eroordeling Havel
toept protesten op
U weet niet wat hier echt aan de hand is"
\s
en
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Diplomatieke spanningen
Westen en Iran lopen op
David Duke
ITENLAND
CcicbeSouttMit
WOENSDAG 22 FEBRUARI 1989 PAGINA 5
ng
den en Denemarken
[en verbindingsbrug
hebbei
spakki
ijzeren01
maaktt
Zilminl
scholen
aag zij
i in ge
Nieuwe
volgens
?n vooi'
skundq
t is uil
arig
IKHOLM Zweden kan het bes-
it het vasteland van Denemarken
verbonden via een auto- en
eèrug Volgens het rapport, dat gis-
ind na bijna een eeuw onderhan-
werd gepresenteerd, zal het pro-
lUroor de zeventien kilometer lange
zeker elf miljard kronen (3,4 mil-
ij, gulden) gaan kosten. De brug
•n bestaan uit twee treinsporen en
rijstroken en zou Zweden vanuit de
Ise stad Malmo, via het eiland Sal-
met het vasteland verbinden,
iventuele bevestiging van de beide
[leden voor de uitvoering van het
:t wordt eind dit jaar of begin vol-
jaar verwacht.
1 ju
Bezetting
De politie in de Peruaanse
hoofdstad Lima heeft met een
tank, die een poort ramde, een
einde gemaakt aan de bezet
ting van een van de gebouwen
van het „Volkswinkels"-con-
cern. Bij de actie raakten vijf
tien bezetters gewond en wer
den honderden stakers gear
resteerd. De bezetting was een
protest tegen de benoeming
van een nieüwe directie. De
Volkswinkels hebben vestigin-
gen in de armenbuurten van
verscheidene steden. Op de
foto arrestanten die van de po
litie op de grond moesten lig
gen, voordat zij naar het poli
tiebureau werden afgevoerd.
FOTO: AP
Wijsmuller onderzoekt
berging schip Zuidpool
IJMUIDEN Het IJmuidense ber
gingsbedrijf Wijsmuller heeft van
de Argentijnse marine opdracht ge
kregen een onderzoek in te stellen
naar de bergingsmogelijkheden van
het gestrande Argentijnse bevoorra
dingsschip Bahia Paraiso. Het schip
heeft sinds begin februari in het
Zuidpoolgebied de ernstigste olie
vervuiling in de geschiedenis ver
oorzaakt. Wijsmuller acht de kansen
op een succesvolle berging beperkt
tot medio maart. Daarna wordt een
dergelijke grootscheepse operatie in
het Antarctisch gebied door slecht
weer en extreme koude onmogelijk.
Nicaragua: binnen
jaar verkiezingen
MANAGUA President Daniel Ortega
van Nicaragua heeft gisteren aangekon
digd dat zijn regering vóór 25 februari
1990 presidentsverkiezingen zal organi
seren. Hij nodigde de oppositie uit voor
overleg over de wijze waarop de verkie
zingen georganiseerd moeten worden.
Een eventueel akkoord met de oppositie
zal echter goedgekeurd moeten worden
door het parlement, waar de Sandinis
ten van Ortega de meerderheid hebben.
Tijdens de bijeenkomst van de vijf Mid
den-Amerikaanse staatshoofden begin
deze maand in El Salvador had Ortega
de Nicaraguaanse oppositie beloofd pre
sidentsverkiezingen te organiseren die
werkelijk vrij zouden zijn.
ïadron
ïsville.
oonge-
op 7
et, af-
ke op
buurt
stralië
zeven
isagier
ilische
Kruis
en de
Het
G Westerse lan-
maken zich „ernstig
over Havels ver
ing. Havel werd
>n veroordeeld tot
maanden cel met
waard regime. Het
waard regime bete
dat hij in een isoleer-
tornt te zitten en de
pspondentie met fami-
rordt beperkt,
el de straf lager uitviel
lij verwachtte, kondigde
I aan dat hij in beroep
Hij ontkende schuldig te
het aanzetten tot een
svijandige en anti-sociale
ng", „overdreven" be
togingen die volgens de
Ischrijver daarom elke
antische" betekenis heb-
rerloren.
maand werd de schrij-
Nederland start procedure tegen Praag
DEN HAAG Naar aanleiding van de arrestatie van de
monstranten die de dood van Jan Palach wilden herdenken,
heeft Nederland een procedure tegen Tsjechoslowakije aan
gespannen op grond van de slotverklaring van de Weense
Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa.
