Astronomen getuigen van
geboorte draaiende ster
„We hebben geen vluchtelingenprobleem,
we hebben een asielzoekersprobleem
Rechter in proces North
wil volledige openheid
Afghaans verzet mikt
op vliegveld Kabul
Lijfwacht
Üandela
^mogelijk
ermoord
Contra-leiders zijn
woedend over akkoord
Javel binnenkort voor de rechter
adeaut
WOENSDAG 15 FEBRUARI 1989 PAGINA
WASHINGTON De rechter in het proces tegen Oliver North"
heeft een voorstel van de regering verworpen voor een procedu
re, waarmee het Witte Huis wil voorkomen dat bij het proces
staatsgeheimen in de openbaarheid komen. North staat binnen
kort terecht voor zijn aandeel in de Iran-Contra-affaire. Volgens
rechter Gesell maakt de voorgestelde regeling inbreuk op het
recht van North op een eerlijk proces. Het uiteindelijke eindoor
deel is nu aan het Hooggerechtshof. Als dat instemt met de be
zwaren van de regering, is de kans groot dat het proces hele
maal niet doorgaat omdat belangrijk bewijsmateriaal niet ge
bruikt kan worden.
(Vervolg van de voorpagina)
KABUL Rond Kabul
maken zich zo'n dertig
duizend mujaheddin op
voor een belegering van
de hoofdstad. De verzets
strijders hebben het ge
munt op de luchthaven
van Kabul, de enige
toegang met de buitenwe
reld die nog openstaat in
de belegerde hoofdstad.
De islamitische mujahedin
vuurde gisteren een aantal ra
ketten af op Kabul. Twee ra
ketten sloegen in op de lucht
haven, vanwaar vier vracht
vliegtuigen met aan boord de
allerlaatste Sovjet-militairen
de terugreis naar de Sovjetu
nie begonnen. Het was de eer
ste keer in ruim een maand
dat de opstandelingen een aan
val uitvoerden op het vlieg
veld.
Gisteren sloot ook de Poolse
ambassade haar deuren. Ver
schillende Westerse landen
hadden al eerder hun diplo
matieke staf teruggetrokken.
Dat generaal Boris Gromov als
laatste Rus Afghanistan zou
verlaten, stond voor iedereen
vast. Maar over het precieze
moment waarop dat zou ge
beuren heerste tot op gisteren
grote verwarring in de Sovjet
media. Radio-Moskou en de te
levisie meldden dat gisteren al
de laatste man de grens over
zou steken.
In de Soviet-media werd giste
ren opvallend veel aandacht
besteed aan de Russische af
tocht. Het commentaar in de
Sovjet-media had veel weg
van de bittere kritieken die
destijds na de val van Saigon
door de Amerikaanse pers
werden geuit. „Is deze oorlog
nodig geweest? Vallen de tal
loze doden en gewonden te
rechtvaardigen?", zo vroeg een
32-jarige Afghanistan-veteraan
zich af in een artikel in het
vakbondsblad Troed, onder de
kop „De Laatste Mars".
In zijn wekelijkse column in
de Sovjetskaya Koeltoera stel
de Gennadi Gerasimov, de
woordvoerder van het Sovjet-
ministerie van buitenlandse
zaken, dat „zelfs de aanwezig
heid van een gemeenschappe
lijke vijand, zoals de Sovjet
militairen werden afgeschil
derd", de strijdende Afghaanse
facties niet kon verenigen. „Er
is slechts één uitweg uit de
problemen, de weg van natio
nale verzoening. Anders krij
gen wij een tweede Libanon',-
aldus Gerasimov.
De twaalf landen van de Euro
pese Gemeenschap hebben gis
teren in Madrid een beroep
gedaan op het Afghaanse ver
zet de onderlinge geschillen bij
te leggen.
Eerste onafhankelijke vakbond Bulgarije
WENEN In Bulgarije is door een groep intellectuelen en ar
tiesten in de stad Plovdiv voor het eerst een onafhankelijke
vakbond opgericht. Het doel van de bond is wetenschappers en
artiesten in Bulgarije te beschermen tegen „willekeur en tegen
werking door gewetenloze collega's, bedrijven en staatsonderne
mingen". De bond zal zich ook teweer stellen tegen politieke in
menging in kunst en wetenschap. Onder de oprichters van de
bond zitten ook mensen die eerder de onafhankelijke Vereni
ging ter Verdediging van de Rechten van de Mens in Bulgarije
oprichtten. De autoriteiten hebben nog niet gereageerd.
hartiger beleid. Gaat het Kor-
te-van Hemel erom te voldoen
aan het quotum van de VN en
voor de rest een 'deur-op-slot-
politiek'?
