Huwelijk vaart wel bijeen „positieve"ruzie Etiquette en putdeksels stellen Japanners voor grote problemen Hirohito ontbrak in beklaagdenbank AAN VOORAVOND BEGRAFENIS KEIZER HIROHITO PvdA wil actie tegen Van Agt Minister Van den Broek van buitenlandse zaken zal Neder land morgen vertegenwoordigen bij de begrafenis van kei zer Hirohito. Maar hij vertegenwoordigt zeker niet die Ne derlanders die tussen 1941 en 1945 met grote regelmaat „in naam van de keizer" werden mishandeld in krijgsgevange nen- en interneringskampen. Vooral veel Nederlandse mili tairen, die in Japanse gevangenschap raakten, hebben aan den lijve ondervonden dat het in Japanse ogen „oneervol" was om overwonnen te worden en daaruit niet de juiste con sequentie te trekken: harakiri plegen. Des te opmerkelijker is het daarom dat een groot deel van de belangrijkste Japan se oorlogsmisdadigers de Japanse nederlaag overleefde. Van hen stonden er 1946 en 1948 28 terecht in het „Proces van Tokio"; het equivalent van de Europese Neurenberg-proces- sen tegen de meest vooraanstaande Duitse Hitler-vazallen. Zeven van hen werden uiteindelijk opgehangen.' AMSTERDAM Keizer Hirohito ontbrak in de be klaagdenbank, toen op 3 juni 1946 in de Japanse hoofdstad TokYo het pro ces begon tegen 28 van de belangrijkste Japanse oor logsmisdadigers. Twee jaar later, op 23 december 1948, werden zeven van hen opgehangen en twee maanden later bepaalde de Commissie voor het Verre Oosten, dat er geen verdere internationale rechtszittingen plaats mochten vinden. Gene raal Tojo, de oppermachti ge oorlogsleider, en zijn zes belangrijkste uitvoer ders, betaalden met hun leven voor wat vrienden hun „nederlaag" en vijan den hun „schuld" noe men. Het Proces van Tokyo lijkt in Japan aanzienlijk minder die pe sporen te hebben nagelaten dat het Europese, in Neuren berg, waar de belangrijkste Duitse oorlogsmisdadigers werden berecht. Lijkt, want over de werkelijke invloed lo pen de meningen sterk uiteen. Feit is dat de Japanse bevol king. aanzienlijk minder dan de Duitse, het proces zag als een oordeel over aangericht onrecht. Toen het wreken van de „nederlaag" al te lang ging duren, vanwege alle argumen ten die door 419 getuigen, 779 schriftelijke getuigenverkla ringen en 4336 bewijsstukken werden aangedragen, ver bleekte de belangstelling. Pas vele jaren na zijn executie, werd in 1961 de laatste wilsbe schikking van generaal Tojo vrijgegeven. Hij verklaarde daarin: „Voor mij persoonlijk is mijn terechtstelling min of meer een troost, hoewel ze mijn verantwoordelijkheid te- genoveer het volk stellig niet kan goedmaken. Maar inter nationaal gezien verklaar ik mij voor onschuldig. Ik ben slechts bezweken voor een sterkere macht. Ik ga nu met een gerust hart naar de galg om mijn verantwoordelijkheid op mij te nemen, maar ik be treur het dat ook mijn onder geschikten verantwoordelijk heid en straf moeten dragen". Keizer Hirohito De 28 Japanse beklaagden wa ren ministers die Japan tot de oorlog aanspoorden, politici die een rol speelden bij het sluiten van het bondgenoot schap tussen Japan en Duits land en generaals die betrok: ken waren bij het inlijven van een gedeelte van China. Tegen keizer Hirohito, in wiens naam dat allemaal gebeurde, was geen aanklacht ingediend. Ten onrechte, vindt de Brit Edward Behr, schrijver van de jongste biografie van Hirohito en auteur van de BBC-docu- mentaire „Hirohito-Behind the Myth", waarin hij duidelijk maakt dat de keizer tot in de tails op de hoogte moet zijn ge weest van de Japanse oorlogs handelingen. „De Japanse kei zer gedroeg zich als een gezag voerder die iedere keer de checklist met zijn co-piloten doorneemt", zei hij in Vrij Ne derland. Volgens Behr doet Japan er van alles aan om de „geaccep teerde visie" over Hirohito een vorst die tot god werd verheven, zich bezighield met aquariumvissen en in het