwe presi-
zijn politieke tegen-
even de tijd krijgt om
l politieke koers uit te zet-
L Daar heeft de senaatscom-
Isie een dikke streep onder
Ét. De Democraten die
ICongres beheersen en
I Republikeinen staan nu
lijnrecht tegenover el-
Irigens waren het niet al-
de Democraten in de
die zich tegen To-
f keerden. De Republikein-
-voorzitter, John W.
maakte gisteren geen
van zijn twijfels over
andidaat-minister. Aanlei-
tot de affaire zijn de be
fingen dat Tower een alco-
irobleem zou hebben, dat
re rokkenjager is
pRdat hij zakelijk niet geheel
rer op de graat zou zijn.
zijn lat deze aantijgingen in
instantie door de FBI
onderzocht besloot
ia lang aarzelen, Tower
Dor te dragen voor de
natie Tijdens de gebruikelijke
lend< rzittingen in de Senaat
ieren jmen echter nieuwe be-
irmei 'Ingingen naar voren,
irna de FBI een tweede on-
.—.wi !oek instelde,
frjdeo grond van het tweede FBI-
vadei 5°rt bleef Bush bij zijn
lemen Tower aan te stel-
Hij liet weten dat zijn
didaat van alle blaam was
tentjj Jiverd. Maar al spoedig
?k de senaatscommissie het
-rapport met andere ogen
lekijken dan Bush,
ewijden in Washington
nu dat Bush zichzelf
en wetens in moeilijk-
heeft gebracht. Hij had
moeten adviseren zijn
ididatuur in te trekken,
lat het na de eerste serie
horen in de Senaat zeer de
of hij nog wel naar
oren zou kunnen functio-
en op de politiek uiterst ge
lige post van minister van
t een1
naai
onlie
krijg
i lijd h
kien
scon-
i, die
Iroot-
(Vervolg van de voorpagina)
TOKYO De belangstel
ling van de inwoners van
Tokyo langs de begrafe
nisroute was, mede als ge
volg van het slechte weer,
veel geringer dan vooraf
was verwacht. Volgens de
politie stonden langs de
weg die de rouwstoet
volgde in totaal zo'n
200.000 mensen. Gere
kend was op 850.000 men
sen.
De straten van Tokyo telden
zodoende een agent op elke ze
ven toeschouwers. Er was on
der meer zoveel politie (30.000
man) op de been. omdat felle
demonstraties werden ver
wacht van linkse en christelij
ke groepen. Zij waren tegen
het eerbetoon aan Hirohito
omdat zij hem als een oorlogs
misdadiger beschouwen. Voor
andere Japanners daarentegen
blijft de (overleden) keizer een
godheid. Een Japanse oorlogs
veteraan pleegde daarom in
het openbaar harakiri (zelf
moord).
De dag begon met een twee
uur durende plechtigheid in
het keizerlijke paleis onder lei
ding van Hirohito's 55-jarige
zoon Akihito. Daarbij was ook
de 85-jarige keizerin-weduwe
Nagako aanwezig. De keizerin,
die ernstige problemen met
rug en' heupen heeft, nam niet
deel aan de openbare plechtig
heden.
Saluutschoten
Bii het vertrek van de stoet
lijkwagens vanmorgen vanuit
het keizerlijke paleis naar de
officiële ceremonie met de
buitenlandse gasten werden 21
saluutschoten afgevuurd, ter
wijl een militaire kapel het re
quiem speelde dat de Duitse
componist Franz Eckert in
1897 voor de Japanse keizerlij
ke familie componeerde.
Lang niet iedereen in de Japanse hoofdstad was ingenomen met
alle eer, die de overleden keizer vandaag is bewezen. Deze de
monstrant was heel duidelijk: Hitier en Hirohito waren even erg.
FOTO: AP
dankte voor hun blijken
medeleven.