De staatssecretaris reageert
ongemeen fel. „Nee, nee! Met
dit soort dingen wordt de dis
cussie altijd verward. Het quo-
tumbeleid van de VN staat
volstrekt apart. Dat restrictie
ve beleid, dat heb ik zojuist
nog proberen uit te leggen. Ik
voel me soms net een school
juffrouw als ik het weer uit
moet leggen".
Maar er worden wel steeds
minder asielzoekers toegela
ten.
„De vraag is natuurlijk of dat
restrictieve zit in het beleid of
in de verhalen van de asiel
zoekers. Men moet zich ook
eens afvragen met welke argu
menten asielzoekers komen.
Dat is het punt. Als gewoon
blijkt dat mensen om economi
sche motieven hun land verla
ten, dan kan ik toch niet zeg
gen: meneer ik wil heel ruim
hartig zijn, komt u maar want
u hebt het thuis zo moeilijk".
Accent
Het accent van het Nederland
se vluchtelingenbeleid moet
sowieso worden verlegd, zo
meent Korte-van Hemel. De
geeft het voorbeeld van Viet
namese vluchtelingen, vaak
jonge mannen die, na pakweg
drie jaar, er redelijk in zijn ge
slaagd ergens aan de slag te ra
ken, „maar in de psychische
problemen komen". Ze voegt
daarbij de werkloosheid, waar
we in ons land toch al mee
kampen, en komt dan met wat
het UNHCR wil: zorgen dat je
de mensen in hun eigen omge
ving kunt opvangen, in hun
eigen cultuur, in hun eigen
klimaat. Ofwel de 'buurlan
den' van de vluchtlanden.
Daar geeft Nederland veel
geld aan uit. Korte-van Hemel
meent dat dat meer moet wor
den: „Daar ben ik het van har
te mee eens!"
De tegenwerping dat juist 95
procent van alle dertien mil
joen vluchtelingen in de we
reld al in die buurlanden zit,
wat toevallig wel Derde-We
reldlanden zijn met hun eigen
vaak gigantische problemen,
pareert ze met: „Weet je dat
voor het bedrag besteed aan
een asielzoeker hier, je daar
twintig mensen kunt helpen.
Het feit dat met de middelen
die wij ter beschikking stellen
zoveel kunnen doen daar waar
er zovelen zijn, vind ik ook
een argument om het beleid
hier zoals het is te handha
ven".
TOON MESMAN
DICK VAN RIETSCHOTEN
ÏN HAAG Even
hiet mr. Virginie Korte-
in Hemel uit haar rol en
de lach. „Ach man",
ikt ze net niet in als 'het
irhaaT op tafel komt als
p ze zelf uit een vluch-
lingengeslacht stammen,
jlijn vader is geboren in
itwerpen", erkent ze.
anng haalde Qp ^ag jat
Eerste Wereldoorlog
:brak zijn diploma con-
atoriiim, moest in mi-
ire dienst en is gewond
Nederland terecht ge-
eietymen, waar hij zich vrij
ift kunnen vestigen,
ig voor de oorlog afge-
jjen was, had hij in Ber-
oo In op Zoom de aanstel
ler als gemeente-muziek-
jpé.gejraar. Later heeft hij de
ingf^lpderlandse nationaliteit
aangevraagd. Mijn Belgi-
3129. (he grootouders zijn let-
Tirlijk gevlucht voor het
irlogsgeweld en leefden
ige tijd in Roosendaal,
zijn later, toen het
rustig was, terug
Antwerpen gegaan,
vind het dan ook over
men te zeggen dat ik
een familie van vluch-
gen kom. Dat hoeft
in dit gesprek niet met
haren bij gesleept te
sjorden". Korte-van He
il houdt het wat betreft
ai lesvar vaders wisseling van
'3pebcè$tionaliteit liever op
val".
