Huwelijk vaart wel bijeen „positieve"ruzie
Etiquette en putdeksels stellen
Japanners voor grote problemen
Hirohito ontbrak in beklaagdenbank
AAN VOORAVOND BEGRAFENIS KEIZER HIROHITO
PvdA wil actie
tegen Van Agt
Minister Van den Broek van buitenlandse zaken zal Neder
land morgen vertegenwoordigen bij de begrafenis van kei
zer Hirohito. Maar hij vertegenwoordigt zeker niet die Ne
derlanders die tussen 1941 en 1945 met grote regelmaat „in
naam van de keizer" werden mishandeld in krijgsgevange
nen- en interneringskampen. Vooral veel Nederlandse mili
tairen, die in Japanse gevangenschap raakten, hebben aan
den lijve ondervonden dat het in Japanse ogen „oneervol"
was om overwonnen te worden en daaruit niet de juiste con
sequentie te trekken: harakiri plegen. Des te opmerkelijker
is het daarom dat een groot deel van de belangrijkste Japan
se oorlogsmisdadigers de Japanse nederlaag overleefde. Van
hen stonden er 1946 en 1948 28 terecht in het „Proces van
Tokio"; het equivalent van de Europese Neurenberg-proces-
sen tegen de meest vooraanstaande Duitse Hitler-vazallen.
Zeven van hen werden uiteindelijk opgehangen.'
AMSTERDAM Keizer
Hirohito ontbrak in de be
klaagdenbank, toen op 3
juni 1946 in de Japanse
hoofdstad TokYo het pro
ces begon tegen 28 van de
belangrijkste Japanse oor
logsmisdadigers. Twee
jaar later, op 23 december
1948, werden zeven van
hen opgehangen en twee
maanden later bepaalde
de Commissie voor het
Verre Oosten, dat er geen
verdere internationale
rechtszittingen plaats
mochten vinden. Gene
raal Tojo, de oppermachti
ge oorlogsleider, en zijn
zes belangrijkste uitvoer
ders, betaalden met hun
leven voor wat vrienden
hun „nederlaag" en vijan
den hun „schuld" noe
men.
Het Proces van Tokyo lijkt in
Japan aanzienlijk minder die
pe sporen te hebben nagelaten
dat het Europese, in Neuren
berg, waar de belangrijkste
Duitse oorlogsmisdadigers
werden berecht. Lijkt, want
over de werkelijke invloed lo
pen de meningen sterk uiteen.
Feit is dat de Japanse bevol
king. aanzienlijk minder dan
de Duitse, het proces zag als
een oordeel over aangericht
onrecht. Toen het wreken van
de „nederlaag" al te lang ging
duren, vanwege alle argumen
ten die door 419 getuigen, 779
schriftelijke getuigenverkla
ringen en 4336 bewijsstukken
werden aangedragen, ver
bleekte de belangstelling.
Pas vele jaren na zijn executie,
werd in 1961 de laatste wilsbe
schikking van generaal Tojo
vrijgegeven. Hij verklaarde
daarin: „Voor mij persoonlijk
is mijn terechtstelling min of
meer een troost, hoewel ze
mijn verantwoordelijkheid te-
genoveer het volk stellig niet
kan goedmaken. Maar inter
nationaal gezien verklaar ik
mij voor onschuldig. Ik ben
slechts bezweken voor een
sterkere macht. Ik ga nu met
een gerust hart naar de galg
om mijn verantwoordelijkheid
op mij te nemen, maar ik be
treur het dat ook mijn onder
geschikten verantwoordelijk
heid en straf moeten dragen".
Keizer Hirohito
De 28 Japanse beklaagden wa
ren ministers die Japan tot de
oorlog aanspoorden, politici
die een rol speelden bij het
sluiten van het bondgenoot
schap tussen Japan en Duits
land en generaals die betrok:
ken waren bij het inlijven van
een gedeelte van China. Tegen
keizer Hirohito, in wiens naam
dat allemaal gebeurde, was
geen aanklacht ingediend.
Ten onrechte, vindt de Brit
Edward Behr, schrijver van de
jongste biografie van Hirohito
en auteur van de BBC-docu-
mentaire „Hirohito-Behind the
Myth", waarin hij duidelijk
maakt dat de keizer tot in de
tails op de hoogte moet zijn ge
weest van de Japanse oorlogs
handelingen. „De Japanse kei
zer gedroeg zich als een gezag
voerder die iedere keer de
checklist met zijn co-piloten
doorneemt", zei hij in Vrij Ne
derland.