ge heel niet wist wat zijn leger aanrichtte in stand te hou den. Er wordt ook geen nader onderzoek naar gedaan. „Mis schien is het laster wat ik nu zeg', aldus Behr in het inter view, „maar bijvoorbeeld de universiteit van Havard wordt fors gesteund door Japanse banken, universiteiten en be drijven. Dat soort vrienden ga je toch niet tegen je in het har nas jagen". Generaal McArthur Vaststaat dat de Amerikaanse oorlogsheld generaal Douglas McArthur veel invloed heeft gehad op het feit dat Hirohito aan elke vorm van veroorde ling is ontsnapt. Volgens Behr heeft McArthur er alles aan gedaan om de keizer te sparen. „Hij schreef in een brief aan de Amerikaanse president dat, als de keizer ook maar één haar gekrenkt zou worden, hij een miljoen manschappen no dig zou hebben om de bezet ting van Japan orderlijk te la ten verlopen. Een onzinnige voorstelling van zaken". Volgens Behr was het besluit om Hirohito te sparen al in 1944 genomen en telde slechts het feit dat Hirohito als keizer van meer nut voor Amerika was. Als zijn rol zou zijn uitge speeld, dan kon hij nog altijd als oorlogsmisdadiger voor het gerecht worden gesleept. Toen bij de voorbereiding van het Proces van Tokyo de eventuele berechting van Hi rohito ter sprake kwam, be merkten andere landen die daaraan een bijdrage zouden leveren dat over een eventuele aanklacht tegen de keizer niet te praten viel. „De Verenigde Staten hadden Japan versla gen en niemand anders. Dat andere landen ook rechters mochten sturen, beschouwde Amerika al als een gunst. Het punt blijft wel dat de landen die toen aan het proces hebben meegewerkt, stilzwijgend met de onschuld van Hirohito ak koord zijn gegaan", aldus con cludeerde VN. De Japanse oorlogsmisdadigers waren in drie „klassen" inge deeld. Klasse „A", 28 personen sterk, omvatte de belangrijkste leiders. Klasse „B" telde twin tig gevangenen, voornamelijk uitvoerende officieren. Klasse „C" was duizenden beklaag den groot, beschuldigd van gruweldaden en misdaden die voornamelijk tegen één land werden gepleegd. Van de in totaal rond 4400 verdachten kregen er rond 950 het dood vonnis. In tegenstelling tot wat zij van overwonnen tegenstanders verwachtten, hadden maar en kelen van de belangrijkste kopstukken zelfmoord ge pleegd toen de Japanse neder laag definitief was geworden. Prins Kojone, premier van het laatste kabinet voordat Tojo de macht overnam, wist op de avond voor zijn arrestatie ver gif in te nemen. Een zelf moordpoging van Tojo zelf mislukte. De aanklacht omvatte meer dan vijftig punten. De verde diging klaagde erover dat het proces misplaatst was, dat er voor de advocatuur te weinig faciliteiten waren en dat een ontoereikende vertaling fou ten en misverstanden veroor zaakte. Opperrechter Webb Het vonnis werd uitgesproken op 12 november 1948. De ge heimzegelbewaarder Kido (59 jaar) werd op 54 van de 55 punten schuldig bevonden, maar kwam er levend vanaf. Generaal Tojo (64) bracht het tot 50 bevestigde aanklachten. Hij werd ter dood veroordeeld. Hetzelfde vonnis was er voor generaal Doihara (65), bijge naamd de „Lawrence van BUITENLANDfoidAcgouMMxtdonderdag 23 februari 1939 pagina 6 NEW YORK Een gelukkig hu welijk kan volgens een recent on derzoek afhangen van de kwaliteit van de ruzies. Het gladstrijken of negeren van conflicten ondermijnt een relatie. Aan de andere kant zijn ruzies waarin de partners openlijk kwaad zij zonder de emoties de boventoon te laten voe ren heel goed, aldus het onderzoek van de Amerikaanse psychologen J. Gott- man en L. Krokoff, waarover gisteren in de New York Times werd bericht. De psychologen bestudeerden echtpa ren met huwelijksproblemen en vroe gen drie jaar later of ze tevreden wa ren met hun huwelijk. De onderzoe kers ontdekten dat de echtparen die aanvankelijk hun ontevredenheid met het huwelijk hadden geuit maar goed ruzie hadden