in Bergen op Zoom gebo-
staatssecretaris van Justi-
is onder meer verantwoor-
lijk voor het vluchtelingen-
id. Is er ergens in het land
jt loos met asielzoekers, dan
steevast haar naam. En
meestal niet in de meest
nde bewoordingen. Ze
fft een vrij ondankbare
jak, is vaak de gebeten hond
Éen krijgt nogal eens te horen
■t haar beleid hardvochtig en
1 Weinig ruimhartig is. Begin
VAKA man culmineerde dit in de
"arkM zett'n8 van Syrische vluch-
0573 'nêen uk Enschede, waarbij
op aa zinnen uiteen werden ge-
Ikt.
trmee geconfronteerd recht
te-van Hemel de rug. Ze
•pt zich in de eerste plaats
ipelweg op de (grond-)wet.
let ligt in de grondwet ver-
avaan ikerd dat we vreemdelingen
infc innen toelaten- en verwijde-
1011. n. Het beperkend vreemde-
ando «genbeleid dat we hebben, is
en au baseerd op de vreemdelin-
nwet van 1965' Het ar6u"
TraJent voor dat restrictive be-
;ek. 2
4 bmhhmmmmmhbi
ilNNENLAND/BUITENLAND
CeUtócSowumt
IHANNESBURG De
•e rond de lijfwacht
Winnie Mandela
•ft een nieuwe wending
xegen met de vondst
Soweto van een ver-
irde jonge zwarte. Hij
ioort tot de lijfwacht
|n mevrouw Mandela,
lt omstreden Mandela
lited voetbalteam
iweto gaat het verhaal dat
lode vermoord is uit wraak
;ens de vrijwel zekere dood
de 14-jarige Stompie Mok-
sie Sepei. Deze jongen was
t drie anderen ontvoerd en
ihandeld door de lijfwacht
Winnie Mandela en moge-
ook door Winnie Mandela
j zoals twee Zuidafrikaanse
inten hebben geschreven,
jongen is sindsdien spoor-
id. De politie onderzoel
een stoffelijk overschot dat
ige maand in verregaande
at van ontbinding werd ge-
jiden, wellicht dat van
mpie Mokhetsie is.
ussen raakt Winnie Mande-
«^neer en meer in een isole-
Tal van zwarte leiders
zich inmiddels van
en ook het
de bevrijdingsbeweging
gevangen echtgenoot
Mandela, houdt grote
anties";
•maden Indonesië
jgen woonplaats
De Indonesi-
heeft een vijfja-
ontworpen om naar
een half miljoen
boerengezin-
woon-
ats te geven. De boeren be-
rken land dat zij op het tro-
'ch woud winnen door bo
nte kappen en de resteren-
A stompen en struiken af te
r;v nden.
LOS ALAMOS Voor
het eerst in de geschiede
nis van de astronomie zijn
sterrenkundigen getuigen
geweest van de geboorte
van een pulsar.
De nieuwe ster draait in één
seconde maar liefst 1968,4 om
zijn as en is daarmee de snelst
roterende pulsar die tot dus
verre ooit is waargenomen.
Een pulsar is in feite één gi
gantische atoomkern, die zich
zelf in stand houdt door zijn
reusachtige zwaartekracht. De
massa van deze neutronenster
is zodanig samengeperst dat
een theelepel van die materie
op aarde 300.000 ton zou we
gen.
Een internationaal team van
astrologen ontdekte de razend
snel roterende pulsar in de
Grote Magelhaense Wolk. Bij
elke rotatie wordt, zoals bij het
schijnsel van een vuurtoren,
een bundel zeer krachtige
straling uitgezonden. Door de
enorme draaisnelheid konden
die pulsen slechts worden ge
meten met behulp van een ui
terst lichtgevoelige elektroni
sche detector op een sterke te
lescoop.
osie
Expl
„De eerste grote doorbraak
kwam twee jaar geleden na
tuurlijk met de supernova-ex
plosie zélf", zei Carl R. Penny-
packer van het Lawrence Ber
keley Laboratorium in Cali-
fornië in een gesprek met de
New York Times.