Volgens Behr doet Japan er
van alles aan om de „geaccep
teerde visie" over Hirohito
een vorst die tot god werd
verheven, zich bezighield met
aquariumvissen en in het ge
heel niet wist wat zijn leger
aanrichtte in stand te hou
den. Er wordt ook geen nader
onderzoek naar gedaan. „Mis
schien is het laster wat ik nu
zeg', aldus Behr in het inter
view, „maar bijvoorbeeld de
universiteit van Havard wordt
fors gesteund door Japanse
banken, universiteiten en be
drijven. Dat soort vrienden ga
je toch niet tegen je in het har
nas jagen".
Generaal McArthur
Vaststaat dat de Amerikaanse
oorlogsheld generaal Douglas
McArthur veel invloed heeft
gehad op het feit dat Hirohito
aan elke vorm van veroorde
ling is ontsnapt. Volgens Behr
heeft McArthur er alles aan
gedaan om de keizer te sparen.
„Hij schreef in een brief aan
de Amerikaanse president dat,
als de keizer ook maar één
haar gekrenkt zou worden, hij
een miljoen manschappen no
dig zou hebben om de bezet
ting van Japan orderlijk te la
ten verlopen. Een onzinnige
voorstelling van zaken".
Volgens Behr was het besluit
om Hirohito te sparen al in
1944 genomen en telde slechts
het feit dat Hirohito als keizer
van meer nut voor Amerika
was. Als zijn rol zou zijn uitge
speeld, dan kon hij nog altijd
als oorlogsmisdadiger voor het
gerecht worden gesleept.
Toen bij de voorbereiding van
het Proces van Tokyo de
eventuele berechting van Hi
rohito ter sprake kwam, be
merkten andere landen die
daaraan een bijdrage zouden
leveren dat over een eventuele
aanklacht tegen de keizer niet
te praten viel. „De Verenigde
Staten hadden Japan versla
gen en niemand anders. Dat
andere landen ook rechters
mochten sturen, beschouwde
Amerika al als een gunst. Het
punt blijft wel dat de landen
die toen aan het proces hebben
meegewerkt, stilzwijgend met
de onschuld van Hirohito ak
koord zijn gegaan", aldus con
cludeerde VN.
De Japanse oorlogsmisdadigers
waren in drie „klassen" inge
deeld. Klasse „A", 28 personen
sterk, omvatte de belangrijkste
leiders. Klasse „B" telde twin
tig gevangenen, voornamelijk
uitvoerende officieren. Klasse
„C" was duizenden beklaag
den groot, beschuldigd van
gruweldaden en misdaden die
voornamelijk tegen één land
werden gepleegd. Van de in
totaal rond 4400 verdachten
kregen er rond 950 het dood
vonnis.
In tegenstelling tot wat zij van
overwonnen tegenstanders
verwachtten, hadden maar en
kelen van de belangrijkste
kopstukken zelfmoord ge
pleegd toen de Japanse neder
laag definitief was geworden.
Prins Kojone, premier van het
laatste kabinet voordat Tojo de
macht overnam, wist op de
avond voor zijn arrestatie ver
gif in te nemen. Een zelf
moordpoging van Tojo zelf
mislukte.
De aanklacht omvatte meer
dan vijftig punten. De verde
diging klaagde erover dat het
proces misplaatst was, dat er
voor de advocatuur te weinig
faciliteiten waren en dat een
ontoereikende vertaling fou
ten en misverstanden veroor
zaakte.
Opperrechter Webb
Het vonnis werd uitgesproken
op 12 november 1948. De ge
heimzegelbewaarder Kido (59
jaar) werd op 54 van de 55
punten schuldig bevonden,
maar kwam er levend vanaf.
Generaal Tojo (64) bracht het
tot 50 bevestigde aanklachten.
Hij werd ter dood veroordeeld.
Hetzelfde vonnis was er voor
generaal Doihara (65), bijge
naamd de „Lawrence van
BUITENLANDfoidAcgouMMxtdonderdag 23 februari 1939 pagina 6
NEW YORK Een gelukkig hu
welijk kan volgens een recent on
derzoek afhangen van de kwaliteit
van de ruzies. Het gladstrijken of
negeren van conflicten ondermijnt
een relatie.
Aan de andere kant zijn ruzies waarin
de partners openlijk kwaad zij zonder
de emoties de boventoon te laten voe
ren heel goed, aldus het onderzoek van
de Amerikaanse psychologen J. Gott-
man en L. Krokoff, waarover gisteren
in de New York Times werd bericht.
De psychologen bestudeerden echtpa
ren met huwelijksproblemen en vroe
gen drie jaar later of ze tevreden wa
ren met hun huwelijk. De onderzoe
kers ontdekten dat de echtparen die
aanvankelijk hun ontevredenheid met
het huwelijk hadden geuit maar goed
ruzie hadden gemaakt, vaak gelukki
ger geworden.