Nederland is er nog niet in geslaagd de andere EG-landen te
overtuigen van het nut van een gemeenschappelijke stap.
ver, ook bekend als
van de mensenrechtenorgani
satie Charta '77, gearresteerd
toen in Praag de zelfverbran
ding van de student Jan Pa
lach in 1969 werd herdacht.
Met zijn zelfmoord wilde Pa
lach protesteren tegen de in
vasie van de Sovjettroepen in
augustus 1968. Havel, die bloe
men wilde leggen op de plaats
van de zelfverbranding, werd
schuldig bevonden aan oprui
ing en het wegduwen van een
„Ik voel me niet schuldig,
maar als ik word veroordeeld,
zal het een offer zijn voor de
goede zaak. Het is niets verge
leken met het grootste offer
dat Jan Palach bracht", aldus
Havel tijdens de zitting.
Westerse waarnemers vinden
dat het vonnis is gebaseerd op
„belachelijke beschuldigingen,
die op geen enkele wijze zijn
bewezen". Volgens hen is er
sprake van „een duidelijke
schending van de akkoorden
van Helsinki en de slotverkla
ring van de CVSE in Wenen",
die vorige maand ook door
Tsjechoslowakije is onderte
kend.
Havel, die vanwege zijn kriti
sche opstelling al bij eikaar
vijf jaar van zijn leven in ge
vangenissen heeft gesleten,
vergeleek zich met drie uit de
gratie gevallen partijleiders.
„Gedurende mijn leven zijn
drie secretarissen-generaal
van de communistische partij
op dezelfde manier gebrand
merkt.(Rudolf) Slansky, (Gus-
tav) Husak en (Alexander)
Dubcek".
In de Zuidpoolse stad Krakov
demonstreerden gisteren bijna
duizend jongeren om hun
steun aan Havel te betuigen.
De demonstratie was georgani
seerd door het verboden vak
verbond Solidariteit en de
eveneeens illegale Confedera
tie voor een Onafhankelijk
Polen (KPN).
i voor het gerechtsgebouw
vardnadze
iagt Israel
i dialoog
t de PLO
RO De ministers
buitenlandse zaken
de Sovjetunie en Is-
Sjevardnadze en
is, hebben vanmorgen
e Sovjetambassade in
Egyptische hoofdstad
o een eerste ontmoe-
gehad.
irdnadze maakt
langs verschei-
hoofdsteden in het Mid-
Oosten om steun te krij-
zijn plannen voor
internationale vredes-
erentie. Later vandaag
de Sovjetbewindsman
gesprek hebben met
:ider van de Palestijnse
ijdingsorganisatie
Arafat.
zijn gesprek met
is heeft Sjevardnadze Is-
opnieuw gevraagd een
aan te gaan met de
Israel wil dat per se
Ook heeft het land be-
iingen tegen het vredes-
Sjevardnadze, om-
ïet voorziet in een inter-
inale VN-vredesconfe-
gesprek tussen de beide
sters in Cairo vormt een
we stap in de lange weg
herstel van diplomatie-
etrekkingen tussen beide
en. Volgens een van de
Israëlische diplomaten
sinds vorig jaar augustus
lotel Oekraïna en in de
erlandse ambassade in
kou bivakkeren, zal de
Israëlische ambassade
Moskou waarschijnlijk
len twee maanden in ge
worden genomen als
ulaat. Maar bij gebrek
volledig herstelde diplo-
ieke betrekkingen zal op
gebouw de vlag moeten
peren van Nederland,
at ons land sinds 1967 de
ngen van Israel in de
etunie behartigt.