gemaakt, vaak gelukki ger geworden. Het onderzoek wees uit dat in de vruchtbaarste ruzies de partners zich vrij voelen om kwaad te zijn, begrip vinden bij elkaar en uiteindelijk tot een compromis komen. Volgens Gott- man geven zulke conflicten een echt paar de overtuiging dat ze het ondanks alle meningsverschillen samen kunnen rooien. Ook volgens J.J. van Bekkum, direc teur inhoudelijke zaken van de RIAGG „De Haagrand" in Den Haag, betekent het in stand houden van een goed hu welijk dat de partners duidelijk zijn naar elkaar: „Dat veroorzaakt soms botsingen die belangrijk zijn voor de verduidelijking van verwachtingen. Als in een huwelijk verwachtingen niet worden uitgesproken en de part ner pikt de boodschap niet op, dan kan er een conflict ontstaan dat niet opge lost wordt". Volgens het Amerikaanse onderzoek vertrouwen echtparen vaak op emotio nele trucjes die verwoestend zijn voor een relatie, zoals een verdedigende houding, koppigheid, minachtende op merkingen of beledigingen en jenge lend klagen. Helemaal geen ruzie maken heeft vol gens Gottman ook zijn gevaren. Bij partners die de afspraak hebben geen ruzie te maken „gaat het goed zolang het met de rest van hun activiteiten goed gaat. Maar als er iets vervelends gebeurt, zijn ze te wankel om het pro bleem aan te pakken. Paren die gezon de ruzies hebben ontwikkelen een soort echtelijke efficiëntie, die het hu welijk op de lange duur sterker maakt", aldus Gottman. Niet alle psychologen en huwelijkex perts zijn het daarmee eens. „De mees te huwelijkstherapeuten verwerpen te genwoordig de theorie van een gezonde ruzie", zegt R. Simons, redacteur van een Amerikaanse vakblad voor thera peuten. „Ze proberen een echtpaar een positievere kijk te laten hebben en op lossingen te vinden. Het basisprincipe is dat het aanmoedigen van ruzies het waarschijnlijker maakt dat een paar vaker ruzie krijgt". Van Bekkum denkt er anders over: „Het is afhankelijk van het doel dat de therapie heeft. Als het streven is het huwelijk koste wat kost in stand te houden, kan het aanmoedigen van bot singen negatief zijn. Dat zegt niets over de kwaliteit van het huwelijk". BRUSSEL Behalve de VVD-fractie in de Tweede Kamer heeft nu ook de PvdA-vertegenwoordiging in het Europese Parlement aangedrongen op een terechtwijzing van EG-am- bassadeur Van Agt, vanwege diens kritiek op de Nederland se vertegenwoordiging bij de begrafenis van keizer Hirohito. Volgens Philip Viehoff, in het parlement belast met de Eu ropees-Japanse betrekkingen, getuigen de „denigrerende" uitlatingen van Van Agt van „grof onbegrip" voor de gevoe lens rond deze zaak in Nederland. Van Agt had het „hypo criet" genoemd dat Nederland met de minister van buiten landse zaken volstaat. Viehoff wil een terechtwijzing en „desnoods een tuchtmaatregel" tegen Van Agt. Deze maatre gelen variëren van een berisping via plaatsing in een lagere salarisschaal tot een tuchtrechtelijk ontslag. Volgens de woordvoerder van EG-commissaris Andriessen, de politieke baas van Van Agt, is het nog niet eerder voorgekomen dat tuchtmaatregelen tegen een dergelijke hoge EG-ambtenaar werden gevraagd. Volgens andere EG-bronnen is een hoge EG-ambtenaar ooit „gewaarschuwd" nadat hij zijn secreta resse onzedelijk had betast. Volgens de woordvoerder van Andriessen heeft Van Agt in elk geval niet namens de Euro pese Commissie gesproken. het oorlogsverleden van kei- an Qichen, Groot-Brittannië [rustij zer Hirohito weten te ont- minister van buitenlandse M,jk£ trekken. zaken Howe en prins Philip jjvere! Seoul stuurt premier Kang en uit Den Haag maakt mi- btv Young Hoon, China minister nister Van den Broek zijn ivlee£ van buitenlandse zaken Qui- opwachting. De 28 Japanse hoofdverdachten van oorlogsmisdaden staan voor het gerecht in Tokyo. Azië", generaal Moeto (56), hoofd van het Bureau voor Militaire Zaken, generaal