Het onderzoek wees uit dat in de
vruchtbaarste ruzies de partners zich
vrij voelen om kwaad te zijn, begrip
vinden bij elkaar en uiteindelijk tot
een compromis komen. Volgens Gott-
man geven zulke conflicten een echt
paar de overtuiging dat ze het ondanks
alle meningsverschillen samen kunnen
rooien.
Ook volgens J.J. van Bekkum, direc
teur inhoudelijke zaken van de RIAGG
„De Haagrand" in Den Haag, betekent
het in stand houden van een goed hu
welijk dat de partners duidelijk zijn
naar elkaar: „Dat veroorzaakt soms
botsingen die belangrijk zijn voor de
verduidelijking van verwachtingen.
Als in een huwelijk verwachtingen
niet worden uitgesproken en de part
ner pikt de boodschap niet op, dan kan
er een conflict ontstaan dat niet opge
lost wordt".
Volgens het Amerikaanse onderzoek
vertrouwen echtparen vaak op emotio
nele trucjes die verwoestend zijn voor
een relatie, zoals een verdedigende
houding, koppigheid, minachtende op
merkingen of beledigingen en jenge
lend klagen.
Helemaal geen ruzie maken heeft vol
gens Gottman ook zijn gevaren. Bij
partners die de afspraak hebben geen
ruzie te maken „gaat het goed zolang
het met de rest van hun activiteiten
goed gaat. Maar als er iets vervelends
gebeurt, zijn ze te wankel om het pro
bleem aan te pakken. Paren die gezon
de ruzies hebben ontwikkelen een
soort echtelijke efficiëntie, die het hu
welijk op de lange duur sterker
maakt", aldus Gottman.
Niet alle psychologen en huwelijkex
perts zijn het daarmee eens. „De mees
te huwelijkstherapeuten verwerpen te
genwoordig de theorie van een gezonde
ruzie", zegt R. Simons, redacteur van
een Amerikaanse vakblad voor thera
peuten. „Ze proberen een echtpaar een
positievere kijk te laten hebben en op
lossingen te vinden. Het basisprincipe
is dat het aanmoedigen van ruzies het
waarschijnlijker maakt dat een paar
vaker ruzie krijgt".
Van Bekkum denkt er anders over:
„Het is afhankelijk van het doel dat de
therapie heeft. Als het streven is het
huwelijk koste wat kost in stand te
houden, kan het aanmoedigen van bot
singen negatief zijn. Dat zegt niets over
de kwaliteit van het huwelijk".
BRUSSEL Behalve de VVD-fractie in de Tweede Kamer
heeft nu ook de PvdA-vertegenwoordiging in het Europese
Parlement aangedrongen op een terechtwijzing van EG-am-
bassadeur Van Agt, vanwege diens kritiek op de Nederland
se vertegenwoordiging bij de begrafenis van keizer Hirohito.
Volgens Philip Viehoff, in het parlement belast met de Eu
ropees-Japanse betrekkingen, getuigen de „denigrerende"
uitlatingen van Van Agt van „grof onbegrip" voor de gevoe
lens rond deze zaak in Nederland. Van Agt had het „hypo
criet" genoemd dat Nederland met de minister van buiten
landse zaken volstaat. Viehoff wil een terechtwijzing en
„desnoods een tuchtmaatregel" tegen Van Agt. Deze maatre
gelen variëren van een berisping via plaatsing in een lagere
salarisschaal tot een tuchtrechtelijk ontslag. Volgens de
woordvoerder van EG-commissaris Andriessen, de politieke
baas van Van Agt, is het nog niet eerder voorgekomen dat
tuchtmaatregelen tegen een dergelijke hoge EG-ambtenaar
werden gevraagd. Volgens andere EG-bronnen is een hoge
EG-ambtenaar ooit „gewaarschuwd" nadat hij zijn secreta
resse onzedelijk had betast. Volgens de woordvoerder van
Andriessen heeft Van Agt in elk geval niet namens de Euro
pese Commissie gesproken.
het oorlogsverleden van kei- an Qichen, Groot-Brittannië [rustij
zer Hirohito weten te ont- minister van buitenlandse M,jk£
trekken. zaken Howe en prins Philip jjvere!
Seoul stuurt premier Kang en uit Den Haag maakt mi- btv
Young Hoon, China minister nister Van den Broek zijn ivlee£
van buitenlandse zaken Qui- opwachting.
De 28 Japanse hoofdverdachten van oorlogsmisdaden staan voor het gerecht in Tokyo.