!>T>
correspondente Willy Werkman)
JERUZALEM Enkele weken geleden bracht Is
raels' premier Shamir een kort bezoek aan de stad
Nablus op de bezette Westelijke Jordaanoever. Zijn
eerste en enige bezoek daar sinds het begin van de
Intifada, de Palestijnse opstand.
Tijdens zijn korte bezoek daar had hij een gesprek met een
aantal militairen die op dat moment daar hun reservedienst
plicht deden. In aanwezigheid van de Israëlische televisie en
de internationale pers stond één van de militairen op om de
premier te vertellen over zijn frustraties ten aanzien van de
onderdrukking van de opstand. Premier Shamir hoorde de
woorden verbaasd en geèrgerd aan. Reservemilitair Ami
Dar, die in Nablus de moed had opgebracht zijn ware gevoe
lens hardop te uiten, is inmiddels weer thuis. In de Engelsta
lige krant Jerusalem Post legde hij gisteren uit waarom,
naar zijn mening, de opdracht aan het Israëlische leger de
Palestijnse opstand te onderdrukken, onmogelijk is. Hier
naast de belangrijkste passages uit zijn tekst.
„Eén van de droevigste erva
ringen voor iemand die net te
rugkomt van ziin reserve-
dienst in de gebieden, is om te
zien hoe vrienden en familie
leden eenvoudig niet willen
horen wat je daar gezien of ge
daan hebt. Je ziet die lege blik
in hun ogen, je ziet dat je ver
haal hen niet bereikt. Na een
poosje realiseer je je dat het
niet gaat om een gebrek aan
sympathie of begrip, maar om
een absolute weigering je ver
haal aan te horen. Het is een
ontkenning die misschien wel
de ergste wond is die de Intifa
da dit land heeft toegebracht".
„Op 17 januari bracht premier
Shamir een kort bezoek aan
Nablus. Nadat hij van een na
bije heuveltop een blik op 'de
stad had geworpen en was
voorgelicht door zijn gene
raals, kwam hij bij ons langs
voorbeen vriendelijk praatje
met de soldaten die in het ge
bied dienden. Het meest ver
rassende was dat meneer Sha
mir oprecht verbaasd scheen
te zijn over wat hij hoorde. De
harde werkelijkheid had hem
plotseling getroffen. Je kon de
boosheid en het ongeduld in
zijn ogen lezen".
„Ik was één van de soldaten
die opstond en zei wat ik voel
de. Ik had hem willen vertel
len over onze democratische
waarden en over hoe de
dienstplicht in een bezette stad
die waarden op de proef stelt.
Ik had hem willen vertellen
hoe de Palestijnen met de dag
sterker worden en wij zwak
ker. Ik had het willen uit
schreeuwen dat ons leger uit
eenvalt en -ondermijnd wordt
door de onmogelijke taak die
de regering haar heeft opge
legd. Omdat ik maar een paar
minuten had zei ik dat hij
(Shamir) niet kon weten wat
er werkelijk aan de hand is,
omdat zelfs bataljons- en com
pagniecommandanten niet
precies op de hoogte zijn van
wat soldaten doen wanneer ze
op patrouille zijn".
„Nu ik weer thuis ben kan ik
nadenken over wat ik nog
meer had willen zeggen. Je
kunt de kranten lezen en het
nieuws op de televisie zien en
je kunt je best doen om te be
grijpen wat de soldaten èn de
Arabieren ondergaan. Maar
tenzij je ziet hoe een driejarig
meisje hysterisch begint te
huilen wanneer ze je als sol
daat ziet aankomen; tenzij je
ziet hoe een volwassen man
letterlijk over zijn hele li
chaam trilt wanneer je hem
om zijn identiteitspapieren
vraagt; tenzij je de angst, de
haat en de boosheid onder de
Palestijnen ondergaat, blijft al
les abstract en ver weg".