Mat- soei (70), in 1937 en 1938 com mandant in China en verant woordelijk voor het bloedbad in Nanking, Itagaki (63), mi nister van oorlog, Hirota (70), diverse malen premier en mi nister van buitenlandse zaken en voor Kimoera (60), onder minister van oorlog. Andere verdachten kregen gevange nisstraffen De veroordeelden reageerden zeer verschillend op het horen van hun vonnis. Opperrechter Sir William Webb „las de con clusies en vonnissen van de rechtbank snel voor en wacht te vervolgens met een drei gende blik tot de volgende ge vangene opstond", verhaalt een ooggetuige. „Allen deden hun best onbewogen te blijven, maar niet allen slaagden daar in. Verscheidene mannen maakten na het aanhoren van hun vonnis een buiging voor de rechtbank. De uitdagende figuren bleven uitdagend. Ita gaki lachtte spottend om zijn doodvonnis. Tojo gaf zich zelfs niet de moeite om zijn koptele foon op te zetten voor de ver taling' Na het vonnis werd de bewa king van de veroordeelden verscherpt. Tojo raakte daar door zelfs zijn bril en kunstge bit kwijt, tot hij in hongersta king ging. „Zij begrijpen de foto: pers unie Japanse mentaliteit niet", rea geerde hij. „Wij willen eervol worden terechtgesteld, dus ge- zond". Op 23 december 1948 volgde Ij de terechtstelling, in twee F groepen. Tojo, Doihara, Moeto f en Matsoei werden tussen 12.07 en 12.13 uur opgehangen. Itagaki, Hirota en Kimoera l volgden tussen 12,32 en 12.35 uur. Van de terechtstellingen mochten geen foto's worden gemaakt. De liiken werden ge cremeerd en de as in het ge heim verstrooid om „heilig- verklaring" van de graven te voorkomen. ANDRÉ HORLINGS I DEN HAAG In een zwaar bewaakt Tokyo wordt morgen keizer Hi rohito begraven. In tegen stelling tot de begrafenis van zijn vader en grootva der belooft deze plechtig heid een internationale gebeurtenis van de eerste orde te worden. Nagenoeg alle landen sturen een afvaardiging en veelal gaat het om een delegatie van zeer hoog, zo niet het hoogste niveau. Hieruit mag niet worden afgeleid dat de vader van de huidige keizer, Akihito, buiten Japan in hoog aanzien stond, wel is het een duidelijke vingerwij zing naar de zeer belangrijke positie die het Land van de Rijzende Zon hedentendage op het wereldtoneel be kleedt. Minstens 159 van de 166 lan den waarmee Tokyo betrek kingen onderhoudt hebben laten weten dat zij een verte genwoordiger naar de plech tige ceremonie zullen sturen. Minstens een derde daarvan is ingegaan op de discrete maar overduidelijke wens van de gastheren een staats hoofd af te vaardigen. In de Shinjuku Gyoen tuinen zullen zeker 74 staatshoofden of hun plaatsvervangers, elf premiers, 43 regeringsverte genwoordigers en leden van 14 koninklijke families hun opwachting maken. Daarbij voegen zich nog afgevaardig den van 26 internationale or ganisaties, onder wie de se cretaris-generaal van de Verenigde Naties. Nog nooit, zo zeggen functio narissen van het ministerie van buitenlandse zaken in Tokyo, is een dergelijk ver zameling hoge ambtsdragers op één plaats bijeen geweest. Toen keizer Taisho in 1927 werd begraven waren er geen delegaties uit het bui tenland aanwezig en de ter aardebestelling van Akihito's grootvader Meiji trok vijftien jaar daarvoor maar ^en Meer dan dertigduizend agenten zijn op de been om de begrafe- nis van keizer Hirohito ongestoord te laten verlopen. Gelet op de L uitmonstering van deze twee, is men op alles voorbereid. L_ foto's: ap Toen in 1986 buitenlandse leiders de gang naar Tokyo maakten voor de top van de Groep van Zeven (de meest geïndustrialiseerde landen) vuurden activisten van de Chuhaka-Ha, met ongeveer vijfduizend leden de grootste radicale groepering in Japan, vanuit een flatgebouw vijf zelfgemaakte raketten af op een huis dat voor de top werd gebruikt. De projectie len waren evenwel te hoog gericht en de schade bleef beperkt