Azië", generaal Moeto (56),
hoofd van het Bureau voor
Militaire Zaken, generaal Mat-
soei (70), in 1937 en 1938 com
mandant in China en verant
woordelijk voor het bloedbad
in Nanking, Itagaki (63), mi
nister van oorlog, Hirota (70),
diverse malen premier en mi
nister van buitenlandse zaken
en voor Kimoera (60), onder
minister van oorlog. Andere
verdachten kregen gevange
nisstraffen
De veroordeelden reageerden
zeer verschillend op het horen
van hun vonnis. Opperrechter
Sir William Webb „las de con
clusies en vonnissen van de
rechtbank snel voor en wacht
te vervolgens met een drei
gende blik tot de volgende ge
vangene opstond", verhaalt
een ooggetuige. „Allen deden
hun best onbewogen te blijven,
maar niet allen slaagden daar
in. Verscheidene mannen
maakten na het aanhoren van
hun vonnis een buiging voor
de rechtbank. De uitdagende
figuren bleven uitdagend. Ita
gaki lachtte spottend om zijn
doodvonnis. Tojo gaf zich zelfs
niet de moeite om zijn koptele
foon op te zetten voor de ver
taling'
Na het vonnis werd de bewa
king van de veroordeelden
verscherpt. Tojo raakte daar
door zelfs zijn bril en kunstge
bit kwijt, tot hij in hongersta
king ging. „Zij begrijpen de
foto: pers unie
Japanse mentaliteit niet", rea
geerde hij. „Wij willen eervol
worden terechtgesteld, dus ge-
zond".
Op 23 december 1948 volgde Ij
de terechtstelling, in twee F
groepen. Tojo, Doihara, Moeto f
en Matsoei werden tussen
12.07 en 12.13 uur opgehangen.
Itagaki, Hirota en Kimoera l
volgden tussen 12,32 en 12.35
uur. Van de terechtstellingen
mochten geen foto's worden
gemaakt. De liiken werden ge
cremeerd en de as in het ge
heim verstrooid om „heilig-
verklaring" van de graven te
voorkomen.
ANDRÉ HORLINGS I
DEN HAAG In een
zwaar bewaakt Tokyo
wordt morgen keizer Hi
rohito begraven. In tegen
stelling tot de begrafenis
van zijn vader en grootva
der belooft deze plechtig
heid een internationale
gebeurtenis van de eerste
orde te worden.
Nagenoeg alle landen sturen
een afvaardiging en veelal
gaat het om een delegatie
van zeer hoog, zo niet het
hoogste niveau. Hieruit mag
niet worden afgeleid dat de
vader van de huidige keizer,
Akihito, buiten Japan in
hoog aanzien stond, wel is
het een duidelijke vingerwij
zing naar de zeer belangrijke
positie die het Land van de
Rijzende Zon hedentendage
op het wereldtoneel be
kleedt.
Minstens 159 van de 166 lan
den waarmee Tokyo betrek
kingen onderhoudt hebben
laten weten dat zij een verte
genwoordiger naar de plech
tige ceremonie zullen sturen.
Minstens een derde daarvan
is ingegaan op de discrete
maar overduidelijke wens
van de gastheren een staats
hoofd af te vaardigen.
In de Shinjuku Gyoen tuinen
zullen zeker 74 staatshoofden
of hun plaatsvervangers, elf
premiers, 43 regeringsverte
genwoordigers en leden van
14 koninklijke families hun
opwachting maken. Daarbij
voegen zich nog afgevaardig
den van 26 internationale or
ganisaties, onder wie de se
cretaris-generaal van de
Verenigde Naties.
Nog nooit, zo zeggen functio
narissen van het ministerie
van buitenlandse zaken in
Tokyo, is een dergelijk ver
zameling hoge ambtsdragers
op één plaats bijeen geweest.
Toen keizer Taisho in 1927
werd begraven waren er
geen delegaties uit het bui
tenland aanwezig en de ter
aardebestelling van Akihito's
grootvader Meiji trok vijftien
jaar daarvoor maar ^en
Meer dan dertigduizend agenten zijn op de been om de begrafe-
nis van keizer Hirohito ongestoord te laten verlopen. Gelet op de L
uitmonstering van deze twee, is men op alles voorbereid. L_
foto's: ap
Toen in 1986 buitenlandse
leiders de gang naar Tokyo
maakten voor de top van de
Groep van Zeven (de meest
geïndustrialiseerde landen)
vuurden activisten van de
Chuhaka-Ha, met ongeveer
vijfduizend leden de grootste
radicale groepering in Japan,
vanuit een flatgebouw vijf
zelfgemaakte raketten af op
een huis dat voor de top
werd gebruikt. De projectie
len waren evenwel te hoog
gericht en de schade bleef
beperkt tot een aantal gaten
in het trottoir vier kilometer
verder op.