Daarna bewezen de buiten-
George Bush, in 1944 als piloot
van een gevechtsvliegtuig
neergehaald door Japanners.
landse vertegenwoordigers de Veel6gasten hadden zichtbaar
keizer de laatste eer: zijhiel- last van het urenlange wach.
Buddhistische monikken stonden vanmorgen in de stromende regen langs de route van de rouw
stoet te wachten om Hirohito de laatste eer te bewijzen.
FOTO: AFP
den stil voor de kist, maakten
een korte knik en bogen ver- UQ11IW
volgens ook kort het hoofd dekens'
de kou en de regen,
danks het witte afdakje en de
de verwarm ingsap-
1 staatshoofd. paraatjes die de Japanners ter
De anderhalve ton wegende beschikking hadden gesteld.
In het park aangekomen werd
eerst een Shinto-ritueel uitge
voerd: vijftig jonge mannen
tilden de kist op hun schou
ders, omringd door priesters
met gele en witte banieren en
vlaggen met zon- en maan-
symbolen, schilden en helle
baarden. Keizer Akihito liep
daarbij voorop. Daarna volgde
de eigenlijke officiële ceremo
nie, waarbij in het park en de
rest van het land een minuut
stilte in acht werd genomen.
Shinto
Over het Shinto-ritueel voor
afgaande aan die officiële
staatsbegrafenis is de afgelo
pen weken veel te doen ge
weest, want de Japanse grond
wet schrijft een scheiding voor
tussen „kerk" en staat. Boven
dien hebben de Amerikanen
in 1946 de Shinto-leer als een
soort van staatsgodsdienst ver
boden.
In de Shinto-leer was en
is een belangrijke plaats in
geruimd voor de keizercultus.
Door de Shinto-ceremonie zo
sterk te verbinden aan de
staatsbegrafenis, zo luidt de
kritiek, zouden de buitenland
se deelnemers aan de begrafe
nis indirect meehelpen de af
geschafte „staatsgodsdienst" en
de verheven positie van de
keizer te herstellen.
De critici wijzen er daarbij on
der meer op, dat de Japanse
regering tal van afspraken om
de Shinto-dienst en de officië
le plechtigheid gescheiden te
houden zeer bewust niet is na
gekomen. Een en ander wordt
beschouwd als aanwijzingen
voor de toenemende macht en
invloed van extreem-rechtse
stromingen in de Japanse sa
menleving.
Toespraak
Na de Shinto-ceremonie hield
de nieuwe keizer als eerste een
korte toespraak, gevolgd door
premier Takeshita, de voorzit
ters van de twee kamers van
het parlement en van de voor
zitter van het Constitutioneel
Hof. „Het volk zal zich hem
altijd herinneren", zei Akihito,
die zijn „overweldigende emo
ties" en „uiterste droefenis"
uitte en het Japanse volk en
buitenlandse regeringen be-
lijkkist werd vervolgens via De specialfsten op het gebied
een afgezette autoweg naar het van £rotocol hadden zich ,ot
familiemausoleum in het Mu-
sashipark gereden, waar Hiro
hito
daarbij namen vijf
slag en werden afgesloten met
het offeren van voedsel. Hiro
hito is bijgezet naast het li-
zijn vader, keizer genheden
chaam
protocol
kort voor de plechtigheid het
hoofd gebroken over de op
stelling van de binnen- en bui
tenlandse gasten. Middelpunt
van die problemen was presi
dent George Bush.
Gebruikelijk bij dit soort gele
dat de gasten
Taisho. Op zijn tombe komt worden opgeteld aan de"hand
een stenen tafel met daarop van hun stïat van dienst. Maar
zijn nieuwe naam: Showa, of
wel „Verlichte Vrede".