tot een aantal gaten in het trottoir vier kilometer verder op. Begin deze week, terwijl de stroom internationale gasten - op gang begon te komen, werden door een voorbijgan ger vlakbij de internationale luchthaven Narita twee klei ne lanceerinrichtingen met zelfgemaakte bommen ont dekt. Het tijdmechanisme van de projectielen liep nog. Het was niet echt nodig, maar de politie werd nog eens met de neus op de fei ten gedrukt. In de Japanse hoofdstad Tokyo laten de politie- en veiligheidsdiensten niets aan het toeval over. De Japanse communistische partij probeerde met deze geluidswagen te protesteren tegen de monarchie en de begrafenis van keizer Hirohito. De politie maakte daar snel een einde aan. FOTO; AP handjevol buitenlandse be langstellenden. Rituelen De massale opkomst vervult de Japanners niet alleen met gepaste trots maar plaatst hen ook voor reusachtige problemen aangaande de re gels der etiquette. Hoe kun nen de rigide voorschriften aangaande het protocol wor den samengesmolten met de shinto-rituelen. Anders ge zegd hoe te voorkomen dat president George Bush drie uur in de februari-koude moet staan wachten tot het de (alfabetische) beurt van de Verenigde Staten is eer aan de overleden vorst te be tuigen. Tijdens de begrafenisoptocht zal het gehele autoverkeer gedurende acht uur worden stilgelegd. Langs de route is het tijdens de optocht verbo den zich bij ramen op te hou den. Ook is luchtverkeer bo ven de stad, met uitzonde ring van vervoer van medi sche goederen, van 22 tot 26 februari verboden. De bewoners van de panden langs de zes kilometer lange route van het keizerlijk pa leis naar het park waar de begrafenis wordt gehouden, worden nu door politieman nen ondervraagd. „Verdach te" bewoners zullen extra in de gaten worden gehouden. De route loopt voornamelijk door een gebied met kan toorpanden, maar er staan ook enkele flats.„Wij maken ons vooral zorgen om kamers die verhuurd zijn aan onbe kenden, omdat dergelijke ka mers gebruikt kunnen wor den voor de opslag van mu nitie", zei de politieman. Door de hele stad zijn weg versperringen opgericht en worden auto's gecontroleerd. Meer dan tweeduizend put deksels in de omgeving van het vliegveld Haneda zijn tij delijk dichtgelast. In de ha vens en op vliegvelden wordt nauwlettend gespeurd naar mogelijke buitenlandse terroristen die het land trachten binnen te sluipen. Raketten Het aantal mogelijke doel witten bezorgt de politie hoofdbrekens. Het aantal po- litie-agenten met „begrafe- nisdienst" werd vorige week al opgevoerd van 15.000 naar 26.000 en is inmiddels ge bracht op 32.000 man. Min stens zes organisaties hebben gedreigd dé begrafenis van de keizer te verstoren omdat zij willen dat het keizerlijk systeem wordt afgeschaft. Daaronder bevinden zich twee bekende linkse organi saties, het Japanse Rode Le ger en de marxistische guer rillagroep Chukakuha. Sinds de dood van keizer Hirohito op 7 januari zijn al vijftig mensen in linkse kringen ge arresteerd op verdenking van mogelijke terroristische plannen. Overleg Hoewel de Japanse regering aanvankelijk trachtte te voorkomen dat het hoge bui tenlandse bezoek de gelegen heid zou aangrijpen voor on derling overleg lijkt Tokyo zich er nu bij neergelegd te hebben dat dat er gewoon bij hoort. Zo schijnt iedereen met Bush te willen overleggen. Tot nog toe staan ontmoetingen met de Franse president Mitter rand, de Japanse premier Takeshita, president Muba rak van Egypte en president Herzog van Israel op het pro gramma. Andere gesprekken zullen ongetwijfeld volgen. Eén van de grote afwezigen is partijleider Michail Gor- batsjov. De Sovjetunie is in Tokyo vertegenwoordigd door vice-president Anatoli Loekjanov. Ook China, Zuid- korea, het Verenigd Konink rijk en niet te vergeten Ne derland hebben zich niet aan

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 6