Daarna kwam de ontdekking
van een ware regen van neu
trino's, die door de supernova
waren weggeslingerd. Neutri
no's zijn elementaire deeltjes
zonder lading en vrijwel zon
der massa. „De ontdekking
van de pulsar in de supernova
SN 1987A zou je in feite kun
nen zien als de slagroom op de
taart...", aldus Pennypacker.
De ster-explosie, die tot het
ontstaan van de nieuwe pulsar
leidde, bevindt zich op onge
veer 170.000 lichtjaren van de
aarde. Dat is aanzienlijk dich
terbij dan alle supernova's die
de afgelopen vierhonderd jaar
werden geregistreerd.
De eerste aanwijzingen kwa
men tevoorschijn op een mag
neetband met observaties van
het Cerro Toledo-observatori-
um in Chili. Maar de definitie
ve bevestiging kwam pas na
een bewerking van de gege
vens door de supercomputer
van het Los Alamos National
Laboratory in de Amerikaanse
staat New Mexico.
(Vervolg van de voorpagina)
COSTA DEL SOL De leiders van de Nicaraguaanse
Contra's, die in de Salvadoraanse badplaats Costa del
Sol aanwezig waren, zijn woedend over het akkoord
waartoe de Middenamerikaanse presidenten hebben
besloten.
Een van hen barstte in tranen uit toen het nieuws bekend werd.
De Amerikaanse regering, de voornaamste steun en toeverlaat
van de Contra's, heeft nog geen reactie gegeven op het akkoord.
De Nicaraguaanse president verklaarde na zijn terugkeer in Ma
nagua dat het akkoord „de genadeslag" betekent voor de oorlo
gen in de regio. Ortega noemde het akkoord „een overwinning
voor het Nicaraguaanse volk".
De presidenten hebben onder meer besloten dat aan de Verenig
de Naties zal worden gevraagd eenheden van militaire waarne
mers op te richten. Deze eenheden moeten grensoverschrijdende
guerilla-activiteiten in de regio melden.
De president van Costa Rica en de architect van het vredesver
drag van augustus 1987, Oscar Arias, verklaarde dat hij „tevre
den" was met het akkoord. De vijf presidenten „hebben aange
toond dat er een bereidheid bestaat om Midden-Amerika te de
mocratiseren", zei Arias.
Héél
voorzichtig
geven
brandweer
lieden de
zesjarige
Lamar Bell
door. Het
jongetje werd
gisteren gered
uit een
brandend
flatgebouw in
de wijk
Brooklyn in
New York. Hij
liep alleen wat
lichte
verwondingen
op.
FOTO: AP
i-XX :J.:. :-V. {A.. /..V.
ENEN De dissidente
jechoslowaakse toneelschrij-
r Vaclav Havel moet vol-
nde week dinsdag voor de
chtbank verschijnen. Havel
srd op 16 januari gearres-
erd bij een demonstratie in
raag. Volgens zijn familie
ordt hem „opruiing" en „het
hinderen van een ambtenaar
bij het uitoefenen van zijn
functie". Als hij schuldig be
vonden wordt, kan hij twee
jaar gevangenisstraf krijgen.
Vorige maand gingen duizen
den Tsjechoslowaken de straat
op om Jan Palach te herden
ken. Palach pleegde twintig
jaar geleden zelfmoord uit pro
test tegen de inval van de
troepen van het Warschau
Pact. Volgens Westerse diplo
maten kan het proces tegen
Havel tot nieuwe protesten in
het land leiden en kan Praag
rekenen op een storm van kri
tiek uit het buitenland.
leid was vooral het gebrek aan
woningen in Nederland. Later
zijn er nog meer argumenten
bijgekomen, zoals de overbe
volking en de verslechterde
economische omstandigheden.
De Tweede Kamer heeft daar
trouwens ook steeds mee inge
stemd. Ik zeg ook altijd dat het
restrictieve beleid niet iets is
van de kabinetten Lubbers,
maar verankerd is in onze
wetgeving. In de politiek is de
grote lijn van „Nee, tenzij!" al
tijd geaccepteerd. Dat is niks
nieuws. Dat betekent dus wèl
dat dit restrictieve vreemde
lingenbeleid moet worden uit
gevoerd".