George Bush, hoewel pas een
maand in functie, was veruit
Prntnrnl de belangrijkste gast. Hij kon
niet op een klapstoeltje bij de
Van alle buitenlandse gasten deur worden gezet, in het ge
had de Franse president Mit- zeischap van illustere oud-ge-
terrand de beste plaats gekre- dienden als koning Boude wijn
Zuid
"ffcSHINGTON Slecht
voor Nancy
agan. Terwijl Ronald
h toelegt op het schrij-
zijn memoires, is
voormalige First Lady
de meedogenloze klau-
n gevallen van Kitty
tjlley, de boosaardige
^grafieschrijfster voor
pstukken in de show
boe-
He(
y's weinig vleiende por-
van Frank Sinatra nam
:n enkele dagen na publi-
de eerste plaats in op de
naldsherikaanse bestseller-lijst.
JhofïPaPl ze dan aan met
oorf' vijanden en familieleden
DeJ» Nancy, op jacht
lerlei intimieme details over
de loopbaan en het privéleven
van de vroegere Hollywood-
ster, voordat ze met Ronald
trouwde.
De schrijfster weigert te ont
hullen wat ze tot nu toe te we
ten is gekomen. Kelley con
centreert zich voornamelijk op
Nancy's vroege carrière in de
showbusiness, in de hoop be
wijzen geleverd te krijgen dat
Nancy zich niet bepaald ge
droeg zoals van een toekomsti
ge First Lady zou mogen wor
den.
Kelley zou ook moeite doen bij
Patti Davis in de gunst te ko
men. Zij is de dochter van de
Reagans, die zich volledig ge
distantieerd heeft van haar be
roemde ouders. Twee jaar ge
leden verscheen een bijzonder
hatelijke roman van haar
hand, waarin de hoofdfiguur
een kille en bedillerige moe
der is.
Het gerucht gaat dat Kelley
een voorschot heeft gehad van
3,5 miljoen dollar plus een
nieuwe superdeluxe Mercedes.
En daarmee doet ze financieel
niet onder voor de beroemd
heden wier levens zij ontleedt.
Zij is berucht en gevreesd van
wege haar ontembare energie
in het najagen van de meest
beschamende onthullingen. In
haar biografie over Jacqueline
Onassis Kennedy openbaarde
ze dat Jacky schoktherapie
heeft gehad en dat de zuster
van wijlen John F. Kennedy
leukotomie, een hersenopera
tie als laatste redmiddel bij be
paalde geestesziekten, heeft
ondergaan.
In haar boek over Frank Sina
tra maakte ze bekend dat de
moeder van de zanger illegaal
abortussen pleegde in de wijk
waar ze woonde. Frank zelf
zou affaires hebben gehad met
Elizabeth Taylor en Ava
Gardner.
Volgens Kelley beschreef
Frank Sinatra Nancy Reagan
ooit als: „dat uilskuiken met
die dikke enkels", een opmer
king die tot gevolg had dat Si
natra een paar jaar lang niet
welkom was op het Witte
Huis.
Desalniettemin hebben Nancy
en Ronald nog veel vrienden
en Kelley schiint al geregeld
tegen een blinde muur te zijn
gelopen in haar pogingen fa
miliegeheimen te ontfutselen
aan intimi van de Reagans.
„Niemand in Hollywood is be
reid haar informatie toe te
spelen", liet een inwoner van
ae sterrenstad weten. Naar
verluidt zou Kelley een poten
tiële bron hebben toegeslin-
gerd: „Die vervloekte
hier. Beseffen ze niet dat ik de
meest succesvolle schrijfster
van Amerika ben!"
Ondanks pogingen van haar
vrienden om haar te bescher
men, wacht Nancy Kelley's
bevindingen met angst en be
ven af. „Ik hoop dat ze onder
een auto loopt", vertrouwde
Nancy een vriendin toe.
Volgens de verwachtingen zal
een lawine van „literaire" ont
boezemingen over de Reagans
Amerika overspoelen. Roddels
of niet, de biografie van Kitty
Kelley zal toch wel een van de
meer spectaculaire werken
zijn.
Nancy zelf zou een contract
van twee miljoen dollar heb
ben getekend voor de publica
tie van haar memoires. Die
zou ze schrijven in samenwer
king met dezelfde spookschrij-
ver van de uitstekend verko
pende zedenpreken van Lee
Iacocca, directeur van de
Chrysler autofabriek.