Begin deze week, terwijl de
stroom internationale gasten
- op gang begon te komen,
werden door een voorbijgan
ger vlakbij de internationale
luchthaven Narita twee klei
ne lanceerinrichtingen met
zelfgemaakte bommen ont
dekt. Het tijdmechanisme
van de projectielen liep nog.
Het was niet echt nodig,
maar de politie werd nog
eens met de neus op de fei
ten gedrukt.
In de Japanse hoofdstad Tokyo laten de politie- en veiligheidsdiensten niets aan het toeval over. De Japanse communistische
partij probeerde met deze geluidswagen te protesteren tegen de monarchie en de begrafenis van keizer Hirohito. De politie maakte
daar snel een einde aan. FOTO; AP
handjevol buitenlandse be
langstellenden.
Rituelen
De massale opkomst vervult
de Japanners niet alleen met
gepaste trots maar plaatst
hen ook voor reusachtige
problemen aangaande de re
gels der etiquette. Hoe kun
nen de rigide voorschriften
aangaande het protocol wor
den samengesmolten met de
shinto-rituelen. Anders ge
zegd hoe te voorkomen dat
president George Bush drie
uur in de februari-koude
moet staan wachten tot het
de (alfabetische) beurt van
de Verenigde Staten is eer
aan de overleden vorst te be
tuigen.
Tijdens de begrafenisoptocht
zal het gehele autoverkeer
gedurende acht uur worden
stilgelegd. Langs de route is
het tijdens de optocht verbo
den zich bij ramen op te hou
den. Ook is luchtverkeer bo
ven de stad, met uitzonde
ring van vervoer van medi
sche goederen, van 22 tot 26
februari verboden.
De bewoners van de panden
langs de zes kilometer lange
route van het keizerlijk pa
leis naar het park waar de
begrafenis wordt gehouden,
worden nu door politieman
nen ondervraagd. „Verdach
te" bewoners zullen extra in
de gaten worden gehouden.
De route loopt voornamelijk
door een gebied met kan
toorpanden, maar er staan
ook enkele flats.„Wij maken
ons vooral zorgen om kamers
die verhuurd zijn aan onbe
kenden, omdat dergelijke ka
mers gebruikt kunnen wor
den voor de opslag van mu
nitie", zei de politieman.
Door de hele stad zijn weg
versperringen opgericht en
worden auto's gecontroleerd.
Meer dan tweeduizend put
deksels in de omgeving van
het vliegveld Haneda zijn tij
delijk dichtgelast. In de ha
vens en op vliegvelden
wordt nauwlettend gespeurd
naar mogelijke buitenlandse
terroristen die het land
trachten binnen te sluipen.
Raketten
Het aantal mogelijke doel
witten bezorgt de politie
hoofdbrekens. Het aantal po-
litie-agenten met „begrafe-
nisdienst" werd vorige week
al opgevoerd van 15.000 naar
26.000 en is inmiddels ge
bracht op 32.000 man. Min
stens zes organisaties hebben
gedreigd dé begrafenis van
de keizer te verstoren omdat
zij willen dat het keizerlijk
systeem wordt afgeschaft.
Daaronder bevinden zich
twee bekende linkse organi
saties, het Japanse Rode Le
ger en de marxistische guer
rillagroep Chukakuha. Sinds
de dood van keizer Hirohito
op 7 januari zijn al vijftig
mensen in linkse kringen ge
arresteerd op verdenking
van mogelijke terroristische
plannen.
Overleg
Hoewel de Japanse regering
aanvankelijk trachtte te
voorkomen dat het hoge bui
tenlandse bezoek de gelegen
heid zou aangrijpen voor on
derling overleg lijkt Tokyo
zich er nu bij neergelegd te
hebben dat dat er gewoon bij
hoort.
Zo schijnt iedereen met Bush
te willen overleggen. Tot nog
toe staan ontmoetingen met
de Franse president Mitter
rand, de Japanse premier
Takeshita, president Muba
rak van Egypte en president
Herzog van Israel op het pro
gramma. Andere gesprekken
zullen ongetwijfeld volgen.
Eén van de grote afwezigen
is partijleider Michail Gor-
batsjov. De Sovjetunie is in
Tokyo vertegenwoordigd
door vice-president Anatoli
Loekjanov. Ook China, Zuid-
korea, het Verenigd Konink
rijk en niet te vergeten Ne
derland hebben zich niet aan