Ik had meneer Shamir ook
willen vertellen over het ge
bruik en misbruik van plastic
kogels tegen stenengooiers. De
bevelen die wij kregen waren
heel duidelijk, iedere stenen
gooier moet gearresteerd wor
den of je moet hem in de be
nen schieten. We kregen ook
de opdracht te proberen nie
mand te doden. De politici
moeten weten dat er een
scherpe tegenstelling bestaat
tussen de mondelinge orders
in het veld en de geschreven
orders die zeggen dat je eerst
in de lucht moet schieten
voordat je een plastic kogel op
een stenengooier afvuurt. La
ten we even nadenken over de
morele implicaties; we hebben
gedaan wat ons was opgedra
gen. we hebben de rust en de
orde bewaard. Maar in de
twintig dagen dat wé in Na
blus gediend hebben, hebben
we opzettelijk zeventien men
sen gewond die geen van allen
ons leven in gevaar brachten".
Demonstratie
In de Indiase
hoofdstad New
Delhi hebben dui
zenden overleven
den van de gif
ramp in Bhopal
gedemonstreerd
tegen de uitspraak
van het Hoogge
rechtshof. dat het
Amerikaanse che
mieconcern Union
Carbide mag vol
staan met een
schadevergoeding
van 470 miljoen
dollar, In decem
ber 1984 kwamen
meer dan 3 400
mensen om het le
ven toen een gifti
ge gaswolk ont
snapte uit een fa
briek van Union
Carbide in Bhopal.
Meer dan 20.000
mensen lijden nog
aan ernstige aan
doeningen en elke
dag sterft er nog
minstens een
slachtoffer als ge
volg van de ramp.
FOTO: AP
BRUSSEL/WASHING
TON De diplomatieke
rel rond de Iraanse oproep
tot moord op de Britse au
teur Salman Rushdie blijft
escaleren. Terwijl Iran be
sloot zijn diplomaten uit
de Europese Gemeen
schap terug te trekken,
volgden Zweden en Noor
wegen het voorbeeld van
de EG-landen en riepen
hun ambassadeurs terug
uit Teheran.
De Amerikaanse president
George Bush mengde zich
voor het eerst in het interna
tionaal rumoer met de mede
deling dat hij de houding van
de EG van harte steunde.
Bush noemde het Iraanse drei
gement tegen Rushdie gisteren
een diepe belediging voor de
normen van beschaafd gedrag.
„Ongeacht hoe aanstootgevend
het boek moge zijn, steun ik de
Europese verklaring krach
tig", zei Bush. De Amerikaan
se president zei dat er nog
geen plannen waren voor
sancties tegen Iran, maar dat
dat onderwerp zeker aan de
Twee miljoen
voor baard
van Khomeini
GENÈVE De vereniging
van Toneelspelers tegen
On verzorgde Baarden
heeft een beloning van
twee miljoen gulden uitge
loofd voor degene die haar
de baard brengt van de
Iraanse geestelijke leider
ayatollah Khomeini. De
Amerikaanse komiek Jan-
go Edwards verklaarde gis
teren in Genève dat het be
drag zal worden uitgekeerd
in jaarlijkse bedragen van
twee gulden.
orde zal komen als hij later
deze week in Tokyo andere
regeringsleiders ontmoet bij de
begrafenis van keizer Hirohi-
to. De secretaris-generaal van
de Verenigde Naties, Javier
Perez de Cuellar, heeft Iran
opgeroepen de levens van
Rushdie en de uitgevers van
„De Duivelsverzen" te sparen.
)0ok aan boord van de „Pandora" zijn de zeilen gehesen en
- |edig bereikt het schip open zee. Als Taaie Toon merkt, dat de
van Wang Hang de achtervolging begint, grinnikt hij. Wang
3 kan ook niet weten, dat de „Pandora" de snelste jonk is
wereld. „Zoudt u de motoren willen aanslaan?" vraagt hij aan
„dan zullen we dien Chinees even op zijn neus laten kij-
De meisjes maken zich erg ongerust over Rob en Taaie
Toon is in zijn hart ook wel een beetje bang voor het lot van die
jonge Hollander. „Maar hij heeft wel in hachelijker situaties
verkeerd", troost hij Marga. Ondertussen is Willy bezig met de
motoren, maar wat ze ook doet, ze slaan niet aan. Dat is pech!