Ronald heeft zelf een overeen
komst gesloten, voor het niet
geringe bedrag van vijf mil
joen dollar, om twee boeken te
publiceren: een geannoteerde
verzameling van zijn toespra-
De
ken
woordvoerder van de oud-pre
sident bezwoer dat Ronald de
werken zelf zou schrijven,
zonder de hulp van een gast
schrijver.
Merkwaardig genoeg zullen
Ronald Reagans pennevruch-
ten verschijnen bij Simon en
Schuster in New York, dezelf
de uitgever die Kelley's boos
aardige openbaringen zal uit
brengen. Sterker nog, Kelley
en Reagan hebben dezelfde
eindredacteur en Kelley's
agent ging onlangs een tusie
aan met de agent van Reagan.
Zelfs zonder Kelley's vuilspui
terij heeft de regeerperiode
van de familie Reagan echter
al voldoende materiaal opgele
verd om ettelijke komedies en
melodrama's te produceren.
Donald Regan bijvoorbeeld, de
voormalige stafchef van het
Witte Huis, onthulde dat de
president altijd Nancy's astro
loog raadpleegde voor het
plannen van officiële afspra
ken.
Maureen Reagan, Ronalds
dochter uit zijn eerste huwe
lijk met Jane Wyman, staat op
het punt een autobiografie te
publiceren. Hierin beschrijft ze
omstandig hoe ze altijd werd
geslagen door haar eerste echt
genoot, een politieman. Ge
noeg ingrediënten voor Holly
wood, zou je zo zeggen, om een
aardige mini-serie in elkaar te
draaien.
MARK HOSENBALL
(c) The Times. Londen
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Kapitein Rob in China
De bemanning van de Wenchow jonk probeert de aftocht
i de „Pandora" te dekken, maar de jonk van Wang Hang
lipt dicht onder de kust en nadert meer en meer de „Pando-
bat? die lang niet zo snel is als haar belager. Telkens weer don-
'itbe+t het geschut. Het oude Franse kanon doet goed zijn best en
8ejgranaten, die het afvuurt zijn gevaarlijk genoeg. Daar krijgt de
how jonk een voltreffer! Het schip wordt een wrak en nu
Jlt Wang Hang, die het gevecht persoonlijk leidt, de aanval
de „Pandora" te openen. „Een extra zware lading,"
deert hij. Maar dat bevel wordt hem noodlottig, want wanneer
zijn matrozen het kanon hebben gericht en zullen afvuren,
springt met een daverende slag het sluitstuk uit het kanon, dat
nu onbruikbaar is geworden. Er ontstaat een paniek onder de
bemanning; een begin van brand moet snel worden geblust en
Wang Hang heeft de orde spoedig hersteld. Wat nu? Knarsetan
dend van woede, staat Wang Hang aan dek. Zal de prooi hem
ontgaan? Neen, hij besluit de „Pandora" te overzeilen.
CAIRO/JERUZALEM Sov- flSJ
jet-minister van buitenlandse gra
zaken Edoeard Sjevardnadze
heeft gisteren verklaard dat de
volwaardige diplomatieke be
trekkingen met Israel alleen
zullen worden hersteld als dat
land instemt met een dialoog j
met de PLO en een internatio
nale conferentie over het Mid
denoosten-vraagstuk.
Sjevardnadze deed een drin
gend beroep op zowel Israel
als de Arabische buurlanden
om nu vrede te sluiten omdat
anders een nucleaire wapen
wedloop en een nucleaire con
frontatie in het Middenoosten
niet denkbeeldig is.
Gisteren heeft de Israëlische
staatstelevisie de uitzending
verhinderd van een eerder in
Cairo opgenomen interview
met PLO-leider Yasir Arafat.