Fenomeen
De staatssecretaris benadrukt
dat het vluchtelingenbeleid
slechts een onderdeel van het
vreemdelingenbeleid is. Wat
de vluchtelingen aangaat,
volgt ons land in de eerste
plaats de afspraken gemaakt
met de Hoge Commissaris voor
de Vluchtelingen van de Vere
nigde Naties (UNHCR) en 'no
digt' jaarlijks vijfhonderd
vluchtelingen (het quotum)
uit. Bootvluchtelingen uit
Vietnam bijvoorbeeld. Daar
naast bestaat het fenomeen
'individuele asielzoeker'. „En
dan zeg ik altijd", zo klinkt het
kort en krachtig, „wij hebben
geen vluchtelingenprobleem,
wij hebben een asielzoeker
sprobleem!"
Ze vervolgt: „Ik vind het soms
wel jammer dat van het hele
vreemdelingenbeleid - zeker
zo de laatste jaren - alleen de
asielproblematiek blijft han
gen. Waarbij dan steeds het
moeilijkste onderdeel ter dis
cussie staat, namelijk dat men
sen worden verwijderd. Men
sen die alle mogelijkheden en
rechtsbescherming hebben ge
had, en van allerlei voorzie
ningen gebruik hebben kun
nen maken".
Ellenlang
Als het dan op verwijdering
van asielzoekers aankomt, zijn
er doorgaans al jaren verstre
ken. Sommige vluchtelingen
zijn vaak al redelijk thuis ge
raakt in de Nederlandse sa
menleving. Is het dan niet
moeilijk die mensen alsnog het
land uit te zetten?
Korte-van Hemel: „Wat het zo
moeilijk en emotioneel maakt
om over het asielzoekerspro
bleem te praten is dat het te
rug te brengen is tot het indi
vidu; tot een man of een
vrouw. Als staatssecretaris De
Graaf praat over „dè bijstands
moeders" of Deetman over „dè
vierjarigen", of als het over
„dè dienstplichtigen" gaat, dan
wordt er altijd gesproken over
categorieën. Die hebben geen
gezicht. De publieke discussie
in voornoemde gevallen is dan
ook zelden gericht op die ene
man of die ene vrouw, of dat
ene gezin. Bij vluchtelingen is
dat wèl zo. Zoiets roept op zich
al veel emoties op".
En dan over de procedures:
„Als je praat over bijvoorbeeld
de Syrische asielzoekers is het
gelukt de procedures te bekor
ten". De staatssecretaris telt
op: „Er is een eerste beslissing
geweest, die was negatief. Er is
een herziening geweest, die
was negatief en in een aantal
gevallen znn ze al voor de
Raad van State geweest. Dan
kom je op een jaar of drie uit.
Afgezet tegen de vier, vijf jaar
van 'vroeger' 'is dat al niet zo
lang meer. Dat het desondanks
toch nog een paar jaar kan du
ren schuilt hem in een proces
gang die de betrokkenen alle
mogelijkheden geeft. Ik geloof
dat een aantal gevallen zelfs
voor de adviescommissie voor
vreemdelingenzaken is ge
weest, een onafhankelijk ad
vieslichaam. Dus de proces
gang op zichzelf is met de
grootst mogelijke waarborgen
omgeven".
Van alle kanten wordt er
steeds op aangedrongen dat de
procedures korter moeten.
Veel korter zelfs onder het
motto: sneller duidelijkheid.
Bij de Tweede Kamer is deze
week een voorstel tot algehele
herziening van de oude
Vreemdelingenwet ingediend,
dat onder meer moet leiden tot
nog verdere verkorting van de
procedures.
Korte-van Hemel over de
noodzaak daarvan: „Een jaar
of tien geleden waren er nog
maar een stuk of tien kort ge
dingen in vluchtelingenzaken.
Op ogenblik zijn dat er al ze
venduizend per jaar!"
Korte-van Hemel: „Daar ben
ik het niet mee eens. Deze
ambtsberichten zijn fèitelijke
waarnemingen die door onze
ambassade worden gedaan.
Bovendien zijn het niet alleen
de ambtsberichten waarop wij
ons uiteindelijke oordeel base
ren. Ze zijn een onderdeel van
de totale informatie die we
krijgen over de situatie in een
bepaald land. Daarbij zitten
bijvoorbeeld ook de opvattin
gen van Amnesty Internatio
nal".
Ze haalt een voorbeeld aan.