Taaie Toon geeft dan een sein aan zijn eigen Wenchow jonk, die
op korte afstand voor anker ligt. Even later zien zij het schip op
varen.
1 T
Petititie massaal ondertekend
AMSTERDAM De petitie van schrijvers, kunstenaars en
intellectuelen waarin bij de Nederlandse regering wordt
aangedrongen op stappen in verband met de oproep van de
Iraanse regering om de schrijver Salman Rushdie om het le
ven te brengen, is massaal ondertekend. Meer dan 800 men
sen meldden zich als ondertekenaar aan voor de petitie,
waarin ook wordt aangedrongen op publicatie van „De Dui
velsverzen", die vandaag verscheen in een aantal landelijke
kranten. In Londen maakten schrijvers en voorstanders van
de vrijheid van meningsuiting bekend dat zij zouden probe
ren steun te krijgen voor een verklaring die overal in de
wereld in de kranten gepubliceerd zou moeten worden. In
de Bondsrepubliek hebben auteurs besloten het boek in ei
gen beheer uit te geven, zo meldde Günter Grass gisteren.
De Iraanse parlementsvoorzit
ter Hashemi Rafsanjani hekel
de de stap van de EG als „een
grote fout", die bewijst dat het
boek van Rushdie onderdeel is
van een westers complot tegen
de islam. Ook de Iraanse pre
mier Hussein Musavi noemde
het EG-besluit een „zinloze
manoeuvre" waarvan de Ge
meenschap meer schade zou
ondervinden dan Iran. Hij zei
dat zijn land op eigen benen
kon staan en betoogde dat „het
de westerse landen zijn die de
gunst van Iran moeten winnen
en niet andersom". Het Iraan
se ministerie van buitenlandse
zaken zei in een verklaring
dat respect voor de islam en is
lamitische waarden de onaan
tastbare leidraad blijft in de
betrekkingen van Iran met
andere landen. Het bevel van
Khomeini om Rushdie te do
den zou „algemene instem
ming vfn alle moslim-leiders
in de hele wereld" hebben.
Over het vertrek van de Ne
derlandse ambassaderur in Te
heran, mr. dr. J. N. J. B. Ho-
rak, en de Iraanse ambassa
deur in Den Haag, Mohammad
Taghi Moayed, is nog niets be
kend. Het heeft alle schijn, dat
de ambassadeurs van de EG-
landen in Teheran overleg
plegen over de mogelijkheid
van een gezamenlijk vertrek.
Er zijn geen bijzondere maat
regelen genomen 'ten aanzien
van de 38 Nederlandse staats
burgers die in Iran wonen
(van wie 29 in Teheran)
Iran is voor Nederland een
niet onbelangrijke handels
partner. In de eerste elf maan
den van het vorig jaar voerde
Nederland voor 470 miljoen
gulden naar Iran uit; het im
porteerde voor 1,9 miljard gul
den, vrijwel uitsluitend olie.
Toch respecteren het Verbond
van Nederlandse Onderne
mers (VNO) en het Neder
lands Christelijk Werkgevers
verbond (NCW) het besluit
van de EG-landen om hun
ambassadeurs uit Iran terug te
roeper^
WASHINGTON Eigenlijk
is David Duke een mannetje
van niks. Dat heeft hij gemeen
met alle querulanten die zo nu
en dan op het politieke toneel
verschijen. Ze scheppen er
behagen in dat ze met hun
rechtste prietpraat en hun
stompzinnig racisme in staat
zijn de mensen de stuipen op
het lijf te jagen. Ze wentelen
zich met een zeer ongezond
genoegen in de stofwolken die
door de publiciteit worden
opgeworpen.