Volgens de leiding van de om
roep werd door het vraagge
sprek van Arafat met de Israë
lische journalist Ehud Yaari de
wet overtreden.
door Roger Simons N
LONDEN Koningin
Elizabeth II van Groot-
Brittannië wordt alsmaar
groener. Ze gaat dus goed
met haar tijd mee. Dat is een
hele verbetering, want
Elizabeth was vroeger erg
eenzijdig in haar oordeel.
Toen haar oudste zoon prins
Charles in de jaren zestig
totaal onverwacht
aankondigde dat hij
vegetariër wilde worden,
had de vorstin geen flauw
begrip van waarom hij
daartoe besloot. „Charles",
zei ze gestreng, „doe toch
niet zo kinderachtig!"
Vandaag de dag denkt ze er
anders over. Elizabeth eet
nog wel biefstuk, maar ze
beschouwt vegetarisme niet
meer als een voorbijgaand
trend. Ze schijnt zich zeer te
interesseren voor alles wat
met het milieu te maken
heeft.
Haar gemaal, prins Philip,
geeft wat dat betreft het
voorbeeld: hij is immers
president van het Wereld
Natuur Fonds. En omdat hij
ertegen is, draagt de
koningin van Engeland geen
bont meer. Haar dertig
harige mantels hangen
doelloos in een speciaal
gekoelde ruimte van „Buck
House", het koninklijke
paleis in Londen. Vroeger
werden zij daar alleen voor
de zomer weggeborgen.
Elizabeth en Philip steunen
ook de campagne om loodvrij
te tanken. Op enkele antieke
uitzonderingen na rijdt het
hele wagenpark van
Buckingham Palace sinds
kort op „unleaded".
Omdat in de koninklijke
garages nogal wat Rolls-
Royces staan, werd de
fabrikant daarvan op een
maandagmorgen verzocht
enkele mecaniciëns naar het
paleis te sturen om in
aanwezigheid van
verslaggevers, dat wel de
monarchale motoren netjes
aan te passen.
Bij die gelegenheid liet de
koningin tienduizend
ballonnetjes op, waaraan een
bekende oliemaatschappij
niet alleen haar eigen logo
maar ook de slogan „Ik houd
van loodvrij" had bevestigd.
De olieboeren kwamen op
het laatste moment met de
balonnetjes aanzetten, zodat
de koningin voor haar goede
fatsoen niet meer kon
weigeren. Bekend is dat ze
dit soort reclame niet
bepaald milieuvriendelijk
vindt.
Haar auto-actie heeft
inmiddels overigens wel
resultaat gehad. Rolls-Royce
heeft aangekondigd dat ze bij
al haar klanten die een dure
RR-slee bezitten de motor
gratis willen ombouwen voor
loodvrije brandstof.
Bij de Londense politie, hier
beter bekend als „The Met",
is het ook zo ver: haar
vierduizend wagens rijden
voortaan op benzine zonder
lood. Hetzelfde kan worden
gezegd van de 178 officiële
rijtuigen die toebehoren aan
de ministeries van Londen.
Ook premier Thatcher steunt
de anti-loodcampagne. Twee
van haar drie officiële
wagens tanken tegenwoordig
unleaded. Alleen Thatchers
zwaargepantserde Jaguar
heeft nog superbenzine
nodig, anders komt hij niet
vooruit.
Er is echter nog geen reden
om koningin Elizabeth II nu
ook maar de eretitel „Redder
van het milieu" toe te
voegen. Het milieubewustzijn
van haar gemaal en van hun
oudste zoon, prins Charles,
blijft een stuk groter dan dat
van de vorstin.
Zij kan niet het „groene"
enthousiasme opbrengen dat
haar zoon aan de dag legt
Op Buckingham Palace
wordt trouwens gezegd, dat
de „dwaze ideeën van
Charles de koningin nog
vaak irriteren. Zij heeft
kennelijk het gevoel dat de
troonopvolger, die straks 41
wordt, de kinderschoenen
nog steeds niet ontgroeid is.