„Ik heb onlangs het rapport
van Amnesty over Syrië gele
zen. Ik heb gekeken wie het
nu in Syrië moeilijk hebben:
dan blijken het vooral Palestij-
nen te zijn die zich verzet heb
ben tegen de overheid. Ik ben
niet één keer tegengekomen
dat iemand, louter omdat hij
christen is, in de problemen
kwam. Als daar indicaties
voor zouden zijn, had ik dat in
zo'n rapport moeten lezen.
Maar het staat er nergens. En
dan zeg ik niet dat er in Syrië
of andere landen geen schen
dingen van mensenrechten
voorkomen. Dat zult u mij niet
horen zeggen".
Volgens de Syrische vluchte
lingen gaat het juist niet alleen
om hun christen-zijn, maar
ook om de politieke aspiraties
van sommige mensen, plus dat
ze in een roerig gebied wonen
en als minderheid in een mos
limland leven.
Korte-van Hemel: „Maar er is
ook een aantal onder hen dat
wèl hier mag blijven! Het ken
merk van het vluchtelingen
beleid is echter dat wij nooit
groepsbeslissingen nemen. Het
zijn altijd individuele beoorde
lingen. En daarom is er aan
een aantal om de een of ande
re reden vergunning tot ver
blijf gegeven. Van de zomer,
toen sommigen uitgeproce
deerd waren, waarbij dus ei
genlijk alle argumenten al wa
ren gewisseld, heb ik weer
met een aantal mensen gespro
ken en ben ik er nog eens met
de grove stofkam doorheen ge
gaan. Toen heb ik tegen enke
len gezegd: goed mensen blijf
dan maar. Dat betekent niet
dat je de anderen dan ook
maar moet laten blijven".
Schuldig
Is in een verklaring van de
Vernigde Naties niet vastge
legd dat je gezinnen niet uit
een mag rukken?
„Ik heb geen gezinnen uiteen
gerukt", stelt ze kortaf.
De staatssecretaris verwijst om
die uitspraak kracht bij te zet
ten naar het vonnis van vice-
president mr. Breitbarth van
de Almelose rechtbank na het
kort geding daags voor de
uizetting op 7 januari van de
twee Syrische vrouwen en het
vijfjarig meisje. „Toen is ook
voor de rechter aangevoerd:
dat kunt u toch niet doen!
Toen heeft de rechter ook ge
zegd dat het de staat niet aan
te rekenen is dat deze situatie
is ontstaan. Ze hebben zichzelf
in deze situatie geplaatst".
Dan komt de brief van de der
tienjarige Carolien tevoor
schijn. Carolien is de dochter
van een van de uitgezette
vrouwen. Het meisje zit met
broertjes en zusjes en haar va
der ergens in ons land onder
gedoken. Ze hoorde dat een
gesprek met Korte-van Hemel
op stapel stond en vroeg of ze
een brief voor de staatssecreta
ris mee mocht geven. In de
brief vraagt Carolien of het
normaal is dat gezinnen uiteen
worden gehaald en of het nor
maal is dat een dertienjarige
de 'moederrol' overneemt voor
zes kinderen. Kortom, het
kind stelt dat zulke dingen
niet normaal zijn.
Korte-van Hemel leest... „Ja
dat is ook zo", klinkt het na
een poosje. Toch blijft ze bij
haar eerdere uitspraak dat
vooral de vaders schuldig zijn
aan de ontstane situtatie, om
dat die zich niet bij de politie
hebben gemeld om samen met
de vrouwen het land te verla
ten. „Het is en was mijn stre
ven niet families zo uiteen te
halen. Maar het kon in de ge
geven omstandigheden nu
eenmaal niet anders."
Fel
Justitie interpreteert het
vluchtelingenverdrag van Ge-
nève minimaal, zo stellen
vluchtelingenorganisaties en
de kerken vragen een ruim
Staatssecretarls Korte-van Hemel houdt onverkort vast aan be
perkt toelatingsbeleid
FOTO: JOHAN GIJZELS
Vanuit verschillende vluchte- kei laten leiden door 'gekleur-
lmgenorganisaties klinkt her- de en subjectieve' berichten
haald de kritiek op als zou jus- van Buitenlandse Zaken,
titie zich bij terugzending en-