David Duke is een mannetje
dat ooit bij de Ku Klux Klan
heeft gediend en zich nu aan
het hoofd heeft geplaatst van
een paar obscure organisaties
in Amerika. Een handjevol
blanke mensen uit een
buitenwijk van New Orleans
heeft hem in de wetgevende
vergadering van de staat
Louisiana gekozen. Dat is
zowat het hele verhaal. Maar
er is nog een ander verhaal.
Dat is het verhaal dat Duke's
doen en laten niet
onopgemerkt bleef, zoals
eigenlijk had moeten
gebeuren. De Amerikaanse
pers ontdekte hem echter al in
een vroegtijdig stadium, begon
verhalen over hem te
schrijven, schreef hem
ongewild de hoogte in en
maakte hem een nationale
beroemdheid. Duke genoot er
zichtbaar van. Zelfs wat
doorgaans „de wereldpers"
heet, bleef niet achter.
Aldoende kreeg Duke
Amerika waar hij het wilde
hebben. Hij was voor een
ogenblik de meest geziene,
meest beroemde en meest
omstreden man van de natie.
Als gevolg van een en ander
zit Amerika nu met deze
politieke onverlaat
opgescheept. De
tovenaarsleerlingen van de
pers hebben het water uit de
rots geslagen en zijn nu niet
meer in staat het te stoppen.
Bush en Reagan toch
politieke magiërs van de eerste
orde hebben gepoogd het
gevaar te bezweren. Maar ze
hebben intussen ontdekt dat
tegen de duistere formules van
de roem geen bezweringen
voorhanden zijn. Alleen de tijd
kan het tegen de magie van
roem opnemen en doet dat dan
ook vaak met groot succes. De
tijd zal Duke dan ook
terugdringen naar waar hij
behoort: de totale vergetelheid.
Sommige mensen die graag op
zoek gaan naar de politiek-
sociale aspecten van een
fenomeen als Duke zeggen nu
dat Amerika aan het
verrechtsen is. Ik geloof dat
niet. Tijdens de laatste
presidentsverkiezingen kregen
de Democraten meer stemmen
dan ze in tien jaar hebben
gehad en veroverden ze een
definitieve meerderheid in het
Congres. Het ultra
conservatieve gebral verstomt
steeds meer. Tal van mensen
proberen de verbanning van
de overheid uit het sociale
leven ongedaan te maken. De
kritiek op de pricipes van
„free enterprise" neemt hand
over hand toe. Bush durft
in tegenstelling tot zijn
voorganger alweer over de
nijpende sociale nood van
Amerika te praten. Jesse
Jackson was afgelopen zomer
het sprekende symbool van
een zich opnieuw roerende
zwarte bevolking. De
fundamen talistische
predikanten hebben dank zij
de Swaggarts en de Bakkers
een deel van hun greep op de
bevolking verloren. Amerika
mag dan soms heel vreemd
gedragen, het is evengoed niet
gek.
Er is nog een derde verhaal.
Dat is dat figuren als Duke
overal opduiken waar
verwarring en ontreddering
heersen. Ze maken zich
meester van de angst en de
onzekerheid van de mensen.
Ze ontfermen zich met graagte
over allerlei duistere
sentimenten die in het gemoed
van de uit het lood geslagen
kleinburgers opborrelen. Over
dat soort zaken zou Amerika
zich gerust wat meer zorgen
mogen maken. De „door God
gegeven natie" zoals
Reagan de VS noemde zou
zich wat minder vragen over
lieden als Duke en wat meer
vragen over zichzelf moeten
stellen. Amerika is toe aan een
soort nationaal
gewetensonderzoek over de
diepere oorzaken van het
drugsgebruik, het geweld, de
apatie van de burgers, de niet
te stuiten groei van wat hier
the underclass" heet, de
hand-over-hand toenemende
hebzucht. De Amerikaanse
pers heeft zich in zoverre in
Duke vergist dal 7e hem voor
het „het gevaar" aanzag,
intussen over het hoofd ziend
dat hij slechts het gevolg van
het gevaar" is.
